نمایش مبدأ برای احسان فریدی

{{جعبه زندگینامه| اندازه جعبه       =| عنوان             = | نام               = احسان فریدی| تصویر             = احسان فریدی؛2.jpg| اندازه تصویر      = ۲۴۰px| عنوان تصویر       = احسان فریدی| زادروز            = ۱۳۸۱| زادگاه            = تبریز، آذربایجان شرقی| تاریخ مرگ         = | مکان مرگ          = |عرض جغرافیایی محل دفن=|طول جغرافیایی محل دفن=|latd=|latm=|lats=|latNS=N|longd=|longm=|longs=|longEW=E| محل زندگی         = تبریز (تا ۱۴۰۳)، زندان مرکزی تبریز (۱۴۰۳-تا کنون)| ملیت              = | نژاد              = | تابعیت            = | تحصیلات            = مهندسی مکانیک| دانشگاه           = دانشگاه تبریز| پیشه              = دانشجو، فعال مدنی| سال‌های فعالیت     = ۱۴۰۰–۱۴۰۳| کارفرما           = | نهاد              = انجمن اسلامی دانشجویان| نماینده           = | شناخته‌شده برای    = فعالان دانشجویی و سیاسی، مردم ایران| نقش‌های برجسته     = | سبک               = | تأثیرگذاران       = | تأثیرپذیرفتگان    = | شهر خانگی         = | تلویزیون          = | لقب               = | حزب               = | جنبش              = | مخالفان           = نظام جمهوری اسلامی| هیئت              = | دین               =اسلام | مذهب              = | منصب              = | مکتب              = | آثار              = | خویشاوندان سرشناس = | فرزندان           = | جوایز             = | امضا              = | اندازه امضا       = | وبگاه             = | پانویس            =|اتهام‌ها=تبلیغ علیه نظام، اخلال در نظم عمومی، محاربه|مجازات=محکوم به اعدام}}'''احسان فریدی'''، (متولد سال ۱۳۸۱، تبریز) دانشجوی ۲۲ ساله رشته مهندسی مکانیک دانشگاه تبریز، یکی از دانشجویان نخبه‌ای است که پس از اتمام دبیرستان با معدل بالا در رشته ریاضی و فیزیک، در کنکور سراسری سال ۱۳۹۹ پذیرفته شد و وارد رشته مهندسی مکانیک دانشگاه تبریز، یکی از معتبرترین دانشگاه‌های شمال‌غرب ایران شد. احسان فریدی به دلیل فعالیت‌های سیاسی و انتقادی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۴۰۳ با حکم اعدام مواجه شد. او که پیش‌تر در اسفند ۱۴۰۲ به اتهام «تبلیغ علیه نظام» بازداشت و به شش ماه حبس محکوم شده بود، پس از آزادی موقت، در خرداد ۱۴۰۳ بار دیگر توسط مأموران امنیتی دستگیر و به [[زندان تبریز|زندان مرکزی تبریز]] منتقل شد. این بار، اتهام سنگین‌تری تحت عنوان «محاربه» به او نسبت داده شد که منجر به صدور حکم اعدام توسط شعبه دوم دادگاه انقلاب تبریز گردید. این حکم در دادگاه تجدیدنظر نیز تأیید شد و موجی از اعتراضات داخلی و بین‌المللی را به دنبال داشت.<ref name=":0">[https://iranhrs.org/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C/ بازداشت احسان فریدی توسط مأموران امنیتی - کانون حقوق بشر ایران] 1</ref><ref name=":1">[https://iranhrs.org/%D8%B5%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC/ صدور حکم اعدام برای احسان فریدی، دانشجوی دانشگاه تبریز - کانون حقوق بشر ایران] 2</ref><ref name=":2">[https://iranwire.com/fa/news-1/141076-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%BE-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85-%D8%B4%D8%AF/ احسان فریدی، دانشجوی تبریزی به اعدام محکوم شد - ایران وایر]</ref><ref name=":3">[https://hengaw.net/fa/news/2025/05/article-86 گزارشی از صدور حکم اعدام برای احسان فریدی دانشجوی اهل تبریز به اتهام "محاربه" - سازمان حقوق بشری هه‌نگاو]</ref><ref name=":4">[https://fa.iran-hrm.com/%D8%B5%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%DB%8C-%DB%B2%DB%B2-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%9B-%D8%A7%D9%81/ صدور حکم اعدام برای احسان فریدی؛ افزایش نگرانی‌ها از سرکوب دانشجویان در ایران - مانیتورینگ حقوق بشر ایران]</ref>

احسان فریدی در طول دوران بازداشت خود با محرومیت‌های گسترده‌ای از جمله عدم دسترسی به وکیل، محرومیت از ملاقات با خانواده و شرایط نامناسب زندان روبه‌رو شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که احسان فریدی تحت شکنجه‌های جسمی و روانی شدید قرار گرفته و حتی دست به اعتصاب غذا زده است تا به وضعیت خود اعتراض کند. خانواده او نیز در واکنش به این شرایط، بارها در مقابل زندان تبریز تجمع اعتراضی برگزار کردند و خواستار لغو حکم و برقراری عدالت شدند، اما با بی‌خبری و بلاتکلیفی مواجه شدند.<ref name=":5">[https://humanrightsinir.org/politicalprisoners-789/ گزارشی از بلاتکلیفی احسان فریدی در زندان مرکزی تبریز - حقوق بشر در ایران]</ref><ref name=":6">[https://bazdashtshodegan.com/%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%D8%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B4%D9%85-%D8%AF%D8%A7/ اعدام دانشجو، اعدام آینده ایران: خشم دانشجویان علیه حکم احسان فریدی - صدای بازداشت‌شدگان]</ref><ref name=":7">[https://www.tafsirkhabar.com/pages/index.php/fa/iran/ehsan-faridi-death-sentence-tabriz-revolutionary-court اعدام احسان فریدی: نمایش بی‌عدالتی رژیم جمهوری اسلامی در تبریز - تفسیر خبر]</ref>

سازمان‌های حقوق بشری از جمله کانون حقوق بشر ایران این حکم را به شدت محکوم کرده‌اند و به بیانیه‌ای از عفو بین‌الملل اشاره کرده‌اند که آن را نمونه‌ای از «سرکوب بی‌رحمانه مخالفان» در ایران دانسته و خواستار مداخله فوری جامعه جهانی شده است. همچنین، سازمان حقوق بشری هه‌نگاو گزارش داد که صدور این حکم بخشی از موج جدید سرکوب دانشجویان در ایران است. واکنش‌های داخلی نیز قابل توجه بود؛ دانشجویان دانشگاه تبریز با برگزاری تجمعات و انتشار بیانیه‌هایی، خشم خود را از این حکم ظالمانه ابراز کردند و خواستار لغو آن شدند. سازمان جوانان کمونیست نیز فراخوانی برای اعتراض سراسری در دانشگاه‌ها صادر کرد.<ref name=":1" /><ref name=":3" /><ref name=":8">[https://iranfreedom.net/%d8%b5%d8%af%d9%88%d8%b1-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d8%b8%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%a7%d9%86%d9%87-%d8%a7%d8%b9%d8%af%d8%a7%d9%85-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%db%8c-%d8%af%d8%a7%d9%86%d8%b4%d8%ac%d9%88%db%8c-%d8%b2%d9%86/ صدور حکم ظالمانه اعدام برای دانشجوی زندانی احسان فریدی - ایران آزادی]</ref><ref name=":9">[https://cyoiran.com/movements/daneshjoei/4465/ حکم اعدام احسان فریدی را با اعتراض سراسری دانشگاه‌ها لغو کنیم! - سازمان جوانان کمونیست]</ref>

پروسه قضایی احسان فریدی مملو از ابهام و نقض حقوق اولیه بود. او در دادگاهی فاقد شفافیت و بدون حضور وکیل مستقل محاکمه شد. اتهام «محاربه» که بر اساس شواهد مبهم و اعترافات اجباری تحت شکنجه به او نسبت داده شده بود، از سوی فعالان حقوق بشر به عنوان ابزاری برای ساکت کردن صداهای منتقد توصیف شده است. منابع متعدد گزارش داده‌اند که آقای فریدی در زندان تبریز در شرایطی غیرانسانی نگهداری می‌شود و از مراقبت‌های پزشکی محروم مانده است.<ref name=":10">[https://bciran.org/death-sentence-issued-for-ehsan-faridi-a-22-year-old-student-and-political-prisoner-in-tabriz/ صدور حکم اعدام برای احسان فریدی، دانشجوی ۲۲ ساله و زندانی سیاسی در تبریز - نفس در قفس]</ref><ref name=":11">[https://www.daadkhast.org/fa/petition/5680/ نه به حکم اعدام احسان فریدی دانشجوی آذربایجانی - دادخواست]</ref><ref name=":2" />

این مورد همچنین توجه جامعه بین‌المللی را جلب کرد. [[شورای ملی مقاومت ایران]] با صدور اطلاعیه‌ای این حکم را محکوم کرد و از جامعه جهانی خواست تا برای نجات جان فریدی اقدام کند. علاوه بر این، دادخواستی با عنوان «نه به حکم اعدام احسان فریدی» در پلتفرم دادخواست منتشر شد که تاکنون حمایت گسترده‌ای به دست آورده است.<ref name=":12">[https://iran-efshagari.com/%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%A9%D8%AF%D9%87-%D9%81/ محکومیت احسان فریدی دانشجوی دانشکده فنی تبریز به اعدام به‌خاطر هواداری از مجاهدین - ایران افشاگر]</ref><ref name=":11" />

پس از صدور حکم اولیه اعدام و چندین ماه بلاتکلیفی، در روز ۱۶ مهرماه ۱۴۰۴، حکم اعدام احسان فریدی از سوی دیوان عالی کشور تایید شده و در خطر اجرای حکم قرار گرفته است.<ref name=":14" />