کاربر:Sayfe: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''جمهوري'''


مثلا جمهوري خلق چين يا جمهوري دموكراتيك كنگو.  
جمهوری دموکراتیک  (به انگلیسی: democratic republic) نوعی حکومت است که بر حاکمیت مردم بر مردم با ویژگی‌ دموکراتیک تأکید می‌کند. به لحاظ علمی و تکنیکی هر کدام از این دو عبارت معانی مشخصی را ارائه می‌کنند اما با یکدیگر در برخی موارد دارای هم‌پوشانی هستند. بر اساس تعاریف فرهنگ آکسفورد جمهوری: «کشوری است که در آن قدرت عالی توسط مردم و نمایندگان منتخب آنها در دست است …» اما دموکراسی: «یک سیستم حکومتی توسط کل مردم یا همه اعضای واجد شرایط یک کشور، معمولاً از طریق نمایندگان منتخب است. در سیستم‌های دموکراتیک رأی مردم گاه مشروط به قوانینی چون سن، نداشتن سابقه ارتکاب جرم و.... می‌شود.به این ترتیب در سیستم‌های دموکراتیک، الزاما دموکراسی با رأی مستقیم مردم تأمین نمی‌شود و ممکن است فرایندهای دیگری منجر به آن شود اما در جمهوری همه چیز به صورت مستقیم توسط عموم مردم مشخص می‌شود. تلاقی جمهوری و دموکراتیک بنابه نوع حکومت و قوانین می‌تواند برخی از ویژگی‌های هر دو سیستم را در بربگیرد.


اين واژه چه معنايي دارد؟یک جمهوري واقعي به چه شکل است؟
== حکومت جمهوری ==


ريپابليكRepublic    انگليسيِ واژة جمهوريه كه ريشة لاتين داره و از دو لفظ رِس Res به معناي امر و پابليكا Publica  به معناي همگاني يا عموميه.
جمهوری نوعی از حکومت است که  ریاست آن‌ برای مدتی محدود با راي‌ مردم  انتخاب می‌شود.  


Res '''+''' Publica  '''=''' Republic  
نام جمهوری از واژه‌ی [[جمهوری گیلان|جمهور]] به معنای توده‌ی مردم گرفته‌شده‌است. معادل این واژه در زبان انگلیسی Republic نامیده‌می‌شود. کلمه‌ای که ریشه‌ی لاتین دارد  و از ترکیب دو لفظ  رس (res) به معنای امر  و پابلیکا (publica) به معنای همگانی ساخته‌ شده‌است. حکومت جمهوری در فرهنگ سیاسی مترادف با حکومتی است  که ریاست آن همچنان‌که سایر مسئولین دولتی، برای مدتی محدود و معین از طریق رای مستقیم یا غیر مستقیم مردم انتخاب شوند. به این سبب دوران تصدی پست ریاست جمهوری محدود بوده و رییس جمهور در این  نوع از حاکمیت نمی‌تواند مانند حکومت سلطنتی که بدون دخالت مردم و به شکل موروثی و مادام العمر تشکیل شده، برای همیشه بر مسند ریاست باقی بماند.


'''تصويري از فرهنگنامه ها و كتابها'''
حکومت جمهوری بر پایه‌ی دمکراسی بنا میگردد.  در عرف سیاسی دمکراسی را معادل حکومت مردمسالاری یا حکومت مردم بر مردم می‌شناسند. رای مردم در این حکومت ابزار به وجود آمدن این نوع از حکومت می‌باشد.


اما در فارسيِ واژة جمهوري به معني گروه، جماعت یا تعداد زیادی از مردم .
بر اساس این تعریف‌ها کشورهایی که در آن‌ها یک نفر تحت نام رئیس جمهور برای مدتی طولانی  حکومت می‌کند مشمول  لیست جمهوری‌ها نمی‌شوند زیرا حکومت جمهوری مبتنی بر دمکراسی است.


'''تصاوير عام از ساختمان هاي حكومتي در نظامهاي جمهوري اروپايي مثل فرانسه'''
== چهار رکن اساسی جمهوری ==
جمهوری نظامی است که  بر چهار رکن اساسی بنا شده است:


اما در فرهنگ سياسي واژه‌ی جمهوري معناي خاص خودش را دارد. جمهوري يک نوع حكومت است. حكومتي كه در آن مسئولين حکومتي بطور موروثي انتخاب نشوند، وابسته به سلطنت نباشند و '''(تصاويري از رأي گيري در كشورهاي اروپايي)''' رياست کشور با راي مستقيم يا غير مستقيم مردم برگزيده بشود، علاوه بر اين دوران تصديش بر قدرت هم محدود باشد. تاکيد اصلي مفهوم جمهوري روي اين است كه حكومت یک منسب دائمي براي شخص اول مملکت نباشد'''.''' طبق این تعریف می‌توانید كشورهايي كه براي مدت طولاني یک نفر تحت نام رئيس جمهور در آن  حكومت ميكند را  از ليست جمهوريها خط بزنيد. '''(تصاويري از حسني مبارك و بن علي كه روي آن ضربدر قرمز بخورد)''' 
اول- نظام جمهوری متکی به مردم است.  


مطابق با این تعریف، اولين جمهوري ثبت شده در تاريخ كدام است؟'''.'''
دوم- در نظام جمهوری انتخاب رئیس جمهور از طریق انتخابات مستقیم یا غیر مستقیم انجام می‌شود.  


'''تيتر: جمهوري روم باستان'''
سوم- در نظام جمهوری قوای سه گانه از هم منفک بوده و بر کار یکدیگری نظارت دارند.


'''تصاويري از روم باستان- تصاوير مناسب را ميتوان از فيلم هايي مثل گلادياتور از آرشيو گرفت'''
چهارم- درنظام جمهوری دولت نمی‌تواند آزادی‌ها را محدود کند.


جمهوري روم باستان را می‌توان اولين حكومت جمهوري در دنيا قلمداد كرد.  اين جمهوري در 500 سال پيش از ميلاد مسيح تأسيس شد. در جمهوري روم باستان تصميم‌‌گيري هاي حكومتي به صورت جمعي در مجلس سنا انجام مي‌شد. يعني سناتورها به عنوان فرهيختگان جامعه در مجلس سناي آن روزگار جمع مي‌شدند و مسائل حكومتي و اجتماعي را بررسي مي‌كردند و به‌طور جمعي تصميم‌گیری می‌کردند. با اين روش اداره‌ی حكومت تمدني ساخته شد كه رشد و شكوفايي چشمگيري داشت. از ويژگيهاي جمهوري روم باستان، ساختار پيثشرفته‌ی اداره‌ی دولت بود. در اين حكومت عموم مردم از رفاه نسبي برخوردار بودند و از حقوق مشخص اجتماعي بهره مي بردند. جمهوري روم باستان چند صد سال عمر كرد اما در آخرين سالهاي پيش از ميلاد درگير جنگ داخلي شد، جنگي خونين كه به اين جمهوري پايان داد و ديكتاتوري آگوستوس سزار آغاز شد.
نظام‌های جمهوری به سه دسته تقسیم شده‌اند:


'''تصاوير عام از كشورهاي جمهوري اروپايي, جمعيت , ساختمانهاي حكومتي و ...'''
جمهوری‌های دموکراتیک غربی- دولت‌های دیکتاتوری که صرفا نام جمهوری را با خود یدک می‌کشند - جمهوری‌های دموکراتیک توده‌ای.


در دنیای امروز نظام جمهوري از مشروع‌ترين نظام‌هاي سياسي در دنيا محسوب مي‌شود و بيشتر دولت­‌هاي موجود در دنيا نوعي نظام جمهوري دارند ولي به اين معنا نيست که ساخت و بافت اين جمهوريها يکسان باشد.  
جمهوری‌های دموکراتیک غربی، دسته‌ی اول را تشکیل می‌دهند؛ فرانسه یا آمریکا که ریشه‌های تاریخی آنها به انقلاب‌های قرن هجدهم و نوزدهم بر می‌گردد، از این دسته هستند. در این کشورها جمهوری با آزادی احزاب، مطبوعات و اجتماعات همراه است.


خوب است بدانیم كه حکومت جمهوري بر چهار مبناي اساسي استوار شده:
دومین دسته دولت‌هایی هستند که هرچند رسماً اسم جمهوری را یدک می‌کشند اما در عمل رژیم‌های نظامی و پلیسی در این کشورها حکومت می‌کنند. به بیان ساده‌تر دیکتاتوری هستند. جمهوری اسلامی حاکم بر ایران  که بر پایه اصل ولایت فقیه اداره می‌شود و همه اختیارات اصلی و اساسی در دست یک نفر  (شخص ولی‌فقیه) می‌باشد، نیز شامل دسته‌ی دوم است. به عبارت دیگر در نظام جمهوری اسلامی ایران "حکمروای" اصلی ولی فقیه است و مردم حق حاکمیت ندارند.


'''1-   '''  نظام جمهوري متكي به مردم است.
سومین دسته هم جمهوری‌های دموکراتیک توده‌ای در اروپا و آسیای شرقی هستند. در این کشورها حکومت تک حزبی است و آزادی مطبوعات و اجتماعات در آنها وجود ندارد.


2-   انتخاب رئيس جمهور از طريق انتخابات مستقيم يا غير مستقيم انجام می‌شود.
== اولین حکومت جمهوری در دنیا ==
[[پرونده:جمهوری رم باستان.JPG|جایگزین=جمهوری روم باستان|بندانگشتی|150x150پیکسل|جمهوری روم باستان]]
جمهوری روم باستان را می‌توان اولین حکومت جمهوری در دنیا قلمداد کرد. این جمهوری در ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تأسیس شد. در جمهوری روم باستان تصمیم‌گیری‌های حکومتی به صورت جمعی در مجلس سنا انجام می‌شد. یعنی سناتورها به‌عنوان فرهیختگان جامعه در مجلس سنای آن روزگار جمع می‌شدند و مسائل حکومتی و اجتماعی را بررسی می‌کردند و به‌طور جمعی تصمیم‌گیری می‌کردند. با این روش اداره‌ی‌ حکومت تمدنی ساخته شد که رشد و شکوفایی چشمگیری داشت. از ویژگی‌های جمهوری روم باستان، ساختار پیثشرفته‌ی اداره‌ی دولت بود. در این حکومت عموم مردم از رفاه نسبی برخوردار بودند و از حقوق مشخص اجتماعی بهره می‌بردند. جمهوری روم باستان چند صد سال عمر کرد اما در آخرین سال‌های پیش از میلاد درگیر جنگ داخلی شد، جنگی خونین که به این جمهوری پایان داد و دیکتاتوری آگوستوس سزار آغاز شد.


3-   تفكيك قوا و نظارت قوا بر يكديگر.
== ویژگی‌های نظام جمهوری ==


4-   دولت نميتواند آزاديها را محدود كند.
نظام جمهوری در دنیای امروز از مشروع‌ترین نظام‌های سیاسی  محسوب می‌شود. اگر چه بیشتر کشورهای جهان دارای نوعی از نظام جمهوری هستند ولی به این معنا نیست که ساخت و بافت این جمهوری‌ها یکسان باشد.


1.    مردم، دولت را تعيين مي‌کنند و به‌عبارت ديگر حکومت متکي به مردم است.  
لازم به دانستن است که علاوه بر چهار رکن اساسی اصول  دیگری نیز بر نظام جمهوری،دلالت می‌کند. از جمله این‌که:


2.    رئيس جمهور از طريق انتخابات مستقيم يا غير مستقيم برگزيده مي‌شود. احزاب، جمعيت ها و گروههاي سياسي، مردم رو تشويق مي‌کنند که به برنامه‌هاي آنها راي بدهند نه به اشخاص.
۱-  احزاب، جمعیت‌ها و گروه‌های سیاسی، مردم را تشویق می‌کنند که برای برگزیدن ریاست جمهور به برنامه‌های نامزدها و نه به اشخاص رأی بدهند. ب


3.    زمامداران نبايد خود‌کامه باشند, به بیان ساده‌تر در نظام جمهوري ديكتاتوري ممنوع است.                    
۲-  زمامداران نباید خودکامه باشند، به بیان ساده‌تر در نظام جمهوری دیکتاتوری ممنوع است.


'''(واژة ديكتاتوري حك شود و روي آن مهر ممنوع بخورد)'''
۳- تفکیک قوای دولتی و نظارت آنها بر کار یکدیگر از شکل گرفتن یک دیکتاتوری ممانعت می‌کند و اجازه نمی ده که قدرت در یک نقطه متمرکز گردد.


تضمين شكل نگرفتن یک ديكتاتوري هم تفكيك قواست كه از یک‌طرف تمام قدرت در یک جا متمركز نشود و از طرف دیگر  قواي تفكيك شده, يعني قواي مقننه , قضائيه و مجريه بر همديگر نظارت داشته باشند.
۴. دامنه‌ی قدرت حکومت جمهوری تا نقطه‌ای‌است که نتواند آزادی‌های فردی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد و محدود کند؛ به‌عبارتی دولت حق ندارد به حریم آزادی‌ها تجاوز کند.


4.    قدرت حكومت جمهوري تا آنجاست كه نتواند آزاديهاي فردي و اجتماعي را تحت تأثير قرار دهد و محدود كند و به‌عبارتي دولت حق ندارد به حريم آزاديها تجاوز كند.
== مقایسه‌ی جمهوری و دموکراسی ==
·        جمهوری ها و دموکراسی ها هر دو یک سیستم سیاسی را ارائه می دهند که در آن شهروندان توسط مقامات منتخب، نمایندگی می شوند.<ref name=":0">[https://fa.dietzelmotel.com/republic-vs-democracy-3162 جمهوری در برابر دموکراسی]</ref>


'''جمهوريخواهي'''
·        در یک دموکراسی خالص ، قوانین مستقیماً با اکثریت رأی دهنده وضع می شوند که حقوق اقلیت را تا حد زیادی بدون محافظت می گذارد.


مفهوم جمهوري‌خواهي هم مثل مفهوم جمهوري در طول تاريخ مراحل شكلگيري مختلفي  را از سرگذرانده است‌؛ از زمان انقلاب آمريکا و فرانسه، نظام جمهوري معناي حکومت قانون بوده و جمهوريخواه يعني كسي كه دنبال حاكميت قانون است. حكومت قانون هم يعني حكومتي  كه در آن حقوق مدني و آزادي‌هاي فردي تضمين شده باشد. در اين مفهوم جمهوري‌خواهي  به معناي دشمني با استبداد سلطنتي و به‌عبارت بهتر جمهوري و جمهوري‌خواهي تضميني براي آزادي‌هاي مدني به شمار می‌آمد ، اما پس از برقراري دموکراسي در بسياري از نظام‌هاي سلطنتي اروپا، جمهوري‌خواهي معناي راديکال خودش را از دست داد، چون حالا ديگر نظام‌هاي سلطنتي هم خاستگاه قدرتشان را مردم مي‌دانند نه ارادة الهي.  
·        در جمهوری، قوانینی توسط نمایندگان منتخب مردم وضع می شوند و باید با قانون اساسی مطابقت داشته باشند که به طور خاص از حقوق اقلیت در برابر خواست اکثریت محافظت می کند.


'''نظام‌هاي جمهوري جديد به سه دسته تقسيم می‌شوند:'''
در هرجمهوری مجموعه‌‌ای رسمی از قوانین مانند قانون اساسی و منشور حقوق، دولت را ـ‌حتی اگر آزادانه توسط اکثریت مردم انتخاب شودـ از محدود کردن یا سلب برخی از حقوق "مسلم" مردم منع می کند. حال‌آنکه در یک دموکراسی خالص، اکثریت رأی دهنده قدرت تقریباً نامحدودی بر اقلیت دارند. به عنوان نمونه: ایالات متحده، مانند اکثر ملل مدرن، نه یک جمهوری خالص است و نه یک دموکراسی خالص بلکه یک جمهوری ترکیبی دموکراتیک می‌باشد.


'''تصاوير پرچمها يا برجسته شدن در نقشه كشورهاي جمهوري غربي مثل ايتاليا, فرانسه, آمريكا, هلند, پرتقال و ...'''
تفاوت اصلی بین دموکراسی و جمهوری در میزان کنترل مردم بر روند وضع قوانین در دولت است.


اولين دسته جمهوري‌هاي دموکراتيک غربي هستند مثل: فرانسه يا آمريكا که ريشه‌هاي تاريخي آنها به انقلاب‌هاي قرن هجدهم و نوزدهم بر مي‌گردد. در اين کشورها جمهوري با آزادي احزاب, مطبوعات و اجتماعات همراه است.
جیمز مدیسون از بنیان‌گزاران ایالت متحده آمریکا شاید به بهترین وجه تفاوت بین دموکراسی و جمهوری را توصیف کرده باشد:


'''(تصاوير حسني مبارك و بن علي و رژيم ايران)'''
"تفاوت در این است که در یک دموکراسی ، مردم ملاقات می کنند و شخصاً دولت را اداره می کنند اما در یک جمهوری، آنها توسط نمایندگان و نمایندگان خود آن را جمع  و اداره می کنند. در نتیجه، هر دموکراسی باید در یک نقطه کوچک محدود شود. جمهوری ممکن است در یک منطقه بزرگ گسترش یابد. "


دومين دسته دولت‌هايی هستند که رسماً اسم آنها جمهوري است اما در عمل رژيم‌هاي نظامي و پليسي در این کشورها حکومت مي‌کنند.  به بیان ساده‌تر ديكتاتوری هستند.
این واقعیت که بنیانگذاران قصد داشتند ایالات متحده به جای دموکراسی خالص ، به عنوان یک دموکراسی نماینده عمل کند ، در نامه الکساندر همیلتون در 19 مه 1777 ، به گوورنور موریس نشان داده شده است.


'''(تصاويري از چين)'''
"اما دموکراسی نمایندگی ، جایی که حق انتخاب به خوبی تضمین و تنظیم شود و اعمال مقامات قانونگذاری ، اجرایی و قضایی ، به افراد منتخب اعطا شود ، که واقعاً و نه به طور اسمی توسط مردم انتخاب شده باشند ، به نظر من به احتمال زیاد خوشحال ، منظم و با دوام باشید. "


سومين دسته هم جمهوري‌هاي دموکراتيک توده‌اي در اروپا و آسياي شرقي هستند. در اين کشورها حکومت تك حزبي است و آزادي مطبوعات و اجتماعات در آنها وجود ندارد.
== مفهوم دموکراسی ==
دموکراسی مانند بسیاری از اصطلاحات اصلی علم سیاست، از جمله خود «سیاست» در اصل یک واژه‌ی یونانی است. این کلمه از واژه‌ی demokratia که خود از دو لفظ «دموس»  (''dêmos'') و کراتوس (''kratos'')  ترکیب شده، گرفته شده است. ''دِمُوس'' به معنی کلیه‌ی شهروندانی است که در پولیس یعنی دولت-شهر زندگی می‌کنند.  ''کراتوس'' نیز دارای دو معنی  ''قدرت'' و ''قانون است''. از ترکیب دموس و کراتوس واژه‌ی دموکراسی به معنی حاکمیت مردم به دست می‌آید. در یک دموکراسی خالص ، همه شهروندان واجد شرایط رأی دادن، در روند وضع قوانین حاکم  به طور یکسان مشارکت می کنند. در یک دموکراسی خالص یا "مستقیم"، شهروندان به طور کلی این قدرت را دارند که همه قوانین را مستقیماً از صندوق های رای بدست  آورند.


'''نظام جمهوری در ایران به چه شکل است؟'''
امروز برخی از ایالات آمریکا، شهروندان خود را قادر می سازند تا قوانین ایالتی را از طریق نوعی دموکراسی مستقیم موسوم به ابتکار رای گیری وضع کنند. به بیان ساده ، در یک دموکراسی خالص، اکثریت واقعاً حکومت می کنند و اقلیت قدرت کمی دارند یا قدرت ندارند.<ref name=":0" />


'''تصاوير خامنه اي و آخوندهاي مجلس خبرگان'''
مفهوم دموکراسی را می توان در حدود 500 سال قبل از میلاد مسیح در آتن ، یونان نیز جستجو کرد. دموکراسی آتنی یک دموکراسی مستقیم یا "موبوکراسی" بود که بر اساس آن مردم به هر قانونی رأی می دادند و اکثریت تقریباً کنترل کاملی بر حقوق و آزادی ها داشتند.


گفتيم يكي از ويژگي‌هاي جمهوري این است  كه توسط مردم انتخاب می‌شود!
بنا بر این دموکراسی یعنی هر کس راه خودش را انتخاب می‌کند. دموکراسی یعنی آزادی بیان. دموکراسی یعنی انتخاب آزادانه برای زندگی<ref name=":1">[https://www.youtube.com/watch?v=Arn8Fp1jyok Democracy is... Animation by Lukasz Szozda]</ref>


'''تصاوير سركوب اعم از سركوب زنان و بحث حجاب و سركوب تظاهرات'''
== انواع دمکراسی ==


يكي ديگر از ويژگي‌هاي جمهوري بحث آزادي‌هاي فردي و اجتماعي بود!
اصلی‌ترینِ گونه‌های دمکراسی عبارتند از: ۱-دموکراسی مشارکتی ۲- دموکراسی نمایندگیِ چند حزبی


'''تصاويري از خامنه اي'''
دموکراسی مشارکتی یا دموکراسی مستقیم، نخستین گونه‌ی دموکراسی است که در یونان باستان پایه‌ریزی شده‌است. در دموکراسی مشارکتی تصمیمات به‌طور جمعی به‌دست افراد گرفته می‌شود. در یونان باستان اقلیت کوچکی از جامعه که شهروند نامیده می‌شدند، برای بررسی سیاست‌ها و گرفتن تصمیمات مهم به طور منظم گردهم جمع می‌شدند. دموکراسی مشارکتی در جوامع امروزی، برای توده مردم بسیار محدود است اما برخی جنبه‌های دموکراسی مشارکتی هنوز هم کاربرد دارد. برگزاری رفراندوم‌ها در سطح ملی برای مسائل مورد اختلاف؛ نمونه‌ای از دموکراسی مشارکتی است.


يكي ديگر از ويژگي‌هاي جمهوري هم اين بود كه صاحبان قدرت مادام العر نيستند و براي مدت كوتاهي بر مسند قدرت مي‌نشینند.
گونه‌ی دیگری از دموکراسی که متداول است دموکراسیِ نمایندگی چند حزبی است. اینگونه دموکراسی به نظام‌هایی اطلاق می‌شود که در آن رأی دهندگان یعنی مردم بتوانند از بین چند حزب در یک فرایند سیاسی یکی را انتخاب کنند. به این نوع دموکراسی، معمولاً دموکراسی لیبرال گفته می‌شود.  ایالات متحده آمریکا، کشورهای اروپای غربی، ژاپن، استرالیا، نیوزیلند و هند در دسته دموکراسی‌های لیبرال قرار می‌گیرند. البته همة آنها باهم یکسان نیستند. در برخی از این دموکراسی‌ها قدرت شهروندان بیشتر است.


<nowiki>----</nowiki>
ناگفته نماند که اگر در یک دموکراسی، قانون‌گذاری دقیق برای جلوگیری از توزیعِ نامتوازن قدرتت ِسیاسی صورت نگیرد یک شاخه از نظام حاکم می‌تواند قدرت و امکانات زیادی را در اختیار بگیرد و به آن نظام دموکراتیک لطمه بزند. یعنی در آن‌صورت اتوکراسی به معنی دیکتاتوری جایگزین دموکراسی می‌شود؛ در نتیجه برای توزیع متوازن قدرت اقداماتی مثل تفکیک قوا انجام می‌شود.


'''سناريوي واژه ها- جمهوري'''
از ''حکومت اکثریت'' به عنوان خاصیت اصلی و متمایزکننده‌ی دموکراسی نام می‌برند. در صورت نبودِ حاکمیت مسئولیت‌پذیر، ممکن است حقوق اقلیت‌های جامعه نادیده گرفته شود. برخی به این وضعیت، دیکتاتوری اکثریت می‌گویند.


برنامة واژهها پيش روي شماست. اين برنامه تلاشيه در فهم و درك مفاهيم اصلي واژههاي سياسي و اجتماعي. واژة امروزمون واژة آشناي جمهوريه.
یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های دموکراسی‌های ممتاز وجود رقابت‌های انتخاباتی عادلانه است. علاوه بر این، آزادی بیان، آزادی اندیشه‌ی سیاسی، (تصاویر عام از مطبوعات) و مطبوعات آزاد از دیگر ارکان اساسی دموکراسی هستند که به مردم اجازه می‌دهند تا با آگاهی و اطلاعات بر حسب علاقه‌ی شخصی خودشان رأی بدهند.  


واژة جمهوري روي صفحه حك شود.
== مفهوم جمهوری ==
در یک جمهوری ، مردم نمایندگان را برای وضع قوانین و یک مجریه را برای اجرای این قوانین انتخاب می کنند. در حالی که اکثریت هنوز در انتخاب نمایندگان حکمرانی می کند ، منشور رسمی برخی حقوق مسلم را ذکر و از آنها محافظت می کند ، بنابراین اقلیت را از هوی و هوس سیاسی خودسرانه اکثریت محافظت می کند.از این نظر ، جمهوری هایی مانند ایالات متحده به عنوان "دموکراسی های نماینده" عمل می کنند.<ref name=":0" />


'''جمهوري'''
در ایالات متحده ، سناتورها و نمایندگان قانونگذاران منتخب ، رئیس جمهور قوه مجریه منتخب و قانون اساسی منشور رسمی است.


اين واژه رو زياد شنيدين. مثلا جمهوري خلق چين يا جمهوري دموكراتيك كنگو. اصلا چرا راه دور بريم. ايران خودمون, '''(با لحن خنده و مسخره)''' جمهوري اسلامي ايران.
شاید به عنوان یک نتیجه طبیعی از دموکراسی آتن ، اولین دموکراسی نماینده مستند در حدود سال 509 قبل از میلاد در قالب جمهوری روم ظاهر شد. در حالی که قانون اساسی جمهوری روم عمدتاً نانوشته بود و به موجب عرف اجرا می شد ، اما این یک سیستم کنترل و توازن بین شاخه های مختلف دولت را ترسیم می کرد. این مفهوم قدرت های جداگانه دولتی تقریباً در تمام جمهوری های مدرن به عنوان ویژگی باقی مانده است.


خوب اين واژه چه معنايي داره؟ يه جمهوري واقعي چطوريه؟
== جمهوری‌خواهی ==
جمهوری‌خواهی هم به موازات نظام جمهوری در طول تاریخ مراحل شکل‌گیری مختلفی را از سرگذرانده است؛ از زمان انقلاب آمریکا و انقلاب کبیر فرانسه، نظام جمهوری به حکومت قانون اطلاق می‌شود و جمهوری‌خواه یعنی کسی که دنبال حاکمیت قانون است. حاکمیتی  که در آن حقوق مدنی و آزادی‌های فردی تضمین شده باشد. در این مفهوم جمهوری‌خواهی به معنای دشمنی با استبداد (سلطنتی) و  تضمینی برای آزادی‌های مدنی به‌شمار می‌آمد، اما پس از برقراری دموکراسی در بسیاری از نظام‌های سلطنتی اروپا، جمهوری‌خواهی این معنای رادیکال خودش را از دست داد، چون حالا دیگر نظام‌های سلطنتی هم خاستگاه قدرت خود  را نه اراده‌ی الهی بلکه  مردم می‌دانند.


'''ترنزيشن'''
== نظام جمهوری در ایران  ==
خمینی که او را بنیان‌گزار جمهوری اسلامی می‌خوانند، با وجود این‌که نام حکومت خودش را جمهوری گذاشت اما اصرار داشت که از پسوند دمکراتیک استفاده نکند. وی در پاسخ خبرنگاری که از وی خواست جمهوری را توضیح دهد گفت: «جمهوری همان جمهوری است که همه جا هست» خمینی سپس اصل ولایت‌فقیه را هم وارد قانون اساسی کرد. قانون اساسی در رژیم ولایت فقیه  جایگاهی ویژه برای ولی فقیه قائل است بیانگر حاکمیت یک آخوند (روحانی شیعه) بر جمهور مردم است. بعدها نزدیکان خمینی اعتراف کردند که وی اعتقادی به جمهوری نداشت و پذیرش آن یک دروغ مصلحتی بوده است. 


ريپابليكRepublic    انگليسيِ واژة جمهوريه كه ريشة لاتين داره و از دو لفظ رِس Res به معناي امر و پابليكا Publica  به معناي همگاني يا عموميه.
آخوند غرویان (منصب او گفته شود) گفت‌: «خمینی جمهوریت نظام را اضطراری پذیرفت و الا دیدگاه وی حکومت اسلامی بود و نه جهموری اسلامی.» مصباح یزدی (منصب او بیان شود) در پاسخ اینکه چرا خمینی جمهوری را قبول کرده گفت: «بخاطر مصلحت بود»


'''تركيب زير روي صفحه حك شود.'''
در فروردین سال  ۱۳۵۸ مردم ایران در یک  همه پرسی شرکت کردند و با اکثریت آراء به جمهوری اسلامی رای مثبت دادند، ولی از محتوای این جمهوری هیچ‌گونه اطلاعی نداشتند.


Res '''+''' Publica  '''=''' Republic  
به رغم وعده‌ی خمینی در ابتدای تشکیل جمهوری در ایران مبنی بر تشکیل مجلس موسسان، مجلس خبرگان جایگزین آن شد و  موظف گردید که  قانون اساسی جمهوری اسلامی را در ایران تدوین نماید.سرانجام  در آبان‌ماه سال ۱۳۵۸ نسخه نهایی آن با ۱۱۷ اصل ارائه شد.این  قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ بار دیگر مورد بازبینی و تغییر قرار گرفت.


'''تصويري از فرهنگنامه ها و كتابها'''
در اصل ۱۱۰ این قانون، اختیارات و وظایف گسترده‌ای بیان شده است. در نظام جمهوری اسلامی ایران "حکمروای" اصلی ولی فقیه است و مردم حق حاکمیت ندارند.


اما در فارسيِ خودمون واژة جمهوري به معني گروه، جماعت و مردم زياده.
هرچند گفته می‌شود که مجلس ‌خبرگان ناظر بر امور مرتبط با ولی‌فیقه است ولی اختیارات و تمرکز قدرت در دست او، در عمل ولی فقیه را بی‌نیاز از هرگونه پاسخ‌گویی نموده است……


'''تصاوير عام از ساختمان هاي حكومتي در نظامهاي جمهوري اروپايي مثل فرانسه'''
جمهوری اسلامی نتیجه‌ی انقلابی است که "مشروعه‌خواهان" رهبری آن را به دست داشتند. تقریباً تنظیم همه قوانین در ایران مشروط به این است که با "موازین اسلامی" مطابقت داشته باشند. این مطابقت نیز سرانجام از سوی نهادهای انتصابی مشخص می‌شود.


اما در فرهنگ سياسي واژة جمهوري معناي خاص خودش رو داره. جمهوري يه نوع حكومته. حكومتي كه در اون مسئولين حکومتي بطور موروثي انتخاب نشن، وابسته به سلطنت نباشن و '''(تصاويري از رأي گيري در كشورهاي اروپايي)''' رياست کشور با راي مستقيم يا غير مستقيم مردم برگزيده بشه, علاوه بر اين دوران تصديش بر قدرت هم محدود باشه. تاکيد اصلي مفهوم جمهوري روي اينه كه حكومت يه منسب دائمي براي شخص اول مملکت نباشه'''.(تصاويري از حسني مبارك و بن علي ك روي آن ضربدر قرمز بخورد)'''  با اين حساب همين الان ميتونين كشورهايي كه براي مدت طولاني يه نفر تحت نام رئيس جمهور توش حكومت ميكنه رو از ليست جمهوريها خط بزنين.
در نظام جمهوری اسلامی  مجلس و رئیس جمهور اختیارات تصمیم‌گیری  درباره  ''وضعیت اضطراری'' در کشور را ندارند. نگاهی به سرنوشت روسای جمهور گذشته در ایران بیانگر این واقعیت است.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DB%8C%DA%A9-%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%B4-%D8%AF%D9%88-%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%B3/a-38512081 جمهوریت در ایران] </ref>


خوب با اين تعاريف اوليه خوبه كتاب تاريخ رو ورق بزنيم تا ببينيم اولين جمهوري ثبت شده در تاريخ كدومه'''.'''
== جمهوری دمکراتیک ==
جمهوری دموکراتیک تاکید مؤکد بر نظامی‌‌است که توسط مردم و رای مردم برای یک دوره مشخص انتخاب می‌شود. این حکومت به آزادی اندیشه و عقیده و بیان و آزادی زنان و مردان و تمامی آزادیهای اجتماعی و حقوق برابر انسان‌ها و حقوق ملیت‌ها معتقد است.


'''تيتر: جمهوري روم باستان'''
== منابع ==
 
<nowiki/><nowiki/>''<nowiki/>''<references group="Democracy is... Animation by Lukasz Szozda" />
'''تصاويري از روم باستان- تصاوير مناسب را ميتوان از فيلم هايي مثل گلادياتور از آرشيو گرفت'''
<references group="جمهوریت در ایران، یک گام به پیش دو گام به پس" />
 
<references />
جمهوري روم باستان رو ميشه اولين حكومت جمهوري در دنيا قلمداد كرد.  اين جمهوري در 500 سال پيش از ميلاد مسيح تأسيس شد. در جمهوري روم باستان تصميم گيري هاي حكومتي به صورت جمعي در مجلس سنا انجام مي شد. يعني سناتورها به عنوان فرهيختگان جامعه در مجلس سناي اون روزگار جمع ميشدن و مسائل حكومتي و اجتماعي رو بررسي مي كردن و دسته جمعي سرش تصميم مي گرفتن. با اين روش ادارة حكومت تمدني ساخته شد كه رشد و شكوفايي چشمگيري داشت. از ويژگيهاي جمهوري روم باستان, ساختار پيثشرفتة ادارة دولت بود. در اين حكومت عموم مردم از رفاه نسبي برخوردار بودن و از حقوق مشخص اجتماعي بهره مي بردن. جمهوري روم باستان چند صد سال عمر كرد اما در آخرين سالهاي پيش از ميلاد درگير جنگ داخلي شد, جنگي خونين كه به به اين جمهوري پايان داد و نوبت ديكتاتوري آگوستوس سزار رسيد.
<references group="https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DB%8C%DA%A9-%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%B4-%D8%AF%D9%88-%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%B3/a-38512081" />
 
'''ترنزيشن'''
 
'''تصاوير عام از كشورهاي جمهوري اروپايي, جمعيت , ساختمانهاي حكومتي و ...'''
 
خوب بيايم به دنياي امروز. امروزه نظام جمهوري از مشروع ترين نظام هاي سياسي در دنيا محسوب ميشه و بيشتر دولت­‌هاي موجود در دنيا نوعي نظام جمهوري دارن ولي به اين معنا نيست که ساخت و بافت اين جمهوريها يکسان باشه.
 
خوبه اين رو بدونيم كه حکومت جمهوري بر چهار مبناي اساسي استوار شده:
 
'''همزمان با كلام راوي خلاصه شده ها كه با شبرنگ مشخص شده روي صفحه حك شود.'''
 
'''1-   '''  نظام جمهوري متكي به مردم است
 
2-   انتخاب رئيس جمهور از طريق انتخابات مستقيم يا غير مستقيم
 
3-   تفكيك قوا و نظارت قوا بر يكديگر
 
4-   دولت نميتواند آزاديها را محدود كند
 
1.    مردم، دولت رو تعيين مي کنن و به عبارت ديگه حکومت متکي به مردمه.
 
2.    رئيس جمهور از طريق انتخابات مستقيم يا غير مستقيم برگزيده مي شه. احزاب، جمعيت ها و گروههاي سياسي، مردم رو تشويق مي کنن که به برنامه هاي اونها راي بدن نه به اشخاص.
 
3.    زمامداران نبايد خود کامه باشن, ساده تر بگيم در نظام جمهوري ديكتاتوري ممنوعه. '''(واژة ديكتاتوري حك شود و روي آن مهر ممنوع بخورد)'''  تضمين شكل نگرفتن يه ديكتاتوري هم تفكيك قواست كه از يه طرف تمام قدرت در يه جا متمركز نشه و از طرف ديگه قواي تفكيك شده, يعني قواي مقننه , قضائيه و مجريه بر همديگه نظارت داشته باشن.
 
4.    قدرت حكومت جمهوري تا حديه كه نتونه آزاديهاي فردي و اجتماعي رو تحت تأثير قرار بده و محدود كنه و به عبارتي دولت حق نداره به حريم آزاديها تجاوز كنه.
 
'''ترنزيشن'''
 
'''تيتر: جمهوريخواهي'''
 
كمي هم دربارة واژة «جمهوريخواهي» صحبت كنيم. مفهوم جمهوريخواهي” هم مثل مفهوم “جمهوري” در طول تاريخ مراحل شكلگيري مختلفي  رو از سر گذرونده ؛ از زمان انقلاب آمريکا و فرانسه،نظام جمهوري معناي حکومت قانون بوده و جمهوريخواه يعني كسي كه دنبال حاكميت قانونه. حكومت قانون هم يعني حكومتي  كه در اون حقوق مدني و آزادي هاي فردي تضمين شده باشه. “در اين مفهوم جمهوريخواهي” به معناي دشمني با استبدادِ سلطنتي و به عبارت بهتر جمهوري و جمهوري خواهي تضميني براي آزادي هاي مدني به شمار ميومد ، اما پس از برقراري دموکراسي در بسياري از نظام هاي سلطنتي اروپا، جمهوريخواهي معناي راديکال خودش رو از دست داد، چون حالا ديگه نظام هاي سلطنتي هم خاستگاه قدرتشون رو مردم مي دونن نه ارادة الهي.
 
'''ترنزيشن'''
 
حالا كه با ويژگيهاي جمهوري آشنا شديم خوبه نظامهايي كه خودشون رو جمهوري مينامن رو هم بررسي كنيم. جمهوري‌هاي جديد رو ميشه به سه دسته تقسيم کرد:
 
'''تصاوير پرچمها يا برجسته شدن در نقشه كشورهاي جمهوري غربي مثل ايتاليا, فرانسه, آمريكا, هلند, پرتقال و ...'''
 
اولين دسته جمهوري‌هاي دموکراتيک غربين مثل فرانسه يا آمريكا که ريشه‌هاي تاريخيشون به انقلاب‌هاي قرن هجدهم و نوزدهم بر ميگرده. در اين کشورها جمهوري با آزادي احزاب, مطبوعات و اجتماعات همراهه.
 
'''(تصاوير حسني مبارك و بن علي و رژيم ايران)''' دومين دسته دولت‌هايين که رسماًَ اسمشون جمهوريه اما در عمل رژيم‌هاي نظامي و پليسي در اونها حکومت مي‌کنن. ساده تر بگيم ديكتاتورين.
 
'''(تصاويري از چين)''' سومين دسته هم جمهوري‌هاي دموکراتيک توده‌اي در اروپا و آسياي شرقيه. در اين کشورها حکومت تك حزبيه و آزادي مطبوعات و اجتماعات در اونها وجود نداره.
 
'''ترنزيشن'''
 
خوب بريم سراغ ايران خودمون.
 
'''تصاوير خامنه اي و آخوندهاي مجلس خبرگان'''
 
گفتيم يكي از ويژگيهاي جمهوري اينه كه منتخب مردمه!
 
'''تصاوير سركوب اعم از سركوب زنان و بحث حجاب و سركوب تظاهرات'''
 
يكي ديگه از ويژگيهاي جمهوري بحث آزادي هاي فردي و اجتماعي بود!
 
'''تصاويري از خامنه اي(تصاوير افكت داشته باشد و با تصاوير قبلي متفاوت باشد, مثلا سياه و سفيد يا نگاتيو شده باشد)'''
 
يكي ديگه از ويژگيهاي جمهوري هم اين بود كه صاحبان قدرت مادام العر نيستن و براي مدت كوتاهي بر مسند قدرت مي شينن.
 
بله دوستان, وضعيت نظام ولايت روشنتر از اين حرفاس كه بخوايم بيشتر در موردش صحبت كنيم. تنها چيزي كه به شترگاو پلنگ نظام پليد ولايت نميشه گفت, جمهوريه.
 
'''ترنزيشن'''
 
خوب, واژههاي امروز هم تموم شد. تا يه برنامة ديگه خدانگهدار.
 
--
 
'''سناريوي برنامة واژه ها- دموكراسي'''
 
'''تحرير: رحمت'''
 
'''افكت ورودي به برنامه يعني هرمها توليد شده و داده مي شود.'''
 
'''راوي:''' اگر اين هرم, هرم جامعه باشه, شما كدوم گزينه رو براي نوك هرم ترجيح ميدين.
 
'''تصوير هرمِ بدون سر روي صفحه است و سه هرم كوچك كه در واقع نوك آن هرم را تشكيل مي دهد بصورت معلق در سمت راست ديده مي شود.'''
 
'''گزينة شمارة 1'''
 
اتو به اضافة كراسي كه ميده اتوكراسي. '''(مكث كوتاه)'''  اوه نه! اين كه يعني ديكتاتوري!! اين رو نمي خوايم.
 
'''Auto + cracy = Autocracy'''
 
'''گزينة شمارة 2'''
 
تئو به اضافة كراسي كه ميده تئوكراسي. '''(مكث كوتاه)''' واي! اين هم كه يعني حكومت مذهبي. برامون كافيه, ديگه نمي خوايم.
 
'''Theo + cracy=Theocracy'''
 
'''گزينة شمارة 3'''
 
دمو به اضافة كراسي كه ميده دموكراسي! '''(مكث كوتاه)''' آها! اين شد يه چيزي. ما كه همين رو ميخوايم. شما چطور؟
 
'''Demo + cracy= Democracy'''
 
'''راوي:''' صد البته كه هر آزاديخواهي دموكراسي رو انتخاب ميكنه. ما دموكراسي رو سوژة برنامة امروز واژه ها كرديم. ابتدا بذارين ببينيم با وجود دموكراسي چه تغييراتي در جامعه بوجود مياد.
 
'''كليپ انيميشن:  Democracy is... Animation by Lukasz Szozda'''
 
'''از ابتدا تا تايم كد 0051'''
 
'''زيرنويس زده شود.'''
 
'''دموكراسي يعني ...'''
 
'''(بعد از عبور نفر زيرنويس بعدي بيايد) هر كس راه خودش را انتخاب مي كند'''
 
'''دموكراسي يعني ...'''
 
'''(بعد از عبور نفر زيرنويس بعدي بيايد) آزادي بيان'''
 
'''دموكراسي يعني ...'''
 
'''(بعد از عبور نفر زيرنويس بعدي بيايد) انتخاب آزادانه براي زندگي'''
 
'''اما زمانيكه آزادي وجود ندارد ...'''
 
'''... بدون تحمل و شكيبايي'''
 
'''دموكراسي يعني'''
 
'''آنچه كه ما نياز داريم.'''
 
'''تصوير:  فضايي مشابة صفحة يك سايت. دستي روي كلمه دموكراسي كليك مي كند.'''
 
'''كلام راوي:''' خوب دوستان, كمي با آثار دموكراسي در جامعه آشنا شديم. حالا اجازه بدين ريشة اين كلمه رو بررسي كنيم.
 
'''تصوير:  (تصاويري از فيلمهاي يونان باستان و فلاسفه)'''
 
'''كلام راوي:  '''دموکراسي مثل بسياري از اصطلاحات اصلي علم سياست، از جمله خود «سياست» در اصل يه واژة يونانيه و به يوناني اينطوري نوشته ميشه. دموكراتيا (تلفظ= ''dēmokratía'''''  )(واژة δημοκρατία'''  ''' روي صفحه حك شود)''' که خودش از دو واژهٔ کوتاه‌ترِ «دموس» '''δῆμος''' (''dêmos'')  '''(اين واژه روي صفحه حك شود)'''و «کراتوس» '''κράτος''' (''kratos'') تشکيل شده. «دِمُوس» به معني کلية شهروندانيه که در پوليس يعني دولت-شهر زندگي مي‌کنن «کراتوس», هم به معني «قدرت» و هم به معني «قانونه» . '''(روي صفحه  اين جمله حك شود دموس+ كراتوس= دموكراسي)'''  از تركيب دموس و كراتوس واژة دموكراسي به معني حاكميت مردم به دست مياد.
 
'''تصوير: (روي صفحه اين تركيب بيايد دموكراسي = مردمسالاري)'''
 
'''كلام راوي:''' به اين نوع حكومت مردمسالاري يا حكومت مردم بر مردم هم گفته ميشه. حكومتي كه بر آراء عمومي استواره.
 
'''تصوير:(تصاوير عام از رأي گيري در كشورهاي دموكراتيك)'''
 
'''كلام راوي:''' ابزار بوجود اومدن دموكراسي رأي مردمه گونه‌هاي مختلف دموکراسي در جامعة بين‌الملل ديده شده كه بين اونها تفاوتهاي بنياديني وجود داره. اصلي ترينِ اونها عبارتند از 1- دموكراسي مشاركتي و 2- دموكراسي نمايندگيِ چند حزبي '''(اين دو عبارت روي صفحه حك شود)'''
 
'''تصوير:(تصاويري از گردهماييهاي يونان باستان-ميتوان از فيلم گلادياتور يا الكترا استفاده كرد)'''
 
'''كلام راوي:''' دموکراسي مشارکتي يا دموکراسي مستقيم، نخستين گونة دموکراسيه که در يونان باستان پايه ريزي شده. در دموكراسي مشاركتي تصميمات به طور جمعي به‌دست افراد گرفته مي‌شه. در يونان باستان اقليت کوچکي از جامعه که شهروند ناميده مي‌شدن، براي بررسي سياست‌ها و گرفتن تصميمات مهم به طور منظم گردهم جمع ميشدن. '''(تصاويري از رأي گيري در كشورهاي دموكراتيك- اگر رفراندوم باشد و YESو NO در آن برجسته باشد بهتر است)''' دموکراسي مشارکتي در جوامع امروزي، برايِ توده مردم بسيار محدوده اما برخي جنبه‌هاي دموکراسي مشارکتي هنوز هم كاربرد داره. برگزاري رفراندوم‌ها در سطح ملي براي مسائل مورد اختلاف؛ نمونه‌اي از دموکراسي مشارکتيه.
 
'''تصوير:(تصاويري از پارلمانها در كشور هاي مختلف)'''
 
'''كلام راوي''' :گونة ديگة دموكراسي كه متداوله دموكراسيِ نمايندگي چند حزبيه. اينگونه دموكراسي به نظامهايي اطلاق ميشه كه در اون رأي دهندگان يعني مردم بتونن از بين چند حزب در يك فرآيند سياسي يكي رو انتخاب كنن.به اين نوع دموكراسي,  معمولاً دموکراسي ليبرال گفته ميشه. '''(نمايش پرچم اين كشورها يا نقطة آنها روي نقشة كرة زمين همراه با نام آنها)''' ايالات متحده آمريکا، کشورهاي اروپاي غربي، ژاپن، استراليا، نيوزيلند و هند در دسته دموکراسي‌هاي ليبرال قرار مي‌گيرن. البته همة اونها باهم يكسان نيستن. در برخي از اين دموكراسي ها قدرت شهروندان بيشتره.
 
'''تصوير: (تصاوير عام از قواي مختلف, مقننه, مجريه و قضاييه)'''
 
'''كلام راوي:''' ناگفته نماند كه اگه در يک دموکراسي، قانونگذاري دقيق براي جلوگيري از توزيعِ نامتوازنِ قدرتِ سياسي صورت نگيره يک شاخه از نظام حاکم ميتونه قدرت و امکانات زيادي رو در اختيار بگيره و به اون نظام دموکراتيک لطمه بزنه. براي توزيع متوازن قدرت اقداماتي مثل تفكيك قوا انجام ميشه.
 
'''تصوير: (روي صفحه كلمة دموكراسي بصورت بزرگ حك شود. واژة«اتو» روي قسمت «دمو» در كلمه دموكراسي مثل چكش ضربه بزند و با هر ضربه «دمو» فشرده تر شده و در نهايت محو شود و به اين صورت اتوكراسي جايگزين دموكراسي شود- اتوكراسي به معني ديكتاتوري است)'''
 
'''كلام راوي:''' از «حکومت اکثريت» به عنوان خاصيت اصلي و متمايزکنندة دموکراسي نام مي‌برن. در صورت نبودِ حاکميت مسئوليت‌پذير، ممکنه حقوق اقليت‌هاي جامعه ناديده گرفته بشه. برخي به اين وضعيت, ديکتاتوري اکثريت ميگن.
 
'''تصوير:'''
 
'''كلام راوي:''' هميشه يه عده اي پيدا ميشن كه ميخوان دموكراسي رو غرق كنن, به خاطر همين بايد هواش رو داشت و نگذاشت حاكميت مردمي از بين بره.
 
'''تصوير:(تصاوير عام از جمعيت و سخنراني)'''
 
'''كلام راوي''' :يكي از اصلي‌ترين شاخصهاي دموکراسي‌هاي ممتاز وجود رقابت‌هاي انتخاباتي عادلانه اس. علاوه بر اين، آزادي بيان، آزادي انديشهٔ سياسي،'''(تصاوير عام از مطبوعات)''' و مطبوعات آزاد از ديگر ارکان اساسي دموکراسي هستن که به مردم اجازه ميدن تا با آگاهي و اطلاعات بر حسب علاقهٔ شخصي خودشون رأي بدهن.
 
هرساله مجامع بين المللي با استفاده از همين شاخصها سطح دموكراسي در كشور ها رو تعيين مي كنن.'''(تصويري از جلد مجلة اكونوميست)''' به عنوان نمونه مجلة اكونوميست با استفاده از نمودارِ رنگي اين كار رو ميكنه. خوبه نگاهي به وضعيت دموكراسي در اين نمودار بكنيم.
 
'''نمايش نمودار'''
 
اين نموداريه كه مجله اكونوميست در سال 2012 چاپ كرده.'''( روي قارة آمريكا زوم شود و تصوير حركت داشته باشد)''' در اين نمودار دموكراسي ها با رنگ سبز نشون داده شدن و هر چه رنگ سبز پر رنگ تر باشه ميزان دموكراسي در اون كشور بيشتره.
 
'''(تصوير حركت كرده روي قارة آسيا و آفريقا بيايد)''' رنگهاي قرمز هم نقطة مقابل دموكراسي يعني ديكتاتوري هستن. هر چه قرمز هم پر رنگ تر باشه ديكتاتوري وحشتناكتري در اون حاكمه.
 
نگاهي به ايران تحت حاكميت آخوندها بندازيم و ببينيم وضعيتش چطوره. '''(در نمودار روي ايران زوم شود.)''' از اين تيره تر ديگه نميشد. البته واضحه كه حاكميت ولايت فقيه هيچ سنخيتي با دموكراسي نداره و از يكهتازانِ عرصة ديكتاتوريه.
 
اميدوارم در اين برنامه با واژة دموكراسي بيشتر آشنا شده باشين.'''(نمايش عكس)''' در پايان يه جمله بگم كه راه رسيدن به دموكراسي راهِ پر پيچ و خم و سنگلاخيه. اما بايد قيمتش رو داد و اون رو هموار كرد تا بهش رسيد. خدا نگهدار. '''   '''

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۵۵

جمهوری دموکراتیک (به انگلیسی: democratic republic) نوعی حکومت است که بر حاکمیت مردم بر مردم با ویژگی‌ دموکراتیک تأکید می‌کند. به لحاظ علمی و تکنیکی هر کدام از این دو عبارت معانی مشخصی را ارائه می‌کنند اما با یکدیگر در برخی موارد دارای هم‌پوشانی هستند. بر اساس تعاریف فرهنگ آکسفورد جمهوری: «کشوری است که در آن قدرت عالی توسط مردم و نمایندگان منتخب آنها در دست است …» اما دموکراسی: «یک سیستم حکومتی توسط کل مردم یا همه اعضای واجد شرایط یک کشور، معمولاً از طریق نمایندگان منتخب است. در سیستم‌های دموکراتیک رأی مردم گاه مشروط به قوانینی چون سن، نداشتن سابقه ارتکاب جرم و.... می‌شود.به این ترتیب در سیستم‌های دموکراتیک، الزاما دموکراسی با رأی مستقیم مردم تأمین نمی‌شود و ممکن است فرایندهای دیگری منجر به آن شود اما در جمهوری همه چیز به صورت مستقیم توسط عموم مردم مشخص می‌شود. تلاقی جمهوری و دموکراتیک بنابه نوع حکومت و قوانین می‌تواند برخی از ویژگی‌های هر دو سیستم را در بربگیرد.

حکومت جمهوری

جمهوری نوعی از حکومت است که ریاست آن‌ برای مدتی محدود با راي‌ مردم انتخاب می‌شود.

نام جمهوری از واژه‌ی جمهور به معنای توده‌ی مردم گرفته‌شده‌است. معادل این واژه در زبان انگلیسی Republic نامیده‌می‌شود. کلمه‌ای که ریشه‌ی لاتین دارد و از ترکیب دو لفظ رس (res) به معنای امر و پابلیکا (publica) به معنای همگانی ساخته‌ شده‌است. حکومت جمهوری در فرهنگ سیاسی مترادف با حکومتی است که ریاست آن همچنان‌که سایر مسئولین دولتی، برای مدتی محدود و معین از طریق رای مستقیم یا غیر مستقیم مردم انتخاب شوند. به این سبب دوران تصدی پست ریاست جمهوری محدود بوده و رییس جمهور در این نوع از حاکمیت نمی‌تواند مانند حکومت سلطنتی که بدون دخالت مردم و به شکل موروثی و مادام العمر تشکیل شده، برای همیشه بر مسند ریاست باقی بماند.

حکومت جمهوری بر پایه‌ی دمکراسی بنا میگردد. در عرف سیاسی دمکراسی را معادل حکومت مردمسالاری یا حکومت مردم بر مردم می‌شناسند. رای مردم در این حکومت ابزار به وجود آمدن این نوع از حکومت می‌باشد.

بر اساس این تعریف‌ها کشورهایی که در آن‌ها یک نفر تحت نام رئیس جمهور برای مدتی طولانی حکومت می‌کند مشمول لیست جمهوری‌ها نمی‌شوند زیرا حکومت جمهوری مبتنی بر دمکراسی است.

چهار رکن اساسی جمهوری

جمهوری نظامی است که بر چهار رکن اساسی بنا شده است:

اول- نظام جمهوری متکی به مردم است.

دوم- در نظام جمهوری انتخاب رئیس جمهور از طریق انتخابات مستقیم یا غیر مستقیم انجام می‌شود.

سوم- در نظام جمهوری قوای سه گانه از هم منفک بوده و بر کار یکدیگری نظارت دارند.

چهارم- درنظام جمهوری دولت نمی‌تواند آزادی‌ها را محدود کند.

نظام‌های جمهوری به سه دسته تقسیم شده‌اند:

جمهوری‌های دموکراتیک غربی- دولت‌های دیکتاتوری که صرفا نام جمهوری را با خود یدک می‌کشند - جمهوری‌های دموکراتیک توده‌ای.

جمهوری‌های دموکراتیک غربی، دسته‌ی اول را تشکیل می‌دهند؛ فرانسه یا آمریکا که ریشه‌های تاریخی آنها به انقلاب‌های قرن هجدهم و نوزدهم بر می‌گردد، از این دسته هستند. در این کشورها جمهوری با آزادی احزاب، مطبوعات و اجتماعات همراه است.

دومین دسته دولت‌هایی هستند که هرچند رسماً اسم جمهوری را یدک می‌کشند اما در عمل رژیم‌های نظامی و پلیسی در این کشورها حکومت می‌کنند. به بیان ساده‌تر دیکتاتوری هستند. جمهوری اسلامی حاکم بر ایران که بر پایه اصل ولایت فقیه اداره می‌شود و همه اختیارات اصلی و اساسی در دست یک نفر (شخص ولی‌فقیه) می‌باشد، نیز شامل دسته‌ی دوم است. به عبارت دیگر در نظام جمهوری اسلامی ایران "حکمروای" اصلی ولی فقیه است و مردم حق حاکمیت ندارند.

سومین دسته هم جمهوری‌های دموکراتیک توده‌ای در اروپا و آسیای شرقی هستند. در این کشورها حکومت تک حزبی است و آزادی مطبوعات و اجتماعات در آنها وجود ندارد.

اولین حکومت جمهوری در دنیا

پرونده:جمهوری رم باستان.JPG
جمهوری روم باستان

جمهوری روم باستان را می‌توان اولین حکومت جمهوری در دنیا قلمداد کرد. این جمهوری در ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تأسیس شد. در جمهوری روم باستان تصمیم‌گیری‌های حکومتی به صورت جمعی در مجلس سنا انجام می‌شد. یعنی سناتورها به‌عنوان فرهیختگان جامعه در مجلس سنای آن روزگار جمع می‌شدند و مسائل حکومتی و اجتماعی را بررسی می‌کردند و به‌طور جمعی تصمیم‌گیری می‌کردند. با این روش اداره‌ی‌ حکومت تمدنی ساخته شد که رشد و شکوفایی چشمگیری داشت. از ویژگی‌های جمهوری روم باستان، ساختار پیثشرفته‌ی اداره‌ی دولت بود. در این حکومت عموم مردم از رفاه نسبی برخوردار بودند و از حقوق مشخص اجتماعی بهره می‌بردند. جمهوری روم باستان چند صد سال عمر کرد اما در آخرین سال‌های پیش از میلاد درگیر جنگ داخلی شد، جنگی خونین که به این جمهوری پایان داد و دیکتاتوری آگوستوس سزار آغاز شد.

ویژگی‌های نظام جمهوری

نظام جمهوری در دنیای امروز از مشروع‌ترین نظام‌های سیاسی محسوب می‌شود. اگر چه بیشتر کشورهای جهان دارای نوعی از نظام جمهوری هستند ولی به این معنا نیست که ساخت و بافت این جمهوری‌ها یکسان باشد.

لازم به دانستن است که علاوه بر چهار رکن اساسی اصول دیگری نیز بر نظام جمهوری،دلالت می‌کند. از جمله این‌که:

۱- احزاب، جمعیت‌ها و گروه‌های سیاسی، مردم را تشویق می‌کنند که برای برگزیدن ریاست جمهور به برنامه‌های نامزدها و نه به اشخاص رأی بدهند. ب

۲- زمامداران نباید خودکامه باشند، به بیان ساده‌تر در نظام جمهوری دیکتاتوری ممنوع است.

۳- تفکیک قوای دولتی و نظارت آنها بر کار یکدیگر از شکل گرفتن یک دیکتاتوری ممانعت می‌کند و اجازه نمی ده که قدرت در یک نقطه متمرکز گردد.

۴. دامنه‌ی قدرت حکومت جمهوری تا نقطه‌ای‌است که نتواند آزادی‌های فردی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد و محدود کند؛ به‌عبارتی دولت حق ندارد به حریم آزادی‌ها تجاوز کند.

مقایسه‌ی جمهوری و دموکراسی

·        جمهوری ها و دموکراسی ها هر دو یک سیستم سیاسی را ارائه می دهند که در آن شهروندان توسط مقامات منتخب، نمایندگی می شوند.[۱]

·        در یک دموکراسی خالص ، قوانین مستقیماً با اکثریت رأی دهنده وضع می شوند که حقوق اقلیت را تا حد زیادی بدون محافظت می گذارد.

·        در جمهوری، قوانینی توسط نمایندگان منتخب مردم وضع می شوند و باید با قانون اساسی مطابقت داشته باشند که به طور خاص از حقوق اقلیت در برابر خواست اکثریت محافظت می کند.

در هرجمهوری مجموعه‌‌ای رسمی از قوانین مانند قانون اساسی و منشور حقوق، دولت را ـ‌حتی اگر آزادانه توسط اکثریت مردم انتخاب شودـ از محدود کردن یا سلب برخی از حقوق "مسلم" مردم منع می کند. حال‌آنکه در یک دموکراسی خالص، اکثریت رأی دهنده قدرت تقریباً نامحدودی بر اقلیت دارند. به عنوان نمونه: ایالات متحده، مانند اکثر ملل مدرن، نه یک جمهوری خالص است و نه یک دموکراسی خالص بلکه یک جمهوری ترکیبی دموکراتیک می‌باشد.

تفاوت اصلی بین دموکراسی و جمهوری در میزان کنترل مردم بر روند وضع قوانین در دولت است.

جیمز مدیسون از بنیان‌گزاران ایالت متحده آمریکا شاید به بهترین وجه تفاوت بین دموکراسی و جمهوری را توصیف کرده باشد:

"تفاوت در این است که در یک دموکراسی ، مردم ملاقات می کنند و شخصاً دولت را اداره می کنند اما در یک جمهوری، آنها توسط نمایندگان و نمایندگان خود آن را جمع و اداره می کنند. در نتیجه، هر دموکراسی باید در یک نقطه کوچک محدود شود. جمهوری ممکن است در یک منطقه بزرگ گسترش یابد. "

این واقعیت که بنیانگذاران قصد داشتند ایالات متحده به جای دموکراسی خالص ، به عنوان یک دموکراسی نماینده عمل کند ، در نامه الکساندر همیلتون در 19 مه 1777 ، به گوورنور موریس نشان داده شده است.

"اما دموکراسی نمایندگی ، جایی که حق انتخاب به خوبی تضمین و تنظیم شود و اعمال مقامات قانونگذاری ، اجرایی و قضایی ، به افراد منتخب اعطا شود ، که واقعاً و نه به طور اسمی توسط مردم انتخاب شده باشند ، به نظر من به احتمال زیاد خوشحال ، منظم و با دوام باشید. "

مفهوم دموکراسی

دموکراسی مانند بسیاری از اصطلاحات اصلی علم سیاست، از جمله خود «سیاست» در اصل یک واژه‌ی یونانی است. این کلمه از واژه‌ی demokratia که خود از دو لفظ «دموس» (dêmos) و کراتوس (kratos) ترکیب شده، گرفته شده است. دِمُوس به معنی کلیه‌ی شهروندانی است که در پولیس یعنی دولت-شهر زندگی می‌کنند. کراتوس نیز دارای دو معنی قدرت و قانون است. از ترکیب دموس و کراتوس واژه‌ی دموکراسی به معنی حاکمیت مردم به دست می‌آید. در یک دموکراسی خالص ، همه شهروندان واجد شرایط رأی دادن، در روند وضع قوانین حاکم به طور یکسان مشارکت می کنند. در یک دموکراسی خالص یا "مستقیم"، شهروندان به طور کلی این قدرت را دارند که همه قوانین را مستقیماً از صندوق های رای بدست آورند.

امروز برخی از ایالات آمریکا، شهروندان خود را قادر می سازند تا قوانین ایالتی را از طریق نوعی دموکراسی مستقیم موسوم به ابتکار رای گیری وضع کنند. به بیان ساده ، در یک دموکراسی خالص، اکثریت واقعاً حکومت می کنند و اقلیت قدرت کمی دارند یا قدرت ندارند.[۱]

مفهوم دموکراسی را می توان در حدود 500 سال قبل از میلاد مسیح در آتن ، یونان نیز جستجو کرد. دموکراسی آتنی یک دموکراسی مستقیم یا "موبوکراسی" بود که بر اساس آن مردم به هر قانونی رأی می دادند و اکثریت تقریباً کنترل کاملی بر حقوق و آزادی ها داشتند.

بنا بر این دموکراسی یعنی هر کس راه خودش را انتخاب می‌کند. دموکراسی یعنی آزادی بیان. دموکراسی یعنی انتخاب آزادانه برای زندگی[۲]

انواع دمکراسی

اصلی‌ترینِ گونه‌های دمکراسی عبارتند از: ۱-دموکراسی مشارکتی ۲- دموکراسی نمایندگیِ چند حزبی

دموکراسی مشارکتی یا دموکراسی مستقیم، نخستین گونه‌ی دموکراسی است که در یونان باستان پایه‌ریزی شده‌است. در دموکراسی مشارکتی تصمیمات به‌طور جمعی به‌دست افراد گرفته می‌شود. در یونان باستان اقلیت کوچکی از جامعه که شهروند نامیده می‌شدند، برای بررسی سیاست‌ها و گرفتن تصمیمات مهم به طور منظم گردهم جمع می‌شدند. دموکراسی مشارکتی در جوامع امروزی، برای توده مردم بسیار محدود است اما برخی جنبه‌های دموکراسی مشارکتی هنوز هم کاربرد دارد. برگزاری رفراندوم‌ها در سطح ملی برای مسائل مورد اختلاف؛ نمونه‌ای از دموکراسی مشارکتی است.

گونه‌ی دیگری از دموکراسی که متداول است دموکراسیِ نمایندگی چند حزبی است. اینگونه دموکراسی به نظام‌هایی اطلاق می‌شود که در آن رأی دهندگان یعنی مردم بتوانند از بین چند حزب در یک فرایند سیاسی یکی را انتخاب کنند. به این نوع دموکراسی، معمولاً دموکراسی لیبرال گفته می‌شود. ایالات متحده آمریکا، کشورهای اروپای غربی، ژاپن، استرالیا، نیوزیلند و هند در دسته دموکراسی‌های لیبرال قرار می‌گیرند. البته همة آنها باهم یکسان نیستند. در برخی از این دموکراسی‌ها قدرت شهروندان بیشتر است.

ناگفته نماند که اگر در یک دموکراسی، قانون‌گذاری دقیق برای جلوگیری از توزیعِ نامتوازن قدرتت ِسیاسی صورت نگیرد یک شاخه از نظام حاکم می‌تواند قدرت و امکانات زیادی را در اختیار بگیرد و به آن نظام دموکراتیک لطمه بزند. یعنی در آن‌صورت اتوکراسی به معنی دیکتاتوری جایگزین دموکراسی می‌شود؛ در نتیجه برای توزیع متوازن قدرت اقداماتی مثل تفکیک قوا انجام می‌شود.

از حکومت اکثریت به عنوان خاصیت اصلی و متمایزکننده‌ی دموکراسی نام می‌برند. در صورت نبودِ حاکمیت مسئولیت‌پذیر، ممکن است حقوق اقلیت‌های جامعه نادیده گرفته شود. برخی به این وضعیت، دیکتاتوری اکثریت می‌گویند.

یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های دموکراسی‌های ممتاز وجود رقابت‌های انتخاباتی عادلانه است. علاوه بر این، آزادی بیان، آزادی اندیشه‌ی سیاسی، (تصاویر عام از مطبوعات) و مطبوعات آزاد از دیگر ارکان اساسی دموکراسی هستند که به مردم اجازه می‌دهند تا با آگاهی و اطلاعات بر حسب علاقه‌ی شخصی خودشان رأی بدهند.

مفهوم جمهوری

در یک جمهوری ، مردم نمایندگان را برای وضع قوانین و یک مجریه را برای اجرای این قوانین انتخاب می کنند. در حالی که اکثریت هنوز در انتخاب نمایندگان حکمرانی می کند ، منشور رسمی برخی حقوق مسلم را ذکر و از آنها محافظت می کند ، بنابراین اقلیت را از هوی و هوس سیاسی خودسرانه اکثریت محافظت می کند.از این نظر ، جمهوری هایی مانند ایالات متحده به عنوان "دموکراسی های نماینده" عمل می کنند.[۱]

در ایالات متحده ، سناتورها و نمایندگان قانونگذاران منتخب ، رئیس جمهور قوه مجریه منتخب و قانون اساسی منشور رسمی است.

شاید به عنوان یک نتیجه طبیعی از دموکراسی آتن ، اولین دموکراسی نماینده مستند در حدود سال 509 قبل از میلاد در قالب جمهوری روم ظاهر شد. در حالی که قانون اساسی جمهوری روم عمدتاً نانوشته بود و به موجب عرف اجرا می شد ، اما این یک سیستم کنترل و توازن بین شاخه های مختلف دولت را ترسیم می کرد. این مفهوم قدرت های جداگانه دولتی تقریباً در تمام جمهوری های مدرن به عنوان ویژگی باقی مانده است.

جمهوری‌خواهی

جمهوری‌خواهی هم به موازات نظام جمهوری در طول تاریخ مراحل شکل‌گیری مختلفی را از سرگذرانده است؛ از زمان انقلاب آمریکا و انقلاب کبیر فرانسه، نظام جمهوری به حکومت قانون اطلاق می‌شود و جمهوری‌خواه یعنی کسی که دنبال حاکمیت قانون است. حاکمیتی که در آن حقوق مدنی و آزادی‌های فردی تضمین شده باشد. در این مفهوم جمهوری‌خواهی به معنای دشمنی با استبداد (سلطنتی) و تضمینی برای آزادی‌های مدنی به‌شمار می‌آمد، اما پس از برقراری دموکراسی در بسیاری از نظام‌های سلطنتی اروپا، جمهوری‌خواهی این معنای رادیکال خودش را از دست داد، چون حالا دیگر نظام‌های سلطنتی هم خاستگاه قدرت خود را نه اراده‌ی الهی بلکه مردم می‌دانند.

نظام جمهوری در ایران

خمینی که او را بنیان‌گزار جمهوری اسلامی می‌خوانند، با وجود این‌که نام حکومت خودش را جمهوری گذاشت اما اصرار داشت که از پسوند دمکراتیک استفاده نکند. وی در پاسخ خبرنگاری که از وی خواست جمهوری را توضیح دهد گفت: «جمهوری همان جمهوری است که همه جا هست» خمینی سپس اصل ولایت‌فقیه را هم وارد قانون اساسی کرد. قانون اساسی در رژیم ولایت فقیه  جایگاهی ویژه برای ولی فقیه قائل است بیانگر حاکمیت یک آخوند (روحانی شیعه) بر جمهور مردم است. بعدها نزدیکان خمینی اعتراف کردند که وی اعتقادی به جمهوری نداشت و پذیرش آن یک دروغ مصلحتی بوده است.

آخوند غرویان (منصب او گفته شود) گفت‌: «خمینی جمهوریت نظام را اضطراری پذیرفت و الا دیدگاه وی حکومت اسلامی بود و نه جهموری اسلامی.» مصباح یزدی (منصب او بیان شود) در پاسخ اینکه چرا خمینی جمهوری را قبول کرده گفت: «بخاطر مصلحت بود»

در فروردین سال  ۱۳۵۸ مردم ایران در یک  همه پرسی شرکت کردند و با اکثریت آراء به جمهوری اسلامی رای مثبت دادند، ولی از محتوای این جمهوری هیچ‌گونه اطلاعی نداشتند.

به رغم وعده‌ی خمینی در ابتدای تشکیل جمهوری در ایران مبنی بر تشکیل مجلس موسسان، مجلس خبرگان جایگزین آن شد و موظف گردید که  قانون اساسی جمهوری اسلامی را در ایران تدوین نماید.سرانجام در آبان‌ماه سال ۱۳۵۸ نسخه نهایی آن با ۱۱۷ اصل ارائه شد.این قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ بار دیگر مورد بازبینی و تغییر قرار گرفت.

در اصل ۱۱۰ این قانون، اختیارات و وظایف گسترده‌ای بیان شده است. در نظام جمهوری اسلامی ایران "حکمروای" اصلی ولی فقیه است و مردم حق حاکمیت ندارند.

هرچند گفته می‌شود که مجلس ‌خبرگان ناظر بر امور مرتبط با ولی‌فیقه است ولی اختیارات و تمرکز قدرت در دست او، در عمل ولی فقیه را بی‌نیاز از هرگونه پاسخ‌گویی نموده است……

جمهوری اسلامی نتیجه‌ی انقلابی است که "مشروعه‌خواهان" رهبری آن را به دست داشتند. تقریباً تنظیم همه قوانین در ایران مشروط به این است که با "موازین اسلامی" مطابقت داشته باشند. این مطابقت نیز سرانجام از سوی نهادهای انتصابی مشخص می‌شود.

در نظام جمهوری اسلامی مجلس و رئیس جمهور اختیارات تصمیم‌گیری درباره وضعیت اضطراری در کشور را ندارند. نگاهی به سرنوشت روسای جمهور گذشته در ایران بیانگر این واقعیت است.[۳]

جمهوری دمکراتیک

جمهوری دموکراتیک تاکید مؤکد بر نظامی‌‌است که توسط مردم و رای مردم برای یک دوره مشخص انتخاب می‌شود. این حکومت به آزادی اندیشه و عقیده و بیان و آزادی زنان و مردان و تمامی آزادیهای اجتماعی و حقوق برابر انسان‌ها و حقوق ملیت‌ها معتقد است.

منابع