قاضی محمد

قاضی محمد
زادروز	۱۲۸۹ شهرستان سابلاغ ( مهاباد کنونی )
درگذشت	۱۰ فروردین ۱۳۲۶ کردستان،مهاباد
پیشه	بنیان گذار حزب دمکرات کردستان ایران، قاضی شهزمهاباد، رهبرسیاسی حزب دمکرات
شناخته‌شده برای	مبارزه با حکومت شاه

قاضی محمد (تولد ۱۲۸۹ - درگذشت ۱۳۲۶) مبارز کرد و بنیانگذار حزب دمکرات کردستان ایران بود که توسط حکومت پهلوی به همراه برادرش (ابوالقاسم صدر قاضی) و نیز پسرعمویش (محمد حسین خان سیف قاضی) در رزو ۱۰ فروردین ۱۳۲۶ درمهاباد به دار آویخته شد. قاضی محمد برای احقاق حقوق مردم کردستان مبارزات بسیار کرد. او در روز دوم بهمن ماه سال ۱۳۲۴ ه . ق ، در میدان « چوار چرا » یا چهار چراغ مهاباد در حالی که جمعیّت زیادی گرد آمده بودند ، جمهوری خود مختاری کردستان را اعلام کرد.

زندگی نامه

قاضی محمد فرزند قاضی علی د رسال ۱۲۸۹شمسی از خانواده ی مشهور و سرشناس قاضی‌ها در شهرستان سابلاغ ( مهاباد کنونی ) متولد شد.

خانواده‌ی وی جملگی عالمان دین بودند.

سالها منصب قضا و داوری بین مردم را بر عهده داشتند.

نیای بزرگ محمّد ، احمد قاضی مشهور به شیخ المشایخ ، در سال ۱۲۰۹شمسی رهبران طوایف و قبیله‌های مختلف منطقه را در محلی نزدیک شهر دیواندره جمع و علیه بیگانگان متحدکرد.

قاضی فتاح پسر شیخ المشایخ ، در سال ۱۲۹۵ شمسی در دفاع از شهر مهاباد درمقابل هجوم روسها و ترکهای عثمانی به دفاع برخاست، به شهادت رسید.

قاضی علی پدر محمّد نیز از مردان معتبر و بزرگوار روزگارخود بود، که در سال ۱۳۱۳ شمسی درگذشت.

عموی محمد سیف القضات شاعری توانای شعر کردی بود، سازمانی مخفی به نام « نهضت محمّد » در سال ۱۲۹۹شمسی تشکیل داد. که با نهضت شیخ محمد خیابانی در آذربایجان همکاری داشت.

خانواده‌ی محمد در نواحی بوکان مالک چند روستا بودند، که از عواید آنها گذران زندگی می‌کردند. محمد تحت تربیت و آموزشهای پدرپرورش،در ادامه به مکتبخانه رفته و علوم اسلامی را فرا گرفت. ریاست اداره‌ی معارف و اوقاف مهاباد راعهده دار بود، در مسائل اجتماعی و اقتصادی و حتّی سیاسی شخص روشنی بود.

بعد از درگذشت پدر قاضی مهاباد شد.

فعالیت اجتماعی

قاضی محمد در کردستان

قاضی شهر مهاباد، ریاست اداره فرهنگ و اوقاف مهاباد، ایجاد اولین مدرسه دخترانه در مهاباد، ایجاد درمانگاه درمهاباد

فعالیت سیاسی

مبارزه و پیکار علیه ظلم وستم حاکمیت وقت ، پافشاری در احقاق حقوق ملت کرد، تاسیس جمهوری کردستان و حزب دمکرات کردستان ،

خلاصه‌ای از وصیت‌نامه قاضی محمد:

ملت، فرزند و برادران عزیزم، برادران حق پایمال شده ام، ملت ستمدیده ام، حال در آخرین دقایق زندگی، چند نصیحت به شما می‌کنم. بیایید بخاطر خدا از دشمنی با همدیگر دست بردارید و متحد شوید، و در مقابل دشمن ظالم ایستادگی کنید. خود را به دشمن نفروشید. دشمن اینقدر شما را می‌خواهد تا کارش را به‌وسیله شما انجام دهد و هرگز به شما رحم نمی‌کند و در هر فرصت از شما صرف نظر نمی‌کند.

حکم اعدام

قاضی محمد توسط حکومت پهلوی در میدان چهار چراغ ( میدان قاضی محمد) بامداد۱۰فروردین ۱۳۲۶به همراه برادر و بسر عمویش، محمدحسین سیف قاضی و ابوالقاسم صدر قاضی(نماینده مهاباد در مجلس و رجل سیاسی و ملی کردستان) به دار آویخته شدند.