برنامه جامع اقدام مشترک

توافق جامع و نهایی هسته‌ای وین (برجام) توافق هسته‌ای ایران( به دنبال تفاهم هسته‌ای لوزان، در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین اتریش )و  گروه ۱+۵ (شامل چین،فرانسه، روسیه،بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و آلمان) منعقد شده است.برجام (به انگلیسی: Joint Comprehensive Plan of Action) نامیده می شود

تاریخچه

توافق موقت ژنو بر روی برنامه هسته‌ای ایران یا توافق هسته‌ای ژنو ، توافق‌نامه‌ای ۶ ماهه و قابل تمدید پیرامون برنامه هسته‌ای ایران است که در متن (سندE۳/EU+۳) در ۳ آذر ۱۳۹۲ (برابر با ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) میان جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ امضا شد.

هدف این توافقنامه که«رسیدن به یک راه‌حل جامع بلندمدت و مورد توافق طرفین»به منظور«تضمین‌نمودن صلح‌آمیزبودن برنامه هسته‌ای ایران» ذکر شده، طرفین «به صورت داوطلبانه» متعهد می‌شوند تا اقدامات متقابلی را به عنوان گام اول یک راه‌حل جامع انجام دهند.

براساس این توافقنامه ایران غنی سازی اورانیوم را به شکل محدود و کنترم شده ادامه خواهد داد و نظارت آژانس بین المللی اتمی را تسهیل خواهد کرد.در عوض بخشی از تحریم های قبلی برداشته می شود و تحریم های جدید همه جانبه یا یک‌جانبه بکار نخواهد رفت .

افشای پنهان‌کاری اتمی

 شورای ملی مقاومت: تلاش های ایران برای تولید بمب هسته‌ای بعد از برجام ادامه دارد

دفتر شورای ملی مقاومت ایران در آمریکا در نشستی که روز جمعه در شهر واشنگتن برگزار کرد، مدعی شد ایران به رغم توافق هسته ای، فعالیت های خود برای تولید سلاح هسته ای را ادامه می دهد.

شورای ملی مقاومت ،در نشست روز جمعه اول اردیبهشت، اعلام کرد «سازمان پژوهش های نوین دفاعی» در ایران، پس از برجام به پژوهش های خود برای ساخت سلاح اتمی ادامه داده است.

شورای ملی مقاومت در اطلاعیه ای که نسخه ای از آن در اختیار صدای آمریکا قرار گرفته، اعلام کرد از طریق شبکه سازمان مجاهدین خلق ایران در داخل کشور به اطلاعاتی دست یافته که نشان می دهد که «مرکز عصبی» پروژه تسحلیات اتمی حاکمیت ایران موسوم به «سازمان پژوهشت های نوین دفاعی» که مسئول طراحی بمب است، همچنان به کار خود ادامه می دهد.

این گروه ادعا کرد پس از امضای برنامه جامع اقدام مشترک – برجام- در سال ۲۰۱۵، این نهاد نه تنها در جای خود باقی ماند و به کار خود ادامه داد، بلکه اکنون محرز شده که در برخی زمینه ها فعالیتهایش گسترش نیز یافته است.

نشست روز جمعه شورای ملی مقاومت با موضع گیری مقام های دولت آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران همزمان شده است.

روز پنجشنبه پرزیدنت دونالد ترامپ در حاشیه کنفرانس خبری با نخست وزیر ایتالیا در پاسخ به خبرنگاران، درباره توافق ایران گفت، ایران در حال اقدامات نامناسبی است. من از قبل گفته ام، این توافق خوب نبود. ما توافق ایران را در حال بررسی داریم تا ببینیم ایران چه تخلفاتی داشته است. در آینده درباره اش صحبت می کنیم.

رئیس جمهوری آمریکا درباره توافق هسته ای ایران همچنین گفت ایران به روح برجام وفادار نبود و تخلفاتی داشته است.

روز چهارشنبه، رکس تیلرسون وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا در اظهاراتی به جمهوری اسلامی ایران هشداری شدید اللحن داد. آقای تیلرسون گفت ایالات متحده مشغول بازنگری جامع سیاست های آمریکا در مقابل ایران است. او در این سخنرانی گفت اگر ایران مهار نشود، مسیر کره شمالی را خواهد رفت و تهدیدی علیه صلح و ثبات جهان خواهد شد.

روز پنجشنبه نیز وزیر دفاع ایالات متحده که در خاورمیانه به سر می برد، علیه فعالیت های ایران موضع گیری کرد. جیم متیس که در سفر خاورمیانه به عربستان سعودی رفته بود، روز چهارشنبه گفت در خاورمیانه هر جا که مشکلی وجود دارد، رد پای ایران دیده می شود.

دور از چشم آژانس

شورای ملی مقاومت همچنین می گوید بنا به اطلاعات اخیر، یک مکان جدید مرتبط با پروژه تسلیحات اتمی ایران، که تاکنون از چشم آژانس بین المللی انرژی اتمی دور نگاه داشته شده، برملا شده است. این اطلاعیه می گوید: «واحد مهندسی برنامه تسلیحات اتمی در ایران به نام «سازمان پژوهش های نوین دفاعی» شناخته می شود. این سازمان متشکل از هفت بخش است که هر یک مسئول تحقیق درباره بخشی خاص از تحقیقات تسلیحات اتمی است.»

به گفته این بیانیه بررسی اطلاعات جمع آوری شده از داخل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت دفاع و سازمان پژوهش های نوین دفاعی تصریح می کند که تمامی بخش های این سازمان به کار خود در سطح قبل از امضای برجام ادامه می دهند و حتی تمهیداتی برای مخفی نگاه داشتن اهداف اصلی تحقیقات اندیشیده شده است.

این اطلاعیه محسن فخریزاده مهابادی که به نام دکتر محسنی شناخته می شود را یکی از چهره های کلیدی در برنامه تسلیحات اتمی ایران معرفی می کند و می گوید که او از ژنرال های سپاه پاسداران و مدیر سازمان پژوهش های نوین دفاعی است. به گفته این اطلاعیه از زمان آخرین تغییرات در سازمان فوق در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی، این سازمان تحت نظارت حسین دهقان وزیر دفاع قرار گرفته و تمامی پرسنل و کارشناسان آن بدون هیچ تغییر ساختاری به کار خود ادامه می دهند.

بیانیه شورای ملی مقاومت می گوید که دفتر این سازمان در ساختمان نور در نزدیکی وزارت دفاع و در خیابان لنگری تهران واقع شده است. «مرکز تحقیقات و توسعه فناوری انفجار و ضربه» و گروه فخار مقدم دو تا از هفت بخش این سازمان هستند که مهمترین نقش را دارند.

بیاینه اخیر می گوید اطلاعات جدید وجود مکانی جدید به نام «پژوهشکده» که اسم کد مرکز تحقیقات و توسعه فناوری انفجار و ضربه است را فاش می سازد.پس از برجام برای پرهیز از برچیدن فعالیت های این نهاد، بخش بزرگی از فعالیت ها که در سایت سنجریان انجام می شد به صنایع زین الدین در پارچین انتقال یافت چرا که مقامات ایران معتقد بودند احتمال دسترسی آژانس به پارچین بسیار پایین است.

شورای ملی مقاومت در این اطلاعیه نقشه های هوایی از سایت پارچین را نیز ضمیمه کرده است.

این بیانیه می گوید پژوهشکده زین الدین به ریاست ژنرال سپاه مصطفی صیری اداره می شود.

شوراى ملى مقاومت: رژيم تهران بعد از برجام هم به دنبال سلاح اتمى است

"شوراى ملى مقاومت ایران" از بارزترین گروههاى اپوزسیون مخالف جمهورى اسلامى ایران، در یک کنفرانس مطبوعاتی که عصر جمعه در واشینگتن، برگزار شد اعلام کرد که اطلاعاتی حساس و موثق درباره "پروژه بمب اتمی" تهران به دست آورده که نشان مى‌دهد، ایران حتى پس از توافق هسته‌اى با کشورهاى 5+1 همچنان به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای است.

در این کنفرانس علیرضا جعفرزاده، معاون نمایندگی شورای ملی مقاومت ایران، گفت که جزئیات اطلاعات موثقی را که شبکه سازمان "مجاهدین خلق ایران" از داخل کشور به دست آورده نشان مى‌دهد که یک محل جدید مرتبط با پروژه هسته‌ای وجود دارد که تاکنون مخفی و دور از چشم بازرسان سازمان انرژی اتمی IAEA مانده است.

وضعیت ارگان مهندسی سلاح اتمی

طبق اطلاعات ارائه شده، ارگان مهندسی سلاح اتمی «سازمان پژوهشهای نوین دفاعی» می‌باشد که با اسم مخفف فارسی "سپند" SPND شناخته می‌شود. این ارگان از 7 زیر مجموعه که هر کدام در یک زمینه دستیابی به سلاح هسته‌ای تحقیقات می‌کنند تشکیل شده است.

در نتیجه چندین ماه تحقیقات از درون رژیم از جمله در سپاه پاسداران، وزارت دفاع و سپند و دریافت گزارش از هر 7 زیر مجموعه، مشخص گردید که هر 7 زیر مجموعه سپند با وضعیت قبل از توافق هسته‌ای به تحقیقات خود در رسته‌های مختلف مرتبط با ساخت سلاح هسته‌ای ادامه می‌دهند.

بنا به این گزارش، محسن فخری زاده مهابادی معروف به دکتر حسن محسنی که یک سرتیپ سپاه پاسداران ایران نیز هست، ریاست سپند را در محل مرکزی این ارگان در "ساختمان نور" در تهران به عهده دارد، و این ارگان از آخرین تغییرات خود در دوران ریاست جمهوری روحانی، بطور مستقیم زیر نظر وزیر دفاع ایران حسین دهقان قرار گرفته است.

مرکز تحقیقات "متفاض"

در کنفرانس مطبوعاتى "شوراى ملى مقاومت ایران" به ارگانی اشاره شده که مشغول تحقیق و ساخت چاشنی انفجار هسته‌ای است، که مرکز تحقیقات و توسعه فن‌آوری انفجار و ضربه "متفاض" نام دارد. مدیریت متفاض در حال حاضر برعهده فردی بنام مهندس "محمد فردوسی" است، فرودسی که از 1986 در وزارت دفاع شاغل است، متخصص انفجار قوی می‌باشد. او بطور همزمان رئیس هیئت مدیره انجمن انفجار پرقدرت دانشگاه مالک اشتر (وابسته به وزارت دفاع) نیز می‌باشد.

پژوهشکده سایت مخفی متفاض

اطلاعات جدید از محل جدیدی پرده برداشته است. این محل که در مراودات درونی سپند با کد «پژوهشکده» شناخته می‌شود. در مراودات درونی سپند، به پژوهشکده «تحقیقات» هم اطلاق می‌شود. این محل به محل اصلی آزمایش‌ها و فعالیت‌های متفاض تبدیل شده است.

بنا به گزارش "شوراى ملى مقاومت ایران"، بعد از امضای توافق برجام در سال 2015، رژیم ایران برای جلوگیری از لو رفتن فعالیت‌های سایت متفاض بخش اعظم فعالیت‌ها را به پژوهشکده در داخل سایت پارچین منتقل کرده تا از مجامع بین‌المللی مخفی بماند.

در پارچین 12 صنعت نظامی و موشکی وجود دارد که وزارت دفاع هرکدام از صنایع را با نام "طرح"، مشخصا "طرح یک تا طرح 12" کدگذاری کرده است. مرکز متفاض در "طرح 6" صنایع نظامی پارچین موسوم به طرح شیمیایی "زین الدین" واقع شده است. مساحت جغرافیایی این طرح بالغ بر 200 هکتار (۵۰۰ ایکر) می‌باشد که بطور کامل فنس‌کشی (حصار کشی) و کاملا حفاظت شده است.

بر اساس این گزارش به منظور "لاپوشانی و مخفی کردن اهداف واقعی پژوهشکده"، در طرح 6 هم انفجارات متعارف و هم آزمایشات برای انفجارات چاشنی صورت می‌گیرد. انفجارات متعارف پوش آزمایش‌های متفاض و سپند می‌باشند. طرح 6 که بعنوان صنایع "زین الدین" شناخته می‌شود، بخشی از صنایع شیمیایی مجتمع پارچین است.

در یکی دو سال اخیر بخش اعظم کارهای متفاض از جمله بخش اعظم فعالیت‌ها در سایت سنجریان به "طرح6" در صنایع زین الدین در پارچین منتقل شده است و دارای سوله ها و کارگاه‌های مختلف می‌باشند. "پژوهشکده" در دل طرح 6 قرار دارد.

طبق اطلاعاتى که در کنفرانس خبرى ارائه شد مخزن مربوط به انفجار شدید که در رابطه با پروژه هسته‌ای و مشخصا چاشنی انفجاری بود، تحت مسئولیت متفاض بود و همین ارگان کارهای مربوط به این آزمایشات را که با کمک متخصصین اکراینی انجام گرفت دنبال می‌کرد. محل مخزن انفجار شدید و آزمایشات اولیه برای انفجار هسته‌ای که در طی سال‌های 2013 و 2014 پاکسازی شد در جنوب مجموعه "پژوهشکده" در فاصله 700 متری واقع شده است.

حفاظت شدید اطلاعاتی

بنا به این گزارش برای لو نرفتن مرکز پژوهشکده، صنایع زین الدین تحت کنترل شدید افسران حفاظت اطلاعات سپاه قرار دارد. فرمانده حفاظت اطلاعات این قسمت، سرتیپ پاسدار مصطفی سیری، رئیس حفاظت اطلاعات سپند است.

گروه فخار مقدم

در این کنفرانس مطبوعاتى به گروه فخار مقدم که مربوط به تحقیقات فیزیک سپند است، اشاره شده که یک دفتر در ساختمان نور و یک دفتر در سایت مژده دارد. رئیس این گروه فروغی‌زاده است که در ساختمان نور مستقر است.

بر اساس این اطلاعات علاوه بر مراکز ذکر شده، سازمان سپند دارای مراکز مخفی گسترده‌ای است. بخشی از آزمایشگاه‌های آن در داخل شهر تهران قرار دارد. بخشی از مراکز آن در اطراف شهر تهران واقع شده‌اند. همچنین این ارگان دارای مراکزی در اطراف شهر کرج است.

 مرکز نظامی اتمی سپند

شوراى ملى مقاومت ایران با اعلام اینکه سازمان سپند دارای مراکز متعدد مخفی می‌باشد و در گذشته حدود 15 سایت و شرکت پوششی مرتبط با سپند توسط مقاومت ایران افشا شده است. برخی از مهمترین بخش‌های سپند که تاکنون شناسایی شده‌اند را نیز افشا کرده که بقرار زیر می باشند:

· ساختمان نور واقع در خیابان لنگری در شمال تهران که مرکز سازمان سپند محسوب می‌شود.

· سایت مژده در خیابان پاسداران خیابان مژده که قبلا مرکز سازمان سپند بوده ولی بخشی از فعالیت‌های آن به بیرون این سایت منتقل شده است.

· سایت متفاض واقع در روستای سنجریان در کنار رودخانه جاجرود واقع شده است.

· پژوهشکده در طرح 6پارچین

· سایت خجیر که بخشی از فعالیت‌های مرتبط با ساخت کلاهک اتمی در صنعت نوری با کد 8500 در آن دنبال می‌شد.

بنا به این گزارش حکومت ایران با پیش بردن اینکه مراکز نظامی خارج از کادر تحقیقات آژانس هستند عملا حفاظی برای پروژه تسلیحات هسته‌ای خود ایجاد کرد و مانع مشخص شدن ابعاد و ماهیت واقعی برنامه تسلیحات هسته‌ای خود گردید و هیچ بازرسی جدی از مراکز نظامی در این رابطه صورت نگرفته است.

در کنفرانس مطبوعاتى به اظهارات سر لشگر حسن فیروزآبادی رئیس سابق ستاد کل نیروهای مسلح ایران در مصاحبه‌ای با خبرگزاری حکومتی تسنیم در ماه آبان95 اشاره شده که تصریح کرده بود "ایران اجازه بازرسی از مراکز نظامی را نداده است".

در این کنفرانس گفته شده، همچنین عدم دسترسی به متخصصین کلیدی برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران از جمله فخری زاده مانع دستیابی آژانس به درک ابعاد واقعی ماهیت نظامی این برنامه هسته‌ای گردید.

اقدامات ضروری

مریم رجوی، رییس "شوراى ملى مقاومت ایران" در اظهاراتى که در کنفرانس خبرى به آن اشاره شده گفته "اگر قدرت‌های جهانی فارغ از ملاحظات اقتصادی و سیاسی با قاطعیت عمل می‌کردند، می‌توانستند در همین دور از مذاکرات، پروژه بمب‌سازی رژیم را به‌طور کلی از کار بیندازند".

وی هشدار داده: "اجرای کامل قطعنامه‌های شورای امنیت، به ویژه توقف کامل غنی‌سازی، پذیرش پروتکل الحاقی و دسترسی آزادانه بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به مراکز و تأسیسات مشکوک این رژیم، لازمه دست کشیدن آن از بمب اتمی است."

رجوى در سخنانش تاکید کرده "به منظور اینکه جامعه جهانی با یک رژیم بنیادگرای مجهز به سلاح هسته‌ای حاکم بر ایران روبرو نگردد، گام‌های زیر غیر قابل اجتناب می باشند:

1. همانگونه که چندین قطعنامه شورای امنیت ملل متحد تصریح کرده است، برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران می‌بایست کاملا پایان پذیرد. پروژه غنی‌سازی هیچ هدفی جز بدست آوردن سوخت ضروری برای بمب هسته‌ای را دنبال نمی‌کند.

2. برنامه تسلیحاتی کردن هسته‌ای می‌بایست کاملا برچیده شود. هیچ دلیلی برای حفظ سپند و زیر مجموعه‌های آن از جمله متفاض وجود ندارد. این ارگان‌ا هیچ هدف صلح‌ آمیز یا تامین انرژی را دنبال نمی‌کنند. تنها کارکرد آنها، پیشبرد دستیابی به سلاح هسته‌ای است.

3. اعمال کنترل مطلق و بی‌شکاف بر تمامی وجوه هسته‌ای ایران و دسترسی دائمی، بدون مانع و بلادرنگ به تمامی سایت‌ها، تمامی نقاط مورد اشاره فوق و دسترسی به و مصاحبه با تمام متخصصین کلیدی هسته‌ای از جمله فخری‌زاده و تحت مسئولین او باید بلادرنگ صورت گیرد.

4. تمامی سوالات مطروحه در رابطه با ابعاد احتمالی نظامی PMD برنامه هسته‌ای می‌بایست تا افشاء و روشن شدن تمامی ابعاد برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران دنبال شده و پاسخ داده شوند".

افشاگریهای مقاومت ایران در مورد پروژه اتمی ایران

در ۱۹اسفند ۸۲دبیرخانهٴ شورای ملی مقاومت طی یک اطلاعیهٴ افشاگرانه، آخرین تصمیم‌های رژیم در زمینه سلاح اتمی را برملا نمود. بر اساس این اطلاعیه، در بهمن ماه (فوریة ۲۰۰۴) به‌دنبال افشای برخی از فعالیتهای اتمی رژیم آخوندی، شورایعالی امنیت رژیم در جلسه محرمانه‌یی به‌ریاست خامنه‌ای، فشارهای بین‌المللی و نحوه مقابله با آن را مورد بررسی قرار داد. برخی از نتایج این جلسه، که در حکم دستورالعمل برای ارگانهای ذیربط می‌باشد، به‌شرح زیر است:

ـ به‌زودی جهان به‌دو قطب تقسیم خواهد شد «کشورهای عضو باشگاه اتمی و کشورهای غیرعضو. کشورهای عضو آقای جهان و کشورهای دیگر برده خواهند بود… در کمتر از 10سال دایرهٴ این باشگاه جهانی بسته خواهد شد. بنابراین جمهوری اسلامی باید هرچه سریعتر خود را به‌ این باشگاه جهانی تحمیل کند».

ـ در شرایط کنونی «اروپا روی قانع‌کردن ایران برای متوقف کردن پروژه تولید بمب هسته‌یی متمرکز است و آمریکا به‌خاطر مشکلاتش در عراق ناچار است با ملایمت با ایران رفتار کند. بنابراین، ارادهٴ این‌که پرونده جمهوری اسلامی به‌شورای امنیت ملل‌متحد ارجاع شود، وجود ندارد و باید از این فرصت برای تولید بمب استفاده کرد».

ـ بنابراین ضروری است که «جمهوری اسلامی خط تولید بمب هسته‌یی را ادامه دهد، حال تا آنجا که ممکن است با تعامل با جهان و مخفیانه. ولی نهایتاً تنش آن را باید پذیرفت تا جزء کشورهای بردهٴ جهان قرار نگیریم». در صورت پذیرش ریسکها و تنشها «ما قادر خواهیم بود پروژه خود را در مدت زمانی بین یک تا دو سال نهایی کنیم».

چند ماه پس از این افشاگری، خرازی، وزیر خارجه رژیم، و قربانعلی دری نجف‌آبادی، وزیر سابق اطلاعات، به‌نقشهٴ رژیم برای ورود به‌باشگاه اتمی اعتراف کردند. خرازی اعلام کرد: «ایران توانمندی فنی هسته‌یی بالایی دارد. جامعه بین‌المللی [باید] ایران را به‌عنوان عضو باشگاه کشورهای اتمی به‌رسمیت بشناسد» (آسوشیتدپرس ۲۴خرداد ۸۳).

هم‌چنین روزنامه جمهوری اسلامی در ۲۶خرداد ۸۳نوشت: «حجت الاسلام والمسلمین قربانعلی دری نجف آبادی، وزیر سابق اطلاعات و رئیس دیوان عدالت اداری در گفتگو با خبرنگار ما، با تأکید بر حق مسلم ایران در استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی، گفت: آمریکا و اروپا چه بخواهند و چه نخواهند، باید بپذیرند که جمهوری اسلامی ایران در باشگاه هسته‌یی جهان قرار گرفته است».

خامنه‌ای با تکیه بر امکاناتی که به آن دست یافته و با استفاده از بعضی چالشهای جهانی ـ به‌ویژه با استفاده از فرصت عراق درصدد است تا از حربهٴ سلاح اتمی به بهترین نحو استفاده کند. اکنون او آشکارتر از هر زمان دیگر، به‌تهدید می‌پردازد، چنان‌که در سخنرانی ۱۵تیر ۸۳در همدان می‌گوید: «اگر دشمن، پررویی و تعرض و تجاوز کند، آن وقت دیگر تعرض ما به‌چهاردیواری کشورمان محدود نخواهد شد. اگر کسی به‌ملت ما تعرض و تجاوز کند، ما منافع او را در هر نقطه‌یی از دنیا که باشد، به‌خطر می‌اندازیم».

روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله 9تیر 83می‌نویسد: «جمهوری اسلامی ایران با مشاهدهٴ موارد مکرر نقض تعهدات 3کشور اروپایی و استمرار بی‌تفاوتی آنها نسبت به‌تعهداتشان، موضوع «تفاهمات بروکسل» را کان لم یکن اعلام کرده و قطعه‌سازی و مونتاژ دستگاه سانتریفوژ را از سر می‌گیرد… مقامهای جمهوری اسلامی ایران اکنون با تلخکامی احساس می‌کنند که از حسن‌نیت و سعهٴ صدر آنها شدیداً سوءاستفاده شده و «تعهدات طرفینی» در تهران و بروکسل، در واقع چیزی به‌جز قبول «تعهدات یکطرفه» برای وادارکردن ایران اسلامی به انصراف مطلق و کامل از انرژی هسته‌یی، حتی [!] به‌صورت صلح‌آمیز آن، نیست… دقیقاً به‌همین دلایل است که دبیر شورای امنیت ملی با ارسال نامه رسمی به‌وزرای خارجه 3کشور اروپایی… توافقات بروکسل را کان‌لم‌یکن تلقی کرد… 

مطابق اعلام رسمی، این قطعه‌سازی و مونتاژ از 9تیر ماه 83مجدداً از سرگرفته می‌شود و تهران هیچ محدودیتی را در این زمینه برای خود قائل نیست».

شورای ملی مقاومت در مقابل سیاست تعرض و تجاوز رژیم و در برابر سیاست استفاده از سلاح اتمی به‌منظور صدور ترور و بنیادگرایی اسلامی، سیاستی بر اساس منافع عالی مردم ایران اتخاذ کرده و تا هر جا که بتواند نقشه‌های ضد‌مردمی و ضدایرانی رژیم را افشا می‌کند.

ما به حکم احساس مسئولیت انسانی، ملی و میهنی و مواضع صلح‌طلبانهٴ خود، به افشای مراکز مخفی، که حکومت آخوندی برای تولید بمب اتمی در شهرهای نظنز و اراک به‌وجود آورده بود، پرداختیم تا مراجع مسئول بین‌المللی از و قوع این فاجعه جلوگیری کنند. اگر این روشنگریها وجود نداشت و اگر رژیم در همین حد هم به‌لحاظ موضوع پروژه‌های اتمی زیر نظارت قرار نمی‌گرفت، چه بسا تاکنون جهان را با رو‌کردن سلاح اتمی غافلگیر کرده بود.

نشانه‌های عزم جزم رژیم برای دستیابی به بمب اتمی تنها مربوط به یکی دو دهه پیش نیست. در همین یکی دو سال اخیر نیز در مطبوعات رژیم موارد متعددی از اعترافات بالاترین مقامات رژیم را می‌یابیم که هر یک شاهدی بر این واقعیت است:

«… اوایل که انرژی هسته‌یی را شروع کردیم، در جنگ بودیم و دنبال این بودیم که چنین امکانی برای روزی که دشمن ما بخواهد از سلاح هسته‌یی استفاده کند، داشته باشیم». (آخوندهاشمی رفسنجانی- روزنامه حکومتی مردم‌سالاری- ۵آبان ۱۳۹۴).

«… هیچ وقت از ذهن ما بیرون نمی‌رفت که اگر روزی بنا باشد خطری ما را تهدید کند و ضرورتی باشد، امکان این‌که به طرف دیگر (بمب اتمی) هم برویم، داشته باشیم… با پاکستانیها صحبتهایی شد. یک دانشمند هسته‌یی به نام آقای عبدالقادرخان در پاکستان بود… در سفری که به پاکستان رفته بودم، خواستم ایشان را ببینم… آقای عبدالقادرخان اعتقاد داشت که دنیای اسلام باید بمب هسته‌یی داشته باشد و به این کار عقیده داشت… به هر حال حاضر شدند تا یک مقدار به ما کمک کنند… بخشی از فعالیت‌های هسته‌یی را زمانی انجام دادیم که هنوز در جنگ بودیم… آن سال‌ها ذهنیت همه ما این بود که ما باید خود را به عوامل بازدارنده مسلح کنیم. چون بنا نبود جنگ تمام شود و در سیاستهای دفاعی هم این سخن امام را مد نظر داشتیم که این جنگ ۲۰سال طول بکشد… برای اولین غنی‌سازی در جایی که در امیرآباد درست کردند، از همان چیزهایی که از پاکستان گرفته بودیم، کنار هم چیدند که ما هم برای بازدید رفتیم». (‌هاشمی رفسنجانی- خبرگزاری حکومتی ایرنا- ۴آبان ۹۴) 

به این ترتیب مشخص بود که پروژه اتمی رژیم ایران، صرفاً یک پروژه نبود، بلکه یک استراتژی بود که هدف آن تضمین بقای نظام بود و طی نزدیک به سه دهه، دست‌کم یکصد میلیارد دلار از ثروت ملی ایران را برای دستیابی به آن بر باد داد.

اما مقاومت ایران با افشاگریهای بی‌امان خود، این پروژه ضدمیهنی و ضدبشری را به شکست کشاند. مجاهدین از خرداد سال ۱۳۷۰تاکنون به مدت ۲۶سال در مقابل ماجراجویی اتمی رژیم ایستادند و آن را به شکست کشاندند.

اکنون با گذشت بیش از یک ربع قرن و پس از سال‌ها مبارزه پر کشاکش و مملو از تلاش و رنج مقاومت ایران در افشای پروژه‌های مخفی اتمی رژیم ایران و بعد از به بن‌بست رسیدن سیاست شوم مماشات، نگاهی گذرا داریم به این کارزار ۲۶ساله تا ببینیم مقاومت ایران چگونه مردم ایران و مردم جهان را نسبت به بزرگترین تهدید صلح و امنیتش هشیار کرد و با تلاشی سترگ و خستگی‌ناپذیر مانع پیشبرد پروژه‌های مخفی بمب‌سازی رژیم شد.

اولین افشاگری برنامه اتمی رژیم ایران

۲۷خرداد ماه سال ۱۳۷۰تا این روز هیچ‌کس در جهان حرفی از برنامه اتمی رژیم آخوندی نزده بود. عبارت «برنامه مخفیانه اتمی رژیم حاکم بر ایران» عبارتی ناآشنا نه فقط برای افکار عمومی جهان، بلکه برای بسیاری از قدرتهای بزرگ و تمامی مجامع بین‌المللی ناظر بر وضعیت گسترش تسلیحات اتمی بود. در این بی‌خبری جهانی، دیکتاتوری ولایت فقیه در حال برداشتن اولین گام‌های خود برای دستیابی به سلاح اتمی است: پروژه «طرح بزرگ».

افشای برنامه هسته‌یی رژیم ایران – ۲۷خرداد ۱۳۷۰ –افشای پروژه موسوم به طرح بزرگ

۲۷خرداد ۱۳۷۰ - ۱۷ژوئن ۱۹۹۱: سازمان مجاهدین خلق ایران در یک کنفرانس بزرگ مطبوعاتی در واشینگتن، بخشی از عملیات محرمانهٴ رژیم آخوندی برای دستیابی به اورانیوم غنی شده را فاش کرد. محمد محدثین مسئول روابط بین‌المللی سازمان مجاهدین خلق ایران برای نخستین بار از جزئیات طرح فوق‌العاده سری رژیم ایران برای کسب سلاح اتمی پرده برداشت. آقای محدثین بودجه ۲۰۰میلیون دلاری رژیم ایران برای پیشبرد این طرح و جزئیات پروژه موسوم به «طرح بزرگ» در «معلم کلایه» در قزوین را برای مطبوعات بین‌المللی تشریح کرد. رسانه‌های خبری از آن به‌عنوان یک «شوک سیاسی» نام بردند. واشینگتن پست در اینباره نوشت:

«… آقای محمد محدثین در ژوئن ۱۹۹۱برای اولین بار افشا کرد که رژیم ایران طرح دستیابی به سلاح هسته‌یی را زیر عنوان «طرح بزرگ» در الموت قزوین شروع کرده که در درون رژیم ایران به‌عنوان پروژه معلم کلایه شناخته می‌شود (واشینگتن پست -۲۶ژوئن ۱۹۹۱).

افشای برنامه هسته‌یی ایران - ۲۳مرداد ۱۳۸۱ - افشای سایت‌های اتمی اراک و نطنز

۲۳مرداد ۱۳۸۱ – ۱۴اوت ۲۰۰۲: کنفرانس مطبوعاتی مقاومت ایران در واشینگتن.

علیرضا جعفرزاده از اعضای کمیسیون خارجه شورای ملی مقاومت ایران طی یک کنفرانس مطبوعاتی در واشینگتن سایت اتمی نطنز و پروژه آب سنگین در اراک را افشا کرد. افشای این دو مرکز مهم و اصلی پروژه اتمی، ضربه‌یی خرد کننده بر سیاست برنامه اتمی رژیم ایران بود.

افشای برنامه هسته‌یی رژیم ایران - افشای توسعهٴ موشکی و تسلیحات کشتار جمعی

۲۴مهر ۱۳۸۱- ۱۶اکتبر ۲۰۰۲: گزارش کمیسیون تحقیقات دفاعی و استراتژیک شورای ملی مقاومت ایران

در گزارش کمیسیون تحقیقات دفاعی و استراتژیک شورای ملی مقاومت ایران برنامه توسعهٴ موشکی و تسلیحات کشتار جمعی رژیم ایران افشا شد.

افشای برنامه هسته‌یی ایران – ۲۰شهریور ۱۳۸۳- افشای سایت بندرعباس

۲۰شهریور ۱۳۸۳-۱۰سپتامبر ۲۰۰۴: کنفرانس مطبوعاتی مقاومت ایران در پاریس

در یک کنفرانس مطبوعاتی در پاریس محمد محدثین، مسئول کمیسیون خارجه شورای ملی مقاومت ایران، برای اولین بار جزئیات سایت بندرعباس دومین تأسیسات بزرگ تبدیل سنگ اورانیوم به کیک زرد را فاش کرد.

افشای برنامه هسته‌یی ایران – ۱۵بهمن ۱۳۸۳- افشای تهیهٴ پولونیوم ۲۱۰و بریلیوم

۱۵بهمن ۱۳۸۳- ۳فوریه ۲۰۰۵:‌ کنفرانس مطبوعاتی مقاومت ایران در پاریس

محمد محدثین، مسئول کمیسیون خارجه شورای ملی مقاومت ایران، در یک کنفرانس مطبوعاتی پروژه سری رژیم ایران برای تهیهٴ پولونیوم ۲۱۰و بریلیوم برای ساختن چاشنی‌های بمب اتمی را فاش کرد.

در این کنفرانس مطبوعاتی که در هتل مریدین پاریس برگزار شد، آقای محمد محدثین گفت: «هم‌چنان‌که می‌دانید بمب اتمی از سه قسمت اساسی تشکیل می‌شود. تأمین سوخت اتمی، سیستمهای پرتاب‌کننده و چاشنی بمب اتمی. محدثین افزود: پروژه رژیم برای ساختن چاشنی بمب اتمی بطلان همهٴ دعاوی ملایان مبنی بر این‌که به‌دنبال استفادهٴ صلح‌آمیز از تکنولوژی اتمی است را برملا می‌کند. 

رژیم ایران مشغول تولید پلونیوم‌۲۱۰، بریلیوم، ژنراتورهای نوترونی و واردات بریلیوم می‌باشد. 

رژیم به‌طور آزمایشگاهی به نحو گسترده‌یی بریلیوم را با پلونیوم‌۲۱۰ترکیب کرده است و به‌صنعتی‌کردن این فراورده بسیار نزدیک است. پلونیوم‌۲۱۰چشمه آلفا تولید می‌کند و با مخلوط‌شدن آن با فلز بریلیوم چشمه نوترونی تولید می‌کنند که کبریت شروع‌کننده راه‌اندازی یک بمب است.

افشای برنامه هسته‌یی ایران – اول اردیبشهت ۱۳۹۶- مخفی‌کاری اتمی رژیم ایران در سایت پارچین

اول اردیبشهت ۱۳۹۶ – ۲۱آوریل ۲۰۱۷: کنفرانس مطبوعاتی مقاومت ایران در واشینگتن

دفتر نمایندگی شورای ملی مقاومت ایران در واشینگتن، با برگزاری یک کنفرانس مطبوعاتی در هتل ویلارد وجوه جدیدی از برنامه بمب‌سازی اتمی رژیم آخوندی و استمرار تلاش‌های رژیم برای طراحی و ساختن بمب اتمی بعد از برجام را افشا کرد.

در این کنفرانس مطبوعاتی که با حضور شماری از شخصیت‌های آمریکایی از جمله سفیر آدام ارلی سخنگوی پیشین وزارت‌خارجه آمریکا برگزار شد، مقاومت ایران ادامه فعالیت‌های «سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی» رژیم (سپند) را که ارگان مهندسی سلاح اتمی حکومت آخوندی است تشریح و یک مرکز جدید این پروژه به‌نام متفاض «مرکز تحقیقات فن‌آوری انفجار و ضربه» در پژوهشکدهٴ سایت پارچین را افشا کرد.

در کنفرانس مطبوعاتی آمریکا، علیرضا جعفرزاده معاون نمایندگی شورای ملی مقاومت در آمریکا اعلام کرد: اطلاعات متقن به‌دست‌آمده توسط شبکهٴ سازمان مجاهدین خلق ایران در داخل کشور نشان می‌دهد ساختار ارگان طراحی و در واقع مغز متفکر پروژه بمب اتمی رژیم آخوندی، بعد از برجام، کاملاً حفظ شده و نه تنها هیچ کاهشی در فعالیت‌های آن نبوده، بلکه تاکنون مشخص شده است که در برخی زمینه‌ها فعالیت‌هایش گسترش یافته است.

وی سپس به تشریح وضعیت سپند «سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی» یا همان ارگان مهندسی سلاح اتمی رژیم پرداخت و توضیح داد که این ارگان از 7زیرمجموعه تشکیل شده که هر کدام در یک زمینه دستیابی به سلاح اتمی تحقیقات می‌کنند. سپند ارگانی است که در ژوییه 2011توسط مقاومت ایران افشا شد و سه سال بعد در لیست تحریم‌های وزارت‌خارجه آمریکا قرار گرفت.

افشای برنامه هسته‌یی ایران – ۲۱مهر ۱۳۹۶- انتشار کتاب ۵۲صفحه‌یی تحت عنوان «قلب برنامه اتمی رژیم ایران» 

۲۱مهر ۱۳۹۶- ۱۳اکتبر ۲۰۱۷: دفتر نمایندگی شورای ملی مقاومت در واشینگتن، یک کتاب جدید ۵۲صفحه‌یی تحت عنوان «قلب برنامه اتمی رژیم ایران»، درباره تأسیسات و ستادهای مربوط به پروژه نظامی اتمی و سایت‌های نظامی رژیم آخوندی منتشر کرد.

برای مطلع شدن از تمامی افشاگریهای مقاومت ایران به سایت مجاهد با این لینک مراجعه کنید.

بیانیه نهایی

در نهایت روز سه‌شنبه۲۳ تیرماه (۱۴ ژوئیه) در یک نشست رسمی در وین پایتخت اتریش و با حضور خبرنگاران خارجی با شرکت فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران طرفین اعلام کردند که توافق نهایی در برنامه هسته‌ای ایران به دست آمده‌است.و بیانیه مشترکشان را به زبان های فارسی و انگلیسی را خواندند.

امضاکنندگان

• 

  اتحادیه اروپا فدریکا موگرینی، نماینده ارشد امور خارجه و سیاست امنیتی اتحادیه اروپا

• 

  آلمان فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان

• 

  ایالات متحده آمریکا جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا

• 

  فرانسه لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه

• 

  ایران محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران

• 

  بریتانیا فیلیپ هموند، وزیر امور خارجه انگلیس

• 

  روسیه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه

• 

  جمهوری خلق چین وانگ ئی، وزیر امور خارجه چین

بند های مورد مناقشه(غیر قابل راستی‌آزمایی)

بند «تی»، بخشی از متمم اول برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام در زمینه تعهدات هسته‌ای است. این بخش به «فعالیت‌هایی که می‌تواند در طراحی و توسعه یک وسیله انفجاری هسته‌ای مشارکت کند» اشاره دارد.

بند تی توافق نامه برجام

متن بند مورد مناقشه

بند «تی» در روزهای اخیر پس از آن خبرساز شد که خبرگزاری رویترز در وین در این باره از یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سؤال کرد. آقای آمانو در پاسخ به این سؤال گفته بود که ابزار آژانس برای راستی‌آزمایی در این زمینه «محدود» است.

تحریم‌ها

تحریم‌ها به مجموعه اقداماتی از سوی قدرت‌های دنیا اطلاق می‌شود که در جهت مجازات حکومت ایران  بر سر برنامهٔ هسته‌ای ایران شدت است. برنامه اتمی ایران از سال ۸۵ و به دنبال ارجاع پرونده این کشور از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت، با تحریم‌های مختلفی مواجه شده‌است. تحریم‌های ایران را از نظر تحریم‌کنندگان می‌توان به ۴ دستهٔ کلی تقسیم‌بندی کرد: تحریم‌های چندجانبه هم‌چون تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، تحریم‌های اتحادیهٔ اروپا، تحریم‌های تک‌جانبه از سوی کشورهای مختلف مانند ایالات متحده و تحریم‌های کنگره آمریکا.

.تحریم های شورای امنیت سازمان ملل

پرونده ایران در تاریخ هجدهم اسفند ۱۳۸۴مطابق با هشتم مارس ۲۰۰۶ از سوی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت ارجاع شد. شورای امنیت تاکنون شش قطعنامه علیه پرونده اتمی ایران تصویب کرده که چهار قطعنامه آن حاوی تحریم های تازه بوده است. قطعنامه هایی که شورای امنیت تاکنون درباره برنامه اتمی ایران صادر کرده، ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد است که به مسئولیت سازمان در مواجهه با تهدید علیه صلح جهانی می پردازد. این مصوبات برای تمامی اعضای سازمان ملل لازم الاجراست. در هنگام تصویب هرکدام از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، کمیته های تحریم تشکیل شده‌اند که کارشان بررسی این است که چه کسانی و به چه طریقی هدف این تحریم‌ها خواهند بود. تا زمانی که پرونده اتمی ایران از شورای امنیت خارج نشده باشد، کمیته تحریم ها همچنان به کار خود ادامه خواهند داد و فهرست خود را به روز خواهد کرد. 

 تحریم های اتحادیه اروپا

شورای وزیران اتحادیه اروپا تاکنون تحریم های متنوع و متعددی را علیه برنامه اتمی ایران به صورت مصوبه های مستقل از هم تصویب کرده است. تحریم های اتحادیه اروپا همه کشورهای عضو را ملزم به رعایت آن می کند. اولین تحریم اتحادیه اروپا علیه برنامه اتمی ایران بر مبنای تحریم های شورای امنیت سازمان ملل، بهمن سال ۱۳۸۶ (فوریه ۲۰۰۷) تصویب شد. اعمال برخی محدودیت‌ها در ارسال قطعات، تجهیزات و فناوری‌هایی به ایران که می‌توانست در گسترش فناوری‌های موشکی و اتمی کاربرد داشته باشد، هدف اولین دور از تحریم های اتحادیه اروپا بود. این محدودیت‌ها در سال‌های بعد به حمل و نقل هوایی و دریایی، معاملات بانکی، فروش نفت و سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران گسترش یافت و تجهیزات و فناوری‌ها، اشخاص و شرکت های مورد تحریم بیشتری را شامل شد. 

تحریم های یک جانبه دولت ها

آمریکا، بریتانیا، کانادا سه کشور اصلی اند که دولت آنها به پیروی از قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل، تحریم های یکجانبه ای را علیه برنامه اتمی ایران به تصویب رسانده اند. از حیث تنوع و گستردگی، تحریم های آمریکا علیه ایران یکی از وسیع ترین تحریم های تصویب شده یک جانبه علیه یک کشور است. به دلیل ارتباطات وسیع سیاسی و تجاری با کشورهای مختلف جهان، آمریکا بسیاری از تحریم های یک جانبه اش علیه ایران را توانسته عملا به دیگر کشورها تسری دهد. برای مثال برخی از شرکت هایی که عمده سهام آن ها متعلق به شرکت ها یا سرمایه گذاران آمریکایی است، هم عملا مجبور به پیروی از تحریم های آمریکا شده اند. همچنین، بسیاری از کشورها و شرکت های خارجی نیز از بیم اقدامات تلافی جویانه آمریکا، از جمله محدودیت دسترسی آنها به امکانات و تسهیلات مالی و تجاری آمریکایی، به درجات مختلف از این تحریم ها تبعیت کرده اند.

اقدامات لازمه برای لغو این تحریم‌ها باید در نهادهای تصمیم گیرنده این کشورها و در سطح ریاست جمهوری یا بالاترین مقام اجرایی کشور انجام شود. در صورت توافق جامع اتمی ایران و گروه ۱+۵، تحریم های دولت های بریتانیا و آمریکا که صرفا مربوط به برنامه اتمی ایران است، لغو می شود. به دلیل گستردگی تحریم های صورت گرفته آمریکا علیه ایران طی ۳۵ سال گذشته یکی از مشکلات، شناسایی تحریم های اتمی از دیگر تحریم هایی است که به دلایل دیگر در این سه دهه وضع شده است. تحریم هایی که از سوی وزارت خارجه، وزارت خزانه داری و وزارت انرژی و نهایتا کاخ سفید به اجرا گذاشته شده، با فرمان و مصوبه مقام های دولتی قابل لغو است و به نسبت تحریم های شورای امنیت، اتحادیه اروپا و تحریم های کنگره، پیچیدگی کمتری دارد. تحریم های بریتانیا علیه ایران هم توسط دولت این کشور و نه پارلمان تصویب شده و لغو آن با تصمیم دولت امکانپذیر است.

تحریم های کنگره آمریکا

دشوار ترین بخش در لغو تحریم ها علیه برنامه اتمی ایران مربوط به تحریم های کنگره است. لغو این تحریم ها تصویب همزمان مجلس نمایندگان و نمایندگان مجلس سنا را لازم دارد که در اختلافات تندروهای جمهوری خواه با باراک اوباما، رئیس جمهور از حزب دموکرات، می تواند اجرای تعهد دولت آمریکا برای لغو تحریم های اتمی علیه ایران را بسیار دشوار کند. در صورت تصویب توافق جامع اتمی ایران و گروه ۱+۵، دولت آمریکا متعهد به لغو تحریم های دولتی می شود اما بر اساس قوانین این کشور، دولت اختیاری درباره تحریم های کنگره نخواهد داشت و صرفا می تواند به مدت شش ماه اجرای آنها را به تاخیر بیندازد.

این به معنای آن است که در صورت تغییر رئیس جمهور (فرض کنید رئیس جمهور بعدی آمریکا از حزب جمهوری خواه و وعده های انتخاباتی او ضرورتا هماهنگ با تعهد دولت اوباما نباشد) تضمینی برای اجرای دقیق تعهدات دولت قبلی آمریکا بر مبنای توافق جامع اتمی با ایران وجود نخواهد داشت؛ مثلا دولت بعدی می تواند ضرورتا اجرای تحریم ها را هر شش ماه یک بار به تعویق نیندازد یا "قانون تحریم ایران" را که کنگره وضع کرده و دسامبر ۲۰۱۶ منقضی می شود دوباره تمدید کند. در حال حاضر یکی از موضوعات مورد مذاکره ایران و آمریکا حل و فصل این بخش از مشکلات است. نمایندگان دولت آمریکا معذورات قانونی خود را مطرح می کنند و نمایندگان دولت ایران می گویند این مشکل داخلی آمریکا است که دولت این کشور باید راه حل آن را پیدا کند.

تاثیرات افتصادی

تاثیرات برجام بر اقتصاد ایران از نگاه آمریکایی‌ها

موسسه مطالعاتی شورای آتلانتیک آمریکا 20 شهریور (10 سپتامبر 2016 ) نشتسی را با عنوان " آخرین وضع تحریمهای ایران: فضای سیاسی و سرمایه گذاری  در ایران" برگزار کرد. مدیر این نشست "ریچارد مورنینگ استار" رییس مرکز انرژی جهانی در شورای آتلانتیک و  از مقام های  سابق دولت آمریکا و سفیر پیشین این کشور در جمهوری آذربایجان بود. 

به گزارش سرویس بین الملل فرارو، وی در ابتدای این نشست  گفت: بحث امروز ما درباره وضع کنونی تحریمهای آمریکا و تحریمهای بین المللی و تاثیر آن بر اقتصاد ایران ازجمله بخش انرژی این کشور است. این موضوع بسیار حائز اهمیت است. تردیدی نیست که اجرای برنامه جامع اقدام مشترک واقعا بر اقتصاد ایران تاثیرگذاشته است. اما سوال این است که این تاثیر به چه میزان بوده است. پرسشها و اظهارنظرهای ضد و نقیضی درباره وضع اقتصاد ایران مطرح است. امیدوارم با بحثهای امروز بتوانیم در این خصوص تا اندازه ای شفاف سازی کنیم. درک فضای سرمایه گذاری و سیاسی ایران برای فعالان بزرگ اقتصادی و سیاست گذاران مهم است. کارشناسانی که امروز در اینجا حضور دارند می توانند به ما در شکل گیری درک جمعی درباره این مسائل کمک کنند. 

در جلسه امروز کسانی حضور دارند که آنها را دوقلوهایی می خوانم که زمانی در وزارت امورخارجه در کنار هم حضور داشتند چراکه وقتی بنده در وزارت امورخارجه بودم می دیدم که این دو نفر، به گونه ای بسیار فعالانه در این حوزه کار می کردند. یکی از این دو نفر "کریستوفر بکی مایر" دستیار معاون وزیر امورخارجه آمریکا در امور ایران است که پیشتر نیز معاون مدیر هماهنگ کننده سیاستها در حوزه تحریمها بوده است. وی یکی از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای با ایران در گروه پنج بعلاوه یک بوده است. 

نفر بعدی "دیوید مورتلاک" است. وی درحال حاضر کارشناس ارشد شورای آتلانتیک است. وی نیز پیشتر از مقام های وزارت امورخارجه امریکا و کاخ سفید بوده و  سابقه  پست مشاور حقوقی وزارت امورخارجه آمریکا در حوزه تحریم ها  را در کارنامه کاری خود دارد. 

سخنران دیگر این نشست  خانم "باربارا اسلاوین" از روزنامه نگاران برجسته آمریکایی در حوزه مسایل ایران و نویسنده چندین کتاب در این حوزه است که در حال حاضر کارشناس ارشد شورای آتلانتیک است. هدایت این نشست را خانم یگانه تربتی برعهده دارد که خبرنگار خبرگزاری رویترز در حوزه تحریمها و نظامی است و مطالب زیادی درباره سیاست خارجی و اقتصاد و برنامه هسته ای ایران برای رویترز نوشته است. 

● "یگانه تربتی" در ابتدای این نشست گفت: اکثر تحریم های غرب علیه ایران حدود هشت ماه پیش برداشته شد و این کار به صورت همزمان با اجرای رسمی توافق هسته ای انجام شد. با این اتفاق، ایران به دهها میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده اش در خارج از کشور دسترسی پیدا کرد. ایران دهها قرارداد با شرکتهای بین المللی امضا کرده است. ارزش این قراردادها که در حوزه هایی از قبیل خرید هواپیما و ساخت کارخانه و اجرای پروژه های زیرساختی و صنایع مختلف است، دهها میلیارد دلار است. 

میزان صادرات نفتی ایران حالا به سطحی رسیده که نزدیک به میزان صادرات نفتی در دوران قبل از تحریمها یعنی حدود دو نیم میلیون بشکه در روز است. شرکت های هواپیمایی اروپایی نیز پروازهای مستقیم خود را به ایران بار دیگر ازسر گرفته اند. براساس براوردهای بانک جهانی نیز اقتصاد ایران در سال 2016 میلادی، رشد اقتصادی بیش از چهار درصد خواهد داشت که این وضع اقتصادی ایران با اوضاع آن پیش از توافق هسته ای، تفاوت آشکار دارد. 

باوجود این، حتی یک بانک بزرگ اروپایی ارتباط جدی با بخش مالی ایران را شروع نکرده است. این وضع به معنای آن است که میلیاردها دلار مطرح در قراردادهای منعقد شده با ایران، نمی تواند جابجا شود. شرکتهای غیرآمریکایی می گویند رهایی از تحریمهای باقیمانده آمریکا علیه ایران، بسیار دشوار است. رهبری ایران نیز می گوید توافق هسته ای تجربه ای است که نشان دهنده بی حاصل بودن مذاکرات با آمریکا است. 

به نظر می رسد که هر ماه نیز خبرهای جدیدی منتشر می شود مبنی بر اینکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، یک ایرانی دیگر دارای تابعیت دوگانه را بازداشت می کند و این برداشت را بوجود می آورد که فعالیت اقتصادی در ایران با مخاطرات زیادی همراه است. سوال مطرح این است که با نزدیک شدن به زمان یکمین سالگرد اجرای توافق هسته ای و برداشته شدن تحریمهای ایران، مسایل کنونی را که به آنها اشاره کردم چگونه باید تفسیر کرد. آیا این اتفاقها مانند دست اندازهای طبیعی هستند که در مسیر اجرای توافقی بسیار پیچیده و چندجانبه بروز می کند یا اینکه این مشکلات، طلیعه ای برای مشکلات اساسی تر هستند که ممکن است در مسیر پیش روی، دردسرهای جدی بوجود بیاورند. سوال بعدی این است که روابط ایران و آمریکا باتوجه به توافق هسته ای و باعنایت به مسائل کلی تر، در مجموع به چه صورت است؟ 

●"بکی مایر"  سوال تحلیلگر خبرگزاری رویترز را  اینطور پاسخ داد: وقتی برجام امضاء شد این تصور وجود داشت که این توافق هسته ای، همه مشکلات ما را حل خواهد کرد و در عین حال، همه مشکلات ایران را نیز در عرصه اقتصادی و جهانی حل خواهد کرد. اما کسانی که در مذاکرات هسته ای حضور داشتند چنین توقعی از این توافق نداشتند. ما می دانستیم که توافق هسته ای قوی است و به تهدیدی جدی می پردازد که متوجه ایالات متحده است. ما می دانستیم که این توافق سبب کاهش چشمگیر تحریمهایی می شود که عمدتا درباره شرکتهای غیرآمریکایی  بوده است. 

این توافق، گام بزرگی در مسیر پیش رو برای حل مشکلات بود. در آن زمان، انتقادهای زیادی هم مطرح بود. این ادعاها مطرح می شد که نمی توان به ایران اعتماد کرد زیرا ایران هنوز هم به اقدامات بد بسیار زیادی مشغول است. ما نیز به این مسئله واقف بودیم و می گفتیم که قرار هم نیست این توافق هسته ای همه مشکلات ما را حل کند یا مسئله حمایت ایران از تروریسم را حل کند و قرار نیست این توافق، موضوع نقض حقوق بشر در ایران را حل کند. 

مفاد توافق هسته ای نیز برای حل و فصل این مسائل مشخص نبود. قصد ما هم این نبود. نوع نگاه ما این بود که اگر ایران به تسلیحات هسته ای دست پیدا کند، همه مسائل مذکور اعم از نقض حقوق بشر در ایران یا حمایت این کشور از تروریسم یا برنامه موشکی آن یا آزار و اذیت اتباع آمریکایی در ایران (دارای تابعیت دوگانه) بسیار بسیار بدتر خواهد شد. با همه این اوصاف باید بگویم هنوز هم معتقدیم  برجام همان کاری را انجام داد که قرار بود انجام بدهد. این توافق هسته ای سبب شد زمان فرار هسته ای ایران از کمتر از نود روز به بیش از یک سال افزایش یابد. 

این توافق سبب شد ذخایر اورانیوم غنی شده ایران نود و هشت درصد کاهش یابد. این توافق سبب اجرایی شدن اقداماتی در حوزه شفاف سازی شد که واقعاً در فضای منع اشاعه هسته ای، بی سابقه بوده است. با این اوصاف، از منظر هسته ای باید بگویم که ایران تاکنون به تعهداتش پایبند بوده که اتفاق خوبی است. ازجانب خودمان نیز باید بگویم که ایالات متحده نیز به تعهداتش عمل کرده است. ما همه تحریمهایی را برداشته ایم که می گفتیم برخواهیم داشت. 

وقتی مطالب مطبوعات را می خوانید غالباً فکر می کنید که این مطالب گیج کننده است زیرا گاهی اتهاماتی مطرح می شود مبنی بر اینکه ما قول داده بودیم تولید ناخالص داخلی ایران به میزان خاصی رشد کند یا اینکه ما به ایران قول داده ایم تعداد مشخصی از بانکها با ایران تعامل داشته باشند. اما واقعیت این است که ایالات متحده یا هیچ کشور دیگری این توانایی را ندارد که بهبود اوضاع اقتصادی را به کشور دیگری قول بدهد. این کار، شدنی نیست. 

ما قول داده بودیم تا شمار خاصی از تحریمهای مشخص را برداریم و این کار را انجام دادیم. البته من اینجا نمی خواهم بگویم که کارها انجام شده است. می دانیم که سلامت این توافق هسته ای به این مسئله متکی است که همه طرفهای حاضر و گروه پنج بعلاوه یک راضی باشند. ما زمان بسیار زیادی را صرف کردیم تا ایران و شرکای اروپایی مان و دیگر شرکایمان در گروه پنج بعلاوه یک در سطح جهانی، ایالات متحده مانعی در مسیر استفاده از فرصتهای تجاری نیست و نمی خواهد از تحریمهای موجودش استفاده کند تا تحریمهایی را تکرار کند که براساس برجام برداشته شده اند.  

پیشرفتهای خوبی در مسیر اجرای توافق هسته ای حاصل شده است. میزان صادرات نفتی ایران به اندازه حدود دو میلیون بشکه در روز افزایش یافته است. یک سال پیش، هرگز تصور نمی شد چنین اتفاقی رخ بدهد و ایران بتواند به درآمدهای نفتی فوق العاده ای به میزان دو و نیم میلیارد دلار در ماه مه امسال دست پیدا کند حال آنکه میزان درآمدهای نفتی ایران در ماه مه سال گذشته یک میلیارد و یکصد میلیون دلار بود. این اتفاقات، بسیار خوب هستند. 

براساس سخنان خود مقامات ایران، چهارصد حساب بانکی در بانکهای بین المللی از جمله در اروپا و آسیا فعال شده اند. صندوق بین المللی پول نیز رشد چهاردرصدی برای اقتصاد ایران را پیش بینی کرده است. ما در آمریکا به شدت دوست داریم به چنین میزان رشد اقتصادی دست پیدا کنیم. رشد چهار درصدی اقتصاد بسیار خوب است. در مجموع باید گفت وقتی می بینیم ایران به تعهداتش درقبال برجام پایبند بوده است باید بگویم که ما بسیار راضی هستیم که توافق هسته ای برای همان نتایجی که مدنظر بود کارایی داشته و نتیجه بخش بوده است. 

درباره روابط ایران و ایالات متحده باید بگویم که ما همچنان نگرانی های جدی درباره اقداماتی داریم که ایران در خارج از حوزه برنامه هسته ای اش انجام می دهد به ویژه حمایتی که ایران از رژیم بشار اسد در سوریه مبذول می دارد، یا حمایتهایی که از حوثی های یمن دارد یا پشتیبانی هایی که از تروریسم در منطقه و حمایت از گروههای شبه نظامی مسلح تروریستی شناخته شده از قبیل حزب الله دارد. ما همچنان با این مسائل مواجه هستیم. 

دقیقاً به همین علت است که تحریمهای دیگری همچنان علیه ایران مطرح است و درقالب توافق هسته ای هم این تحریمها برداشته نشده اند. دقیقاً به همین علت است که این تحریمها حفظ شده است. بنابراین می بینیم که پیش از حل همه این مشکلات، باید کارهای بسیار زیادی انجام شود. کارهای بسیار بزرگی باید انجام شود. به هرحال، فعلا از دستاوردهایی که براساس برجام داشته ایم بسیار راضی هستیم. 

درباره سخنان رهبری ایران نیز بگویم که در زمان مذاکرات نیز شاهد بودیم که در طول مذاکرات یعنی از زمان شروع مذاکرات تا در طول روند مذاکرات، آیت الله خامنه ای انواع سخنان را مطرح می کرد که اغلب سخنان او درباره مذاکرات، منفی بود. اما به هرحال، می بینیم که همچنان در مسیری حرکت می کنیم که مشخص شده است یعنی اجرای برجام و استمرار مقابله با دیگر رفتارهای ایران که از آن خوشمان نمی آید. باید منتظر ماند و دید که فضای سیاسی در آنجا (ایران) به چه صورت می شود. البته در داخل کشور خود ما نیز بحثهای بسیار داغی در جریان است. وقتی تلاش می کنیم به اهدافمان دست پیدا کنیم باید همین روند وجود داشته باشد.

بود و نبود برجام برای اقتصاد ایران چه تفاوتی دارد؟

محسن جلال‌پور

فعال بخش خصوصی و تحلیل‌گر مسائل اقتصادی

برای اثبات این گزاره که «برجام» اثرگذاری مثبتی بر روندهای اقتصاد ایران داشته،کافی است به آمار رشد اقتصادی سال ۱۳۹۵ نگاه کنیم. در این سال در اثر اجرای برجام محدودیت‌های نفتی برداشته شد و رشد اقتصادی تحت تاثیر افزایش تولید و صادرات نفت به ۱۲/۵ درصد رسید. پیش از آن در سال‌های ۹۱ تا ۹۴ که تحریم‌های مختلفی علیه اقتصاد ایران اعمال شد، میانگین رشد اقتصادی، منفی ١/٨ درصد بوده است.

به این ترتیب آن چه باعث شده توافق برجام همچنان برای جامعه ایرانی مهم باشد، بازگشت تحریم‌های ناجوانمردانه و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در صورت لغو این توافق است.

دونالد ترامپ از ابتدای ورود به کاخ سفید، سیاست تقابل با ایران را به صورت جدی دنبال کرد. هرچند او در رقابت‌های انتخاباتی از لزوم پاره کردن توافق برجام سخن گفته بود اما تا امروز به دو دلیل نتوانسته به این وعده انتخاباتی جامه عمل بپوشاند.

دلیل اول این است که لغو یک‌جانبه برجام به بی‌اعتبارشدن جایگاه آمریکا در جهان می‌انجامد. هم ترامپ و هم عقلای آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که اگر زیر توافق برجام بزنند و این توافق را به صورت یک‌جانبه لغو کنند، قطعا به اعتبار بین‌المللی آمریکا ضربه شدیدی وارد خواهند کرد.

عامل بازدارنده دیگر این است که اتحادیه اروپا و خیلی از کشورهای دیگر موافق لغو برجام نیستند و با دولت آمریکا همراهی نمی‌کنند. چون برجام یک توافق چندجانبه است و خیلی از کشورها در شکل‌گیری آن نقش داشته‌اند.

در کنار این دو عامل بازدارنده، دو عامل پیش‌برنده هم وجود دارد. دو عاملی که نقش پیشران را در بی‌اثر کردن برجام ایفا می‌کنند. نخستین عامل این است که ترامپ متوجه شده با وجود برجام نمی‌تواند سیاست‌های ضدایرانی هیات حاکمه آمریکا را علیه ایران بسیج کند؛ یعنی اینکه وجود برجام مانعی است برای این که بتواند نقش ایران را در منطقه کمرنگ کند. دلیل دیگر این که ترامپ در برابر لابی متحدان عرب و یهودی‌اش متعهد به لغو برجام شده است.

به این ترتیب سیاست آمریکا این است که از طریق ایجاد جو روانی‌، شرایط را به گونه‌ای طراحی کند که ایران خودش تصمیم به خروج از این توافق بگیرد. بازی‌های ترامپ دقیقا بر همین استراتژی استوار است.

اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که بهترین استراتژی ایران در این بازی چیست؟

همان‌طور که در ابتدای نوشته مطرح کردم، برجام تا اینجا برای ایران منافع زیادی داشته است. برجام دست‌کم باعث شد تا ایران بتواند نقش قبلی خود را در بازارهای جهانی نفت به دست آورد و از این طریق توانست رشد اقتصادی ایجاد کند و بر بخشی از چالش‌های اقتصادی‌اش فائق آید. هرچند فرصت‌سوزی هم داشتیم و نتوانستیم از فضای به وجود آمده برای افزایش مبادلات بین‌المللی بهره‌برداری کنیم اما به هرحال حداقل‌هایی از این توافق نصیب اقتصاد ایران شد.

شخصا معتقدم هنوز برجام برای ما از حیز انتفاع خارج نشده و تا زمانی که امکان استفاده از آن وجود دارد، باید در برابر بازی‌های ترامپ مقاومت کنیم.

این دیدگاه از آنجا حائز اهمیت است که اقتصاد ایران برای دستیابی به رشد اقتصادی اشتغال‌زا و پایدار نیاز به سرمایه‌گذاری دارد.

یکی از کلیدی‌ترین متغیرهای اثرگذار بر رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری است. همان‌طور که در سال‌های گذشته رشد اقتصاد ایران تحت تاثیر این متغیر قرار داشته، در آینده هم عنصر سرمایه به شدت در این روند نقش ایفا خواهد کرد. اگر نگاه ما معطوف به آینده باشد، متوجه خواهیم شد که عوامل زیادی می‌توانند بر روند سرمایه‌گذاری سال‌های آینده تاثیر منفی بگذارند. در کنار متغیرهای داخلی اثرگذار بر روند سرمایه‌گذاری مثل قیمت پایین نفت، ضعف بنیه مالی دولت، نظام تامین مالی آشفته و فضای نامساعد کسب وکار، نباید از کنار افزایش ریسک ناشی از لغو احتمالی برجام هم به آسانی بگذریم.

همان‌طور که اشاره شد، هرچند برجام توانسته بهبود قابل ملاحظه‌‌ای در شرایط مبادلات خارجی و همین‌طور کاهش ریسک کلان اقتصاد ایجاد کند اما به قدرت‌ رسیدن دونالد ترامپ منجر به افزایش نااطمینانی در اقتصاد ایران شده است. در حال حاضر نااطمینانی نسبت به تداوم برجام، افزایش تحریم‌ها مانند قانون کاتسا و شدت گرفتن تنش‌های منطقه‌ای که به نظر می‌رسد با تحریکات آمریکا مرتبط است، منجر به افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران شده است. نتیجه اینکه با وجود عوامل بازدارنده و تداوم روند موجود، رشد اقتصادی سال ۱۳۹۶ در حدود چهار درصد و متوسط رشد اقتصادی کشور در سال‌های آینده کمتر از سه درصد پیش‌بینی می‌شود. با این سطح از رشد، نمی‌توانیم امیدوار به حل ابرچالش بیکاری در کشور باشیم.

گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تازه‌ترین گزارش فصلی خود درباره اجرای برجام بار دیگر اعلام کرد که ایران به تعهداتش پایبند بوده است.

راستی آزمائی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت

گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

1. این گزارش مدیرکل به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمائی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت می باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات مالی، و مشورت ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می دهد.

B. سابقه

2. در تاریخ 14 ژوئیه 2015، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، بهمراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E3/EU+3) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ 20 ژوئیه 2015 شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست نمود که "راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده درچارچوب برجام را برعهده گیرد" ((GOV/2015/53 and Corr.1, para.8. در اوت 2015، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همان گونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنان که در سند GOV/2015/53 و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات نماید.

3. در دسامبر 2016 و ژانویه 2017 مدیرکل نه (9) سند، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.

4. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ 2/9 میلیون یورو در سال می باشد. برای سال 2018 منابع مالی فرابودجه ای برای مبلغ 1/5 میلیون یورو از 2/9 میلیون یورو لازم است. تا تاریخ 19 فوریه 2018، مبلغ 8/5 میلیون یورو منابع مالی فرابودجه ای برای تامین هزینه فعالیت های مرتبط با برجام برای سال 2018 و بعد آن در دسترس است.

C. فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

5. از تاریخ 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته ای ایران ذیل برجام  را منطبق با رویه های پادمانی استناندارد آژانس و به شیوه ای بی طرفانه و عینی راستی آزمایی و نظارت نموده است، آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل، بشرح ذیل گزارش می دهد.

C.1 . فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

6. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-40) موجود را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است.، ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-40 طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای 3 و 10).

7. ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین(HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت نماید (بند 15). در تاریخ 11 فوریه 2018، آژانس راستی آزمائی نمود که این کارخانه در حال فعالیت است و اینکه ذخیره آب سنگین ایران 117/9 متریک تن می باشد. در طول دوره گزارش دهی  ایران بیش از 130 متریک تن آب سنگین نداشته است (بند 14).

8. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون(MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای 18 و 21).

C.2 . فعالیت‌های مربوط به غنی سازی و سوخت

9. در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از 5060 سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در 30 آبشار به شکل محاسبه شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام (بند 27) به صورت نصب شده باقی نمانده اند. ایران تعداد 20 سانتریفیوژ IR-1 را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است (بند 29.1).

10. ایران به غنی‌سازی UF6 در FEP ادامه داده است. ایران غنی سازی بالاتر از 3/67 درصد از اورانیوم 235 را انجام نداده است (بند 28).

11. در بازه زمانی گزارش، کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان 3/67 درصد اورانیوم 235 (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند 56). میزان 300 کیلوگرم UF6 معادل با 202/8 کیلوگرم اورانیوم می باشد.

12. تا تاریخ 12 فوریه 2018، میزان اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد اورانیوم 235 ایران 109/5 کیلوگرم بوده است، بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک.

13. در کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) تعداد 1044 سانتریفیوژ IR-1 در یک بال (واحد 2) از تأسیسات مزبور قرار داده شده اند (بند 46). در تاریخ 18 فوریه 2018 آژانس راستی آزمایی نمود که تعداد 1020 سانتریفیوژ IR-1 در شش آبشار نصب هستند. در همان تاریخ آژانس راستی آزمایی نمود که پنج سانتریفیوژ IR-1 در قالب طراحی موقعیت های 16 سانتریفیوژ IR-1 نصب شده بودند و یک سانتریفیوژ IR-1 در یک موقعیت جداگانه نصب شده بود، به منظور انجام «تحقیق مقدماتی و فعالیت‌های تحقیق و توسعه در ارتباط با تولید ایزوتوپ های پایدار». ایران در بازه زمانی گزارش هیچ‌گونه غنی سازی اورانیوم یا فعالیت های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ‌گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند 45).

14. همه سانتریفیوژهای انبار شده به همراه متعلقات آنها در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند (بندهای 29، 47، 48 و 70). آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند 71). آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند 51)

15. ایران فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش را در راستای برنامه بلند مدت غنی سازی و تحقیق و توسعه غنی‌سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ 16 ژانویه 2016 انجام داده است (بند 52).

16. در تاریخ 6 فوریه 2018 آژانس راستی آزمایی کرد که کلیه میله های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی بالاتر از 1 رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار هستند.

17. ایران هیچ کدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند 58).

C.3. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

18. هیچ اورانیوم غنی شده‌ای از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه انباشت نگردیده، و غنی سازی تحقیق و توسعه ایران انجام شده با یا بدون اورانیوم و با استفاده از سانتریفیوزها در چارچوب محدودیت‌های تعریف شده در برجام بوده است (بندهای 42-32).

19. ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه کرده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است ( بند 80/1 ). آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی را انجام داده و راستی آزمایی نموده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده اند( بند 80/2 ). ایران هیچ گونه سانتریفیوژ IR-1 را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده اند تولید نکرده است.( بند 62)

20. همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی که از روز اجرا تولید شده اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته اند. (بند 70) ایران با استفاده از فیبر کربن لوله های روتور تولید کرده که توسط آژانس نمونه برداری و آزمایش شده و تمامی آنها تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی آژانس بوده است.

D. اقدامات شفاف‌سازی

21. ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده کند تا بدین وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه‌گیری توسط ادوات اندازه‌گیری نصب شده آژانس تسهیل گردد (بند 67.1). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام نموده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است (بند 67.2).

22. ایران کماکان به آژانس اجازه داده - تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی - بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا کسب شده از دیگر منابع و منتقل شده به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند 68)، نظارت کند. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی‌آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا کسب شده از هر منبع دیگری را ارایه کرده است (بند 69) .

E. دیگر اطلاعات مرتبط

23. ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمانها بر اساس ماده 17 (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم الاجرا شدن آن را ادامه می دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است و تحت پروتکل الحاقی دسترسی های تکمیلی به همه سایتها و اماکن مورد نیاز برای بازدید در ایران داشته است.

24. ایران طی نامه مورخ 6 ژانویه 2018 به آژانس اطلاع داد « پیرو کد اصلاحی 3.1 از ترتیبات فرعی موافقتنامه پادمانهای جمهوری اسلامی ایران (INFCIRC/214) ... در خصوص ساخت پیشران هسته ای دریایی در آینده تصمیم گرفته است». آژانس طی نامه مورخ 26 ژانویه 2018 از ایران خواستار روشن سازی و توضیحات بیشتر بر اساس پروتکل الحاقی در خصوص طرحهای مربوط به توسعه چرخه سوخت هسته ای، شامل فعالیتهای تحقیق و توسعه برای پیشران هسته ای دریایی گردید. در همان نامه، آژانس توصیه نمود که چنانچه ایران تصمیم به ساخت تاسیسات جدید مورد استفاده برای پیشران هسته ای دریایی گرفته است، مقتضی است براساس کد اصلاحی 3/1 از ترتیبات فرعی (بخش عمومی) از موافقتنامه پادمانها، اطلاعات طراحی اولیه مربوط به این تاسیسات را به آژانس ارایه نماید. ایران هنوز به نامه آژانس پاسخ نداده است.

25. راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.

26. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت نکرده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیسون مشترک، بند 6.4.6).

F. خلاصه:

27. آژانس به راستی آزمائی عدم انحراف مواد هسته ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که بطور معمول مورد استفاده قرار می گیرند (LOFs) و از سوی ایران درچارچوب موافقت نامه پادمان ها اعلام شده، ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

28. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی آزمائی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

29. مدیرکل به گزارش دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.

تلاش امریکا برای خروج از برجام

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، از زمان آغاز به کار خود در سمت ریاست جمهوری از برجام به عنوان توافقی «بد» یاد کرده که باید با اعمال نظر آمریکا اصلاح شود و اگر نظر آمریکا اعمال نشود، آمریکا از این توافق خارج می‌شود. اما خروج آمریکا از توافق بین‌المللی هسته‌ای میان ایران و گروه ۵+۱ برای جهان چه پیامدهایی در پی خواهد داشت؟

ترامپ در عرض دو هفته عذر دو عضو تیم سیاست خارجی خود را خواست و دو عضو جدید را جایگزین کرد. رکس تیلرسون، وزیر سابق امور خارجه آمریکا و هربرت ریموند مک‌مستر، مشاور امنیت ملی این کشور که همیشه ترامپ را ترغیب به ادامه توافق هسته‌ای ایران با ۵+۱ (برجام) می‌کردند به ترتیب با مایک پمپئو، مدیر سازمان سیا، و جان بولتن، سفیر اسبق آمریکا در سازمان ملل، جایگزین شدند، سیاستمدارانی که همسو با ترامپ فکر می‌کنند و خروج از برجام را از اولویت‌های سیاست خارجی خود می‌خوانند.

ترامپ درباره اختلاف نظرهای خود با تیلرسون درباره ایران بارها سخن گفته بود و در عین حال تاکید می‌کرد حرف آخر، حرف اوست. با روی کار آمدن دو چهره جدید جمهوری‌خواه، می‌توان گفت که گاردریل‌های طرف آمریکایی در توافق هسته‌ای با ایران افتاده است و باید منتظر هر تصمیمی بود. در حال حاضر تنها دو مقام در کابینه ترامپ باقی ماندند که ماندن در توافق هسته‌ای را گزینه درست این راه می‌دانند. جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا و دن کوتس، مدیر اطلاعات ملی آمریکا تنها کسانی هستند که به ادامه توافق بین‌المللی میان ایران و آمریکا اعتقاد دارند.

ترامپ بارها درباره اصلاح برجام تا تاریخ ۱۵ ماه مه (برابر ۲۵ اردیبهشت) سخن گفته و تاکید کرده که اگر فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین و آلمان کاری برای اصلاح این توافق با توجه به خط مشی آمریکا نکنند، این کشور تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را دوباره اعمال می‌کند. تعلیق تحریم‌ها به واقع اصلی‌ترین دلیل ایران برای پایبندی به برجام است. اگر چنین اتفاقی بیفتد ایران انگیزه‌ای برای ماندن در این توافق نخواهد داشت.

با دستور خروج از پیمان پاریس، ترامپ آمریکا را از چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل در تغییر آب و هوا خارج کرد و برای خود سابقه خروج از تعهدهای بین‌المللی در چارچوب سازمان ملل را ساخت و نشان داد تصمیم کابینه او قابلیت اجرایی بالاتری نسبت به تعهدات سازمان مللی دارد.

خروج از برجام چه پیامی برای کره شمالی دارد؟

اگر تیم سیاست خارجی ترامپ تصمیم به خروج از برجام گرفته و موضعشان را نسبت به برنامه هسته‌ای ایران این چنین نمایش دهند، کره شمالی چه پیش‌بینی‌ای درباره رابطه طولانی مدت با آمریکا خواهد داشت؟

برجام یک توافق هسته‌ای تاریخی بود که خروج از آن پیامدهای زیادی برای همه طرف‌های قرارداد خواهد داشت. به همان اندازه آینده مذاکرات احتمالی آمریکا با کره شمالی هم به خطر خواهد افتاد. اگر آمریکا از موضع خود نسبت به ایران عقب نشینی کند، کیم جونگ اون دلیلی برای اعتماد به ترامپ در طول مذاکرات هسته‌ای و برنامه موشکی پیونگ‌یانگ نخواهد داشت.

«باب کورکر» سناتور متنفذ جمهوری‌خواه و رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا نگران پیامدهای منفی خروج از این توافق بوده و هشدار داده است که خروج از برجام می تواند پیامدهای منفی برای بحران جاری با کره شمالی داشته باشد. او در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌بی‌اس توپ را به زمین اروپایی‌ها انداخت و گفت: «به نظر من رییس‌جمهوری می‌خواهد از توافق هسته‌ای با ایران خارج شود مگر آن که هم‌پیمانان اروپایی ما برای تنظیم چارچوب جدید همکاری کنند.»

آمریکا از چین درخواست کرده بود که با تحریم کره‌شمالی شرایط را برای این کشور سخت‌تر کنند تا برنامه موشکی خود را متوقف کند. اما چین این ایده را اجرایی نکرد و آمریکا شیوه مذاکره را پیش گرفت.

اینک با خروج آمریکا از برجام، کره‌شمالی دست بالا را خواهد گرفت و با اعتماد به نفس وارد مذاکره با آمریکا خواهد شد. مذاکراتی که ترامپ آن را مفید و حذف برنامه هسته‌ای و موشکی کره‌شمالی به واسطه آن را محتمل خواند، آغاز می‌شود اما با بدبینی به پایبندی آمریکا به تعهدات احتمالی، احتمال پایبندی کره‌شمالی به مذاکرات و تعهدات آتی پایین است.

درخواست ده‌ها نظامی سابق و سفیر آمریکا از ترامپ برای حمایت از توافق ایران

گروهی متشکل از بیش از یکصد مقام پیشین امنیت ملی آمریکا از دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات، از جمله پنجاه افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده و دست کم چهار سفیر سابق این کشور در اسرائیل در بیانیه‌ای ده دلیل برای حفظ توافق هسته ای ایران آورده‌اند.

از جمله دلایل «ائتلاف ملی برای جلوگیری از یک ایران مسلح به جنگ افزار هسته‌ای»، نظر بازرسان سازمان ملل متحد به کارآیی برجام، اهمیت حفظ آن برای ادامه روابط نزدیک با متحدان عمده اروپایی که از برجام حمایت می‌کنند و امکان رسیدن به یک توافق هسته‌ای با کره‌شمالی است که در صورت عدم پایبندی ایالات متحده به تعهدات بین‌المللی خود ممکن است تمایلی به مذاکره نشان ندهد.

امضاکنندگان این بیانیه اعتقاد دارند ادامه توافق هسته‌ای ایران می‌تواند نفوذ سیاسی و اقتصادی روسیه و چین در ایران را کم‌تر و کنترل شده کند. به اعتقاد این سیاست‌مدارن کهنه‌کار، کمرنگ شدن هم‌پیمانی استراتژیک ایران و روسیه، انتقال اسلحه و تسلیحات نظامی از روسیه به ایران را کنترل می‌کند.

امضاء کنندگان در این بیانیه می‌گویند: «پرزیدنت ترامپ باید حافظ تعهد ایالات متحده به توافق هسته‌ای ایران باشد. چنین امری مزایای بسیاری به همراه خواهد آورد و دست آمریکا را در برخورد با کره شمالی و هم‌چنین ایران تقویت کرده و به قابل اتکا بودن کلام آمریکا و نفوذ آن به عنوان یک رهبر جهان کمک می‌کند. ابطال آن هیچ هدف امنیت ملی را تامین نمی‌کند.»

تلاش اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای

کرنلیا ارنست، نماینده پارلمان اروپا و نایب رییس کمیسیون مربوط به مذکرات ایران، در مصاحبه‌ای با یورونیوز تاکید کرد اروپایی‌ها به هر قیمتی به برجام متعهد خواهند ماند چرا که برای خلع سلاح‌ هسته‌ای در جهان ابتدا «باید از آسیایی شروع کنند که سلاح‌های هسته‌ای زیادی در آن وجود دارد» و «نمی‌توانند اجازه دهند کشوری که به شکل خود خواسته گسترش انرژی هسته‌ای‌اش را کاهش داده است، دوباره به پیش از برجام بازگردد».

ارنست با یادآوری موضع جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در قبال توافق هسته‌ای، گفت: «زمانی که با دکتر ظریف گفتگو کردیم به ما گفت شما در مقام افرادی بزرگ باید سیاست و استراتژی‌های خود را بدون نگاه به ایالات متحده پیش ببرید. ظریف به ما گفت ایران حتی در صورت خروج آمریکا از برجام حاضر است به تعهداتش عمل کند و ما در مقام اتحادیه اروپا به حرف‌های او باور داریم.»

به گفته وی اروپا تلاش دارد به هر نحوی که شده برجام را حفظ کند،‌ چرا که آمریکا «سیاست‌های کاملا عقب مانده و احمقانه‌ای» را در قبال ایران پیش گرفته و حتی بسیاری از دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان آمریکایی با «سیاست‌های احمقانه دولت ترامپ» مخالف هستند.

منزوی شدن آمریکا

نظر ارنست، تأییدی بر نگرانی وندی شرمن دیپلمات آمریکایی درباره ایزوله شدن آمریکا پس از خروج از توافق هسته‌ای است. شرمن معتقد است، انتصاب جان بولتن، «مردی که از حمله آمریکا به عراق دفاع کرد و فکر می‌کند آمریکا سال‌ها پیش باید ایران را بمباران می‌کرد»، راه را برای ترامپ برای خروج از برجام باز کرده است.

شرمن در این مقاله خود چاپ نیویورک‌ تایمز تاکید می‌کند، خروج از توافق هسته‌ای دست ایران را برای غنی‌سازی اورانیوم باز می‌کند و همان قدر که آمریکا به این توافق متعهد نمی‌ماند، ایران هم خود را ملزم به تعهد به توافق هسته‌ای نمی‌بیند. اما بیشتر از برنامه هسته‌ای روابط ترنس-آتلانتیک (هم‌پیمانی اتحادیهٔ اروپا و ایالات متحده امریکا) برای شرمن مهم است که اروپایی‌ها نسبت به تعهد آمریکا به ساز و کار هر توافقی مطمئن باشند. اگر آمریکا هم‌پیمان قابل اعتمادی نباشد، کشورهای اروپایی آمریکا را در معادلات بین‌المللی بازی نمی‌دهند.

به باور شرمن خروج آمریکا از توافق هسته‌ای موجب تیره شدن روابط ایالات متحده با همپیمانان آسیایی نظیر کره‌جنوبی، ژاپن و هند می‌شود. این سه کشور قدرتمند آسیایی در راستای سیاست‌های آمریکا و توافق هسته‌ای میزان واردات نفت از ایران را کاهش دادند؛ و با پایبند نبودن آمریکا به تعهدات خود، نمی‌توان انتظار پایبندی آنان به تحریم‌های یک طرفه آمریکا علیه ایران را داشت.

پیامدهای خروج آمریکا از برجام

سایت العالم

«دونالد ترامپ» حتی پیش از قرار گرفتن در جایگاه ریاست جمهوری آمریکا به صراحت با توافق هسته ای با تهران که در دوره «باراک اوباما» میان تهران و گروه کشورهای 1+5 امضا شد، مخالفت می کرد. 

به رغم این مخالفت ها ترامپ پس از ورود به کاخ سفید چند بار این توافق را تمدید کرد و تحریم ها علیه ایران را به حالت تعلیق در آورد. گفته می شود مشاوران و نزدیکان وی در زمینه جلوگیری از نابودی توافق بر رئیس جمهوری آمریکا فشار زیادی را وارد کردند. 

رییس جمهوری آمریکا در آخرین تمدید دوره ای برجام در ماه ژانویه سال جاری میلادی(دی ماه 1396) دشمنی خود با این توافق را نشان داد و اعلام کرد که دولت ایالات متحده در صورت بازبینی و اصلاح در برجام تا 12 ماه می (22 اردیبهشت 1397) و لحاظ کردن چهار شرط در توافق هسته ای باقی می ماند. 

تغییرات در کابینه ترامپ و ورود نفرات جدیدی به عنوان وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی به کاخ سفید که دیدگاه هایی مشابه رئیس جمهوری آمریکا نسبت به برجام دارند، احتمال خروج ایالات متحده از توافق هسته ای برجام و فروپاشی آن را برای تحلیلگران مسائل بین المللی بیشتر کرده است. 

بسیاری از کارشناسان با انتقاد از رویکرد بدون پشتوانه و غیرمنطقی آمریکا در تقابل با برجام، ارزیابی های گوناگونی را از آینده تحولات در صورت خروج ترامپ از توافق ارائه می کنند. 

دولت لجوج ترامپ 

از آنجا که اتحادیه اروپا وجهه سیاسی خود را برای امضای برجام صرف کرده بود اکنون برای حفظ برجام از طریق رایزنی میان ایران و آمریکا تلاش بسیاری را انجام داده است. با این وجود تحولات نشان می دهند که سه کشور اروپایی نتوانسته اند موفقیتی در این زمینه کسب کنند. از یک طرف ایران به شدت با خواسته های فرا برجامی آمریکا مخالفت کرده و از طرف دیگر رویکرد کلی این اتحادیه و مخالفت برخی کشورها با تحریم ایران و زیاده خواهی های آمریکا، شرایط را برای سه کشور اروپایی پیچیده کرده است. 

روزنامه انگلیسی «گاردین» در گزارشی به تصمیم جدی دولت ترامپ برای از بین بردن برجام اشاره دارد و مذاکره با آمریکا را همچون سخن گفتن با ناشنوایان بی حاصل توصیف کرده است. 

به نوشته این روزنامه، ترامپ تنش آفرینی و درام را در کنار تعیین ضرب الاجل دوست دارد اما هیچ یک از زمان های تعیین شده از سوی وی به اندازه 22 اردیبهشت امسال مهم و تاثیرگذار نیستند. امضا کنندگان اروپایی توافق هسته ای تلاش می کنند تا آن زمان به سازوکاری دست پیدا کنند و مانع از خروج آمریکا از برجام شوند زیرا اروپا با تغییر در برجام موافق نیست. کشورهای فرانسه، آلمان و انگلیس بر تعهد جامعه بین المللی به اجرای برجام تاکید می کنند. 

یک دیپلمات ارشد اروپایی رایزنی های برجامی اخیر با دولت آمریکا را با گفت وگوهای تجاری ترانس آتلانتیک مقایسه کرد و عنوان داشت این مذاکره ها همچون گفت وگو با ناشنوایان است و طرف آمریکایی بدون توجه به سخنان طرف مقابل بر موضع خود پافشاری می کند. 

تارنمای شبکه تلویزیونی سی.ان.ان هم در تحلیلی ضمن بررسی امکان خروج ترامپ از توافق در تبیین رویکرد کاخ سفید عنوان داشت که دولت آمریکا با دو نگاه توافق هسته ای با ایران را دنبال می کند. کاخ سفید همزمان که به رایزنی با متحدان خود برای گنجاندن خواسته ها در توافق ادامه می دهد آن ها را برای خروج خود از این توافق بین المللی آماده می کند. 

این شبکه خبری آمریکایی، در زمینه علت تعیین ضرب الاجل برای تعیین موضع خود و آینده برجام بر این باور است که با توجه به وضع موجود، برخی مقام ها در واشنگتن گمان دارند اگر ایالات متحده و اروپا هماهنگ با یکدیگر عمل کنند می توانند توافق را اصلاح کنند. در این صورت چین و روسیه نیز وادار می شوند با دیگر کشورها در مذاکرات همراهی کنند و ایران راهی جز پذیرش شروط نخواهد داشت. 

از طرف دیگر برای کشورهای اروپایی نیز تغییر در توافق برجام قابل تصور نیست و از هم اکنون شکاف میان آمریکا و متحدان آن عمیق و وسیع ارزیابی می شود. به نوشته سی.ان.ان با وجود تغییرمقامات ارشد سیاست خارجی و امنیتی کاخ سفید اما ترامپ به مذاکرات با کشورهای اروپایی امید دارد و دیدارهایی میان مقام های وزارت خزانه داری آمریکا با مقامات اروپا انجام شده است.

با این حال به اعتقاد تحلیلگران امنیتی و نظامی در آمریکا هر اقدام آمریکا می تواند پیامی را برای کشورهای جهان ارسال کند و یکی از مهمترین پیامدهای خروج از توافق هسته ای با ایران، بر گفت وگوهای احتمالی واشنگتن و پیونگ یانگ خود را نشان خواهد داد. 

خروج آمریکا از برجام پیروزی ایران

منتقدان سیاست های کاخ سفید هم اعتقاد دارند خروج از توافق برجام به روابط آمریکا با متحدان اروپایی آن آسیب جدی وارد می آورد. این اقدام علاوه بر تهدیدی که علیه منافع امنیت ملی آمریکا ایجاد می کند توانایی بین المللی برای نظارت بر فعالیت های ایران را کاهش می دهد. سی.ان.ان تاکید دارد در این حالت پیامی آشکار و صریح نیز به کره شمالی ارسال خواهد شد که ایالات متحده در زمینه احترام به توافق های هسته ای شریک قابل اعتمادی نیست. 

به گزارش ایرنا، اندیشکده پژوهشی و مطالعاتی «بروکینگز» هم در تحلیلی با اشاره به فرارسیدن سال نو در ایران نوشت: در سال جدید نخستین موضوع مهمی که برای ایران وجود دارد رویکردی است که دولت آمریکا نسبت به توافق سال 2015 اتخاذ می کند. تغییرات در کاخ سفید به ویژه ورود «جان بولتون» به عنوان مشاور امنیت ملی ، آینده را مبهم تر هم کرده است زیرا وی اصرار دارد که آمریکا باید در اولین فرصت خود را از دست این توافق نامطلوب آزاد کند. 

بروکینگز اعتقاد دارد ممکن است آمریکا از توافق خارج شود و تحریم ها را به ویژه در زمینه صنعت نفت علیه ایران به اجرا در آورد. اما باید توجه داشت که اروپا رویکردی که آمریکا توقع دارد انجام نمی دهد ضمن اینکه ایران در زمینه مقابله با تحریم ها تجربه فراوانی دارد. 

این اندیشکده تاکید دارد: واشنگتن باید به یاد داشته باشد که هزینه های نابود کردن توافق هسته ای تنها بر ایران تحمیل نخواهد شد؛ فروپاشی برجام دورنمای مثبت را در مورد فعالیت هسته ای ایران از بین می برد و باعث می شود تا شکاف دو سوی آتلانتیک بیشتر شود. این تحولات بحران در شبه جزیره کره را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در این فرایند بر میزان نفوذ روسیه و چین در خاورمیانه افزوده می شود و بسیاری از کشورها را نسبت به آینده بی اعتماد می سازد. 

شاید از این رو است که «دنیس راس» تحلیلگر ارشد آمریکایی و از افراد برجسته در فرایند مذاکرات هسته ای در روزنامه واشنگتن پست تاکید دارد خروج ترامپ از برجام، یک پیروزی برای ایران است.

 واکنش ایران به خروج احتمالی آمریکا از برجام

سخنگوی وزارت امورخارجه گفت: با توجه به ماهیت برجام و این که یک تعهد بین المللی است ، دولت ایالات متحده آمریکا موظف است آن را براساس تفاهم اولیه اجرا کند، خروج احتمالی آمریکا و یا هر گونه برخوردغیرمنطقی آنها با برخوردهای متناسب و سنگین مواجه خواهد شد و نهایتا حاصل این تصمیمات می تواند هم برای ما و هم برای آمریکا بسیار مهم باشد. اگر دچار خطای فاحش در این خصوص شوند با اقداماتی که جمهوری اسلامی ایران مدنظر دارد به پشیمانی دولت آمریکا منجر خواهد شد.

خبرگزاری ایرنا: سخنگوی وزارت امورخارجه گفت: ' نه به ترامپ و دولت آمریکا' در شورای امنیت سازمان ملل شکستی در ادامه شکست های پیشین در حوزه سیاست خارجی و در منطقه و جهان بود. 

بهرام قاسمی روز دوشنبه در نشست خبری با خبرنگاران درمورد تشکیل نشست فوق العاده شورای امنیت سازمان ملل درمورد ناآرامی ها در ایران و' نه کشورهای حاضر در شورا به دولت آمریکا' گفت: اتفاقی که در سیاست خارجی آمریکا و ایالات متحده آمریکا در یک سال اخیر در حال وقوع است و آنچه که در جلسه اخیر شورای امنیت اتفاق افتاد خود گویای شکست دیگری اضافه بر شکست های پیشین آقای ترامپ است. 

وی ادامه داد: جامعه جهانی و اعضای شورای امنیت نشان دادند که دوران جدید، دوران دیگری است و تبعیتی از آمریکا و ترامپ ندارند. اصولا کار آقای ترامپ و دولت آمریکا در کشاندن مساله داخلی یک کشور به شورای امنیت که خلاف موازین کلی است با یک پاسخ جدی منفی و 'نه' بزرگ مواجه شد و لذا می تواند برای ایالات متحده آمریکا و ترامپ اگر بخواهد درس عبرت دیگری باشد اگرچه به رفتار و منش وی نمی شود امیدوار بود.

همه گزینه ها درباره برجام روی میز ایران است 

در ادامه این نشست از سخنگوی وزارت امورخارجه پرسیده شد: کمتر از چند روز دیگر تا ضرب الاجل در مورد تحریم های هسته ای و غیر هسته ای در آمریکا باقی مانده است و همزمان شاهد اظهارات متناقض مقام های آمریکایی هستیم . در عین حال طرح اصلاح برجام هم روی میزسنا و کاخ سفید است ، اگر احیانا تعلیق تحریم ها از سوی رییس جمهور آمریکا تمدید نشود، موضع ما چه خواهد بود؟ 

قاسمی پاسخ داد: در مورد 22 دی ماه و 13 ژانویه که قرار است این تصمیم اتخاذ شود فعلا پیش داوری نمی کنم و تا آن روز صبر می کنم. 

وی ادامه داد: اما آنچه که در جمهوری اسلامی ایران از گذشته مدنظر و توجه لازم قرار داشته است پیش بینی های همه سناریوهای احتمالی و ممکن است . برای هر گونه وضعیت و سناریو، تصمیمات لازم در جمهوری اسلامی اتخاذ شده و همه گزینه ها برای هر شرایطی روی میز جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و آنها را به تناسب نوع تصمیماتی که در ایالات متحده آمریکا اتخاذ می شود همان روز و به سرعت به اجرا خواهد گذاشت. 

قاسمی گفت: به طور قطع با توجه به ماهیت برجام و این که یک تعهد بین المللی است ، دولت ایالات متحده آمریکا موظف است آن را براساس تفاهم اولیه اجرا کند، خروج احتمالی آمریکا و یا هر گونه برخوردغیرمنطقی آنها با برخوردهای متناسب و سنگین مواجه خواهد شد و نهایتا حاصل این تصمیمات می تواند هم برای ما و هم برای آمریکا بسیار مهم باشد. اگر دچار خطای فاحش در این خصوص شوند با اقداماتی که جمهوری اسلامی ایران مدنظر دارد به پشیمانی دولت آمریکا منجر خواهد شد.

واکنش احتمالی ایران به خروج آمریکا از برجام

بسیاری از تحلیلگران رسانه های عربی با اشاره به شرایط پسابرجامی و جایگاه منطقه ای جمهوری اسلامی ایران معتقدند به خطر انداختن توافق هسته ای به معنای به خطر افتادن امنیت منطقه ای و جهانی و نیز سرآغاز خساراتی چشمگیر برای کشورهای غربی به ویژه آمریکا خواهد بود.

به گزارش ایرنا، «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا از برجام به عنوان توافقی بسیار بد یاد کرده و امکان خروج ایالات متحده از آن را نیز مطرح ساخته است. مقابله با این توافق به یکی از محورهای اصلی سیاست های ترامپ تبدیل شده است. این در حالی است که مقام های اروپایی طی یک سال گذشته مواضعی متفاوت از رییس جمهوری آمریکا درباره برجام اتخاذ کرده اند. کشورهای اروپایی با آگاهی از سودمند بودن برجام و تاثیر ثبات آفرین و امنیت ساز آن در منطقه همواره از آن حمایت کرده اند. اما کشورهای اروپایی در حوزه های دیگری چون برنامه دفاع موشکی کشورمان و مسائل حقوق بشری تا حدی با واشنگتن هم صدا شده اند.

دولت آمریکا نیز با استفاده از این موضوع برای ایجاد اجماع بین المللی علیه برجام تلاش می کنند. در چنین شرایطی، این پرسش مطرح است که در صورت خروج آمریکا از توافق هسته ای، این رویداد چه پیامدهایی برای آمریکا و کشورهایی اروپایی در پی خواهد داشت و آیا ایران می‌تواند دست به اقدام متقابل بزند؟ رسانه های عربی با اشاره به اقدامات ضدبرجامی ترامپ، تحلیل هایی را در این ارتباط منتشر ساختند که این گزارش به آن ها می پردازد.

تحلیل واکنش احتمالی ایران به خروج آمریکا از برجام

روزنامه های «رای الیوم» و «العربی الجدید» چاپ لندن عکس العمل ایران در برابر احتمال خروج آمریکا از برجام و همراهی کشورهای اروپایی در این زمینه را بررسی کردند. به نوشته روزنامه رای الیوم، در صورتی که اروپایی ها با آمریکا هماهنگ شوند و توافق هسته ای را نادیده بگیرند ایرانی ها عکس العمل نشان خواهند داد و غنی سازی اورانیوم را از سرخواهند گرفت. ایران هنوز هم دستگاه های سانترفیوژ برای غنی سازی در اختیار دارد. تاسیسات هسته ای این کشور در نطنز، اراک و نزدیکی قم هنوز هم پا برجا است و این کشور هنوز هم دارای صدها دانشمند و کارشناس هسته ای است.

روزنامه العربی الجدید به نقل از «حسن هانی زاده» تحلیلگر مسائل سیاسی نوشت: ایران تمایل دارد توافق هسته ای ادامه داشته باشد اما اگر واشنگتن از این توافق خارج شود ایران دارای گزینه هایی است که پایان تعهدات هسته ای، از سرگیری غنی سازی اورانیوم با سرعتی بالاتر از گذشته و قطع همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی از جمله این گزینه ها است.

تاثیر لغو توافق هسته ای بر رفتارهای کره شمالی

شبکه خبری «روسیا الیوم»، روزنامه رای الیوم چاپ لندن و «الاهرام» مصر، اثرات خروج آمریکا از برجام را بر برنامه موشکی و هسته ای کره شمالی مورد بررسی قرار دادند و پیش بینی کردند که در صورت نادیده گرفتن توافق هسته ای ایران، کره شمالی هرگز به مذاکره درباره برنامه ای هسته ای خود تن ندهد. به نوشته روسیا الیوم، در صورتی که توافق هسته ای ایران نادیده گرفته شود دیگر پیونگ یانگ هیچ انگیزه ای برای کاهش قدرت هسته ای و موشکی خود نخواهد داشت. پس از آن هیچ کسی نمی تواند سیر دومینوی هسته ای در شرق آسیا را دور از ذهن بداند. در شرایط مشخصی ممکن است کره جنوبی، ژاپن و تایوان هم راه پیونگ یانگ را ادامه دهند.

به نوشته روزنامه رای الیوم، در صورتی که آمریکا توافق هسته ای را نادیده بگیرد همزمان واشنگتن خود را در دو جبهه هسته ای ایران و کره شمالی خواهد دید. این اقدام سبب می شود ایران و کره شمالی بیشتر به هم نزدیک شوند و به تبادل تجربه بپردازند و در زمینه های مختلف با هم هماهنگ شوند.

به نوشته روزنامه الاهرام، تنش آفرینی علیه ایران تاثیر غیر مستقیمی برای خطر برنامه هسته ای کره شمالی دارد. این تنش آفرینی سبب نارضایتی همپیمانان واشنگتن به ویژه ژاپن و کره جنوبی می شود. در صورتی که آمریکا از توافق هسته ای عقب نشینی کند پیونگ یانگ به نحوه رفتار آمریکا با ایران نگریسته و این رفتار آمریکا را بیانگر بی فایده بودن ورود به مذاکره با واشنگتن و همپیمانان ارزیابی خواهد کرد. موضع آمریکا درباره توافق هسته ای ایران سبب می شود پیونگ یانگ به این نتیجه برسد که اگر وارد مذاکره شود و به توافق هم برسد بازهم این توافق برای پایان دادن به اختلاف ها کافی نخواهد بود زیرا آمریکا به تعهدهای خود عمل نخواهد کرد همانگونه که با ایران رفتار می کند.

خسارات و تهدیدات خروج از توافق هسته ای برای اروپا و آمریکا

صفحه عربی خبرگزاری ایتالیایی «آکی» و شبکه خبری روسیا الیوم، تارنمای «مرکز پژوهش های راهبردی و دیپلماسی» تونس و روزنامه الاهرام زیان های اقتصادی کشورهای اروپایی و منزوی شدن دولت آمریکا را از جمله پیامدهای برهم خوردن احتمالی توافق هسته ای به شمار آوردند. خبرگزاری آکی ایتالیا به نقل از «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشت: حفظ توافق هسته ای به سود منافع امنیتی اروپا است و به مسابقه تسلیحات هسته ای در جهان پایان می دهد. او اشاره کرد که توافق هسته ای درهای همکاری اقتصادی و تجاری میان طرف های بین المللی و تهران را گشوده است. همچنین این توافق سبب آغاز گفت و گوی سیاسی دوره ای با ایران شده است که در آن دیگر مسائلی که نگرانی جامعه بین الملل را به همراه دارد، مطرح می شود.

به نوشته تارنمای مرکز پژوهش های راهبردی و دیپلماسی تونس، تصمیم های ترامپ درباره توافق هسته ای پیامدهای اقتصادی به دنبال خواهد داشت. این موضوع سبب بغرنج شدن بازارهای نفت و گاز در جهان می شود زیرا ایران دارای منابع نفت و گاز گسترده ای است. همچنین کشورهایی که پس از رفع تحریم های ایران در سال 2016 میلادی با این کشور قراردادهای اقتصادی بزرگی منعقد کرده اند با زیان های اقتصادی بزرگی روبرو می شوند. نمایندگان شرکت های بین المللی بسیاری پس از توافق هسته ای برای سرمایه گذاری در ایران راهی این کشور شدند و توافق های بزرگی را با ایران امضا کرد. به عنوان مثال شرکت ایرباس برای فروش ده ها هواپیمای مسافربری با ایران قرارداد امضا کرد. همچنین پس از برداشتن شدن تحریم ها صادرات آلمان به ایران حدود 26 درصد افزایش یافت. شاید همین محاسبات سبب شده است کشورهای اروپایی بر پایبندی به توافق هسته ای را تاکید کنند.

خبرگزاری روسیا الیوم در گزارشی به نقل از روزنامه «ایزویستیا» درباره توافق هسته ای ایران و پیامدهای عقب نشینی آمریکا از آن آورد: واشنگتن همه را به سوی دستیابی به سلاح هسته ای سوق می دهد. اگر توافق هسته ای از سوی واشنگتن نادیده گرفته شود ایران برنامه هسته ای خود را از سرخواهد گرفت. در این صورت احتمال دارد رژیم اسرائیل تاسیسات هسته ای و نظامی ایران را هدف قرار دهد. در این صورت آمریکا مجبور به حمایت از رژیم اسرائیل خواهد شد و یک جنگ منطقه ای رخ خواهد داد که پیش بینی نتیجه آن سخت است.

روزنامه الاهرام در گزارشی به نقل از «آرون دیوید میلر» کارشناس مسائل خاورمیانه نوشت ترامپ که بارها در زمان تبلیغات انتخاب ریاست جمهوری و نخستین سال ریاست جمهوری خود تهدید کرد توافق هسته ای را نادیده خواهد گرفت، از سوی برخی از اطرافیان خود در این زمینه مهار شد. برخی از مشاوران و اعضای دولت او مانند «جیمز ماتیس» وزیر دفاع و «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه او را کنترل کردند. این دو معتقدند که خروج از توافق هسته ای باعث می شود ایران بهانه ای داشته باشد تا به سرعت برنامه هسته ای خود را پیش برد. همچنین در صورتی که ترامپ تصمیم خروج از توافق هسته ای را اعلام کند، آمریکا در این پرونده در سطح جهانی منزوی خواهد شد.

به نوشته روزنامه الاهرام، نادیده گرفتن توافق هسته ای سبب درگیری رئیس جمهوری آمریکا و افکار عمومی این کشور خواهد شد. افکار عمومی آمریکا مخالف دخالت نظامی آمریکا در تعارضات خارج از کشور هستند. شاید نادیده گرفتن توافق هسته ای سبب رخ دادن جنگی در خاورمیانه شود که آمریکا نمی تواند از آن برکنار باشد. به این خاطر افکار عمومی آمریکا مانعی در برابر تمایل ترامپ به عقب نشینی از توافق هسته ای به شمار می آید.

نیوزویک در مطلبی به واکنش قاطع ایران در قبال تهدیدات دونالد ترامپ برای خروج از برجام پرداخت.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان نیوزویک در مطلبی نوشت: «حسن روحانی»، رئیس جمهور ایران اخیرا درخصوص نقض برجام به دونالد ترامپ (رئیس‌جمهور آمریکا) هشدار داد و گفت در صورت خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، این کشور متضرر خواهد شد و بهای آن را خواهد پرداخت. وی تاکید کرد در این صورت پاسخ قاطعی در انتظار ناقضان برجام خواهد بود.

مقامات ایرانی در حالی به احتمال خروج ترامپ از برجام واکنش نشان دادند و آمریکا را تهدید کردند که «جان بولتون» مشاور امنیت ملی جدید ترامپ به تازگی کار خود را در کاخ سفید آغاز کرده است. وی به اتخاذ مواضع خصمانه و سرسختانه به ویژه در قبال ایران معروف است.

در ادامه این مطلب آمده است: پیام تهران به آمریکا بی شک نشان دهنده این امر بود که ایران از مشاور امنیت ملی تازه از راه رسیده کاخ سفید هیچ بیمی ندارد.

به موجب توافق هسته ای ایران و کشورهای 1+5 تهران متعهد شد در قبال رفع کامل تحریم های بین المللی اعمال محدودیت هایی بر برنامه هسته ای اش را بپذیرد. علی رغم پایبندی ایران به برجام، طرف آمریکایی همواره به نقض این توافق اصرار می ورزد. ترامپ پس از ورود به کاخ سفید ادعا کرد این توافق سرشار از "معایب وحشتناک" است و باید اصلاح شود. با این حال، تهران اعلام کرده است این توافق اصلاح ناپذیر است.

براساس توافق هسته ای ایران، هر 120 روز یک بار رئیس جمهور آمریکا تعلیق تحریم های ایران را امضا می کند. موعد بعدی امضای تعلیق تحریم ها 12 مه است. ترامپ تهدید کرده است این بار از برجام خارج خواهد شد و تحریم های جدیدی را علیه تهران اعمال خواهد کرد.

روحانی روز دوشنبه در اظهاراتی درخصوص نقض عهد طرف آمریکایی گفت: «رئیس جمهور جدید آمریکا که ادعاهای بسیاری دارد و فراز و نشیب های بسیاری در حرف و عمل از خود نشان داده، 15 ماه است تلاش می کند برجام را نقض کند؛ اما ساختمان برجام آنقدر محکم است که با چنین لرزه هایی تکان نمی خورد.»

هشدار رئیس جمهور ایران به ترامپ در حالی صورت گرفت که جان بولتون نخستین روز کاری خود در کاخ سفید را آغاز کرد. کارشناسان معتقدند ورود وی به دولت ترامپ احتمال اتخاذ مواضع سرسختانه تر در قبال ایران را افزایش می دهد. بولتون در زمان ریاست جمهوری جرج بوش به عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل مشغول به کار بود و از طرفداران جنگ عراق به شمار می رود.

نیوزویک در ادامه نوشت: با توجه به اینکه ترامپ از زمان آغاز فعالیت های انتخاباتی خود به عنوان نامزد ریاست جمهوری آمریکا همواره تاکید کرده بود برجام "بدترین توافق تاریخ" است، به نظر می رسد بولتون برای متقاعد کردن وی برای خروج از این توافق نیاز به تلاش زیادی نداشته باشد.

مشکل اصلی ترامپ با این توافق گنجانده نشدن مساله برنامه موشکی ایران در آن است. ترامپ می خواهد با اعمال محدودیت بر برنامه های موشکی تهران این توافق را به اصطلاح اصلاح کند. با این حال، مقامات ایرانی به هیچ وجه زیر بار مذاکره بر سر فعالیت های موشکی خود نمی روند. مقامات ایرانی اعلام کردند برنامه های موشکی این کشور تنها جنبه دفاعی دارد.

با در نظر گرفتن تمام موارد، این تهران است که اکنون موضع قدرتمندانه تری اتخاذ کرده است. ایران اعلام کرده در صورت فروپاشی برجام  قادر است ظرف 48 ساعت با رفع محدودیت های کنونی برنامه هسته ای خود را مجددا آغاز کند. روحانی در اظهارات روز گذشته اش تاکید کرد ایران برای تمامی موارد احتمالی خود را آماده کرده است.