فرهاد مهراد

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
فرهاد مِهراد
فرهاد.jpg
اطلاعات
نام اصلیفرهاد مِهراد
تولد۲۹ دی ۱۳۲۲ در تهران
ملیتایرانی
مرگ۹ شهریور ۱۳۸۱ پاریس
علت مرگبیماری کبدی
سبک‌(ها)پاپ- پاپ راک
حرفه(ها)خواننده، آهنگ‌ساز، نوازندهٔ پیانو، گیتار و نخستین آلبوم راک اند رول ایران را منتشر کرد
ساز(ها)گیتار پیانو
سال‌های فعالیت(۱۳۴۲-۱۳۵۷) – (۱۳۷۲-۱۳۸۱)
آلبوم معروفوحدت، خواب در بیداری،‌ برف

فرهاد مهراد (زاده ۲۹ دی‌ماه ۱۳۲۲- درگذشته در 9 شهریور ۱۳۸۱) خواننده، آهنگ‌ساز و نوازنده پاپ راک بود. او در در تهران چشم به جهان گشود. ترانه‌های فرهاد در فضای سیاسی پیش از انقلاب و پس از آن به دلیل محتوای اشعار و سبک اجرا به ترانه‌های محبوب روشنفکران و فعالان سیاسی دهه‌ی ۶۰ تبدیل شد. فرهاد به دلیل اشعار سیاسی که در ترانه‌های استفاده می‌کرد مدتی را نیز در زندان به سر برد. از وی قعطه‌های بیاد‌ماندنی چون «جمعه» «کودکانه»، «وحدت» و «گنجشکک اشی مشی» و بسیاری ترانه‌های دیگر برجای مانده است.[۱]

فرهاد مهراد در سال‌های پس از انقلاب فعالیت‌های کمتری داشت و تا سال ۱۳۶۹ رسما ممنوع الکار بود. سرانجام دو آلبوم وی یکی با نام خواب در بیداری (سال ۷۳) و دیگری آلبوم برف (سال ۷۶) توانست از سد سانسور عبور کند که ترانه‌هایی چون «مرغ سحر»، «گل یخ»[۲] ، «کوچ بنفشه‌ها»[۳] با شعر استاد شفعیی کدکنی از جمله‌ی ترانه‌های منتشر در این آلبوم‌هاست. فرهاد مهراد در ۹ شهریور ۱۳۸۱ بر اثر بیماری کبد درگذشت. جمهوری اسلامی اجازه انتقال جسد وی به ایران و دفن وی در ایران را نداد. وی در گورستانی در پاریس دفن شد.[۴]

دوران کودکی و نوجوانی فرهاد

فرهاد مهراد روز بیست و نهم دی‌ماه ۱۳۲۲ در تهران دیده به جهان گشود. وی نهمین فرزند شاد روان رضا مهراد، کاردار وزارت امورخارجه‌ی دولت ایران در کشورهای عربی بود، خانواده‌اش تا ۸ سالگی فرهاد درعراق زندگی می‌کردند و پس از آن به تهران بازگشتند.

برادر بزرگ‌تر فرهاد ویولن می‌نواخت، همین موضوع زمینه‌ی بروز استعدادهای هنری فرهاد شد. او همواره به تمرینات هنری برادرش گوش می‌کرد و تحت تأثیر آن قرار داشت.

یکی از دوستان برادر فرهاد متوجه علاقه‌ی زیاد وی به موسیقی می‌شود و از خانواده‌اش درخواست می‌کنند که سازی برای فرهاد تهیه نمایند، برادر بزرگ‌ترش نیز این موضوع را به‌صورت جدی دنبال کرده و برایش یک ویلون سل تهیه می‌کنند فرهاد مهراد با آن ساز تمریناتش را شروع می‌کند اما ساز او در اثر یک حادثه شکست و به‌قول فرهاد: «ساز صد تکه و روح من هزار تکه شد.»

پس از آن داشتن ساز برای فرهاد تبدیل به یک رویا شد. او در دوران تحصیل به ادبیات و شعر علاقه زیادی داشت ولی در غیاب پدر،‌ مخالفت عموی بزرگش او را وادار به ادامه دادن به تحصیل در رشته طبیعی کرد. سرانجام بی‌علاقه‌گی به رشته مورد نظر عمویش از یک‌سو و دل‌بسته‌گی‌اش به ادبیات از سوی دیگر باعث ترک تحصیل وی در کلاس یازدهم شد.[۵]

همسر فرهاد مهراد

فرهاد در سرآغاز دهه‌ی ۱۳۵۰ با دختری به نام مونیکا آشنا شد و با او ازدواج کرد ولی سرانجام این پیوند جدایی بود. مهراد در پایانه‌های دهه‌ی هفتاد با پوران گلفام ازدواج و تا پایان عمر خویش با او زندگی کرد.

فعالیت‌های هنری

فرهاد مهراد

پس از ترک تحصیل، فرهاد با یک گروه نوازنده‌ی ارمنی آشنا می‌شود و آموزش

نواختن با سازهای آن‌ها را در عمل تجربه می‌کند. پس از مدتی در همان گروه به‌عنوان نوازنده‌ی گیتار کارش را شروع کرد. گروه برای اجرای برنامه در باشگاه شرکت نفت روانه‌ی جنوب شد. به علت غیبت خواننده‌ی گروه در اولین شب اجرای برنامه، رهبر گروه از فرهاد می‌خواهد که جای خالی خواننده را پر کند. آشنایی فرهاد با ادبیات ملل و وسواس و حساسیت شدید وی در ادای درست کلمات باعث درخشش گروه و تمدید برنامه کار گروه هنری ارمنی شد.

فرهاد پس از گذشت مدتی به‌صورت انفرادی شروع به فعالیت کرد. در سال ۱۳۴۲ برای نخستین بار برای اجرای چند ترانه‌ی انگلیسی به برنامه‌ی تلویزیونی «واریته استودیو ب» رفت و مخاطبان بیشتری پیدا کرد.

در سال ۱۳۴۵ کار مشترک خود را با گروه بلاک کتس آغاز کرد و در آن گروه به نغمه‌سرایی آوازهایی از گرو‌ه‌های معروف موسیقی آن دوران روی آورد. آوازهایی چون: بیتل‌ها، انیمالز، بی‌جیز، فورتاپس و خوانندگان سرشناسی مانند: الویس پریسلی، ری چارلز، تام جونز، نینا سیمون، فرانک سیناترا و بسیاری دیگر. در آن بود که از مخاطبانش لقب «ری چارلز» ایران را گرفت.

فرهاد مهراد
فرهاد مهراد

فرهاد در سال ۱۳۴۸ جهت اجرای ترانه‌ی «مرد تنها» (با آهنگ‌سازی اسفندیار منفردزاده و شعر شهیار قنبری) در فیلم رضا موتوری (به کارگردانی مسعود  کیمیایی) انتخاب شد.

در سال۱۳۵۰ ترانه‌‌ی «جمعه»، (کار منفردزاده و قنبری) را برای فیلم «خداحافظ رفیق»، (به کارگردانی امیر نادری) را خواند. «مرد تنها» آن‌چنان پرطرفدار شد  که فرهاد را تبدیل به یک ستاره کرد.

فعالیت‌های سیاسی

همزمان با بالا‌ گرفتن تنش‌های سیاسی ایران در دهه‌ی پنجاه، ترانه‌هایی چون: شبانه۱، خسته، سقف، گنجشگک اشی مشی، آوار و شبانه۲ با اشعاری از احمد شاملو، شهیار قنبری و ایرج جنتی عطایی و صدای فرهاد منتشر شد.

فرهاد تا سال ۱۳۵۷ ترانه‌های بسیاری منتشر کرد. او هم‌چنین مدتی به خاطر اجرای ترانه‌های سیاسی‌اش دستگیر و روانه‌ زندان شد. در بهمن ۱۳۵۷ هم‌زمان با انقلاب ترانه‌ی معروفش  با عنوان «وحدت» با عبارت مشهور «والا پیمامدار محمد »، (آهنگ از منفردزاده، شعر از سیاوش کسرایی) را ضبط کرد.

ترانه آینه فرهاد مهراد

تمامی اشعاری که فرهاد مهراد اجرا کرده‌است دارای محتوای عمیق اجتماعی، سیاسی و گاه فلسفی است. از جمله می‌توان از ترانه‌ی آینه نام برد.

شعر این ترانه چنین است

می بینم صورتمو تو آینه

با لبی خسته می پرسم از خودم

این غریبه کیه از من چی می خواد

اون به من یا من به اون خیره شدم

باورم نمی شه هر چی می بینم

چشمامو یه لحظه رو هم می ذارم

بخودم می گم که این صورتکه

می تونم از صورتم ورش دارم

می کشم دستمو روی صورتم

هر چی باید بدونم دستم می گه

منو توی آیینه نشون می ده

می گه این تویی نه هیچ کس دیگه

جای پاهای تموم قصه ها

رنگ غربت تو تموم لحظه ها

مونده روی صورتت تا بدونی

حالا امروز چی ازت مونده به جا

آینه می گه تو همونی که یه روز

می خواستی خورشید و با دست بگیری

ولی امروز شهر شب خونت شده

داری بی صدا تو قلبت می میری

می شکنم آینه رو تا دوباره

نخواد از گذشته ها حرف بزنه

آینه می شکنه هزار تیکه می شه

اما باز تو هر تیکش عکس منه

عکس ها با دهن کجی بهم می گن

چشم امیدو ببر از آسمون

روزا با هم دیگه فرقی ندارن

بوی کهنگی میدن تمومشون

 سال‌های انزوا

فرهاد و همسرش

فرهاد پس از انقلاب از ادامه کارش منع و تقاضای چندباره‌اش برای بازنشر دوباره‌ی آثارش با مخالفت رو به رو شد.

بالاخره پس از چندین سال در سال ۱۳۷۳ آلبوم «خواب در بیداری» از فرهاد به انتشار رسید، این آلبوم چند ترانه فارسی-انگلیسی را شامل می‌شد. او آهنگ‌سازی این آلبوم را تنها با نواختن پیانو بر عهده گرفته بود.

حضور دوباره

فرهاد مهراد نخستین کنسرت بعد از انقلاب خود را در سال ۱۳۷۴ در شهر کلن آلمان به اجرا در آورد. این اولین کنسرت پاپ به شمار می‌رفت  که بعد از انقلاب در خارج از کشور از او اجرا شد. آلبوم «وحدت» که شامل ترانه‌های دهه ۱۳۵۰ فرهاد بود نیز در سال ۱۳۷۶ توسط فرد ناشناسی انتشار یافت.

مهراد در سال ۱۳۷۷ در یکی از هتل‌های شرق تهران  ضمن اجرای کنسرتی، انتشار آلبوم «برف» را نیز اعلام کرد.

درگذشت

فرهاد به بیماری هپاتیت نوع سی مبتلا بود و از مهرماه ۱۳۷۹ بیماری او شدت پیدا کرد.

وی در بهار سال ۱۳۸۱ درنتیجه عوارض کبدی ، برای مداوا  به شهر لیل فرانسه رفت و در نهم شهریور همان سال، در سن ۵۹ ساله‌گی در پاریس درگذشت. پس از درگذشت جمهوری اسلامی اجازه انتقال پیکر او به ایران را نداد و لاجرم خانواده‌ی وی فرهاد را در گورستان تیه در پاریس به‌خاک سپردند.

موزه خانه فرهاد

موزه خانه‌ی فرهاد

با تلاش و کوشش پوران گلفام (همسر آن هنرمند) در سال ۱۳۹۱ موزه‌ای از وسایل شخصی فرهاد مهراد زیر نام خانه فرهاد در موزه خانه سینما واقع در خیابان ولی‌عصر تهران به گردش در‌آمد.


 ترانه شناسی فرهاد مهراد

فارسی

سال نام اثر ترانه سرا یا شاعر آهنگساز موسیقی متن فیلم
۱۳۴۸ مرد تنها شهیار قنبری اسفندیار منفردزاده رضا موتوری
۱۳۴۹ جمعه شهیار قنبری اسفندیار منفردزاده خداحافظ رفیق (فیلم ۱۳۵۰)
۱۳۵۰ آینه‌ها اردلان سرفراز حسن شماعی زاده
۱۳۵۱ خسته تورج نگهبان محمد اوشال زنجیری
۱۳۵۲ اسیر شب عباس صفاری محمد اوشال
۱۳۵۲ شبانه ۱ احمد شاملو اسفندیار منفردزاده
۱۳۵۳ هفته خاکستری شهیار قنبری واروژان
۱۳۵۵ گنجشکک اشی مشی متلی به جا مانده از قدیم اسفندیار منفردزاده
۱۳۵۵ بوی عیدی شهیار قنبری اسفندیار منفردزاده
۱۳۵۵ کودکانه شهیار قنبری اسفندیار منفردزاده
۱۳۵۶ شبانه ۲ احمد شاملو اسفندیار منفردزاده
۱۳۵۶ جمعه برای جمعه (۲) شهیار قنبری اسفندیار منفردزاده
۱۳۵۶ سقف ایرج جنتی عطایی اسفندیار منفردزاده ماهی‌ها در خاک می‌میرند
۱۳۵۶ آوار شهیار قنبری فرهاد مهراد
۱۳۵۷ وحدت سیاوش کسرایی اسفندیار منفردزاده
۱۳۵۸ نجواها شهیار قنبری اسفندیار منفردزاده
۱۳۷۲ خواب در بیداری خوآن رامون خیمنس فرهاد مهراد
۱۳۷۲ کوچ بنفشه‌ها محمد رضا شفیعی کدکنی(با تغییراتی از فرهاد) فرهاد مهراد
۱۳۷۲ خیال خوشی ویلیام شکسپیر فرهاد مهراد
۱۳۷۲ تو را دوست دارم مهدی اخوان ثالث(با تغییراتی از فرهاد) فرهاد مهراد
۱۳۷۶ برف نیمایوشیج (با تغییراتی از فرهاد) فرهاد مهراد
۱۳۷۶ گاندی گاندی فرهاد مهراد
۱۳۷۶ رباعیات ابوسعید ابوالخیر فرهاد مهراد
۱۳۷۶ وقتی که بچه بودم اسماعیل خویی (با تغییراتی از فرهاد) فرهاد مهراد
۱۳۷۶ کتیبه فریدون رهنما فرهاد مهراد
۱۳۷۶ شب تیره ولادیمیر آگادُو فرهاد مهراد
۱۳۷۶ مرغ سحر ملک الشعرای بهار فرهاد مهراد
۱۳۷۶ بانوی گیسو حنایی ناظم حکمت (با تغییراتی از فرهاد) فرهاد مهراد
۱۳۷۶ گل یخ اسکار همرستاین دوم فرهاد مهراد
  • همچنین وی دکلمه دو غزل از حافظ و شعر آواز کرک از مهدی اخوان ثالث را نیز به صورت ضبط خانگی اجرا کرده بود که بعد از درگذشت او برای علاقه‌مندانش منتشر شد.

انگلیسی

توضیحات به فارسی نام آهنگ
فرهاد مهراد آهنگ‌های فراوانی را به زبان‌های غیرفارسی بازخوانی کرده بود که تنها این مقدار از آهنگ‌ها به صورت ضبط شده در دسترس می‌باشد.
اجرای زنده در کوچینی پنج دقیقه فرصت بگیر
Take five
اجرای زنده در کوچینی من جادویت می‌کنم
I put a spell on you
تک آهنگ استودیویی قبل از انقلاب ایران رمانسِ عشق
Romance of love
اجرای زنده در شو تلویزیونی رنگارنگ، دهه ۵۰ اگر تو بروی
If you go away
ضبط خانگی، دهه ۷۰ مسیح پایین بیا
Come down Jesus
ضبط خانگی طبیعتاً دوباره تنها
Alone again naturally
از آلبوم برف، سال انتشار ۱۳۷۹ گل یخ
Edelweiss
اجرای تصویری در تلویزیون ملّی، دهه ۴۰ روز تعطیل
Holiday
اجرای زنده در کنسرت خارج از ایران، دهه ۷۰ قلبم را رها کن
Unchain my heart
اجرای تصویری در تلویزیون ملّی، دهه ۴۰ هفت اتاق دلتنگی
7rooms of gloom
ضبط استودیویی در دهه ۶۰ آهنگ مستر
Master song
از آلبوم خواب در بیداری، سال انتشار ۱۳۷۲ آن روزها وقتی جوان بودم
Yesterday when I was young
تک آهنگ استودیویی قبل از انقلاب آرژانتین برایم گریه نکن
Don't cry for me Argentina
اجرای تصویری در تلویزیون ملّی، دهه ۴۰ دنیایی که ما می‌شناختیم
The world we knew
تک آهنگ استودیویی طلوع و غروب خورشید
Sunrise/Sunset
اجرای زنده در کوچینی دوباره با هم
Together again
ضبط خانگی در دهه ۶۰ مرد تنها
Solitary man
اجرای زنده در کنسرت خارج از ایران، دهه ۷۰ و از آلبوم خواب در بیداری، سال انتشار ۱۳۷۲ دیروز
Yesterday
از آلبوم خواب در بیداری، سال انتشار ۱۳۷۲ آسیاب‌های بادی ذهن تو
Windmills of your mind
اجرای زنده در کوچینی عشق برایم خوب بود
Love's been good to me
ضبط خانگی، دهه ۶۰ لیزای غمگین
Sad Lisa
تک آهنگ استودیویی قبل از انقلاب رویای کالیفرنیا
California dreamin
اجرای تصویری در تلویزیون ملّی، دهه ۴۰ خونه خورشیدِ در حال طلوع
The House of the rising Sun
اجرای زنده در کنسرت خارج از ایران، دهه ۷۰ بگذار باشد
Let it be
تک آهنگ استودیویی قبل از انقلاب تو یک دوست داشتی
You have got a friend
اجرای تصویری در تلویزیون ملّی، دهه ۴۰ آنجا خواهم بود
I'll be there (Damita Jo)
از آلبوم خواب در بیداری، سال انتشار ۱۳۷۲ اجازه نده دچار سوءتفاهم شوم
Don't let me be misunderstood
ضبط خانگی، دهه ۷۰ مثل یک آهنگ غمگین
Like a sad song
ضبط خانگی، دهه ۶۰ سوزان
Suzanne
اجرای تصویری در تلویزیون ملّی، دهه ۴۰ به روحم باور دارم
I believe to my soul
ضبط خانگی، دهه ۴۰ در آلبوم از دورها تو را صدا می‌کنم
I call you
از آلبوم خواب در بیداری، سال انتشار ۱۳۷۲ هی، این راهش نیست که خداحافظی کنی
Hey,that's no way to say goodbye
ضبط خانگی، دهه ۶۰ کارگر
Handyman
اجرای تصویری در تلویزیون ملّی، دهه ۴۰ بدون تو کجا می‌توانم بروم
Where can I go without you
ضبط خانگی، دهه ۴۰ در آلبوم از دورها درد
Hurt
ضبط خانگی، دهه ۴۰ در آلبوم از دورها تن‌ها قدم زدن
Walking alone
اجرای تصویری در تلویزیون ملّی، دهه ۴۰
You're just about to lose your clown
ضبط خانگی، دهه ۶۰ همه با من صحبت می‌کنند
Everybody's talking at me
اجرای زنده در کوچینی همدردی
Sympathy
از آلبوم خواب در بیداری با دکلمه‌ای فارسی، سال انتشار ۱۳۷۲ خیال خوشی
Good fantasies
اجرای زنده در کوچینی لحظه به لحظه
Moment to moment
اجرای زنده در کوچینی وقتی خورشید پایین بیاید
When the Sun comes down
ضبط خانگی، دهه ۴۰ در آلبوم از دورها اِلِنُر ریگبی/نام فامیلی انگلیسی
Eleanor rigby
از آلبوم خواب در بیداری، سال انتشار ۱۳۷۲ ملودی از بند رها شده
Unchained melody
اجرای زنده در کوچینی تو عاشقم نبودی
You won't love me
به فرانسوی، تک‌آهنگ استودیویی قبل از انقلاب بله
Qui
به اسپانیایی، ضبط خانگی در دهه ۴۰ و از آلبوم از دورها هیچ‌کس مرا دوست ندارد
Nadie me quiere
به آلمانی، اجرای زنده در کنسرت کلن آلمان در دهه ۷۰ شادی برای همه
An die freude
به ارمنی، ضبط خانگی در دهه ۶۰ بدون رفیق
ոչ ընկեր
به روسی و دکلمه‌ای فارسی، ضبط خانگی در دهه ۶۰ شب تیره
темная ночь
آهنگ رومانیایی بدون کلام، تنها با اجرای سوتی دشوار آهنگ رومانیایی
Romanian song
به فرانسوی، ضبط خانگی در دهه ۴۰ و از آلبوم از دورها اینجا زندگی می‌کنم
Ci je vivrai

      منابع