انقلاب مصر ۲۰۱۱

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
نسخهٔ قابل چاپ دیگر پشتیبانی نمی‌شود و ممکن است در زمان رندر کردن با خطا مواجه شوید. لطفاً بوکمارک‌های مرورگر خود را به‌روزرسانی کنید و در عوض از عمبکرد چاپ پیش‌فرض مرورگر خود استفاده کنید.
انقلاب مصر (۲۵ ژانویه)
میدان تحریر مصر و تجمع مردم
انقلاب ۲۵ ژانویه
عاملان مردم و جوانان مصر
مکان کشور مصر
زمان ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱(۵ بهمن۱۳۸۹) تا ۱۱ فوریه
نتیجه استعفای محمد حسنی مبارک دیکتاتور مصر

انقلاب مصر، (انقلاب ۲۵ ژانویه) با اعتراضات سیاسی و اجتماعی مردم در روز سه شنبه ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ ( ۵ بهمن ۱۳۸۹) آغاز شد.[۱] این روز از طرف مجموعه‌ای از مخالفان حکومت حسنی مبارک دیکتاتور مصر، به عنوان روز تجمع و اعتراض علیه فساد حکومتی و وضعیت بد معیشتی و اجتماعی و سرکوب سیاسی، مشخص شد. برخی از جریانات شرکت کننده در این فراخوان جنبش «جوانان ۶ آوریل»[۲] و جنبش «کفایة» و همچنین برخی از گروه‌ها در فیس بوک و توئیتر از جمله گروه «همه‌ ما خالد سعید هستیم» بودند.[۳][۴][۵]

مخالفت‌ها در مصر در سال ۲۰۰۸ با اعتصاب غذای یک دختر مصری به نام اسرا عبدالفتاح آغاز شد. او که ۳۰ سال داشت در اعتراض به وضعیت بد معیشتی دست به اعتصاب زد و در صفحه فیس بوک خود در ۶ آوریل ۲۰۰۸ همه را به پیوستن به این اعتصاب دعوت نمود. بیش از ۷۰ هزار نفر به این جریان پیوستند و توانستند امتیازاتی از دولت دریافت کنند. با پیروزی اسرا عبدالفتاح که به دختر فیس بوک مشهور شد در طول یک سال و نیم حرکات اعتراضی بسیاری در استان‌های مختلف مصر شکل گرفت.[۶] مشهورترین آن‌ها حرکت اعتراضی «من یک خالد سعید هستم بود» خالد سعید نام جوانی بود که در جریان یک بازرسی بدنی به دست پلیس مصر کشته شده بود. پس از مرگ او دو فعال سیاسی به نام وائل غنیم و عبدالرحمن منصور صفحه‌ای را به نام او در فیس بوک ایجاد کرده و مردم را به تظاهرات و اعتراض فراخواندند.

۱۷ روز پس از آغاز تظاهرات و تجمع در میدان تحریر مصر، رئیس مجلس مصر عمر سلیمان در یک بیانیه استعفای محمد حسنی مبارک دیکتاتور مصر را اعلام کرد و حکومت را به شورای عالی نیروهای مسلح به فرماندهی محمد حسین طنطاوی سپرد.[۷] وی از حمایت کردن از حسنی مبارک در جریان اعتراضات خودداری کرده بود. باوجود استعفای حسنی مبارک، اعتراضات مردمی همچنان ادامه یافت و تمامی جریانات سیاسی ادامه‌ی انقلاب تا محقق شدن تمامی اهداف جنبش را اعلام کردند. الگوی انقلاب مصر در میان انواع استراتژی مبارزه انقلابی، قیام توده‌ای شهری بود. الگویی که در مقابل حکومت حسنی مبارک به عنوان یک دیکتاتوری کلاسیک و به نوعی ضعیف و لرزان، راهگشای انقلاب مصر شد.

اولین جرقه اعتراضات

روز شنبه ۲۵ دی ۱۳۸۹،‌ شهروندان مصری در برابر سفارت تونس در قاهره، در همبستگی با مردم تونس، تظاهرات کردند.[۸]

صبح روز دوشنبه ۲۷ دی ۱۳۸۹، یک شهروند مصری خود را در مرکز شهر قاهره و در نزدیکی پارلمان مصر آتش زد.[۹] گفته می شد وی در حالی که دست به خودسوزی می‌زد شعارهایی علیه بیکاری و دولت داده بود.[۱۰]

روزشمار انقلاب مصر

در روز پنجشنبه ۳۰ دی ۱۳۸۹ برابر با ۲۰ ژانویه ۲۰۱۱، ۳۰ نفر از رهبران گروه‌هایی مانند کفایه، جوانان ۶ آوریل و دیگر گروه‌های جناح چپ در قاهره، یکدیگر را ملاقات کردند تا تظاهرات عمومی‌ علیه رژیم را سازمان‌دهی‌ کنند.[۱۱] گروه «ما همه خالد سعید هستیم» که در ارتباط نزدیک با سازمان‌دهندگان بود، خبر تظاهرات را برای روز ملی‌ پلیس، ۲۵ ژانویه، منتشر کرد. گروه چنین اعلام کرد:

«اعتراضات گسترده ما در روز ۲۵ ژانویه آغاز یک پایان خواهد بود، پایان سکوت و تسلیم ... و آغاز یک برگ تازه. ما خواهان حقوق خویش هستیم و زین پس دیگر سکوت نخواهیم کرد.»[۱۲]

۲۵ ژانویه (روز خشم)

در روز سه‌شنبه ۵ بهمن ۱۳۸۹ برابر با ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱، هزاران تظاهرکننده در نقاط مختلف قاهره، پایتخت مصر، با حضور در خیابان‌ها خواستار برکناری حسنی مبارک، رئیس جمهور این کشور و همچنین انحلال هیات دولت شدند.[۱۳] آن‌ها می‌‌گفتند: «ما اینجا را ترک نخواهیم کرد تا زمانی‌ که خواسته‌هایمان برآورده شود.»[۱۴] تظاهرات در مصر با الهام از تحولات اخير در تونس انجام شد و تظاهرکنندگان، شعارهای «زنده باد تونس آزاد» و «مرگ بر حسنی مبارک» سر دادند.

در عين حال، تظاهرات ديگری در چند شهر ديگر مصر برگزار شد، از جمله در شهر اسکندريه که تظاهرات بزرگی در آنجا برگزار شد و در شهر المحله، در شمال قاهره، در منطقه دلتای مصر، پنج هزار نفر شرکت کرده بودند.[۱۵] خبرگزاری آلمان تعداد تظاهرکنندگان روز سه‌شنبه در قاهره را «در حدود ۲۵ هزار نفر» برآورد کرده‌ بود و به گزارش خبرگزاری‌ها ۲۰ تا ۳۰ هزار نیروی پلیس برای متوقف کردن این تظاهرکنندگان در محل حاضر شده‌ بود. این نیروها کوشیدند با ماشین‌های آب‌پاش و پرتاب گاز اشک‌آور، جمعیت معترض را پراکنده کنند که در جریان این اقدامات شمار زیادی از راهپیمایان بازداشت شدند.[۱۳]

روز سه‌شنبه دست کم سه نفر از معترضین و یک پلیس در جریان اعتراضات کشته شدند.[۱۶]

روز ۲۵ ژانویه را مصری‌ها «روز خشم» نام گذاشته بودند.[۱۷]

۲۶ ژانویه

با وجود اعلام ممنوعیت تجمع و راهپیمایی از سوی حکومت مصر، هزاران معترض مصری روز چهارشنبه ۲۶ ژانویه، نیز در خیابان‌های قاهره و دیگر شهرهای این کشور دست به تظاهرات زدند. در حدود دو هزار معترض ضد دولتی در قاهره، روز چهارشنبه به سوی پلیس سنگ و بمب‌های آتش‌زا پرتاب کردند و پلیس نیز با پرتاب گاز اشک‌آور، ضرب و شتم با باتوم و تیراندازی هوایی سعی در پراکندن این تظاهرکنندگان داشته‌است.[۱۸]

خبرگزاری رویتر گزارش داد در دو روز گذشته دست‌کم ۵۰۰ تظاهر کننده در سراسر کشور دستگیر شده‌اند.

رابرت گیبز، سخنگوی وقت دولت آمریکا، به خبرنگاران گفت: «دولت باید با شناخت حقوق جهانی خود، پاسخگویی خود را به مردم مصر نشان دهد».

عمرو موسی دبیرکل اتحادیه عرب گفت: «شهروند عرب عصبانی است، ناامید است».[۱۷]

۲۷ ژانویه

در سومین روز نا آرامی ها در مصر، جوانان معترض به حسنی مبارک رئیس جمهوری این کشور، یک پاسگاه پلیس در شهر سوئز را با کوکتل مولوتف به آتش کشیدند. ماموران، پیش از به آتش کشیده شدن محل کارشان، از آنجا گریختند. معترضان دلیل این کار را اعتراض کشته شدن مردم در تظاهرات ضد حکومتی در اوائل هفته جاری اعلام کردند.[۱۹]

ارزش شاخص سهام در بازار بورس مصر، که یکی از مهم‌ترین بازارهای سهام در منطقه به شمار می‌آید، به دنبال اعتراض‌های خیابانی به دولت این کشور، حدود ۱۰ درصد کاهش یافته است.[۲۰]

تظاهرات در اعتراض به دستگیری‌ها در قاهره
تظاهرات در اعتراض به دستگیری‌ها در قاهره

۲۸ ژانویه (جمعه خشم)

تلویزیون دولتی مصر اعلام کرد که در قاهره، سوئز و اسکندریه، از ساعت شش بعد از ظهر تا هفت صبح، ممنوعیت رفت و آمد برقرار شد. صدها هزار از مردم مصر با وجود هشدار شديد وزارت کشور مصر، روز جمعه برای چهارمين روز پياپی به خيابان‌ها ريختند و خواستار کناره‌گيری حکومت حسنی مبارک شدند.[۲۱] معترضان در قاهره مقر حزب حاکم را به آتش کشیدند.[۲۲]

باراک اوباما، رئيس جمهوری آمريکا، از حسنی مبارک رئيس جمهوری مصر خواست تا به اصلاحات اساسی سياسی در آن کشور اقدام کند.

رئيس جمهوری آمريکا، پس از گذشت سه روز از ناآرامی‌ها در شهرهای مصر، تظاهرات ناراضيان را «بروز خشم فروخورده‌ ناشی از ده‌ها سال حکومت اقتدارگرا در آن کشور» توصيف کرد.[۲۳]

حسنی مبارک، با ابراز نارضایتی از نارضایتی شهروندان خود و تلاش برای خنثی کردن بحران در مصر جمعه شب گفت:

«من از دولت خواسته‌ام امروز کناره‌گیری کند. و من از فردا دولت جدیدی را برای انجام وظایف جدید تعیین خواهم کرد.»[۲۴]

دولت مصر دسترسی مردم به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در نقاط مختلف قاهره را قطع کرد.[۲۵]

بان کی‌مون، دبیر کل وقت سازمان ملل متحد روز جمعه در سخنانی، اقدام دولت مصر را در قطع اینترنت و سرویس پیام کوتاه در آستانه تظاهرات بزرگ معترضان در روز جمعه، مغایر با اصول دموکراتیک آزادی بیان و آزادی تجمعات خواند. از دولت مصر خواسته است، به آزادی بیان احترام گذاشته و از اعمال خشونت علیه معترضان پرهیز نماید.[۲۶]

مقامات امنیتی مصر گفتند طی ۲ روز گذشته در اعتراضات گسترده ضد دولتی، حداقل ۶۲ نفر در سراسر کشور کشته و حداقل ۲۰۰۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند که شامل درگیری‌های بین پلیس و معترضین است.[۲۷]

۲۹ ژانویه

تلویزیون دولتی مصر روز شنبه اعلام کرد که کابینه این کشور، رسما استعفا کرده است.[۲۸]

هر چند به دنبال اعتراض‌های گسترده روز جمعه در مصر، حسنی مبارک،‌ وعده اصلاحات سیاسی و اقتصادی را داد و دولت این کشور را برکنار کرد، اما مردم مصر روز شنبه نیز به اعتراض‌های خود ادامه داده و خواستار کناره‌گیری حسنی مبارک شدند.

شبکه خبری الجزیره خبر داد که از روز سه‌شنبه یعنی زمان آغاز اعتراضات در مصر تاکنون بیش از ۱۰۰ نفر در جریان این ناآرامی‌ها جان خود را از دست داده‌اند.[۲۹]

سفارت آمریکا در قاهره به همه آمریکایی‌هایی که در مصر بودند، توصیه کرد که با توجه به ناآرامی‌ها، هر چه سریعتر مصر را ترک کنند.[۱۷]

۳۰ ژانویه

وزير اطلاع رسانی مصر روز يکشنبه، با صدور اطلاعيه‌ای فعاليت‌های دفتر شبکه خبری الجزيره در قاهره را متوقف کرد. کارت خبرنگاری تمام کارکنان اين شبکه هم توقيف شد. شبکه خبری الجزيره در قاهره، از آغاز ناآرامی‌ها، وقايع مصر را از نزديک به صورت گسترده و فعال پوشش داده بود.[۳۰]

۳۱ ژانویه

به‌رغم مقررات منع آمد و شد و برقراری حکومت نظامی در شهرهای مصر و هشدار ارتش به تظاهرکنندگان، تظاهرات ضدحکومتی در مصر وارد هفتمین روز خود شد.

هزاران تن از مردم شهر قاهره با ناديده گرفتن مقررات حکومت نظامی، در ميدان تحرير آن شهر به تجمع خود ادامه داده و خواهان کناره‌گيری حسنی مبارک از قدرت شدند.[۳۱] با فرا رسیدن ساعات منع آمدوشد، جنگنده‌های مصری چندین بار بر فراز میدان تحریر پرواز کردند، در حالی که هر بار ارتفاع خود را کمتر می‌کردند؛ ارتفاع این جنگنده‌ها به حدی بود که دزدگیرهای خودروهای پارک شده به صدا در می‌آمد.[۳۲]

معترضان مصری روز دوشنبه در فراخوانی خواستار «تظاهرات يک ميليون نفری» در روز سه‌شنبه شدند.[۳۳]

بعد از ظهر دو شنبه، اسامی وزرای دولت جدید مصر اعلام شد. در دولت جدید که بدستور حسنی مبارک ، رئیس جمهور این کشور تشکیل شده، وزیرکشور که ریاست نیروهای پلیس را هم در دست دارد تغییر کرده است.

مخالفان حکومت، وزیر کشور پیشین و نیروهای پلیس تحت فرمان او را به برخورد خشونت بار با تظاهرکنندگان متهم کرده اند.[۳۴]

محمد البرادعی، از چهره‌های مخالف حکومت مصر، خواستار کناره‌گیری حسنی‌ مبارک از قدرت شد و تغییرات جدید در حکومت را ناامیدکننده خواند.[۳۵]

باراك اوباما، رئيس جمهور وقت آمريكا با فراخواندن تيم امنيت ملى اين كشور به كاخ سفيد در جلسه‌اى اضطرارى، بحران مصر را بررسى كرد. هيلارى كلينتون، وزير خارجه، جو بايدن، معاون رئيس‌جمهورى و جمعى از مقامات ارشد دولت اين كشور در جلسه‌ى كاخ سفيد شركت داشتند.[۳۶]

آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان، نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه، و دیوید کامرون نخست‌وزیر بریتانیا در بیانیه‌ مشترک خطاب به حسنی مبارک، خواستار احترام کامل به حقوق بشر و آزادی‌های دموکراتیک شدند.[۳۷]

  • سرویس شرکت گوگل

در پی قطع اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر و فیس‌بوک در قاهره توسط دولت مصر، شرکت گوگل روز دوشنبه، سرويس ويژه تازه‌ای برای استفاده مردم مصر فراهم کرد که به آن‌ها اجازه می‌دهد با گرفتن يک شماره تلفن و گذاشتن پيام تلفنی، بتوانند پيامی را به صورت تويتر منتشر کنند.

سرويسی که به گزارش گوگل با همکاری مهندسان تويتر فراهم شد، به مردم این امکان را داد که شماره‌ای را گرفته و يک پيام تلفنی بگذارند. اين پيام تلفنی سپس به صورت اتوماتيک به يک فايل صدا تبديل شده و اين فايل با شناسه «مصر» به تويتر ارسال می‌شود.[۳۸]

  • حمایت ارتش از مردم

ارتش مصر شامگاه دوشنبه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد بر روی تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم آتش نمی‌گشاید و بر«مشروعیت مطالبات مردم» اذعان دارد.

ارتش مصر دربیانیه خود خطاب به مردم تصریح کرد:

«نیروهای مسلح شما بر مشروعیت مطالبات مردم اذعان دارد و به موجب مسئولیتش آن را تضمین می‌کند. نیروهای مسلح در مقابل ملت بزرگمان متوسل به زور نمی‌شوند. نیروهای مسلح شما، که به مشروعیت مطالبات شما واقف، و متعهد به اجرای مسئولیتش در پاسداری از ملت و شهروندان است، تاکید می‌کند که آزادی بیان از را‌ه‌های مسالمت‌آمیز، برای همگان تضمین شده است.»[۳۹]

۱ فوریه (راهپیمایی میلیونی)

مصر روز سه شنبه شاهد بزرگ‌ترین تظاهرات طی ۳۰ سال گذشته علیه حکومت حسنی مبارک بود.[۴۰] بیش از دو میلیون نفر از مصریان در هشتمین روز از اعتراضات خود به دولت حسنی مبارک در میدان تحریر (رهایی) شهر قاهره گرد هم آمدند تا آن چه را خود «راهپیمایی میلیونی» نام نهاده‌ بودند، اجرا کنند.[۴۱]

عمر شریف، هنرپیشه معروف مصری، هم به جمع مخالفان حکومت پیوست و خواستار برکناری حسنی مبارک از قدرت شد. وی گفت: مردم مصر، مبارک را نمی‌خواهند. او ۳۰ سال است که در راس قدرت بوده و دیگر بس است.[۴۲]

۲ فوریه

ناوی پیلای، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، گفت: طبق گزارش‌هایی حدود ۳۰۰ نفر در اعتراضات مصر کشته،‌ بیش از ۳۰۰۰ نفر زخمی و صدها تن دیگر بازداشت شده‌اند.[۴۳]

  • پیام تلویزیونی حسنی مبارک

حسنی مبارک روز سه‌شنبه در یک پیام تلویزیونی اعلام کرد در پايان دوران رياست جمهوری‌اش در انتخابات آينده در ماه سپتامبر شرکت نخواهد کرد. حسنی مبارک در اين پيام همچنين از انجام اصلاحات قضايی، سياسی و اقتصادی در کشور خبر داد.

تجمع در میدان تحریر مصر
تجمع در میدان تحریر مصر

وی همچنین افزود: طی ماه‌های باقی مانده از دوران ریاست جمهوری‌ام وظیفه من کمک به گذار مسالمت آمیز قدرت است.

این دومین سخنرانی تلویزیونی حسنی مبارک از زمان آغاز اعتراضات گسترده خیابانی در مصر بود. وی در نخستین پیام تلویزیونی‌اش با تغییر کابینه، قول اصلاحات سیاسی و اقتصادی داد ولی این وعده‌ها باعث کاهش اعتراضات نشد.[۴۴]

۳ فوریه

درگيری‌ها در ميدان تحرير قاهره در دهمین روز از تظاهرات ضدحکومتی همچنان ادامه داشت. شاهدان عينی گفتند، طرفداران حسنی مبارک، بامداد روز پنجشنبه به سوی تظاهرکنندگان حاضر در ميدان تحرير تيراندازی کردند که دو نفر کشته و شماری نيز مجروح شدند.[۴۵]

ارتش مصر از بامداد پنج شنبه برای جدا نگه داشتن مخالفان و هواداران دولت در میدان تحریر قاهره موضع گرفت. این برای نخستین بار است که ارتش مصر عملا برای پایان دادن به خشونت اقدامی کرد. با وجود حضور سربازان و تانک‌ها در این میدان، ارتش اعلام کرده بود که دستوری برای مداخله ندارد.[۴۶]

احمد شفیق، نخست وزیر وقت مصر روز پنجشنبه از خشونت‌های پیش‌آمده در ۲۴ ساعت گذشته در قاهره عذرخواهی کرد و اعلام کرد که آماده است برای گفت‌و‌گو با معترضین به میدان تحریر برود. احمد شفیق که در تلویزیون رسمی مصر صحبت می‌کرد گفت:

«این (حمله) یک اشتباه مهلک است و زمانی که تحقیقات روشن کنند که چه کسی در پشت این جنایت بوده و چه کسی اجازه داده است که این اتفاق بیافتد، قول می‌دهم که باید جواب‌گو باشند و برای آن‌چه که انجام داده‌اند مجازات خواهند شد.»[۴۷]

اما ائتلاف جوانان مصر، محمد البرادعی و اخوان المسلمین دعوت احمد شفیق را برای گفت‌وگو رد کردند. آن‌ها می‌گویند که برای آغاز هرنوع مذاکره‌ای ابتدا حسنی مبارک، رئیس جمهوری، باید کناره‌گیری کند و امنیت تظاهرکنندگان در میدان تحریر قاهره تضمین شود.[۴۸]

از طرفی حسنی مبارک روز پنجشنبه اعلام کرد مایل است از قدرت کنار برود اما بیم دارد که با رفتن او هرج و مرج ایجاد شود.[۴۹]

بان کی‌مون، دبیر کل وقت سازمان ملل، نیز خواستار انتقال منظم و صلح آمیز قدرت در مصر شد و افزود انتقال قدرت سیاسی در مصر باید به دور از هرگونه اغتشاش و آشفتگی انجام شود.[۵۰]

یک سخنگوی ارتش مصر با حضور در تلویزیون این کشور گفت، معترضان حرف‌هایشان را زدند و درخواست‌هایشان شنیده شد. اکنون وقت آن است که زندگی عادی‌شان را از سر بگیرند.[۵۱]

اما با وجود پیام ارتش و با وجود وعده حسنی مبارک، برای عدم حضور در انتخابات ریاست جمهوری آینده کشورش، گروه‌های اپوزیسیون اعلام کردند به اعتراضات خود ادامه خواهند داد. ائتلاف متشکل از چند گروه مخالف دولت از جمله انجمن ملی تغییر به رهبری محمد البرادعی و گروه اخوان المسلمین، از مردم خواستند تا در اعتراضات خیابانی شرکت کنند. این ائتلاف همچنین اعلام کرد، روز جمعه نیز یک تظاهرات بزرگ برگزار خواهد کرد.[۵۲]

۴ فوریه (جمعه عزیمت)

روز جمعه ۴ فوریه و در یازدهمین روز از تظاهرات ضدحکومتی، هزاران تن از مخالفان دولت مصر در میدان تحریر گرد آمده و تظاهرات کردند. هواداران حسنی مبارک به میدان تحریر در مرکز قاهره یورش برده و با معترضان درگیر شدند.[۵۳] طرفداران حسنی مبارک درحمله به معترضان از سلاح‌های سرد، سنگ و چماق استفاده کردند. مهاجمان همچنين از بالای پشت بام ساختمان‌های واقع در اطراف ميدان تحرير، بلوک‌های سيمانی را بر سر تظاهرکنندگان مخالف دولت ريختند. وزارت بهداشت مصر، شمار کشته‌شدگان درگیری‌ها را ۱۳ نفر و مجروحان را بیش از ۱۳۰۰ تن اعلام کرد.[۵۴][۵۵]

عمر سليمان، معاون جديد حسنی مبارک در ساعات پايانی روز چهارشنبه گفت که برای آغاز مذاکرات با مخالفان، معترضين بايد خيابان‌ها را ترک کنند.وی از مردم خواست تا به درخواست ارتش احترام بگذارند و به خانه‌هايشان بازگردند.[۵۶]

پنج عضو اتحادیه اروپا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا در بیانیه مشترکی خواستار انتقال فوری قدرت در مصر شدند. در این بیانیه آمده است که انتقال بی‌درنگ قدرت برای پایان به خشونت‌ها ضروری است.[۵۷]

روز جمعه دو خبرنگار رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی در قاهره توسط مأموران امنیتی مصر دستگیر شدند. همچنین مدیر دفتر شبکه خبری الجزیره در قاهره و یکی از خبرنگاران این شبکه به دست مأموران لباس شخصی بازداشت شدند. نیروهای وابسته به بخش اطلاعات ارتش مصر نیز به دفتر شورای حقوق بشر مصر حمله کرده و ۳۰ نفر از اعضای این شورا را دستگیر کردند. ۲ نفر از اعضای سازمان عفو بین الملل نیز در این حمله توسط نیروهای ارتش مصر دستگیر شدند.[۵۸]

۶ فوریه (یکشنبه شهدا)

اعتراضات در میدان تحریر ادامه داشت.[۱۷] هزاران تن از مخالفان حکومت شب را در میدان تحریر قاهره گذراندند و در شهرهای اسکندریه و سوئز نیز تظاهرات معترضین همچنان ادامه دارد.[۵۹]

۷ فوریه

وائل غُنیم، مدیر اجرایی شرکت گوگل، که از سازمان‌دهندگان اصلی راهپیمایی‌های اولیه معترضان مصری بود، سه‌شنبه از زندان آزاد گردید. با آزاد شدن وی موج تازه‌ای از امید در میان معترضان برانگیخته شد. وائل غنیم که ماه گذشته ناپدید شده بود،‌ آزادی وی از زندان، شادی و حمایت گسترده فعالان سیاسی و بلاگرهای این کشور را به‌دنبال داشت.[۶۰]

۸ فوریه (روز عشق به مصر)

اعتراضات ضد دولتی در مصر در پانزدهمین روز خود ادامه داشت. بامداد سه‌شنبه هزاران معترض با ورود به میدان تحریر در این میدان چادر زده و یا در اطراف تانک‌های دولتی بست نشستند. معترضان همچنین فراخوانی برای یک «راهپیمایی میلیونی» دیگر صادر کردند.

اپوزیسیون مصر در کنار درخواست برای برکناری حسنی مبارک، خواستار بازنویسی قانون اساسی به‌صورتی شده که دوره ریاست‌جمهوری در آن دارای محدودیت باشد. از دیگر درخواست‌های اپوزیسیون، انحلال پارلمان، آزادی زندانیان سیاسی و برچیده شدن حکومت نظامی است.[۶۰]

دولت مصر روز سه شنبه اعلام کرد ۳۴ تن از زندانیان سیاسی را آزاد کرده است. این نخستین گروه از زندانیان سیاسی بودند که در پی اعتراضات سه هفته گذشته، آزاد شدند.[۶۱]

  • آمار دیده‌بان حقوق بشر از تعداد کشته‌شدگان

سازمان دیده بان حقوق بشر روز سه‌شنبه اعلام کرد، دست‌کم ۲۹۷ تن در جریان اعتراضات هفته‌های اخیر در مصر کشته شدند. این سازمان مستقر در آمریکا، اعلام کرد، ۲۳۲ تن از این افراد در قاهره، ۵۲ تن در اسکندریه و ۱۳ تن در سوئز جان باخته‌اند.

در گزارش دیده بان حقوق بشر در عین حال آمده، شمار واقعی کشته‌شدگان در مصر بسیار بیشتر از این تعداد است.[۶۲][۶۳]

۹ فوریه

یک معترض مصری که چند پوکهٔ گلوله در دست دارد.

در روز ۲۰ بهمن مصادف با ۹ فوریه اتحادیه‌های کارگری در مصر اعلام اعتصاب عمومی کردند. در این اعتصابات حدود ۲۰ هزار کارگر دست از کار کشیدند.[۶۴]

همچنین در این روز درگیری شدیدی در یکی از استان‌های مصر به نام وادی الجدید بین تظاهرکنندگان و نیروهای سرکوبگر رخ داد. این استان در جنوب غربی مصر واقع شده است.[۶۵]

۱۰ فوریه

در روز دهم فوریه همچنان تظاهرکنندگان به تظاهرات خود در میدان تحریر مصر ادامه دادند. در این روز نزدیک به هزار پزشک مصری به جمع تظاهرکنندگان مصری در میدان تحریر پیوستند. در روز دهم فوریه نخست وزیر مصر احمد شفیق اعلام کرد ممکن است حسنی مبارک استعفا دهد اما حسنی مبارک در سخنرانی خود اینگونه نشان داد که قصد استعفا نداد. با این همه اعلام کرد در انتخابات آینده کاندید نخواهد شد. سخنان وی خشم تظاهرکنندگان را برانگیخت و آن‌ها به سمت ساختمان رادیو و تلویزیون حرکت کردند. [۶۶]

۱۱ فوریه

در روز یازدهم فوریه حسنی مبارک به پناهگاهش در سینا در شرم‌الشیخ پناه برد. در این روز همچنان تظاهرات هزاران نفر از مردم مصر ادامه داشت. گروه‌هایی از مردم در این روز در برابر ساختمان رادیو و تلویزیون تجمع کردند و برخی در مقابل کاخ حسنی مبارک در قاهره به تظاهرات پرداختند.

در این روز مصادف با ۲۲ بهمن عمرسلیمان سرانجام اعلام کرد حسنی مبارک استعفا داده است. سرانجام حسنی مبارک پس از ۳۰ سال حکومت بلامنازع بر این کشور در هجدمین روز از اعترا‌ض‌های مردمی، از قدرت کناره‌گرفت. وی قدرت را به رئیس ستاد ارتش مصر سپرد.[۶۷][۶۸]

پس از سقوط مبارک

مردم تا صبح زود در میدان تحریر جشن گرفتند. معترضان طرفدار دموکراسی شروع به تمیز کردن میدان تحریر کردند.[۱۷]

اهداف و مقاصد اعتراضات

سرنگونی رژیم، شعار اصلی‌ تظاهرکنندگان بود. برکناری مبارک اولین خواسته آن‌ها بود. آن‌ها همچنین خواستار پایان بخشیدن به وضعیت اضطراری بودند که به رژیم اجازه سرکوب را طی‌ چند دهه داده بود. خواسته دیگر، انحلال هر دو مجلس پارلمان و تشکیل دولت موقت جدید بود. معترضان، خواستار انتخابات آزاد و عادلانه برای یک پارلمان جدید بودند که نمایندگان آن قانون اساسی‌ را اصلاح کنند تا به آن‌ها امکان اصلاحات انتخاباتی ماهوی را بدهد. در نهایت مصری‌ها خواهان اجرای عدالت از طریق دستگاه قضایی سالم برای تمامی قربانیان رژیم بودند.[۶۹]

تلفات جانی در انقلاب مصر

در انقلاب مصر تعداد زیادی کشته و مجروح شدند. برخی از آنان به دست پلیس و برخی به دست مزدبگیران وابسته به حزب حاکم به قتل رسیدند. وزیر بهداشت مصر اعلام کرد تعدد کشته‌شدگان در جریان انقلاب تا فوریه ۲۰۱۱ حدود ۳۶۵ نفر بوده است اما برخی منابع از ۵۰۰ کشته تا این تاریخ خبر دادند. [۷۰] همچنین تعداد قابل توجهی از تظاهرکنندگان همچنان جزو مفقودین هستند.[۷۱] در گزارش دیگری که هیئت کشف حقایق در مورد انقلاب ۲۵ ژانویه مصر منتشر کرد عدد کشته‌شدگان را ۸۴۶ نفر و مجروین را ۶۴۶۷ نفر اعلام کرد.

استراتژی انقلاب مصر

مبارزه به عنوان علم تغییر وضعیت سیاسی و اجتماعی، با توجه به شرایط حاکم بر جامعه و ماهیت قدرت سیاسی روش‌های مختلفی را شامل می‌شود. استراتژی مبارزه انقلابی در کشورهای مختلف و در مراحل مختلف تاریخی اشکال متفاوتی داشته است که خاص همان وضعیت سیاسی و تاریخی بوده است. از جمله استراتژی های تجربه شده در جهان، نبرد از روستا، کانون شورشی چه‌گورا، چریک شهری، قیام مسلحانه شهری و قیام شهری است. آن‌چه در مصر واقع شد بیش از همه نوعی قیام شهری به شمار می‌رفت. این استراتژی مبتنی بر قیام توده‌ای انبوه و تظاهرات خیابانی است و در شرایطی نتیجه‌بخش است که حکومت به دلایل مختلف ضعیف و فشارپذیر است.

نقش شبکه‌های اجتماعی در انقلاب مصر

جستارهای وابسته

منابع

  1. احتجاجات ضد حكم نظام الرئيس مبارك لمصر واشتباكات عنيفة نيو يورك تايمز الگو:Webarchive
  2. حركة 6 أبريل تدعو إلى احتجاج بسبب تجاوزات الشرطة المصري اليوم
  3. الإخوان تحدد 3 ضوابط للمشاركة بمظاهرات 25 يناير، اليوم السابع بتاريخ 23 يناير 2011، دخل في 31 مايو 2011
  4. القوى السياسية تضع خريطة تحركات «يوم الغضب» غداً بمشاركة «الإخوان» و«ألتراس»، المصري اليوم بتاريخ 24 يناير 2011، دخل في 15 مايو 2011
  5. العريان: الجماعة قررت المشاركة في فعاليات يوم الغضب، بالمشاركة مع القوى السياسية والجمعية الوطنية للتغيير. إخوان أون لاين، بتاريخ 24 يناير 2011
  6. تساؤلات أولية حول الانتفاضة الشعبية التونسية الجزيرة.نت - تاريخ الوُلوج 31، مايو، 2011
  7. مبارك يتخلى عن مهام الرئاسة
  8. عصر ایران، سرایت ناآرامی‌های تونس به مصر
  9. رادیو فردا، مردی در نزدیکی پارلمان مصر خود را آتش زد
  10. بی‌بی‌سی فارسی، خودسوزی یک مرد مصری در برابر پارلمان
  11. El Rashidi, Yasmine. The Battle for Egypt: Dispatches from the Revolution. New York Review Books, 2001. Pg.9
  12. Elshaheed: The Mysterious Anonymous behind Egypt's Revolt, Newsweek
  13. ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ رادیو فردا، تظاهرات هزاران مصری علیه حکومت حسنی مبارک
  14. Violent Clashes Mark Protests Against Mubarak's Rule, The New York Times
  15. مردم مصر دمکراسی می‌خواهند، رادیو فردا
  16. اعتراض‌های خیابانی در مصر دست‌کم سه کشته برجای گذاشت، رادیو فردا
  17. ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ ۱۷٫۳ ۱۷٫۴ Timeline: Egypt's Revolution, Al Jazeera
  18. ادامه تظاهرات ضددولتی در مصر به رغم ممنوعیت تجمع، رادیو فردا
  19. نا‌آرامی‌ها در مصر وارد سومین روز خود شد، رادیو فردا
  20. ارزش بورس قاهره ۱۰ درصد سقوط کرد، رادیو فردا
  21. اعلام حکومت نظامی در قاهره و شهرهای اصلی مصر، رادیو فردا
  22. درگیری‌های شدید در مصر با وجود حکومت نظامی، رادیو فردا
  23. باراک اوباما خواستار اصلاحات سیاسی در مصر شد، رادیو فردا
  24. New Egypt Government to be Appointed, But President Mubarak Refuses to Step Down, Huffington Post
  25. Egypt has shut off the Internet, Arabist
  26. بان کی‌مون خواستار پایبندی دولت مصر به آزادی بیان شد، رادیو فردا
  27. AP, 62 killed over last 2 days of protests in Egypt
  28. کابینه مصر استعفا کرد،‌ رادیو فردا
  29. ادامه اعتراضات در مصر به رغم وعده‌های مبارک؛ بیش از ۱۰۰ کشته، رادیو فردا
  30. مصر فعالیت شبکه الجزیره عربی را در این کشور توقیف کرد، رادیو فردا
  31. تظاهرات ضدحکومتی در مصر وارد ششمین روز خود شد، رادیو فردا
  32. پرواز جنگنده‌های ارتش بر فراز تظاهرکنندگان مصری، رادیو فردا
  33. معترضان مصری خواستار راهپیمایی یک میلیون نفری در روز سه‌شنبه شدند، رادیو فردا
  34. دولت جدید مصر معرفی شد،‌ رادیو فردا
  35. البرادعی: تا مبارک کنار نرود مصر آرام نمی‌شود، رادیو فردا
  36. کاخ سفید در جلسه‌ای اضطراری بحران مصر را بررسی کرد، رادیو فردا
  37. مرکل،‌ سارکوزی و کامرون از مبارک خواستند خشونت را کنار بگذارد، رادیو فردا
  38. Google launches Twitter workaround for Egypt, Reuters
  39. ارتش مصر: به مردم شلیک نمی‌کنیم؛ مبارک خواستار مذاکره با مخالفان شد، رادیو فردا
  40. بزرگ‌ترین تظاهرات سی سال اخیر در مصر برگزار شد،‌ رادیو فردا
  41. روز راهپیمایی میلیونی مصریان؛ تجمع در میدان رهایی، رادیو فردا
  42. عمر شریف، هنرپیشه معروف مصری، خواهان برکناری حسنی مبارک شد، رادیو فردا
  43. کمیسر حقوق بشر سازمان ملل شمار کشته‌شدگان اعتراضات در مصر را حدود ۳۰۰ نفر اعلام کرد، رادیو فردا
  44. حسنی مبارک: در انتخابات ریاست جمهوری آینده شرکت نمی‌کنم، رادیو فردا
  45. درگیری در قاهره ادامه دارد؛ تیراندازی طرفداران مبارک به سوی تظاهرکنندگان، رادیو فردا
  46. ارتش مصر میان مخالفان و هواداران حکومت در قاهره موضع گرفته است، رادیو فردا
  47. عذرخواهی دولت مصر به خاطر رویدادهای مهلک روز چهارشنبه،‌ رادیو فردا
  48. احزاب و گروه‌های عمده مصر دعوت نخست‌وزیر را برای مذاکره رد کردند، رادیو فردا
  49. حسنی مبارک می‌گوید اگر بروم هرج و مرج می‌شود،‌ رادیو فردا
  50. UN chief urges peaceful transition after Mubarak resignation, UN News
  51. ارتش مصر از معترضان خواست تا به تظاهرات خود پایان دهند، رادیو فردا
  52. مخالفان حکومت مصر می‌گویند به اعتراضات خود ادامه می‌دهند ، رادیو فردا
  53. در پی حمله هواداران رئیس جمهوری مصر به معترضان در قاهره، ده‌ها تن زخمی شده‌اند، رادیو فردا
  54. تلفات درگیری‌های قاهره؛ یک کشته و بیش از ۴۰۰ زخمی،‌ رادیو فردا
  55. درگیری‌ها در قاهره ادامه دارد، رادیو فردا
  56. عمر سلیمان معاون حسنی مبارک از معترضان خواست که به خانه‌هایشان بازگردند، رادیو فردا
  57. پنج عضو اتحادیه اروپا خواستار انتقال فوری قدرت در مصر شدند، رادیو فردا
  58. بازداشت خبرنگاران و فعالان حقوق بشر در مصر ادامه دارد، رادیو فردا
  59. تظاهرات ضدحکومتی در شهرهای بزرگ مصر ادامه دارد، رادیو فردا
  60. ۶۰٫۰ ۶۰٫۱ فراخوان تازه معترضان مصری برای راهپیمایی میلیونی در قاهره، رادیو فردا
  61. دولت مصر ۳۴ تن از زندانیان سیاسی را آزاد کرد،‌ رادیو فردا
  62. Egypt: Documented Death Toll From Protests Tops 300, Human Rights Watch
  63. دیده‌بان حقوق بشر شمار کشته‌شدگان در اعتراضات مصر را دست‌کم ۲۹۷ تن اعلام کرد،‌ رادیو فردا
  64. Labour unions boost Egypt protests Aljazeera, 9 Feb 2011
  65. UPDATE 1-Three killed in Egypt desert clash with police Reuters, 9 Feb 2011
  66. Live Blog-Egypt Protests Aljazeera, 10 feb 2011
  67. مبارک رفت، رادیو فردا
  68. Mubarak Steps Down as President, Army Takes Over, ABC News, Feb. 11, 2011.
  69. On the Square, The New Yorker
  70. التليفزيون: عدد شهداء الثورة المصرية 365 شهيدا ،جريدة الدستور الأصلي ،دخل في 23 فبراير 2011.
  71. وزارة الصحة: ارتفاع عدد شهداء الثورة المصرية إلى 365 شهيدا ،جريدة البديل الجديد، دخل في 24 فبراير 2011.