کاربر:Javad/9صفحه تمرین

از ایران پدیا
نسخهٔ تاریخ ‏۹ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۶:۱۶ توسط Javad (بحث | مشارکت‌ها)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

اپوزیسیون، در زبان فرانسه (Opposition) به سازمان یا گروه‌هایی گفته می‌شود که مخالف سیاست‌های نظام حاکم یا مخالف تمامیت نظام حاکم است و در تلاش برای اصلاح یا تعویض حاکمیت و در جنبه دیگر در تلاش برای برانداختن نظامی که حاکمیت کشور را در دست دارد است.

در فرهنگ مصطلح، اپوزیسیون دارای دو معنا است معنای اول مربوط به کشورهای دموکراتیک است و به حزب یا گروهی گفته می‌شود که در مقابل حزب حاکم قرار دارد و با آن مخالف است. در این کشورها اپوزیسیون فعالیت‌های خود را برای انتخابات بعدی آغاز می‌کند تا بتواند در آن به اکثریت آرا دست پیدا کند. در حکومت‌های دیکتاتوری و غیر دمکراتیک اپوزیسیون گروه یا سازمانی است که در صدد براندازی و سرنگونی نظام حاکم است. لازم به یادآوری است که همه اپوزیسیون‌ها الزاما مخالف اصل نظام و خواهان سرنگونی نظام نیستند بلکه برخی اپوزیسیون‌ها فقط مخالف دولت هستند و با اصل نظام سیاسی کشور مخالفتی ندارند، درنتیجه خواهان سرنگونی نیستند. همچنین اپوزیسیون به نیروهایی گفته می‌شود که توان ایجاد بسیج نیروهای طرفدار خود را دارا و نیز دارای پایگاه اجتماعی باشند. اپوزیسیون باید بتواند حرکت اجتماعی را علیه حکومت رهبری کند و توان برگزاری تجمعات را علیه رژیم حاکم را داشته باشد[۱][۲][۳].

تفاوت اپوزیسیون و آلترناتیو در این است که آلترناتیو به گروه‌هایی اطلاق می‌شود که ضد نظام حاکم هستند، همچنین برنامه مشخص و راهکار مناسب و جدیدی نیز برای جایگزینی و حذف رژیم حاکم در دست دارند اما اپوزیسیون شاید همه این شرایط را دارا نباشد و صرفا مخالف دولت است. بحث آلترناتیو زمانی مطرح می‌شود که حکومت به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به بن‌بست رسیده و از قهر و خشونت برای مهار جامعه استفاده می‌کند. مقوله آلترناتیو مابعد اپوزیسیون است یعنی ممکن است اپوزیسیون در مراحل تکامل خود و با تدوین برنامه مشخص و راه‌کار برای اداره آینده کشور، به عنوان آلترناتیو خود را به جامعه معرفی و صلاحیت خود را به اثبات برساند.

اپوزیسیون در ایران

در ایران، اپوزیسیون نقش عمده و حساسی چه در سقوط محمدرضا شاه پهلوی چه در افشای چهره واقعی رژیم جمهوری اسلامی پس از سقوط شاه در ایران به عهده داشت، به طوری‌که حکومت رضاشاه پهلوی طی سالیان به وسیله اپوزیسیون‌هایش ضعیف‌تر شد تا در نهایت توسط مردم سرنگون شد و پس از آن نیز در نزدیک کردن رژیم فعلی ایران به سقوط با سلسله فعالیت‌ها و افشاگری‌های متعدد در شناساندن چهره واقعی حکومت و برملا کردن فساد در حاکمیت نقش حیاتی در آگاه کردن مردم به عهده داشت و دارد.

اپوزیسیون در دوران پیش از انقلاب ۵۷

پیش از انقلاب ۵۷ در ایران، خاندان پهلوی در ایران سلطنت می‌کردند. ابتدا رضا شاه و پس از رضا شاه پسرش محمد رضا شاه پهلوی در ایران به عنوان شاه به تخت سلطنت نشستند. در دوره محمدرضا شاه دو گروه از اپوزیسیون‌هایی که به دلیل تبعیض و اختلاف طبقاتی و فقر و بیکاری مردم ایران، مخالف نظام سلطنت و طبعا به دنبال براندازی نظام شاهنشاهی و سقوط محمد رضا شاه بودند در صحنه سیاسی اجتماعی فعال بودند، مانند چریک‌های فدایی خلق و سازمان مجاهدین خلق ایران.

چریک‌های فدایی و مجاهدین خلق

از میان اپوزیسیون‌های جدی و مدعی در پیش از انقلاب، می‌توان از دو گروه که نقش عمده و فعالی در سرنگون کردن نظام شاهنشاهی بر عهده داشتند نام برد. از جمله آنها، چریک‌های فدایی خلق و سازمان مجاهدین خلق ایران بودند که در مسیر سرنگونی نظام شاهنشاهی بسیاری از رهبران آنها کشته شدند یا در زندان‌ها شکنجه و به حبس ابد محکوم شدند. این دو سازمان چریکی دارای تشکیلاتی مخفی بودند که عملیات‌هایی نیز علیه نظام شاهنشاهی انجام دادند. جلسات دادگاه رهبران و اعضای این دو سازمان به صورت فیلم یا فایل صوتی یا به شکل متن باقی مانده است. این دو گروه چریکی در دوران فعالیت‌های خود در زمان شاه با تحمل شکنجه و زندان و اعدام، ثابت کردند که در هدف خود جدی و دارای برنامه هستند و جهت و سمت کارهایشان نیز حکایت از این داشت که آنها توانستند رژیم شاهنشاهی را بین مردم و جامعه جهانی نامشروع بسازند و چهره واقعی رژیم را افشا کنند. نتیجه این مبارزات سرنگونی رژیم شاه و فرار شاه از ایران بود.

جایگاه اپوزیسیون پس از انقلاب ۵۷

بعد از انقلاب ۵۷ و قرار گرفتن خمینی در رأس حاکمیت و برنامه‌هایی که برای تثبیت حکومت خود در نظر داشت و پس از به‌کارگیری قهر و خشونت برای مهار نیروهای آزادیخواه، علی‌رغم شعارهایی از همان ابتدا برای تثبیت جایگاه خود داده بود، به سرعت اپوزیسیون علیه خمینی شکل گرفت و جریان‌های بسیاری به عنوان اپوزیسیون نمایان شدند اما یکی پس از دیگری یا به دلیل قهر خمینی یا به دلیل وعده‌هایی که به آنها داده شد از صحنه خارج شدند و یا در اثر اختلافات درونی از هم پاشیدند، نظیر سازمان چریک‌های فدایی خلق که دچار انشعابات متعدد شد و در نهایت در صحنه تقابل با رژیم خمینی حاضر نبود یا اینکه بسیاری از هواداران و اعضایش در زندان بودند و بقیه مشغول درگیری‌های درونی خود و جایگاه خود بودن در نتیجه نقشی ایفا نکرد. در این میان تنها سازمان مجاهدین خلق ایران باقی ماند که به دلیل حفظ اصول و مبانی ماهیتی شکل‌گیری‌اش، در صحنه ماند و با شعار آزادی مقابل خمینی و اطرافیانش صف‌بندی کرد و منویات خمینی را افشا کرد. افشای ماهیت خمینی از این جهت مهم بود که به دلیل عدم شناخت خمینی و بروز ندادن ماهیت اصلی خود در ابتدای انقلاب، خمینی به عنوان رهبر و امام در بین مردمی که در شناخت او دچار مشکل بودند چهره‌ای خلاف آنچه که بود دیده می‌شد. مجاهدین خلق نیز با افشای چهره واقعی و خونریز خمینی به مردم موفق عمل کردند و با عمومی کردن شعار مرگ بر خمینی که برای این کار خون‌های بسیاری نیز دادند ماهیت اصلی خمینی را برملا کردند و به مردم نشان دادند. هزینه افشای ماهیت رژیم خمینی اعدام‌ها و کشتار اعضای مجاهدین در دهه‌۶۰ و قتل‌عام سال ۱۳۶۷ اعضای مجاهدین در زندان‌های سراسر ایران بود.

سازمان مجاهدین خلق ایران

طی چهل سال که از عمر رژیم کنونی ایران می‌گذرد همچنان میتوان از سازمان مجاهدین خلق ایران به عنوان اصلی‌ترین و خطرناک‌ترین اپوزیسیون رژیم ایران نام برد. در چرایی این‌که سازمان مجاهدین اصلی‌ترین اپوزیسیون رژیم ایران است، عملکرد این سازمان از ابتدای انقلاب تا کنون و موضع رژیم ایران در قبال این سازمان است که گواه این نام‌گذاری است. چنانچه می‌دانیم تعداد کشته‌های این سازمان در جنگ با رژیم ایران و فعالیت‌های گسترده و مواضع سرسختانه و بدون انعطاف رژیم ایران و عملیات‌های گوناگون رژیم ایران علیه سازمان مجاهدین خلق از یک طرف خطر این سازمان برای رژیم ایران را نشان می‌دهد و از طرف دیگر پافشاری سازمان مجاهدین را به عنوان یک اپوزیسیون و آلترناتیو جدی به همه اثبات می‌کند.

[۴][۵][۶].

ویژگی‌های اپوزیسیون رژیم ایران

جریان‌ها و گروه‌های زیادی در ایران خود را به عنوان اپوزیسیون و آلترناتیو رژيم ایران معرفی کردند، اما اینکه کدام‌یک به واقعیت نزدیک و دارای برنامه مدون و مشخص با جدیت لازم و اراده برای براندازی رژیم ایران باشند، جای سوال دارد و باید مورد بررسی قرار گیرد. با شمردن ۸ مورد از مشخصه‌های یک اپوزیسیون و آلترناتیو می‌توان معیاری برای شناخت و یا بررسی اپوزیسیون‌ها و توانایی آنها در عمل به ادعای خود به عنوان مخالف و جایگزین پیدا کرد و اپوزیسیون و آلترناتیو واقعی رژیم ایران را شناخت.

ویژگی‌های اپوزیسیون رژیم ایران در ۸ محور خلاصه می‌شود:

  1. ساختار سازمانی استوار و توانمندیهای سازمانی پایدار، هم در داخل ایران و هم خارج از کشور، آن را قادر می سازد که به عنوان موتور برای تغییر عمل کند.
  2. رهبری خبره و ماهر که قادر به برخورد با حاکمیت مذهبی است، در حالی که هر دو جذاب و قادر به متحد کردن مردم هستند . (مثل)لیزر - متمرکز بر تغییر رژیم ایران است.
  3. یک برنامه صریح که نشان دهنده آرمانهای مردم است و مطابق با معیارهای بین المللی است که کشور را به جلو حرکت می دهد و با دیکتاتوری قبلی و همچنین حکومت مذهبی کنونی تفاوت دارد.
  4. تحت پوشش قرار دادن گرایش های گوناگون سیاسی و ترویج حقوق قومیت های مختلف و اقلیت های مذهبی در ایران. برخوردار از حمایت گسترده مردمی در داخل و خارج از ایران.
  5. تمایل به تحمل سختی و ریسک برای رسیدن به هدف آزادسازی ایران و یک سابقه اثبات شده برای پرداخت هزینه برای پیشبرد حرکت به جلو.
  6. اثربخشی در تضعیف اقدامات و موقعیت های رژیم و توانایی حمایت از مبارزات ضد دولتی پیچیده مانند افشای سایت های هسته ای و شبکه‌های تروریستی
  7. هماورد اصلی رژیم ایران که توسط رژیم جدی گرفته شود؛ شبکه وسیع آن در داخل ایران، که نقش مهمی در سازماندهی اعتراضات داشته باشد.
  8. برخورداری از مشروعیت و پشتیبانی بین المللی دو حزبی، و توانایی نشان دادن فشار جهانی علیه رژیم و حمایت از مردم ایران است[۷].

طرح آینده ایران

هر اپوزیسیون و آلترناتیوی برای آینده ایران بعد از سرنگونی رژیم ایران برنامه‌ای را ارائه می‌دهد. مریم رجوی که به عنوان رئیس جمهور شورای ملی مقاومت ایران در دولت موقت آینده ایران معرفی شده است طرحی را برای ایران آینده ارائه داده است که در ۱۰ماده خلاصه می‌شود:

برنامه ده ماده‌ای مریم رجوی برای فردای ایران

۱. از نظر ما آرای مردم تنها ملاک سنجش است و بر همین اساس خواهان یک حکومت جمهوری مبتنی بر آرای مردم هستیم.

۲. ما خواهان یک نظام کثرت گرا، آزادی احزاب و اجتماعات هستیم.

در ایران فردا ما به کلیه آزادیهای فردی احترام می‌گذاریم.  و بر آزادی بیان و آزادی کامل رسانه‌ها و دسترسی بی‌قیدوشرطِ همگان به فضای مجازی تأکید داریم.

۳. ما در ایران آزاد شده فردا، از لغو حکم اعدام دفاع می‌کنیم و نسبت به آن متعهدیم.

۴. مقاومت ایران از جدایی دین و دولت دفاع خواهد کرد، هرگونه تبعیض در مورد پیروان کلیه ادیان و مذاهب ممنوع خواهد بود.

۵. ما به برابری کامل زنان و مردان در کلیه حقوق سیاسی و اجتماعی و مشارکت برابر زنان در رهبری سیاسی معتقدیم.

هر گونه اشکال تبعیض علیه زنان ملغی خواهد شد، و آنان از حق انتخاب آزادانه پوشش، ازدواج، طلاق، و تحصیل و اشتغال برخوردار خواهند بود.

۶. ایران فردا، کشور عدالت و قانون است.

ما خواهان ایجاد یک نظام قضایی مدرن مبتنی بر احترام به اصل برائت، حق دفاع، حق دادخواهی، حق برخورداری از محاکمه علنی و استقلال کامل قضات هستیم. همچنین قانون شریعت آخوندی در ایران فردا جایی نخواهد داشت.

۷. ایران فردا کشور احترام به حقوق‌بشر است. ما متعهد به «بیانیه جهانی حقوق‌بشر» و میثاقها و کنوانسیونهای بین‌المللی ازجمله، «میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی»، «کنوانسیون علیه شکنجه» و «کنوانسیون حذف کلیه اشکال تبعیض علیه زنان» می‌باشیم.

۸. ما مالکیت شخصی، سرمایه‌گذاری خصوصی و بازار آزاد را به‌رسمیت می‌شناسیم. و این اصل را پیشاروی خود داریم که چه در اشتغال و چه در کسب و کار تمام مردم ایران باید از فرصتهای برابر برخوردار باشند.

از نظر ما ایران فردا کشور حفاظت از محیط زیست و احیاء آن خواهد بود.

۹.  سیاست خارجی ما مبتنی بر همزیستی مسالمت‌آمیز، صلح و همکاریهای بین‌المللی و منطقه‌یی و احترام به منشور ملل متحد خواهد بود و با همه کشورها رابطه خواهیم داشت.

۱۰. ایران آزاد فردا یک کشور غیراتمی و عاری از سلاح‌های کشتار جمعی خواهد بود[۸][۹].

منابع