ائتلاف
ائتلاف (coalition)، از ریشه‌ی الف، در زبان عربی که معادل فارسی مصطلح آن انس و الفت است. در لغت‌نامه‌ی دهخدا، «مجتمع گردیدن، با همدیگر الفت گرفتن و پیوسته شدن» معنا شده‌است.[۱] در فرهنگ عمید با هم الفت داشتن و از نظر سیاسی به هم پیوستن دو یا چند گروه یا سازمان برای رسیدن به اهداف خاص تعریف می‌شود.[۲] در سیاست پیوند بین افراد به معنای ائتلاف نیست، بلکه افراد در همسویی با هم به احزاب و برنامه‌ها می‌پیوندند. تا آنها با جریانات دیگر ائتلاف تشکیل دهند. به این ترتیب جمع افراد می‌توانند حزب یا سازمان تشکیل داده و جمع احزاب می‌توانند ائتلاف ایجاد کنند. ائتلاف در فرهنگ سیاسی برای افزایش توان جمعی در تحقق اهداف سیاسی و نظامی و به منظور تسریع در تحقق این اهداف بین احزاب و کشورها بوجود می‌آید. به عنوان مثال احزاب در آستانه انتخابات دست به تشکیل ائتلاف می‌زنند و یا برای تشکیل دولت اقدام به ائتلاف می‌کنند تا پیروزی خود را در تحقق این اهداف تضمین کنند. مثال عمده‌‌ی آن جنگ جهانی دوم است. در این جنگ بدلیل ابعاد عظیم جنگ و نیروهای درگیر در آن ائتلافی بین کشورها برای پیروزی در این نبردها تشکیل شد. دو ائتلاف عمده در جریان این جنگ ائتلاف متفقین بین انگلستان، فرانسه، شوروی و آمریکا از یک سو و دیگری ائتلاف متحدین بین آلمان، ایتالیا و ژاپن از سوی دیگر بود که نهایتا منجر به شکست ائتلاف متحدین گردید.
تعریف ائتلاف
ائتلاف به اتحاد موقت بین نیروهای سیاسی یک یا چند کشور که هدف مشخصی را دنبال می‌کنند گفته می‌شود. این اتحاد یا برای مقاصد صرفا سیاسی مانند انتخابات و یا تشکیل دولت مربوط است و یا اتحاد گروه‌های سیاسی برای کسب قدرت و یا در سطح بین‌المللی اتحاد عمل چند کشور برای تحقق یک هدف سیاسی یا نظامی است. در وضعیت انقلابی، ائتلاف برای سازماندهی مبارزات مردم در مسیر سرنگونی نظام حاکم و بدنبال آن استقرار دموکراسی در کشور شکل می‌گیرد.
در هر ائتلافی اعضای آن هویت مستقل خود را حفظ می‌کنند و فقط حول موضوعی که بر سر آن توافق دارند همسو و هماهنگ عمل می‌کنند. این هماهنگی در زمینه‌های مختلفی ممکن است باشد از به اشتراک گذاشتن منابع اعم از مالی یا تسلیحاتی یا اطلاعاتی و یا نیرویی، ائتلاف مبارزه با تروریسم پس از وقایع ۱۱ سپتامبر در آمریکا که منجر به جنگ در افغانستان و عراق شد از جمله این موارد است. در جریان جنگ خلیج‌فارس بر علیه دولت عراق ائتلافی متشکل از ۲۷ کشور وارد عمل شدند و پس از پایان جنگ فقط تعداد محدودی از این کشورها در ائتلاف ماندند و نیروی اصلی این ائتلاف که ارتش آمریکا بود تا تشکیل و پس از تشکیل دولت جدید عراق همجنان در بخش‌هایی از عراق مستقر است.
شکل و ترکیب این ائتلاف‌ها و قدرت آن بستگی به بزرگی و کوچکی نیروی تشکیل دهنده آن متفاوت است. همچنین ائتلاف ممکن است دو یا چند جانبه باشد. گاهی برای تشکیل ائتلاف موافقتنامه‌ای رسمی تنظیم می‌شود و گاه بدون وجود چنین توافق مکتوبی ائتلاف شکل می‌گیرد. در کشورهایی که تنوع احزاب وجود دارد معمولا در آستانه‌ی انتخابات ائتلافی از احزاب اصلی با شرکت احزاب کوچکتر تشکیل می‌شود چه برای پیروزی در انتخابات و چه برای تشکیل دولت ائتلافی، (Coalition Goverment)، نمونه این کشورها ایتالیا و هند هستند. گاهی ائتلاف شکل علنی و رسمی ندارد و گاهی درازمدت است. آخرین مورد، ائتلاف اعضای اروپایی عضو ناتو و آمریکا در حمایت از اوکراین در جنگ علیه روسیه می‌باشد.[۳]
مزایای ائتلاف
- دادن کاندیدای مشترک در انتخابات برای تجمع آرا
- به اشتراک گذاشتن منابع برای کاهش هزینه‌ها
- کسب حمایت عمومی
- تبلیغ مشترک اهداف ائتلاف
تهدیدات ائتلاف
یک یا چند عضو ائتلاف از اهداف اولیه منحرف شوند. مانند ائتلاف درگیر در اشغال عراق که پس از سقوط عراق با استمرار وضعیت جنگی بسیاری از نیروهای اولیه از آن جدا شدند.
هر نوع اختلاف جدی بین اعضاء به کل نیروهای عضو ائتلاف آسیب می‌زند.
اگر در مراحل بعدی نیروهای ائتلاف نتوانند روی اهداف بعدی به توافق و تمرکز برسند در وضعیت آسیب‌پدیری قرار می‌گیرند.
اختلاف و انشقاق در ائتلاف کل نیروهای حامی را دلسرد می‌کند.
تفاوت ائتلاف و اتحاد
اتحاد (Union)، به معنای وحدت و یکی شدن است که دیگر نیروهای متحد دارای هویت واحد می‌شوند و هر نیرو هویت مستقل ندارد. با این تعریف اتحاد وحدت عمل استراتژیک است. ائتلاف وحدت عمل کوتاه‌مدت یا تاکتیکی است.
مثل: اتحادیه‌ی اروپا که هر چند اتحاد به معنی مطلق آن نیست اما همکاری و هماهنگی درازمدتی را در نظر دارند. یا اتحاد ایالت‌های آمریکا که به نام (United Stated of America) شناخته می‌شوند، با اینکه هر ایالتی در امور داخلی خود استقلال عمل دارد در امور کلی یک همکاری استراتژیک را مدنظر دارند و یک رئیس‌جمهور را برای کل ایالات معرفی می‌کنند.[۴]
تاریخچه ائتلاف
ائتلاف کشورهای اروپایی برای مقابله با فرانسه
ائتلاف اول (۱۷۹۲–۱۷۹۷)،
پادشاهان اتریش و پروس در وحشت از پیشروی انقلاب فرانسه به این کشور حمله کردند که توسط انقلابیون عقب رانده شدند.
ائتلاف دوم (۱۷۹۷–۱۸۰۲)،
در سال ۱۷۹۳ کشورهای روسیه، هلند، انگلستان، اتریش و پروس، ائتلاف نیرومندی را علیه انقلاب فرانسه تشکیل دادند که ابتدا نتوانستند کاری از پیش ببرند اما سالهای بعد در جتگ‌ها‌ی ناپلئونی با شکست نهایی ناپلئون توانستند بر نیروی نظامی این کشو ر غلبه کنند.
ائتلاف در جنگ جهانی اول
ائتلاف اتحاد مثلث بین آلمان، اتریش و ایتالیا از یکسو و ائتلاف اتفاق مثلث بین فرانسه، روسیه و انگلیس از سوی دیگر در جنگ بودند که نهایتا با پیروزی اتفاق مثلث جنگ‌جهانی اول به پایان رسید.
ائتلاف در جنگ جهانی دوم
ائتلاف متحدین با محوریت آلمان و مشارکت ایتالیا، ژاپن و ترکیه از یکسو با ائتلاف متفقین با مشارکت شوروی، آمریکا، انگلستان و فرانسه بود که نهایتا با شکست آلمان نازی و متحدین به پایان رسید.
ائتلاف جهانی مبارزه با تروریسم
پس از وقایع ۱۱ سپتامبر در آمریکا و اعلان جنگ آمریکا علیه تروریسم ابتدا با شرکت ۴۰ کشور از جمله اعضای ناتو شکل گرفت که نیروی محوری آن کشورهای آ«ریکا، آلمان، استرالیا، انگلستان، ایتالیا، کانادا و نیوزلند بود و پس از برکناری دولت‌های افغاتستان و عراق بسیاری از کشورها از آن خارج شدند.
ائتلاف در ایران
در تاریخ معاصر ایران پس از انقلاب ضد سلطنتی مردم ایران و در دوره کوتاه آزادی‌های سیاسی در اولین انتخابات سراسری برای مجلس شورا ائتلافی با نام شورای مرکزی کاندیداهای انقلابی و ترقی‌خواه متشکل از احزاب مترقی با محوریت سازمان مجاهدین خلق در مقابل جریان‌های حاکم شکل گرفت که مسعود رجوی رهبر مجاهدین خلق از تهران (با ۵۳۰ هزار رأی) و ۲۹ کاندیدای دیگر مجاهدین از شهرستان‌ها به مرحله دوم رسیدند.
منابع
- ↑ لغت‌نامه‌ی دهخدا جلد ۳ صفحه ۳۱۶۵
- ↑ سایت واژه‌یاب فرهنگ حسن عمید
- ↑ سایت روزنامه‌ی همشهری
- ↑ سایت متمم مقاله ائتلاف یعنی چه؟