کاربر:Abbas/صفحه تمرین3: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ستون سری‌های سیاسی
{{Infobox holiday
| name = نوار کناری سازمان مجاهدین خلق ایران
|holiday_name  =شب یلدا
| class = plainlist
|type          = باستانی
| titlestyle = padding-top:0.2em;
|image        = سفره شب یلدا.JPG
| title = {{Hlist|[[سازمان مجاهدین خلق ایران]]}}
|imagesize    =
| headingstyle = line-height:1.3em;
|caption      = سفره شب یلدا
| contentstyle = text-align: ;
|official_name = شب یلدا
|nickname      = شب چله
|observedby    =
|litcolor      =
|longtype      =ملی و باستانی ایرانی
|significance  = طولانی‌ترین شب سال
|begins        = شامگاه ۳۰ آذر سال خورشیدی
|ends          = صبح روز ۱ دی سال خورشیدی
|date          =شب ۳۰ آذر تا روز ۱ دی سال خورشیدی
<!-- Use next three if holiday is the same day of the same week every year -->
|week_ordinal  = <!-- "first", "second", "last", etc. -->
|weekday      = <!-- "Sunday", "Monday", "Friday", etc. -->
|month        = <!-- "January", "February", "December", etc. -->
<!-- Use next three if the date changes in an unusual pattern each year -->
|date۲۰۱۹      = <!-- only for days that change each year -->
|date۲۰۲۰      = <!-- only for days that change each year -->
|date۲۰۱۴      = <!-- only for days that change each year -->
|celebrations  =ملی و باستانی ایرانی
|observances  =
|relatedto    =فرهنگ ایرانی
}}
'''شب یلدا یا شب چله''' یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذرماه تا طلوع آفتاب در اول دی‌ماه گفته می‌شود. یلدا از واژه‌ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن‌جایی که در طولانی ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیرمی‌پاید، ایرانیان در این شب گرد هم آمده آتش برافروخته و تاصبح شب زنده‌داری می‌کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی نابود شوند. شب یلدا به جز ایران در کشورهای همسایه ایران مانند افغانستان و تاجیکستان و حتی در هند و کشمیر نیز مرسوم است. این جشن شباهت زیادی با جشن‌های دیگر کشورها به خصوص شب کریسمس مسیحیان دارد و با آن همزمان است.


| heading1 = پایه‌ها
در دوران معاصر مردم ایران این جشن را با گرد‌همایی فامیل و شب زنده داری و خواندن دیوان حافظ و خوردن خوراکی‌های متنوع می‌گذرانند. در این شب مرسوم است که بزرگان فامیل داستانها و متل‌های جالب برای کوجکترها تعریف می‌کنند و آنها را سر ذوق می‌آورند.
| content1 =
* [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]
{{فهرست یک‌دست}}


* [[گردهمایی سالانه مجاهدین]]
در شب یلدا خوارکیهای متنوعی تناول می‌شود. از جمله آجیل که اغلب شیرین است و در آن از باسلوق و میوه‌های خشک نیز استفاده می‌شود. همچنین میوه‌هایی مانند انار، هندوانه، خرمالو و به و همینطور انواع شیرینی‌ها.
* [[بیانیه ملی ایرانیان]]
* [[مسئول اول سازمان مجاهدین خلق ایران]]
* [[ارتش آزادی‌بخش ملی ایران]]
* [[تشکیلات مجاهدین خلق ایران]]
* [[طرح ده ماده‌ای مریم رجوی]]
{{پایان فهرست یک‌دست}}


| heading2 = موضوع‌ها
در سالهای اخیر شب یلدا با چالشهایی همراه بوده است. از آنجا که جمهوری اسلامی از ابتدای روی کار آمدن با سنتها و آیین‌های باستانی ایرانی مخالفت داشته و همواره در صدد از بین بردن آنها بوده است، در سال ۱۴۰۲ تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی مبنی بر نام‌گذاری شب یلدا و چهارشنبه سوری به روز  «ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» خبرساز شد. این تغییر نام دو آیین مهم و اصلی ایرانی باعث موضع‌گیری بسیاری از فعالان حوزه فرهنگ علیه این تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی شد.
| content2style = font-style:italic;<!--(most are non-English terms)-->
| content2 = {{فهرست یک‌دست}}
<!--(Alphabetical by linktext:)-->
* {{Noitalic|[[فاز سیاسی فاز نظامی]]}}
* [[میلیشیا]]
* [[عاشورای مجاهدین]]
* [[۵ مهر ۱۳۶۰]]
* [[عملیات آفتاب]]
* [[عملیات چلچراغ]]
* [[عملیات فروغ جاویدان]]
* [[عملیات مروارید]]
* [[قتل عام ۶۷]]
* [[رژه ارتش آزادیبخش ملی ایران]]
* [[کودتای ۱۷ ژوئن ۲۰۰۳]]
* [[ ۶ و ۷ مرداد]]
* [[قتل عام ۱۰ شهریور ۱۳۹۲ اشرف]]
* [[موشک‌ باران ۷ آبان لیبرتی ۱۳۹۴]]
{{پایان فهرست یک‌دست}}


| heading3 = نمودها
چالش بعدی و مهمی که در سالهای اخیر آیین شب یلدا را بسیار تحت تاثیر قرار داده است گرانی و تورم افسار گسیخته به خصوص گرانی خوراکی‌ها و مواد غذایی است. بنا بر برآوردهای ارائه شده از سوی رسانه‌های مختلف یک دور همی ساده ۴ نفره شب یلدا همراه با شام یک و نیم میلیون تومان خرج دارد و خانواده‌های کم درآمد که اکثریت جامعه اران را تشکیل می‌دهند توان تامین این بودجه را ندارند.
| content3 =
{{نوار جانبی|bodystyle={{Subinfobox bodystyle}} |navbar=off
  |headingstyle=padding-bottom:0; |contentstyle=padding-top:0;
  | content1 =
* [[کانون‌های شورشی]]
* [[ارتش آزادی‌بخش ملی ایران]]
* [[شورای ملی مقاومت ایران]]
  | heading2 = {{Nobold|<big>مکان‌ها</big>}}
  | content2 = {{فهرست یک‌دست}}
<!--(Alphabetical by linktext:)-->
* [[قرارگاه اشرف]]
* [[قرارگاه لیبرتی]]
* [[اشرف سه]]
{{پایان فهرست یک‌دست}}
}}


| heading4 = افراد
== مقدمه ==
| content4 =
شب یلدا یا چله یکی از کهن‌‌ترین جشن‌ های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذر ماه (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول دی ماه (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود.
{{فهرست یک‌دست}}
* [[محمد حنیف‌نژاد]]
* [[سعید محسن]]
* [[علی اصغر بدیع زادگان]]
* [[مسعود رجوی]]
* [[مریم رجوی]]
* [[زهرا مریخی]]
* [[زهره قائمی]]
* [[محمد سیدی کاشانی]]
* [[رضا رضایی]]
* [[محمود عسگری زاده]]
* [[محمود قائمشهر]]
* [[رسول مشکین‌فام]]
* [[منیره رجوی]]
* [[فاطمه مصباح]]
* [[موسی خیابانی]]
* [[اشرف ربیعی]]
* [[مهدی رضایی]]
* {{Longitem|[[مصطفی جوان خوشدل]]}}
* [[محمدرضا سعادتی]]
* [[طاهره طلوع]]
<!-- * [[Hisbah]]
* [[Hizbul Islam]]
* [[Indonesian Mujahedeen Council]] -->
* [[گوهر ادب‌آواز]]
* [[معصومه کبیری]]
<!-- * [[Islamic Defenders Front]]
* [[Islam Hadhari]] -->
<!--
* [[Jemaah Islamiyah]]
* [[Laskar Jihad]]
* [[Matowa]]
* [[Muhtasib]] -->
* [[احمد رضایی]]
* [[علی صارمی]]
* [[جعفر کاظمی]]
* [[عبدالرضا رجبی]]
{{پایان فهرست یک‌دست}}


| heading5 = نوشتارهای کلیدی
در تقویم  ایرانیان، جشن های بسیاری دیده می شود که یکی از مهم ترین ها شب یلدا است؛ چندین هزار سال است که ایرانیان آخرین شب پاییز را که یلدا نام دارد و بلندترین و تاریک ترین شب سال لقب گرفته است تا سپیده دم و زایش اولین اشعه های آفتاب، بیدار می ‌مانند و در کنار اعضای خانواده و فامیل و دوستان خود به بزم و شادی می گذرانند. از گذشته‌های دور، ایرانیان شب یلدا را تا سپیده صبح در گرد آتش،‌ به جشن و پایکوبی می‌گذراندند.<ref name=":0">[https://arahonar.com/%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7/ همه چیز درباره شب یلدا - آرا هنر]</ref>
| content5 = <div class="wraplinks"><!--Chronological:-->
* {{Longlink|style=line-height:1.15em; |''[[شیطان سازی علیه مجاهدین خلق ]]}}
* {{Longlink|style=line-height:1.15em; |''[[استراتژی مبارزه انقلابی]]}}
* {{Longlink|style=line-height:1.15em; |''[[رژیم ولایت فقیه]]}}
* {{Longlink|style=line-height:1.15em; |''[[اپوزیسیون]]}}
* {{Longlink|style=line-height:1.15em; |''[[موقعیت انقلابی]]}}
* {{Longlink|style=line-height:1.15em; |''[[طلسم اختناق]]}}
</div>
}}<noinclude>


'''پایگاه اجتماعی''' یه محبوبیت و اقبال اجتماعی و استقبال مردمی از جریانات و احزاب سیاسی اطلاق می‌شود. هر جریان سیاسی و اجتماعی بنا به عملکرد خود و پایبندی به آرمان‌ها و اهداف خود در صورتی که منطبق با خواسته‌های حامعه باشد، مورد استقبال اجتماعی از جانب توده مردم قرار می‌گیرد.  
== تاریخچه شب یلدا ==
[[پرونده:نگاره‌ای از شب یلدا در ایران باستان.JPG|جایگزین=شب یلدا در ایران باستان|بندانگشتی|436x436پیکسل|نگاره‌ای از جشن شب یلدا در ایران باستان]]
یلدا از واژه‌ ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن جایی که در طولانی ‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیر می ‌پاید، این شب در نظر ایرانیان منحوس و بدقدم بوده و چون فرا می‌ رسید، آتش روشن می کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی بگریزند و نابود شوند. هم چنین مردم گرد هم جمع می شدند و تمام شب را با نوشیدن و خوردن می گذراندند و به شادی و پایکوبی و گفتگو می پرداختند.<ref name=":0" />


حکومت‌های دیکتاتوری بایگاه اجتماعی مخالفان و اپوزیسیون خود را مورد شیطان سازی قرار می‌دهند. هدف دیکتاتورها از شیطان سازی این است که خود را به عنوان تنها انتخاب برای مردم جا بزنند و هرگونه امیدی به تغییر را از بین ببرند. در واقع هدف آنها تثبیت حاکمیت خودشان است.
تاریخچه دقیق جشن شب یلدا  مشخص نیست اما بسیاری از باستان شناسان هفت هزار سال پیش را برای تاریخ شب یلدا مطرح کرده اند.  تاریخ ثبت شده شب یلدا به 500 سال پیش از میلاد برمیگردد و تاریخ وارد شدن آن به تقویم رسمی ایرانیان باستان به زمان داریوش یکم مربوط می شود تقویمی که شامل گاه شماری مصری ها و بابلی ها است.


در دوران دیکتاتوری که امکان مراجعه به آرا عمومی وجود ندارد مشروعیت نیروها از مقاومت آنها در مقابل دیکتاتوری ناشی می‌شود. هر نیرویی که بیشتر با دیکتاتوری بجنگد مشروع است و دارای پایگاه اجتماعی است و می‌توان روی آن حساب کرد.
همچنین مشخص نیست وا‌ژه یلدا  چطور و چه زمانی وارد زبان فارسی شده است.  این گونه از تاریخ بر آمده است که مسیحیان اولیه که در روم زندگی می کردند دچار سختی های فراوانی بودند در همان حال عده ای از آنها تصمیم به مهاجرت به ایران می‌گیرند و به خاطر نزدیک بودن فرهنگ ها این واژه سریانی به زبان فارسی راه پیدا می کند.<ref>[https://namnak.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7.p179 تاریخچه شب چله و آداب و رسوم شب یلدا در ایران - نمناک]</ref>


در تاریخ ایران [[جنبش مشروطه ایران|جنبش مشروطه]] از آن‌جا که اهدافش با خواسته‌های توده مردم به جان آمده از استبداد عناصر دربار قاجار منطبق بود مورد استقبال مردم قرار گرفت. این جنبش پایگاه اجتماعی محکمی پیدا کرد و اکثریت مردم ایران به این جنبش پیوستند.  
به طور کلی، در ایران باستان برای هر مراسم و سرور آیینی، سفره ای خاص می‌ گستردند که در آن علاوه بر آلات و ادوات نیایش همچون عطردان، آتشدان، بخوردان و غیره، محصولات خوردنی فصل و خوراک ‌های گوناگون هم می گذاشتند و هر آنچه از میوه تازه‌ فصل که امکان داشت و میوه‌ های خشک در این سفره یافت می شد.  


[[سازمان مجاهدین خلق ایران]] نیز در اثر مبارزات ضد دیکتاتوری خود در زمان [[محمدرضا پهلوی|شاه]] و پایداری رهبرانش بر آرمان‌های ضد دیکتاتوری مورد استقبال توده مردم ایران بود. بعد از پیروزی انقلاب ضد سلطنتی سازمان مجاهدین خلق ایران از یک پایگاه گسترده‌ی اجتماعی برخوردار شد، به طوری که در داخل ایران میتینگ‌های چندصد هزار نفره برگزار می‌کرد. در جریان اولین انتخابات مجلس شورای ملی بعد از انقلاب بنا به گفته عناصر وابسته به [[ولایت فقیه]] سازمان مجاهدین خلق بعد از حزب جمهوری اسلامی که دست ساز [[روح‌الله خمینی|خمینی]] بود از نظر رای در رده دوم قرار داشت.
ایرانیان باستان با این اعتقاد که سپیده دم شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها طولانی‌تر می ‌شوند و تابش نور ایزدی جهان را فرا می گیرد، آخرین شب پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید نامیدند و از آن زمان تاکنون، برای آن جشن بزرگی بر پا می شود و به همین دلیل، در آیین زرتشتی، به دهمین ماه سال، دی، به معنای دادار و آفریننده می‌ گفتند که در واقع، ماه تولد خورشید بود.


بعد از ۳۰ خرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی به رهبری خمینی با حذف تمام جریان‌ها، استبداد مطلقه خود را بر جامعه مستولی کرد. ۱۲۰۰۰۰ نفر از اعضا و هواداران مجاهدین توسط جمهوری اسلامی اعدام شدند. مجاهدین به مبارزه قهر آمیز روی آوردند و اعضای آن از کشور خارج شدند. مجاهدین از ملا اجتماعی خود قطع شدند. دیگر امکانی برای سنجش میزان محبوبیت و پایگاه اجتماعی مجاهدین وجود نداشت زیرا هر سمپاتی نسبت به مجاهدین  با مجازات اعدام پاسخ داده می‌شد.
ابوریحان بیرونی جشن یلدا را میلاد اکبر می نامد که منظور از آن میلاد خورشید است. در کتاب آثار الباقیه ابوریحان بیرونی از روز اول دی ماه، تحت عنوان خور یاد شده ‌است و در کتاب قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا که در لندن موجود است، این روز، خُره روز نام گرفته است و در بعضی منابع دیگر خرم روز نامیده می ‌شود. فردوسی هم در شاهنامه، یلدا و خور روز را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران نسبت داده است.<ref name=":0" />
[[پرونده:شب یلدا در افغانستان.JPG|جایگزین=شب یلدا در افغانستان|بندانگشتی|355x355پیکسل|جشن شب یلدا در افغانستان]]


رژیم ایران شیطان سازی گسترده‌ای را علیه [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] آغاز کرد. اصلی‌ترین محور [[شیطان سازی علیه مجاهدین خلق|شیطان سازی]] رژیم ایران بر علیه مجاهدین این بود که مجاهدین در داخل ایران پایگاه ندارند. رژیم ایران به تناوب مجاهدین را وابسته به قدرتهای خارجی معرفی می‌کرد. در زمان دولت سابق عراق آنها را وابسته به عراق، و بعدها وابسته به آمریکا و انگلیس و اسرائیل و عربستان معرفی کرده است.
== چله ==
کلمه چلّه هم مخفف واژه چهل و صرفاً نشان ‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روز) است.


مجاهدین به رغم شیطان سازی‌های جمهوری اسلامی همواره اعلام کرده‌اند که به هیچ کس به جز مردم ایران وابسته نیستند و اسناد استقلال مالی آنها بارها منتشر شده است.  
ایرانیان باستان با استفاده از تجربیات و توانایی هایی که داشتند، فعالیت ‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و حرکت و قرار ستارگان تنظیم می کردند.


۱۲۰۰۰۰ نفر از اعصای مجاهدین در مبارزه با جمهوری اسلامی جان باخته‌اند که هر کدام از آنها خانواده‌ای در ایران دارند. بنا به بررسی‌های آماری متوسط نفرات هر خانوار ایرانی ۵ نفر است که این یعنی ۶۰۰۰۰۰ نفر مخالف رژیم ایران که به سازمان مجاهدین خلق ایران سمپاتی دارند.
چله بزرگ از اولین روز دی ماه که خرم روز نام دارد، تا دهم بهمن ماه که جشن سده است، محاسبه می شود و در این ایام شدت سرما بیشتر است، سپس چله کوچک فرا می رسد که از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفند ماه به طول می ‌انجامد و در این ایام کم کم از شدت سرما کاسته می‌ شود.<ref name=":0" />


مجاهدین در خارج ایران سالانه گردهمایی‌های بزرگی برگزار می‌کنند که بزرگترین آنها  گردهمایی سالانه بزرگ ایرانیان است. سالانه بیش از ۱۰۰۰۰۰ ایرانی در این مراسم شرکت می‌کنند که این گردهمایی به تنهایی نشان از پایگاه اجتماعی گستره مجاهدین دارد.
== شب چله در حوزه ایران بزرگ ==
در خراسان بزرگ تا کشمیر شب چله بزرگ مورد تکریم بوده‌است. بخصوص در افغانستان، بخش‌هایی از پاکستان و شمال هند و کشمیر به شب یلدا شب «چله کلان» می‌گویند. بخصوص در میان تاجیکان شب چله کلان (بزرگ) با آیین‌هایی همراه است. این آیین‌ها شباهت زیادی به آیین‌های شب چله ایرانی دارد.


[[استراتژی مبارزه انقلابی|استراتژی]] اعلام شده مجاهدین برای سرنگونی حکومت [[ولایت فقیه]] در ایران [[کانون‌های شورشی|کانو‌ن‌های شورشی]] است. روزانه فعالیت‌های این کانون‌ها در سیمای آزادی تلویزیون ملی ایران وابسته به [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] و انبوهی از شبکه‌های اجتماعی بازتاب دارد. در [[اعتراضات دی‌‌ماه ۱۳۹۶|اعتراضات دی ماه ۱۳۹۶]] و [[اعتراضات ۱۳۹۸ ایران|اعتراضات آبان ۱۳۹۸]] سران و عناصر جمهوری اسلامی به جلوداری و سازماندهی [[کانون‌های شورشی]] اعتراف کردند.
در مزار شریف، همه ساله با نزدیک شدن به آخرین و طولانی‌ترین شب از فصل پاییز که چله بزرگ نام دارد، مردم فرهنگ دوست ولایت بلخ در شمال افغانستان با آداب و رسوم خاص خود به استقبال این شب می‌روند.<ref name=":1">[https://www.tabnak.ir/fa/tags/1818/1/%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7 در مورد شب یلدا در ویکی تابناک بیشتر بخوانید - تابناک]</ref>
[[پرونده:شب یلدا در کهکیلویه و بویر احمد.JPG|جایگزین=شب یلدا در بین اقوام ایرانی|بندانگشتی|جشن شب یلدا در کهکیلویه و بویر احمد]]


== مبانی پایگاه اجتماعی و نمونه‌های تاریخی ==
== شباهت یلدا با جشن‌های دیگر اقوام ==
جریان‌ها، احزاب و جنبش‌های اجتماعی بسته به اهداف و برنامه‌های خود و اینکه این برنامه‌ها و اهداف یه چه اندازه با خواسته‌های توده مردم منطبق و هم راستا باشد مورد اقبال عمومی هستند. هر حزب یا جریان سیاسی و اجتماعی در جهت اهداف خودش طیف‌های مختلفی از مردم را به خود جذب می‌کند و این اقشار و طیف‌های مردمی پایگاه اجتماعی آن جریان را تشکیل می‌دهند. هر جریان در صورت پایبندیش یه آرمان‌ها و ایده‌ال‌های اعلام شده‌ی خود می‌تواند پایگاه اجتماعی خود را حفظ کند و گسترش دهد.  
جشن انقلاب زمستانی در بین دیگر اقوام باستان نیز رایج بوده‌است. در روم باستان و هم‌زمان با ترویج مسیحیت، پرستش سول اینویکتوس (خورشید شکست ناپذیر) ایزد پاگان رومی بسیار شایع بود و رومیان میلاد او را در زمان انقلاب زمستانی جشن می‌گرفتند. سول اینویکتوس در آیین میتراییسم رومی نیز نقشی ویژه داشت و حتی میتراس (معادل یونانی میترا ایزد باستان ایرانی) لقب خورشید شکست ناپذیر را داشت.


در تاریخ ایران [[جنبش مشروطه ایران|جنبش مشروطه]] نمونه‌ی بارزی از اقبال اجتماعی یک جنبش سیاسی و اجتماعی است. مردم ایران سالیان طولانی تحت حاکمیت دیکتاتوری قاجار بودند. فساد سیاسی و اقتصادی عناصر دربار قاجار فشار روزافزونی را بر گرده مردم وارد می‌آورد. هیچ پیشرفت اقتصادی و رفاهی در زندگی توده مردم متصور نبود. در حالیکه یک طبقه متوسط شهری و خرده بورژوازی تجاری شکل گرفته بود اما مناسبات فئودالی حاکم بر دربار و حاکمیت مانع پیشرفت جامعه بود. جنبش مشروطه که با درخواست تأسیس عدالتخانه شروع شد به سرعت مورد استقبال توده مردم قرار گرفت و در مدت کوتاهی به تاسیس مجلس شورای ملی و حکومت مشروطه سلطنتی منجر شد. تقریبا تمام مردم ایران به جنبش مشروطه پیوستند. به رغم مانع تراشی‌های دیکتاتوری و عوامل وابسته دربار و به توپ بستن مجلس و برقراری مجدد استبداد در دوره [[محمد علی شاه]] این جنبش از بین نرفت و با حمایت مردمی توانست بر دیکتاتوری پیروز شود و در نهایت تهران به دست مشروطه خواهان فتح شد و محمد علی شاه سرنگون شد.
محققان معتقدند که مسیحیت غربی چارچوب اصلی خود را که به این دین پایداری و شکل بخشیده به مذاهب پیش از مسیحیت روم باستان از جمله میتراییسم مدیون است و برای نمونه تقویم کلیساها، بسیاری از بقایای مراسم و جشن‌های پیش از مسیحیت بخصوص کریسمس را در خود نگاه داشته‌است و کریسمس به عنوان آمیزه‌ای از جشن‌های ساتورنالیا و زایش میترا است در روم باستان در  قرن چهارم میلادی با رسمی شدن آیین مسیحیت و به فرمان کنستانتین به عنوان زادروز رسمی مسیح در نظر گرفته شد.


[[دکتر محمد مصدق]] نیز با تکیه بر همین پایگاه  و محبوبیت اجتماعی توانست خط [[ملی شدن صنعت نفت ایران|ملی کردن صنعت نفت ایران]] را پیش ببرد و به پیروزی برساند. مردم ایران که از دخالت‌های استعماری درکشور خود ناراضی بودند و آنرا منشا بدبختی‌های خود می‌دانستند حول شعار ملی کردن نفت به حمایت از [[دکتر محمد مصدق|مصدق]] برخاستند. مصدق که نماینده مجلس بود، توانست لایحه ملی شدن نفت را در مجلس به تصویب برساند. در ادامه با حمایت مردم به نخست وزیری رسید و قانون خلع ید از کمپانی نفت انگلیس را به اجرا گذاشت. متعاقب آن دولت انگلیس و قدرتهای خارجی دیگر خرید نفت از ایران را تحریم کردند و اقتصاد ایران که متکی به نفت بود ضربه سختی خورد. مصدق بار دیگر با تکیه بر همین پایگاه اجتماعی و حمایت مردمی و خرید اوراق قرضه ملی از طرف مردم توانست تنها بودجه متوازن و بدون کسری را ارائه کرده و به اجرا در آورد. در تیر ۱۳۳۱ شاه با اصلاحات مصدق که برای تثبیت پایه‌های مشروطیت بود مخالفت کرد و در پی آن مصدق استعفا کرد. شاه قوام را به نخست وزیری برگزید. قوام در جهت برقراری دیکتاتوری گام برداشت و قوانین و مقررات سختی را برای محدود کردن آزادی‌های اجتماعی به اجرا در آورد. در [[۳۰ تیر]] ۱۳۳۱ مردم در حمایت از [[دکتر محمد مصدق|مصدق]] به خیابان‌ها ریختند. در قیام ۳۰ تیر تعداد زیادی از مردم توسط نیروهای انتظامی دیکتاتوری کشته شدند. در نهایت شاه تسلیم شد و دکتر مصدق بار دیگر با حمایت مردم و با تکیه بر پایگاه اجتماعی گسترده خود نخست وزیر شد.
جشن تولد میترا تنها آئینی نیست که به مسیحیت راه پیدا کرده‌است. میان سنت‌های مسیحیان و آئین میتراییسم شباهت‌های زیادی وجود دارد. امروزه تمام مسیحیانی که تولد عیسی مسیح را جشن می‌گیرند، هنوز هم در روز جشن شومینه و شمع‌هایشان را روشن نگاه می‌دارند،  درخت کریسمس را با چراغ‌های کوچک نورانی تزئین می‌کنند، شب زنده داری می‌کنند و غذا‌های مخصوص و ویژه می‌خورند؛ به دید و بازدید یکدیگر می‌روند و این مناسبت را در کنار دوستان و اقوامشان جشن می‌گیرند؛ درست نظیر همان سنتی که ایرانیان باستان در شب یلدا برگزار می‌کردند. کریسمس و یلدا تنها نمونه‌ای از بسیاری از باورها، آداب و رسوم، نمادها، داستان‌ها و افسانه‌های مشترکی هستند که مردم ملل مختلف و مذاهب مختلف را به هم پیوند می‌زنند.<ref name=":1" />


== مبنای سنجش مشروعیت در دوران اختناق ==
== خوراکی‌های شب یلدا ==
حکومت‌های دیکتاتوری برای اینکه بتوانند حاکمیت خود را تثبیت کنند، نیاز دارند که خود را بی رقیب نشان بدهند و در ذهن جامعه حک کنند که تنها انتخاب مطلوب برای حکومت هستند، از این رو آنها دائما مخالفان و اپوریسیون خود را مورد شیطان سازی قرار می‌دهند. اصلی‌ترین موضوعی که مورد شیطان سازی از طرف دیکتاتوری قرار می‌گیرد  پایگاه اجتماعی مخالفان است. آنها در تمام رسانه‌ها و مطبوعات خود بر این نکته تاکید می‌کنند که مخالفان‌شان هیچ پایگاه و محبوبیتی ندارند و مردم آنها را نمی‌خواهند پس باید به همین حاکمیت موجود تن داد.
[[پرونده:آجیل شب یلدا.JPG|جایگزین=آجیل شب یلدا|بندانگشتی|331x331پیکسل|آجیل شب یلدا]]
در شب یلدا میوه‌ها و خوراکی‌های متنوعی استفاده می‌شود. از جمله میوه‌هایی که در شب یلدا مصرف می‌شود می‌توان هندوانه، انار، به، خرمالو و انواع میوه‌های خشک شده را نام برد. همچنین  آجیل نیز جزو تنقلات سفره شب یلداست. آجیل شب یلدا اغلب طعم شیرینی دارد و شامل پسته، بادام، فندق، گردو هم ‌می‌شود.


=== مقاومت تنها ملاک مشروعیت در دوران اختناق ===
با توجه به اینکه هندوانه میوه ای خنک و تابستانی است اما از جمله میوه‌های اصلی شب یلداست. در باور ایرانیان هنداوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت خورشید است و بر این باور بودند که اگر مقداری هندوانه در شب یلدا خورده شود، در سراسر زمستان، سرما و بیماری بر افراد غلبه نخواهد کرد. <ref name=":0" />
[[مسعود رجوی]] ملاک مشروعیت در دوران اختناق را اینطور شرح می‌دهد:


«نخستين مشكل در دوران اختناق و ديكتاتوری، سرقت و غصب حق حاكميت و حق انتخابات آزاد از مردم است... مشروعيت در دوران اختناق ناشی از مقاومت است و نه هيچ چيز ديگر. چرا كه امكان انتخابات آزاد و دسترسی به رأی واقعی تمام مردم وجود ندارد و بايد برای به دست آوردن آن برخاست و مقاومت كرد تا رژيمی كه مانع انتخابات و آرای آزاد و حاكميت مردم است سرنگون شود...  
== شب یلدا در دوران معاصر ==
جشن چله یا جشن یلدا، امروزه هم، با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و فامیل برگزار می شود. آیین این شب، تناول انواع آجیل مخصوص، انار، هندوانه و شیرینی و میوه های متنوع است که همه جنبه‌ نمادین دارند و نشان فراوانی، برکت، تندرستی و شادکامی هستند.  


پس، مقاومت تنها ملاك و شاخص و سرچشمه‌ی مشروعيت در دوران استبداد و اختناق است. ارزش و اعتبار هر فرد يا جريان سياسی در دوران اختناق با مقاومت و ايستادگی او در برابر فاشيسم دينی و در جنگ با آن سنجيده می‌شود. مشخصاً؛ اينكه در جنگ نظامی و سياسی و ايدئولوژيكی تا كجا و چه ميزان به دشمن ضدبشری ضربه می‌زند. تا كجا برای اين رژيم خطرناك است و تا كجا به نيروی جنگنده‌ی ضدرژيم در جنگ نظامی يا در جنگ سياسی ياری می‌رساند و مايه می‌گذارد...
در این شب تفأل به دیوان حافظ شیرازی مرسوم است و بزرگان جمع با داستان سرایی و متل‌گویی، کوچک ‌تر‌ها را بر سر ذوق می ‌آورند و با حکایت هایی از گذشتگان آشنا می کنند. <ref name=":0" />


آخر وقتی نمی‌توان در يك انتخابات آزاد به آرای عمومی مراجعه كرد، فراتر از همه‌ی حدس و گمان‌ها يا نظرسنجی‌ها چگونه می‌توان بر روی ميزان رأی و حمايت اجتماعی يك فرد يا جريان سياسی، پا سفت كرد؟...
== تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوری در تقویم ایران ==
[[پرونده:مراسم شب یلدا در دوران معاصر.JPG|جایگزین=شب یلدا در ایران معاصر|بندانگشتی|344x344پیکسل|تصویری از شب یلدا در خانواده ایرانی در دوران معاصر]]
بر اساس تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی از سال ۱۴۰۳ در تقویم رسمی، آخرین شب پاییز، (شب یلدا) و سه‌شنبه آخر سال، (چهارشنبه سوری) به «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» تغییر نام پیدا کردند.


نتيجه اين كه در برابر دستگاه نا سنجيدنی ميزان آرا، در دوران اختناق، مقاومت، ملاك و مبنای واقعی و حقيقی سنجش است. بنابراين در دوران اختناق، مشروعيت
برخی از رسانه‌های ایران چنین تصمیمی را به عنوان «حذف» نام‌های شب یلدا و چهارشنبه سوری توصیف کردند.


صرفاً ناشی از مقاومت و ايستادگی است. در دوران اختناق، هر چيز غير از اين، ادعا و باد و بلوف است. هر كس راست می‌گويد با رژيم و اختناق فراگير آن چنگ در چنگ شود و بستيزد و در اين پهنه آزمايش بدهد...
عباس میرزاحسینی، سخنگوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز یکشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۲ در توجیه این اقدام و برای کمرنگ کردن آثار منفی آن  به خبرگزاری ایسنا گفت: «متناسب با فرهنگ و سنت‌های ایرانی اسلامی که در شب یلدا مرسوم بوده، «روز ترویج میهمانی و پیوند با خویشان» نیز به نام این روز اضافه شده» است.


تعيين درصد آرا و پايگاه اجتماعی موضوعی مربوط به دوره‌ی بعد از اختناق است كه در آن بتوان با به ميدان آوردن مردم و با صندوق‌های رأی، به درستی سنجش و ارزيابی كرد. هرچيزی غير از اين، ناديده گرفتن سركوب و اختناق و چشم پوشيدن بر ممانعت فاشيسم دينی از بروز اراده و تمايل اجتماعی است. اين را نبايد بر رژيم بخشيد و ناديده گرفت و بعد به تئوری پردازی درباره‌ی درصد آرا يا پايگاه اجتماعی نشست. در شرايطی كه حتی اسم بردن از مجاهدين و به طريق اولی، كوچكترين اشاره به هواداری از [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدين]] سنگين‌ترين محكوميت‌ها و مجازات‌ها را دارد و در شرايطی كه رژيم دهها هزار نفر را به همين خاطر دستگير و شكنجه و اعدام كرده است، چگونه می‌توان با يك نظرسنجی آزاد در بين مردم به درصد واقعی آرای مجاهدين دست يافت. اينجاست كه روشن می‌شود تمام حرفهایی كه منابع ارتجاعی و استعماری و همسويان و پادوهای آنها درباره‌‌ی پايگاه نداشتن مجاهدين در داخل ايران می‌گويند، بيراهه، باطل و در دستگاه ناديده گرفتن اختناق به سود آخوندهاست. مگر اين كه طلسم اختناق بشكند و امكان بروز حمايت اجتماعی در تظاهرات و گردهمایی‌ها و امكان ريختن رأی آزادانه به صندوق‌ها فراهم شود.  
او افزود این نام جدید نه تنها تفاوت ماهوی با آداب و رسوم این شب ندارد، بلکه بر هویت ملی و فرهنگ تمدن ایرانی اسلامی تاکید دارد.


يك بار در جريان كارزار برای لغو برچسب تروريستی، يك نماينده‌ی كنگره، از نماينده‌ی وزارت خارجه كه مدعی بود مجاهدين در داخل ايران پايگاهی ندارند، پرسيد، شما اين را از كجا و بر چه اساسی می‌گوييد؟ طرف مقابل گفت از كسانی‌ كه برای درخواست ويزا به سفارت‌هايمان می‌آيند سؤال می‌كنيم. آن نماينده گفته بود آخر خودتان آن سازمان را ليست‌گذاری كرده‌ايد و اگر كسی بگويد موافق يا هوادار مجاهدين است، به او ويزا نمی‌دهيد و انتظار هم داريد كسی كه برای گرفتن ويزا آمده از ابتدا با اعلام هواداری از مجاهدين ويزایی را كه می‌خواهد، بسوزاند؟!»<ref>کتاب مبانی مشروعیت و مرزهای سرخ مقاومت ـ ص ۱۳۹ تا ۱۴۹</ref>
این مقام جمهوری اسلامی درباره تغییر نام مناسبت «چهارشنبه‌سوری» نیز گفت: «با نظر کارشناسان و صاحب‌نظران کارگروه‌های تخصصی در شورای فرهنگ عمومی برای توجه به هویت ایرانی برای نخستین بار این روز با نام «روز تکریم همسایگان» به تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران اضافه شده است که این نامگذاری مقوم فرهنگ‌های ایرانی اسلامی است


== پایگاه اجتماعی مجاهدین خلق بعد از انقلاب ضد سلطنتی  ==
بسیاری از مردم در شبکه‌‌های اجتماعی به این تغییر نام‌ها واکنش نشان دادند و عنوان کردند که جمهوری اسلامی در صدد نابودی فرهنگ کهن ایران است و حتی دلشان می‌خواهد نام ایران را هم تغییر دهند.  
[[پرونده:سخنرانی مسعود رجوی در امجدیه.JPG|جایگزین=سخنرانی مسعود رجوی در امجدیه|بندانگشتی|میتینگ مجاهدین خلق در ورزشگاه امجدیه تهران به نام «چه باید کرد؟»]]
پس از [[انقلاب ضد سلطنتی]] و آزادی‌های برآمده از آن، مجاهدین نیز مانند هر جریان و گروه سیاسی فعالیت خود را در سطح جامعه گسترش دادند. جنبش ملی مجاهدین تاسیس شد و تعداد زیادی از جوانان و مردم به [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] روی‌ آوردند. مجاهدین در این دوران مبارزه مسالمت آمیز سیاسی را آغار کردند و با تاکید بر آزادی‌های سیاسی در روند دموکراتیک جامعه شرکت کردند. اقبال روز افزون مجاهدین به حدی بود که طی مدت کوتاهی بعد از انقلاب تعداد شرکت کنندگان در میتینگ‌های مجاهدین خلق به چند صد هزار نفر رسید. تیراژ نشریه مجاهد ارگان سازمان مجاهدین خلق به ۶۰۰۰۰۰ نسخه بالغ شد و بنا به گفته سران و عناصر جمهوری اسلامی، مجاهدین توانستند ۵۰۰۰۰۰ [[میلیشیا]] را سازماندهی کنند.  


در اولین انتخابات مجلس بعد از [[انقلاب ضد سلطنتی]] مجاهدین بعد از حزب جمهوری اسلامی که حزب دست ساز خمینی بود، در رده دوم قرار داشتند. در انتخابات ریاست جمهوری نیز کاندیدای [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]]، [[مسعود رجوی]] با اقبال اجتماعی کم نظیری مواجه شد و بسیاری از طیف‌های اجتماعی و اقلیتهای قومی و مذهبی و جوانان از کاندیداتوری او حمایت کردند ولی [[روح‌الله خمینی|خمینی]] با یک فتوا او را حذف کرد.
یکی از کاربران فضای مجازی گفت مردم نام‌های درست را می‌گویند و به فرزندانمان هم همان‌ها را یاد می‌دهیم.


مجاهدین در خارج ایران سالانه گردهمایی‌های بزرگی برگزار می‌کنند که بزرگترین آنها [[گردهمایی سالانه مجاهدین|گردهمایی سالانه بزرگ ایرانیان]] است. سالانه بیش از ۱۰۰۰۰۰ ایرانی در این مراسم شرکت می‌کنند که این گردهمایی به تنهایی نشان از پایگاه اجتماعی گستره مجاهدین دارد.
جمهوری اسلامی از ابتدای تاسیس خود موافق مناسبت‌های باستانی و فرهنگی ایرانیان چون نوروز، سیزده‌بدر، شب یلدا یا چهارشنبه‌سوری نبوده، اما نتوانسته بود آنها را به طور کلی از تقویم حذف کند.


== شکل گیری و فعالیت‌های کانون‌های شورشی ==
در نوروز ۱۴۰۲ نیز، در حالی که هر سال مردم در روز سیزدهم فروردین، برای برگزاری مراسم «سیزده بدر» به پارک‌ها، تفرجگاه‌ها و دیگر مناطق سرسبز رفته بودند، جمهوری اسلامی به بهانه ماه رمضان ممنوعیت‌هایی را برای ورود مردم به پارک‌ها وضع کرد.
[[پرونده:فعالیت یک کانون شورشی.JPG|جایگزین=فعالیت کانون‌‌های شورشی|بندانگشتی|یک کانون شورشی در داخل ایران]]
تشکیل [[کانون‌های شورشی]]، استراتژی اعلام شده [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] برای سرنگونی حکومت جمهوری اسلامی است. این کانون‌ها که تعداد آن‌ها به هزاران عدد می‌رسد درتمام شهر‌های ایران فعالیت دارند. فعالیت‌های کانون‌های شورشی هوادار [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق ایران]] از جمله شامل نصب پلاکارد و عکس‌های رهبر مجاهدین در خیابان‌های شهرهای ایران و شعار نویسی علیه سران حکومت [[ولایت فقیه]] و آتش زدن بنرهای تبلیغی عکس‌های [[سید علی خامنه ای|خامنه‌ای]] و... است. روزانه از تلویزیون سیمای آزادی و کانا‌ل‌های متعددی در فضای مجازی ده‌ها نمونه از این فعالیت‌ها پخش می‌شود. انجام چنین فعالیت‌هایی در داخل ایران خود بیانگر وجود هواداران جان برکف این سازمان در داخل ایران است.


== همیاری با سیمای ‌آزادی ==
همچنین چهارشنبه سوری در سال‌های اخیر به ویژه سال گذشته به عرصه‌ای برای اعلام مخالفت مردم با جمهوری اسلامی تبدیل شده است.
[[پرونده:تصویری از همیاری.JPG|جایگزین=همیاری با سیمای آزادی|بندانگشتی|چند تصویر از همیاری با سیمای آزادی تلویزیون متعلق به مجاهدین خلق ایران ]]
سیمای آزادی تلویزیون ملی ایران وابسته به مجاهدین خلق تا کنون ۲۴ برنامه همیاری برگزار کرده است. در طی این برنامه هر بار هزاران ایرانی از داخل و خارج ایران با تماس‌ با [[سیمای آزادی]] در انظار عموم اقدام به کمک مالی به سیمای آزادی تلویزیون [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] کرده‌اند. آخرین برنامه «گلریزان همیاری»  از ساعت ۱۷ روز جمعه ۲۲ آذر۹۸ آغاز شد. این برنامه برای سه روز پیش بینی شده بود. به‌خاطر تعدد تماس‌ها و همیاری‌ها و تأکید تماس‌گیرندگان که ساعت‌ها درانتظار وصل ارتباط بودند، به مدت دو روز دیگر در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه، ۲۵ و ۲۶ آذر تمدید شد.


بیست و چهارمین برنامه همیاری، در مجموع به‌مدت ۵۹ ساعت و ۳۰دقیقه با بیش از ۱۰۰خط ارتباط تلفنی برای وصل مستقیم تماس‌ها جریان داشت و هم‌زمان جریان بی‌وقفه‌ای از ارتباط و کمک‌رسانی بر روی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی از جمله تلگرام نیز برقرار بود. در مجموع در این برنامه، ۸۸میلیارد و ۵۸۱ میلیون و ۱۲۰هزار تومان معادل ۶میلیون و ۹۲۰هزار و ۴۰۰دلار از طرف هواداران این سازمان به تلویزیون این سازمان کمک مالی شد. هدایا و کمک‌های غیرنقدی شامل خانه و زمین و خودرو و فرش و طلا و جواهرات در این مبلغ محسوب نشده است.<ref>[https://www.iranntv.com/2019/12/17/%d9%85%d8%b4%d8%b1%d9%88%d8%ad-%d8%a7%d8%ae%d8%a8%d8%a7%d8%b1-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d9%88-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d9%86-%db%b2%db%b6-%d8%a2%d8%b0%d8%b1-%db%b9%db%b8/ اخبار ۲۶ آذر سیمای آزادی] </ref><ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%8C-%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9% بیست و چهارمین همیاری ملی با سیمای آزادی]</ref> این موضوع می‌تواند دلیلی بر برخورداری این گروه از پایگاه اجتماعی باشد.
پیشتر احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران گفته بود که جمهوری اسلامی خواستار «نوروز اسلامی» است. او همچنین گفته که جشن‌های چهارشنبه سوری «از اقدامات نابخردانه است».<ref>[https://www.iranintl.com/202311122742 نام «چهارشنبه سوری» و «شب یلدا» در تقویم ایران تغییر کرد - ایران اینترنشنال]</ref>


== پاسخ جمهوری اسلامی به محبوبیت مجاهدین  ==
== واکنش‌ها به تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه‌سوری در تقویم ایران ==
در ایران تحت حاکمیت ولایت فقیه و به خصوص بعد از [[۳۰ خرداد ۱۳۶۰]] و آغاز نبرد مسلحانه مجاهدین علیه رژیم ایران، سرکوب خشونت آمیز اعضا و هواداران [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین]] به‌صورت گسترده‌ای آغاز شد. اعضا و هواداران مجاهدین در زندان‌ها شکنجه و اعدام می‌شدند. در سطح جامعه نیز رژیم در صدد محو هرگونه نام و نشانی از مجاهدین برآمد. اساسا در جامعه و مطبوعات و رسانه‌ها، نامی از مجاهدین برده نمی‌شد و یا با نام «منافقین» از آنها یاد می‌شد. نام [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] در ایران یک تابو بود. جمهوری اسلامی به دنبال محو نام این سازمان ار خاطره مردم ایران و تاریخ معاصر بود. این سانسور تبلیغاتی تا سال‌‌ها ادامه داشت. در دهه هشتاد شمسی و گسترش فعالیت هواداران مجاهدین خلق در داخل ایران و مطرح شدن پرسش‌هایی در سطح جامعه از سوی نسل جوان درباره مجاهدین و به ویژه درباره [[قتل‌عام ۶۷|قتل‌عام سال ۶۷]] این تابو شکسته شد. نسل جوان دیگر آن قرائت سنتی سران جمهوری اسلامی را درباره [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]]  قبول نداشت و آن‌را به چالش می‌کشید.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=IgusiP0i-yE&feature=youtu.be صحبت‌های یک دانشجو به مناسبت ۱۶ آذر دردانشگاه امیر کبیر در ۱۶ آذر ۱۳۹۵] ـ یوتیوب</ref>
اقدام جمهوری اسلامی برای تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوردی در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای یافته و بسیاری از کاربران، آن را گام دیگر جمهوری اسلامی در راستای "ایران‌ستیزی" و نشانه‌ای از "دشمنی جمهوری اسلامی با هویت ملی و باستانی ایران" ارزیابی کرده‌اند.


روزنامه‌های حکومتی نیز به این واقعیت اجتماعی اعتراف کردند. روزنامه جوان در شماره دوشنبه ۳۱تیر ۹۸ خود در مطلبی تحت عنوان مجاهدین خلق یا مهاجمین به خلق نوشت:<blockquote>«کلیدواژه تابستان داغ ۱۳۶۷ و فرمان تاریخی حضرت امام [[روح‌الله خمینی|خمینی]] (ره) در خصوص تعیین تکلیف منافقان و معاندان زندانی، موضوعی است که مرتباً در چند سال اخیر به عنوان یکی از محور‌های تخریب و ایجاد جنگ روانی علیه نظام ج. ا. و دستاورد‌های بی‌بدیل آن توسط دشمنان مورد بهره‌برداری تبلیغاتی قرار می‌گیرد و علل صدور این فرمان و نحوه اجرای آن را به عنوان یک شبهه و سؤال در جهت مخدوش نمودن اذهان نسل جوان و عموم مردم، متناوباً مطرح و برجسته می‌نمایند».<ref>[https://www.javanonline.ir/fa/news/962925/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AE%D9%84%D9%82-%DB%8C%D8%A7-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D9%84%D9%82 مجاهدین خلق یا مهاجمین به خلق] -  روزنامه جوان - دوشنبه ۳۱ تیر ۹۸</ref> </blockquote>
تورج دریایی، استاد تاریخ ایران باستان در دانشگاه اروین کالیفرنیا در پستی در شبکه ایکس با اشاره به "دیرینه" بودن این سنت‌ها تغیر نام آنها را "نابخردی محض" عنوان کرد.


=== ساخت سریال‌هاو فیلم‌های متعدد درباره مجاهدین ===
ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان خطاب به مقام‌های جمهوری اسلامی نوشت: «آفرین! شب یلدا و چهارشنبه‌سوری را هم به زمانی مشخص برای مبارزه تبدیل کردید. هیچ کس ممکن نبود چنین فراخوان گسترده‌ای بدهد که حتی عنوان یلدا و چهارشنبه‌سوری از این پس خودش مبارزه تلقی می‌شود. صبر کنید ببینید امسال هر کلمه یلدا و چهارشنبه‌سوری چگونه طنین مخالفت خواهد بود.»
[[پرونده:پوستر فیلم ماجرای نیمروز۲.JPG|جایگزین=شیطان سازی علیه مجاهدین خلق|بندانگشتی|270x270پیکسل|پوستر فیلم ماجرای نیمروز ۲ یک نمونه از فیلم‌های تبلیغی ساخته شده توسط جمهوری اسلامی علیه مجاهدین خلق]]
یکی از راه‌کارهای رژیم ایران برای مقابله با اقبال اجتماعی مجاهدین ساخت سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی و مستند است. این سریال‌ها و فیلم‌ها با بودجه‌های کلان حکومتی و به سفارش ارگان‌های مختلف دولتی و حکومتی ساخته می‌شوند. سازمان سینمایی اوج که از بزرگترین سازمان‌های سینمایی و فرهنگی در ایران و وابسته به [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] است از اصلی‌ترین ارگان‌های سرمایه‌گذار در این عرصه است.  


از سال ۱۳۶۴ رژیم ایران تعداد ۱۸۶ فیلم، سریال و مستند با موضوع [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] ساخته است. به عنوان مثال مستند پایانی بر پایان در ۵۰ قسمت ساخته شد که تا به حال ۶ بار از شبکه‌های مختلف تلویزیون ایران پخش شده است. مستند به نام خلق نیز که در ۲۸ قسمت ساخته شده است ۳ بار از شبکه‌های مختلف پخش شده است. از فیلم‌های سینمایی که درباره مجاهدین خلق ساخته شده می‌توان به سیانور و ماجرای نیمروز ۱ و ۲ اشاره کرد. 
پدرام سلطانی، عضو و نائب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران در شبکه ایکس نوشت: «"رسمشان" را نگه داشتیم و ناکام شدید، "اسمشان" را هم نگه خواهیم داشت…»


در سال ۱۳۹۷ تعداد ۲۹ عنوان فیلم و مستند و سریال علیه سازمان مجاهدین توسط جمهوری اسلامی تولید شد. در همین سال تعداد فیلم و مستند و سریال پخش شده علیه [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]] ۳۹ عنوان بود که ۱۰ عنوان آن تکراری بود. در مجموع با احتساب قسمت‌‌های پخش شده سریال‌ها در سال ۱۳۹۶ تعداد ۷۴ برنامه و در سال ۱۳۹۷ تعداد ۲۶۰ برنامه با موضوع سازمان مجاهدین خلق از رسانه‌های جمهوری اسلامی پخش شده که مضمون تمامی آنها [[شیطان سازی علیه مجاهدین خلق|شیطان سازی علیه مجاهدین]] بوده‌ است. بررسی آماری این دو سال نشان از افزایش ۲۵۰ درصدی برنامه‌های پخش شده دارد.
مازیار خسروی، روزنامه‌نگار با اشاره به تغییر نام برخی از شهرها پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ و بی‌اعتنایی مردم به این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «حالا پس از ۴ دهه شورای انقلاب فرهنگی نام‌های تازه‌ شب‌یلدا و چهارشنبه‌سوری مصوب کرده. این یعنی از گردش روزگار هیچ نیاموخته‌اند...»


اسامی تعدادی از این برنامه‌ها به شرح زیر است:
احسان بداغی، روزنامه‌نگار می‌نویسد: «کاش کمپینی راه می‌افتاد برای انتشار صورت مذاکرات جلسه‌ای که در آن شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصمیم گرفت نام شب یلدا را به "روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان" و چهارشنبه‌سوری را به "روز تکریم همسایه" تغییر دهد. مطمئنم خواندنی و مفرح است.»
* سریال سارق روح، مجموعه ۲۰ قسمتی
* داستان مسعود و صدام، مستند ۳ قسمتی
* گمشده، یک مستند یک قسمتی
* هزارپا، فیلم
* نفوذ،‌ سریال ۳۰ قسمتی
* ماجرای نیمروز ۲ (رد خون)، فیلم سینمایی
* به نام خلق، مستند ۳۰ قسمتی


=== چاپ کتاب‌های تبلیغی بر علیه مجاهدین ===
اردشیر امیرارجمند، مشاور پیشین میرحسین موسوی در رابطه با این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «تغییر نام آیین‌های باستانی شب یلدا و چهارشنبه‌سوری از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی (که در واقع شورای عالی جهل و اوهام است) قیام علیه فرهنگ ایران و ایرانی است و‌ نشانه‌ای دیگر از بن‌بست همه‌جانبه نظام استبدادی حاکم و فاصله عمیق آن است با مردم و فرهنگ‌شان.»
[[انجمن نجات]] توسط [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی]] اداره می‌شود. این انجمن سه شعبه در تهران و ۲۴ شعبه در ۲۴ استان دارد. در سال ۲۰۱۹ این انجمن‌ها مجموعا ۲۱۸۹ مطلب علیه مجاهدین خلق تولید و منتشر کرده‌اند.  


تا پایان سال ۲۰۱۹ رژیم [[ولایت فقیه]] در مجموع ۵۱۹ عنوان کتاب علیه [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]] منتشر کرده است. ۲۶ مورد از این کتاب‌ها را نویسنده‌های خارجی به سفارش رژیم [[ولایت فقیه]] نوشته‌اند. در طول سال ۲۰۱۹ میلادی ۱۸ کتاب علیه سازمان منتشر شده که اسامی تعدادی از آنها عبارتست از:
شمار دیگری از کاربران نیز با اشاره به اقدام‌های پیشین و بی‌نتیجه جمهوری اسلامی در تغییر نام شماری از مناسبت‌ها و آیین‌های باستانی نوشتند که این بار نیز مردم ایران به این نام‌های جدید بی‌اعتنایی خواهند کرد و این مناسبت‌ها و آیین‌ها را با نام‌های اصیل‌شان برگزار می‌کنند. <ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/a-67385428 واکنش‌ها به تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه‌سوری در تقویم ایران - دویچه وله]</ref>
* مرصاد، برگ زرین غرب
* انسان شناسی سازمان مجاهدین
* مجاهدین خلق بدون روتوش
* خاطرات و تأملات در زندان شاه نوشته محمد محمدی
* اسناد و اسرار عملیات مرصاد
* زمان بازیافته نوشته بهمن بازرگانی
علاوه بر این کتاب‌ها نشریاتی نیز به صورت هفتگی یا ماهانه منتشر می‌شود که ویژه شیطان سازی علیه مجاهدین است:
* نشریه‌ی تخصصی مطالعات تروریسم که توسط انجمن هابیلیان منتشر می‌شود
* نشریه رمز عبور که هر دو ماه یک‌بار منتشر می‌شود
* ماه‌نامه نجات، یک ماه‌نامه آلمانی زبان به نام آوا و مجله یاران ایران که به زبان فرانسوی منتشر می‌شود.
* و ...


=== اعترافات سران رژیم ایران به نقش مجاهدین ===
== گرانی  خوراکی‌ها در آستانه شب یلدا ==
سران رژیم [[ولایت فقیه]] در صحبت‌های خود به دفعات به نقش [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق ایران]] در قیام‌ها و خیزش‌های عمومی بر ضد حکومت‌شان اقرار کرده‌اند.  
روزنامه حکومتی آرمان چهارشنبه ۲۲ آذر۱۴۰۲ در آستانه شب یلدا و گرانی سرسام‌آور خوراکی‌ها نوشت: شب چله این روزها حسابی سوت و کور است. فعالان بازار می‌گویند که قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافته و درآمد بسیاری از خانوارها جوابگوی هزینه‌های بالای یلدای سال نیست.
[[پرونده:هزینه شب یلدا در ۱۴۰۲.JPG|جایگزین=گرانی خوراکیهای شب یلدا در ۱۴۰۲|بندانگشتی|350x350پیکسل|جدول قیمت خوراکیهای شب یلدا در سال ۱۴۰۲]]
یک دورهمی ساده ۴نفره این روزها بیش از یک میلیون تومان تمام می‌شود، در حالی‌که دستمزد روزانه یک کارگر رسمی حدود ۲۵۰هزار تومان است.


[[سید علی خامنه ای|خامنه‌ای]] ولی فقیه رژیم ایران در سخنرانی خود در تاریخ ۲۰ دی ۱۳۹۶بعد از اعتراضات سراسری  آنرا به مجاهدین نسبت داد. او گفت که از ماه‌ها قبل برنامه ریزی کرده بودند، پول آنرا یکی از کشورهای خرپول منطقه (اشاره به عربستان) داد. نقشه مربوط به آمریکایی‌‌‌ها بود و مجاهدین آنرا در کشور پیاده کردند.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=tz81kI1a_p4 سخنرانی خامنه‌ای در تاریخ ۲۰ دی ۹۶] ـ یوتیوب</ref>  
هم‌چنین سازمان برنامه و بودجه رژیم اعلام کرد با افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی که اخیراً صورت گرفت، تورم به میزان ۱۳ و نیم درصد افزایش خواهد یافت.<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7 گرانی سرسام‌آور خوراکی‌ها در آستانه شب یلدا - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>


روزنامه جمهوری اسلامی در مطلبی به قلم غلامرضا بنی اسدی با عنوان «شعارهای وارداتی از آلبانی» در رابطه با اعتراضات بعد از [[سقوط هواپیمای اوکراینی]] می‌نویسد: <blockquote>«آنچه در فضای مجازی دارد موج می‌زند را بازی در زمین دشمن می‌دانم و ابایی ندارم که تصریح کنم برخی کلمات و پستها بوی آلبانی می‌دهد.»<ref>[http://www.pishkhaan.net/Archive/1398/10/13981023/JomhouriEslami74111111104109504851170511.pdf شعارهای وارداتی از آلبانی] - روزنامه جمهوری اسلامی دوشنبه ۲۳ دی۹۸</ref></blockquote>[[سید علی خامنه ای|خامنه‌ای]] در سخنرانی خود در تاریخ ۱۸ دی ۱۳۹۸ با اشاره به آلبانی و مجاهدین، به نقش مجاهدین در [[اعتراضات ۱۳۹۸ ایران|اعتراضات آبان‌ماه]] در رابطه با گران شدن بنزین اعتراف کرد و گفت:<blockquote>«چند روز قبل از قضایای آبان‌ماه، این قضایای مربوط به بنزین، در یک کشور اروپایی، یک کشور کوچک اما شریر واقعاً خبیث در اروپا، یک عنصر آمریکایی با یک تعداد ایرانی جمع شدند دور هم، علیه جمهوری اسلامی بنا کردند برنامه‌ریزی کردن و نقشه درست کردن. نقشه همان چیزی بود که ما چند روز بعدش در قضایای بنزین دیدیم. یعنی مردم از حادثه بنزین اوقاتشان تلخ بود، یک عده‌یی از مردم آمدند بیرون به‌عنوان اعتراض، به مجرد این‌که مردم، یک تعدادی از مردم البته خیلی هم نبودند وارد میدان شدند این فریب خوردگان، این مغرضین، این عمال دشمن همان برنامه را شروع کردند اجرا کردند. یعنی بیایند تخریب کنند آتش بزنند آدم بکشند ویران کنند، هم مراکز دولتی را هم مراکز مردمی را، جنگ راه بیندازند. این نقشه قبلی بود. البته این‌که می‌گویم چند روز، قبل از این، این چند روز تجدید نقشه بود. این کارهایی بود که از قبل کرده بودند، افراد را آماده کرده بودند یک عده را پول داده بودند. این کارها را هم می‌کنند. هر چه بتوانند انجام می‌دهند».<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=zG9gyDdmImI سخنرانی خامنه‌ای در تاریخ ۱۸ دی ۹۸] - یوتیوب</ref></blockquote>
خبرگزاری «ایلنا» در گزارشی از بازار شب یلدا نوشت «با گشتی در بازار، قیمت‌های گوناگون انواع میوه؛ شیرینی و آجیل را مشاهده می‌کنیم که شهروندان فقط نظاره‌گر هستند و به گفته فروشندگان بازار، بیشتر مردم فقط قیمت‌ می‌‌گیرند و خرید نمی‌کنند.»
 
ایلنا همچنین به آمار سازمان صنعت و معدن و تجارت اشاره کرده که نشان دهنده افزایش ۳۰ درصدی متوسط قیمت کالاها از ابتدای سال تاکنون است. افزایشی که در برخی اقلام به ۶۰ درصد نیز رسیده است.<ref>[https://ir.voanews.com/a/media-reports-on-the-eve-of-the-longest-night-of-the-year-yalday-of-longing-and-high-prices/7396027.html گزارش رسانه‌ها در آستانه بلندترین شب سال؛ «یلدای» حسرت و گرانی  - صدای آمریکا]</ref>
 
هزینه‌های نجومی مواد غذایی سبب میلیونی شدن سفره شب چله شده و برای بسیاری از خانوارها در ایران دیگر امکان میزبانی برای شب‌نشینی یلدا وجود ندارد.
 
دولت قیمت‌های رسمی آجیل و انواع میوه و شیرینی را اعلام کرده اما حتی تهیه چند قلم مختصر از اقلامی با قیمت رسمی نیز برای یک خانوار سه چهار نفره هزینه‌ای بیش از یک سوم دستمزد ماهانه یک کارگر یا بازنشسته تأمین اجتماعی را شامل می‌شود.
 
غلامرضا خدامی رئیس اتحادیه آجیل‌فروشان درباره هزینه آجیل در روزهای منتهی به شب چله گفت که «قیمت آجیل ویژه شب یلدا با بهترین کیفیت ۴۸۰ هزار تومان است که شامل پسته اکبری ممتاز، مغز گردو، بادام هندی، مغز فندق، انجیر، توت و باسلوق است.»
 
اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار نیز با ارائه آماری از قیمت‌های رسمی برای انار، هندوانه و خرمالو به عنوان سه میوه پرتقاضا برای شب چله گفت: «قیمت انار تا ۲۷ آذرماه در سه سطح کف قیمت، سقف قیمت و قیمت ممتاز به ترتیب ۲۰، ۳۰ و ۵۵ هزار تومان است. قیمت هندوانه ۱۰، ۱۵ و ۲۲ هزار تومان و قیمت خرمالو ۲۵، ۴۰ و ۶۰ هزار تومان است.»
 
علی بهره‌مند رئیس اتحادیه قنادان، شیرینی فروشان و کافه قنادی تهران هم قیمت هر کیلوگرم شیرینی‌ تر و خامه‌ای را بین ۱۴۰ تا ۱۸۵ هزار تومان، شیرینی دانمارکی، زبان و پاپیونی را بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ هزار تومان اعلام کرده است.
[[پرونده:خرید میوه شب یلدا.JPG|جایگزین=گرانی میوه برای شب یلدا|بندانگشتی|336x336پیکسل|خرید میوه شب یلدا در ایران ]]
خرید یک کیلو آجیل مخصوص یلدا ۴۸۰ هزار تومان، یک کیلو شیرینی ۱۸۰ هزار تومان، دو کیلو انار ۱۰۰ هزار تومان، دو کیلو پرتقال حدود ۸۰ هزار تومان، دو کیلو خرمالو ۸۰ هزار تومان و یک هندوانه سه کیلویی حدود ۶۰ هزار تومان می‌شود که در مجموع حدود یک میلیون تومان می‌شود. همچنین تهیه یک وعده چلو مرغ برای وعده شام شب یلدا برای خانواده چهار نفره حداقل ۵۰۰ هزار تومان هزینه در بر دارد.
 
به بیان دیگر با در نظر گرفتن قیمت‌های رسمی و دستوری دولت، یک خانواده چهار نفره برای داشتن یک سفره حداقلی یلدا و یک وعده شام دست‌کم یک و نیم میلیون تومان هزینه خواهد کرد. این رقم  با دستمزدهای هشت میلیون تومانی خانوارهای کارگری و بازنشسته هیچ ارتباطی ندارد چرا که غالب خانوارها اقلام و کالاهای مورد نیاز را با قیمت‌هایی بیش از قیمت‌های رسمی و دستوری خریداری می‌کنند.
 
قیمت‌های نجومی مواد خوراکی بدون شک فرهنگ شب‌نشینی فامیلی شب چله در ایران را دستخوش تغییرات گسترده‌ای کرده و بسیاری از خانوارها دیگر امکان میزبانی بستگان و فامیل در شب یلدا به دلیل هزینه‌های چند میلیون تومانی یک مهمانی ساده را ندارند!<ref>[https://kayhan.london/1402/09/28/338023/ شب چله با هزینه‌های میلیونی؛ جمهوری اسلامی شب‌نشینی یلدا را هم از مردم می‌گیرد - کیهان لندن]</ref>


== منابع ==
== منابع ==
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۴۶

شب یلدا
سفره شب یلدا.JPG
سفره شب یلدا
نام رسمیشب یلدا
نام دیگرشب چله
نوعملی و باستانی ایرانی
اهمیتطولانی‌ترین شب سال
جشن‌هاملی و باستانی ایرانی
آغازشامگاه ۳۰ آذر سال خورشیدی
پایانصبح روز ۱ دی سال خورشیدی
تاریخشب ۳۰ آذر تا روز ۱ دی سال خورشیدی
مرتبط بهفرهنگ ایرانی

شب یلدا یا شب چله یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذرماه تا طلوع آفتاب در اول دی‌ماه گفته می‌شود. یلدا از واژه‌ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن‌جایی که در طولانی ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیرمی‌پاید، ایرانیان در این شب گرد هم آمده آتش برافروخته و تاصبح شب زنده‌داری می‌کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی نابود شوند. شب یلدا به جز ایران در کشورهای همسایه ایران مانند افغانستان و تاجیکستان و حتی در هند و کشمیر نیز مرسوم است. این جشن شباهت زیادی با جشن‌های دیگر کشورها به خصوص شب کریسمس مسیحیان دارد و با آن همزمان است.

در دوران معاصر مردم ایران این جشن را با گرد‌همایی فامیل و شب زنده داری و خواندن دیوان حافظ و خوردن خوراکی‌های متنوع می‌گذرانند. در این شب مرسوم است که بزرگان فامیل داستانها و متل‌های جالب برای کوجکترها تعریف می‌کنند و آنها را سر ذوق می‌آورند.

در شب یلدا خوارکیهای متنوعی تناول می‌شود. از جمله آجیل که اغلب شیرین است و در آن از باسلوق و میوه‌های خشک نیز استفاده می‌شود. همچنین میوه‌هایی مانند انار، هندوانه، خرمالو و به و همینطور انواع شیرینی‌ها.

در سالهای اخیر شب یلدا با چالشهایی همراه بوده است. از آنجا که جمهوری اسلامی از ابتدای روی کار آمدن با سنتها و آیین‌های باستانی ایرانی مخالفت داشته و همواره در صدد از بین بردن آنها بوده است، در سال ۱۴۰۲ تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی مبنی بر نام‌گذاری شب یلدا و چهارشنبه سوری به روز «ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» خبرساز شد. این تغییر نام دو آیین مهم و اصلی ایرانی باعث موضع‌گیری بسیاری از فعالان حوزه فرهنگ علیه این تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی شد.

چالش بعدی و مهمی که در سالهای اخیر آیین شب یلدا را بسیار تحت تاثیر قرار داده است گرانی و تورم افسار گسیخته به خصوص گرانی خوراکی‌ها و مواد غذایی است. بنا بر برآوردهای ارائه شده از سوی رسانه‌های مختلف یک دور همی ساده ۴ نفره شب یلدا همراه با شام یک و نیم میلیون تومان خرج دارد و خانواده‌های کم درآمد که اکثریت جامعه اران را تشکیل می‌دهند توان تامین این بودجه را ندارند.

مقدمه

شب یلدا یا چله یکی از کهن‌‌ترین جشن‌ های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذر ماه (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول دی ماه (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود.

در تقویم  ایرانیان، جشن های بسیاری دیده می شود که یکی از مهم ترین ها شب یلدا است؛ چندین هزار سال است که ایرانیان آخرین شب پاییز را که یلدا نام دارد و بلندترین و تاریک ترین شب سال لقب گرفته است تا سپیده دم و زایش اولین اشعه های آفتاب، بیدار می ‌مانند و در کنار اعضای خانواده و فامیل و دوستان خود به بزم و شادی می گذرانند. از گذشته‌های دور، ایرانیان شب یلدا را تا سپیده صبح در گرد آتش،‌ به جشن و پایکوبی می‌گذراندند.[۱]

تاریخچه شب یلدا

شب یلدا در ایران باستان
نگاره‌ای از جشن شب یلدا در ایران باستان

یلدا از واژه‌ ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن جایی که در طولانی ‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیر می ‌پاید، این شب در نظر ایرانیان منحوس و بدقدم بوده و چون فرا می‌ رسید، آتش روشن می کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی بگریزند و نابود شوند. هم چنین مردم گرد هم جمع می شدند و تمام شب را با نوشیدن و خوردن می گذراندند و به شادی و پایکوبی و گفتگو می پرداختند.[۱]

تاریخچه دقیق جشن شب یلدا  مشخص نیست اما بسیاری از باستان شناسان هفت هزار سال پیش را برای تاریخ شب یلدا مطرح کرده اند.  تاریخ ثبت شده شب یلدا به 500 سال پیش از میلاد برمیگردد و تاریخ وارد شدن آن به تقویم رسمی ایرانیان باستان به زمان داریوش یکم مربوط می شود تقویمی که شامل گاه شماری مصری ها و بابلی ها است.

همچنین مشخص نیست وا‌ژه یلدا  چطور و چه زمانی وارد زبان فارسی شده است.  این گونه از تاریخ بر آمده است که مسیحیان اولیه که در روم زندگی می کردند دچار سختی های فراوانی بودند در همان حال عده ای از آنها تصمیم به مهاجرت به ایران می‌گیرند و به خاطر نزدیک بودن فرهنگ ها این واژه سریانی به زبان فارسی راه پیدا می کند.[۲]

به طور کلی، در ایران باستان برای هر مراسم و سرور آیینی، سفره ای خاص می‌ گستردند که در آن علاوه بر آلات و ادوات نیایش همچون عطردان، آتشدان، بخوردان و غیره، محصولات خوردنی فصل و خوراک ‌های گوناگون هم می گذاشتند و هر آنچه از میوه تازه‌ فصل که امکان داشت و میوه‌ های خشک در این سفره یافت می شد.

ایرانیان باستان با این اعتقاد که سپیده دم شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها طولانی‌تر می ‌شوند و تابش نور ایزدی جهان را فرا می گیرد، آخرین شب پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید نامیدند و از آن زمان تاکنون، برای آن جشن بزرگی بر پا می شود و به همین دلیل، در آیین زرتشتی، به دهمین ماه سال، دی، به معنای دادار و آفریننده می‌ گفتند که در واقع، ماه تولد خورشید بود.

ابوریحان بیرونی جشن یلدا را میلاد اکبر می نامد که منظور از آن میلاد خورشید است. در کتاب آثار الباقیه ابوریحان بیرونی از روز اول دی ماه، تحت عنوان خور یاد شده ‌است و در کتاب قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا که در لندن موجود است، این روز، خُره روز نام گرفته است و در بعضی منابع دیگر خرم روز نامیده می ‌شود. فردوسی هم در شاهنامه، یلدا و خور روز را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران نسبت داده است.[۱]

شب یلدا در افغانستان
جشن شب یلدا در افغانستان

چله

کلمه چلّه هم مخفف واژه چهل و صرفاً نشان ‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روز) است.

ایرانیان باستان با استفاده از تجربیات و توانایی هایی که داشتند، فعالیت ‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و حرکت و قرار ستارگان تنظیم می کردند.

چله بزرگ از اولین روز دی ماه که خرم روز نام دارد، تا دهم بهمن ماه که جشن سده است، محاسبه می شود و در این ایام شدت سرما بیشتر است، سپس چله کوچک فرا می رسد که از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفند ماه به طول می ‌انجامد و در این ایام کم کم از شدت سرما کاسته می‌ شود.[۱]

شب چله در حوزه ایران بزرگ

در خراسان بزرگ تا کشمیر شب چله بزرگ مورد تکریم بوده‌است. بخصوص در افغانستان، بخش‌هایی از پاکستان و شمال هند و کشمیر به شب یلدا شب «چله کلان» می‌گویند. بخصوص در میان تاجیکان شب چله کلان (بزرگ) با آیین‌هایی همراه است. این آیین‌ها شباهت زیادی به آیین‌های شب چله ایرانی دارد.

در مزار شریف، همه ساله با نزدیک شدن به آخرین و طولانی‌ترین شب از فصل پاییز که چله بزرگ نام دارد، مردم فرهنگ دوست ولایت بلخ در شمال افغانستان با آداب و رسوم خاص خود به استقبال این شب می‌روند.[۳]

شب یلدا در بین اقوام ایرانی
جشن شب یلدا در کهکیلویه و بویر احمد

شباهت یلدا با جشن‌های دیگر اقوام

جشن انقلاب زمستانی در بین دیگر اقوام باستان نیز رایج بوده‌است. در روم باستان و هم‌زمان با ترویج مسیحیت، پرستش سول اینویکتوس (خورشید شکست ناپذیر) ایزد پاگان رومی بسیار شایع بود و رومیان میلاد او را در زمان انقلاب زمستانی جشن می‌گرفتند. سول اینویکتوس در آیین میتراییسم رومی نیز نقشی ویژه داشت و حتی میتراس (معادل یونانی میترا ایزد باستان ایرانی) لقب خورشید شکست ناپذیر را داشت.

محققان معتقدند که مسیحیت غربی چارچوب اصلی خود را که به این دین پایداری و شکل بخشیده به مذاهب پیش از مسیحیت روم باستان از جمله میتراییسم مدیون است و برای نمونه تقویم کلیساها، بسیاری از بقایای مراسم و جشن‌های پیش از مسیحیت بخصوص کریسمس را در خود نگاه داشته‌است و کریسمس به عنوان آمیزه‌ای از جشن‌های ساتورنالیا و زایش میترا است در روم باستان در قرن چهارم میلادی با رسمی شدن آیین مسیحیت و به فرمان کنستانتین به عنوان زادروز رسمی مسیح در نظر گرفته شد.

جشن تولد میترا تنها آئینی نیست که به مسیحیت راه پیدا کرده‌است. میان سنت‌های مسیحیان و آئین میتراییسم شباهت‌های زیادی وجود دارد. امروزه تمام مسیحیانی که تولد عیسی مسیح را جشن می‌گیرند، هنوز هم در روز جشن شومینه و شمع‌هایشان را روشن نگاه می‌دارند،  درخت کریسمس را با چراغ‌های کوچک نورانی تزئین می‌کنند، شب زنده داری می‌کنند و غذا‌های مخصوص و ویژه می‌خورند؛ به دید و بازدید یکدیگر می‌روند و این مناسبت را در کنار دوستان و اقوامشان جشن می‌گیرند؛ درست نظیر همان سنتی که ایرانیان باستان در شب یلدا برگزار می‌کردند. کریسمس و یلدا تنها نمونه‌ای از بسیاری از باورها، آداب و رسوم، نمادها، داستان‌ها و افسانه‌های مشترکی هستند که مردم ملل مختلف و مذاهب مختلف را به هم پیوند می‌زنند.[۳]

خوراکی‌های شب یلدا

آجیل شب یلدا
آجیل شب یلدا

در شب یلدا میوه‌ها و خوراکی‌های متنوعی استفاده می‌شود. از جمله میوه‌هایی که در شب یلدا مصرف می‌شود می‌توان هندوانه، انار، به، خرمالو و انواع میوه‌های خشک شده را نام برد. همچنین  آجیل نیز جزو تنقلات سفره شب یلداست. آجیل شب یلدا اغلب طعم شیرینی دارد و شامل پسته، بادام، فندق، گردو هم ‌می‌شود.

با توجه به اینکه هندوانه میوه ای خنک و تابستانی است اما از جمله میوه‌های اصلی شب یلداست. در باور ایرانیان هنداوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت خورشید است و بر این باور بودند که اگر مقداری هندوانه در شب یلدا خورده شود، در سراسر زمستان، سرما و بیماری بر افراد غلبه نخواهد کرد. [۱]

شب یلدا در دوران معاصر

جشن چله یا جشن یلدا، امروزه هم، با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و فامیل برگزار می شود. آیین این شب، تناول انواع آجیل مخصوص، انار، هندوانه و شیرینی و میوه های متنوع است که همه جنبه‌ نمادین دارند و نشان فراوانی، برکت، تندرستی و شادکامی هستند.

در این شب تفأل به دیوان حافظ شیرازی مرسوم است و بزرگان جمع با داستان سرایی و متل‌گویی، کوچک ‌تر‌ها را بر سر ذوق می ‌آورند و با حکایت هایی از گذشتگان آشنا می کنند. [۱]

تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوری در تقویم ایران

شب یلدا در ایران معاصر
تصویری از شب یلدا در خانواده ایرانی در دوران معاصر

بر اساس تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی از سال ۱۴۰۳ در تقویم رسمی، آخرین شب پاییز، (شب یلدا) و سه‌شنبه آخر سال، (چهارشنبه سوری) به «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» تغییر نام پیدا کردند.

برخی از رسانه‌های ایران چنین تصمیمی را به عنوان «حذف» نام‌های شب یلدا و چهارشنبه سوری توصیف کردند.

عباس میرزاحسینی، سخنگوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز یکشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۲ در توجیه این اقدام و برای کمرنگ کردن آثار منفی آن  به خبرگزاری ایسنا گفت: «متناسب با فرهنگ و سنت‌های ایرانی اسلامی که در شب یلدا مرسوم بوده، «روز ترویج میهمانی و پیوند با خویشان» نیز به نام این روز اضافه شده» است.

او افزود این نام جدید نه تنها تفاوت ماهوی با آداب و رسوم این شب ندارد، بلکه بر هویت ملی و فرهنگ تمدن ایرانی اسلامی تاکید دارد.

این مقام جمهوری اسلامی درباره تغییر نام مناسبت «چهارشنبه‌سوری» نیز گفت: «با نظر کارشناسان و صاحب‌نظران کارگروه‌های تخصصی در شورای فرهنگ عمومی برای توجه به هویت ایرانی برای نخستین بار این روز با نام «روز تکریم همسایگان» به تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران اضافه شده است که این نامگذاری مقوم فرهنگ‌های ایرانی اسلامی است.»

بسیاری از مردم در شبکه‌‌های اجتماعی به این تغییر نام‌ها واکنش نشان دادند و عنوان کردند که جمهوری اسلامی در صدد نابودی فرهنگ کهن ایران است و حتی دلشان می‌خواهد نام ایران را هم تغییر دهند.

یکی از کاربران فضای مجازی گفت مردم نام‌های درست را می‌گویند و به فرزندانمان هم همان‌ها را یاد می‌دهیم.

جمهوری اسلامی از ابتدای تاسیس خود موافق مناسبت‌های باستانی و فرهنگی ایرانیان چون نوروز، سیزده‌بدر، شب یلدا یا چهارشنبه‌سوری نبوده، اما نتوانسته بود آنها را به طور کلی از تقویم حذف کند.

در نوروز ۱۴۰۲ نیز، در حالی که هر سال مردم در روز سیزدهم فروردین، برای برگزاری مراسم «سیزده بدر» به پارک‌ها، تفرجگاه‌ها و دیگر مناطق سرسبز رفته بودند، جمهوری اسلامی به بهانه ماه رمضان ممنوعیت‌هایی را برای ورود مردم به پارک‌ها وضع کرد.

همچنین چهارشنبه سوری در سال‌های اخیر به ویژه سال گذشته به عرصه‌ای برای اعلام مخالفت مردم با جمهوری اسلامی تبدیل شده است.

پیشتر احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران گفته بود که جمهوری اسلامی خواستار «نوروز اسلامی» است. او همچنین گفته که جشن‌های چهارشنبه سوری «از اقدامات نابخردانه است».[۴]

واکنش‌ها به تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه‌سوری در تقویم ایران

اقدام جمهوری اسلامی برای تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوردی در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای یافته و بسیاری از کاربران، آن را گام دیگر جمهوری اسلامی در راستای "ایران‌ستیزی" و نشانه‌ای از "دشمنی جمهوری اسلامی با هویت ملی و باستانی ایران" ارزیابی کرده‌اند.

تورج دریایی، استاد تاریخ ایران باستان در دانشگاه اروین کالیفرنیا در پستی در شبکه ایکس با اشاره به "دیرینه" بودن این سنت‌ها تغیر نام آنها را "نابخردی محض" عنوان کرد.

ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان خطاب به مقام‌های جمهوری اسلامی نوشت: «آفرین! شب یلدا و چهارشنبه‌سوری را هم به زمانی مشخص برای مبارزه تبدیل کردید. هیچ کس ممکن نبود چنین فراخوان گسترده‌ای بدهد که حتی عنوان یلدا و چهارشنبه‌سوری از این پس خودش مبارزه تلقی می‌شود. صبر کنید ببینید امسال هر کلمه یلدا و چهارشنبه‌سوری چگونه طنین مخالفت خواهد بود.»

پدرام سلطانی، عضو و نائب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران در شبکه ایکس نوشت: «"رسمشان" را نگه داشتیم و ناکام شدید، "اسمشان" را هم نگه خواهیم داشت…»

مازیار خسروی، روزنامه‌نگار با اشاره به تغییر نام برخی از شهرها پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ و بی‌اعتنایی مردم به این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «حالا پس از ۴ دهه شورای انقلاب فرهنگی نام‌های تازه‌ شب‌یلدا و چهارشنبه‌سوری مصوب کرده. این یعنی از گردش روزگار هیچ نیاموخته‌اند...»

احسان بداغی، روزنامه‌نگار می‌نویسد: «کاش کمپینی راه می‌افتاد برای انتشار صورت مذاکرات جلسه‌ای که در آن شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصمیم گرفت نام شب یلدا را به "روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان" و چهارشنبه‌سوری را به "روز تکریم همسایه" تغییر دهد. مطمئنم خواندنی و مفرح است.»

اردشیر امیرارجمند، مشاور پیشین میرحسین موسوی در رابطه با این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «تغییر نام آیین‌های باستانی شب یلدا و چهارشنبه‌سوری از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی (که در واقع شورای عالی جهل و اوهام است) قیام علیه فرهنگ ایران و ایرانی است و‌ نشانه‌ای دیگر از بن‌بست همه‌جانبه نظام استبدادی حاکم و فاصله عمیق آن است با مردم و فرهنگ‌شان.»

شمار دیگری از کاربران نیز با اشاره به اقدام‌های پیشین و بی‌نتیجه جمهوری اسلامی در تغییر نام شماری از مناسبت‌ها و آیین‌های باستانی نوشتند که این بار نیز مردم ایران به این نام‌های جدید بی‌اعتنایی خواهند کرد و این مناسبت‌ها و آیین‌ها را با نام‌های اصیل‌شان برگزار می‌کنند. [۵]

گرانی  خوراکی‌ها در آستانه شب یلدا

روزنامه حکومتی آرمان چهارشنبه ۲۲ آذر۱۴۰۲ در آستانه شب یلدا و گرانی سرسام‌آور خوراکی‌ها نوشت: شب چله این روزها حسابی سوت و کور است. فعالان بازار می‌گویند که قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافته و درآمد بسیاری از خانوارها جوابگوی هزینه‌های بالای یلدای سال نیست.

گرانی خوراکیهای شب یلدا در ۱۴۰۲
جدول قیمت خوراکیهای شب یلدا در سال ۱۴۰۲

یک دورهمی ساده ۴نفره این روزها بیش از یک میلیون تومان تمام می‌شود، در حالی‌که دستمزد روزانه یک کارگر رسمی حدود ۲۵۰هزار تومان است.

هم‌چنین سازمان برنامه و بودجه رژیم اعلام کرد با افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی که اخیراً صورت گرفت، تورم به میزان ۱۳ و نیم درصد افزایش خواهد یافت.[۶]

خبرگزاری «ایلنا» در گزارشی از بازار شب یلدا نوشت «با گشتی در بازار، قیمت‌های گوناگون انواع میوه؛ شیرینی و آجیل را مشاهده می‌کنیم که شهروندان فقط نظاره‌گر هستند و به گفته فروشندگان بازار، بیشتر مردم فقط قیمت‌ می‌‌گیرند و خرید نمی‌کنند.»

ایلنا همچنین به آمار سازمان صنعت و معدن و تجارت اشاره کرده که نشان دهنده افزایش ۳۰ درصدی متوسط قیمت کالاها از ابتدای سال تاکنون است. افزایشی که در برخی اقلام به ۶۰ درصد نیز رسیده است.[۷]

هزینه‌های نجومی مواد غذایی سبب میلیونی شدن سفره شب چله شده و برای بسیاری از خانوارها در ایران دیگر امکان میزبانی برای شب‌نشینی یلدا وجود ندارد.

دولت قیمت‌های رسمی آجیل و انواع میوه و شیرینی را اعلام کرده اما حتی تهیه چند قلم مختصر از اقلامی با قیمت رسمی نیز برای یک خانوار سه چهار نفره هزینه‌ای بیش از یک سوم دستمزد ماهانه یک کارگر یا بازنشسته تأمین اجتماعی را شامل می‌شود.

غلامرضا خدامی رئیس اتحادیه آجیل‌فروشان درباره هزینه آجیل در روزهای منتهی به شب چله گفت که «قیمت آجیل ویژه شب یلدا با بهترین کیفیت ۴۸۰ هزار تومان است که شامل پسته اکبری ممتاز، مغز گردو، بادام هندی، مغز فندق، انجیر، توت و باسلوق است.»

اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار نیز با ارائه آماری از قیمت‌های رسمی برای انار، هندوانه و خرمالو به عنوان سه میوه پرتقاضا برای شب چله گفت: «قیمت انار تا ۲۷ آذرماه در سه سطح کف قیمت، سقف قیمت و قیمت ممتاز به ترتیب ۲۰، ۳۰ و ۵۵ هزار تومان است. قیمت هندوانه ۱۰، ۱۵ و ۲۲ هزار تومان و قیمت خرمالو ۲۵، ۴۰ و ۶۰ هزار تومان است.»

علی بهره‌مند رئیس اتحادیه قنادان، شیرینی فروشان و کافه قنادی تهران هم قیمت هر کیلوگرم شیرینی‌ تر و خامه‌ای را بین ۱۴۰ تا ۱۸۵ هزار تومان، شیرینی دانمارکی، زبان و پاپیونی را بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ هزار تومان اعلام کرده است.

گرانی میوه برای شب یلدا
خرید میوه شب یلدا در ایران

خرید یک کیلو آجیل مخصوص یلدا ۴۸۰ هزار تومان، یک کیلو شیرینی ۱۸۰ هزار تومان، دو کیلو انار ۱۰۰ هزار تومان، دو کیلو پرتقال حدود ۸۰ هزار تومان، دو کیلو خرمالو ۸۰ هزار تومان و یک هندوانه سه کیلویی حدود ۶۰ هزار تومان می‌شود که در مجموع حدود یک میلیون تومان می‌شود. همچنین تهیه یک وعده چلو مرغ برای وعده شام شب یلدا برای خانواده چهار نفره حداقل ۵۰۰ هزار تومان هزینه در بر دارد.

به بیان دیگر با در نظر گرفتن قیمت‌های رسمی و دستوری دولت، یک خانواده چهار نفره برای داشتن یک سفره حداقلی یلدا و یک وعده شام دست‌کم یک و نیم میلیون تومان هزینه خواهد کرد. این رقم با دستمزدهای هشت میلیون تومانی خانوارهای کارگری و بازنشسته هیچ ارتباطی ندارد چرا که غالب خانوارها اقلام و کالاهای مورد نیاز را با قیمت‌هایی بیش از قیمت‌های رسمی و دستوری خریداری می‌کنند.

قیمت‌های نجومی مواد خوراکی بدون شک فرهنگ شب‌نشینی فامیلی شب چله در ایران را دستخوش تغییرات گسترده‌ای کرده و بسیاری از خانوارها دیگر امکان میزبانی بستگان و فامیل در شب یلدا به دلیل هزینه‌های چند میلیون تومانی یک مهمانی ساده را ندارند![۸]

منابع