۱٬۰۴۴
ویرایش
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۶: | خط ۶: | ||
| abovestyle = background: #CD853F | | abovestyle = background: #CD853F | ||
| aboveclass = fn org | | aboveclass = fn org | ||
| above = | | above = عباس میرزا | ||
| imagestyle = | | imagestyle = | ||
| captionstyle = | | captionstyle = | ||
| image =[[پرونده: | | image =[[پرونده:عباس میرزا.jpg|بندانگشتی|وسط|]] | ||
| caption = | | caption = | ||
خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| label2 = نام | | label2 = نام | ||
| data2 = | | data2 = عباس میرزا | ||
| label3 = نام کامل | | label3 = نام کامل | ||
| data3 = | | data3 = | ||
| label4 = نامهای دیگر | | label4 = نامهای دیگر | ||
| data4 = | | data4 = | ||
| label5 = منصب | | label5 = منصب | ||
| data5 = | | data5 = ولیعهد فتحعلیشاه و حاکم آذربایجان | ||
| label6 = لقب | | label6 = لقب | ||
| data6 = | | data6 = | ||
| label7 = نژاد | | label7 = نژاد | ||
| data7 = | | data7 = | ||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
| data9 = | | data9 = | ||
| label10 = زادگاه | | label10 = زادگاه | ||
| data10 = | | data10 = لاریجان آمل | ||
| label11 = تختگاه | | label11 = تختگاه | ||
| data11 = | | data11 = | ||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
| header14 = | | header14 = | ||
| label15 = شناخته شده | | label15 = شناخته شده | ||
| data15 = | | data15 = جنگ با روسیه و تلاش برای انجام اصلاحات در ایران | ||
| label16 = دوره | | label16 = دوره | ||
| data16 = | | data16 = سلطنت پدرش فتحعلیشاه | ||
| label17 = پیش از | | label17 = پیش از | ||
| data17 = | | data17 = | ||
| label18 = پس از | | label18 = پس از | ||
| data18 = | | data18 = | ||
| label19 = دوران سلطنت | | label19 = دوران سلطنت | ||
| data19 = | | data19 = | ||
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
| data26 = | | data26 = | ||
| label27 = نام پدر | | label27 = نام پدر | ||
| data27 = | | data27 = فتحعلیشاه | ||
| label28 = نام مادر | | label28 = نام مادر | ||
| data28 = | | data28 = | ||
| label29 = همسران | | label29 = همسران | ||
| data29 = | | data29 = خرده خانم | ||
| label30 = فرزندان | | label30 = فرزندان | ||
| data30 = | | data30 = | ||
خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
| data31 = | | data31 = | ||
}} | }} | ||
'''عباس میرزا''' (زاده ۱۱۶۸ هجری خورشیدی، لاریجان آمل - درگذشته ۱۲۱۲ خورشیدی، مشهد) یکی از شاهزادگان | '''عباس میرزا''' (زاده ۱۱۶۸ هجری خورشیدی، لاریجان آمل - درگذشته ۱۲۱۲ خورشیدی، مشهد) یکی از شاهزادگان [[قاجاریان|قاجار]]، فرزند فتحعلیشاه و آسیه خانم بود. وی ولیعهد و والی آذربایجان بود و قبل از مرگ پدرش از دنیا رفت. جنگهای ایران و روسیه و عهدنامههای [[قرارداد گلستان|گلستان]] و [[قرارداد ترکمن چای|ترکمانچای]] در دوران ولیعهدی وی بود.<ref name=":0">بیوگرافی - [http://azadamirkhizi.blogfa.com/tag/عباس-میرزا عباس میرزا]</ref> | ||
وی برخلاف سایر شاهزادگان انسان بافضیلت و متواضعی بود و تلاش داشت اصلاحاتی در ایران انجام دهد.<ref name=":3">پدر و پسر - [http://www.pedaropesar.com/the-ifs-of-irans-history/177-the-ifs-of-irans-history-if-42 اگر پس از فتحعلی شاه، عباس میرزا به سلطنت میرسید]</ref><ref name=":4">پارسینه - [http://www.parsine.com/fa/news/191810/جملات-تأمل-برانگیز-عباس-میرزا-ولیعهد-فتحعلیشاه-به-سفیر-فرانسه-در-ایران جملات تأملبرانگیز عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه به سفیر فرانسه در ایران]</ref> | وی برخلاف سایر شاهزادگان انسان بافضیلت و متواضعی بود و تلاش داشت همراه با مشاور دانشمندش [[قائممقام فراهانی]] اصلاحاتی در [[ایران]] انجام دهد.<ref name=":3">پدر و پسر - [http://www.pedaropesar.com/the-ifs-of-irans-history/177-the-ifs-of-irans-history-if-42 اگر پس از فتحعلی شاه، عباس میرزا به سلطنت میرسید]</ref><ref name=":4">پارسینه - [http://www.parsine.com/fa/news/191810/جملات-تأمل-برانگیز-عباس-میرزا-ولیعهد-فتحعلیشاه-به-سفیر-فرانسه-در-ایران جملات تأملبرانگیز عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه به سفیر فرانسه در ایران]</ref> در کتاب «عباس میرزا» وی به عنوان رشیدترین و میهنپرستترین فرزند خاندان قاجار معرفی شده است.<ref>کتابناک - [http://ketabnak.com/book/71444/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D9%88-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C عباس میرزا و جنگ های ایران با روسیه تزاری]</ref> | ||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
هرات در محاصره بود که شاه قاجار به دلیلی نامعلوم عباس میرزا را فراخواند. سپهسالار ایران، فرزند خویش را برای ادامه محاصره شورشیان در هرات باقی گذاشت و عازم تهران شد اما در حوالی مشهد، بیماری کهنه کلیویش تشدید شده و در شهر مشهد دار فانی را وداع گفت. برخی مورخین به نقش پزشک انگلیسی عباس میرزا در مرگ او اشاره کرده و قائل به مسموم شدن ولیعهد میباشند اما صحت و سقم این ادعا هرگز مشخص نشدهاست.<ref name=":0" /> | هرات در محاصره بود که شاه قاجار به دلیلی نامعلوم عباس میرزا را فراخواند. سپهسالار ایران، فرزند خویش را برای ادامه محاصره شورشیان در هرات باقی گذاشت و عازم تهران شد اما در حوالی مشهد، بیماری کهنه کلیویش تشدید شده و در شهر مشهد دار فانی را وداع گفت. برخی مورخین به نقش پزشک انگلیسی عباس میرزا در مرگ او اشاره کرده و قائل به مسموم شدن ولیعهد میباشند اما صحت و سقم این ادعا هرگز مشخص نشدهاست.<ref name=":0" /> | ||
[[پرونده:کتاب عباس میرزا.jpg|بندانگشتی|در کتاب «عباس میرزا» وی به عنوان رشیدترین و میهنپرستترین فرزند خاندان قاجار معرفی شده است.]] | |||
== عباس میرزا در حکومت آذربایجان == | == عباس میرزا در حکومت آذربایجان == | ||
اواخر ماه ذیحجه ۱۲۱۳ هجری قمری عباس میرزا به شهر تبریز وارد شد. کلیه حکام شهرها و امراء و سران عشایر و طوایف و همه بیگلربیگیان که از مدتها پیش انتظار او را میکشیدند در دروازهٔ تبریز اجتماع کرده بودند. او پس از ورود به این سرزمین دست به اصلاحاتی در آذربایجان زد، او به کارهای دیوانی نظم و ترتیبی خاص داد وی طرز جمعآوری مالیات و عواید دولتی ظالمانه و برخلاف اخلاق و عدالت را سامان داد. عباس میرزا دستور داد شهرهای مهم آذربایجان، از جمله اردبیل و خوی و مراغه و غیره از شکل قبلی خارج شوند و مخصوصاً ترتیب خیابانها و عمارات دولتی به طرز نوین احداث گردد. او در شهر تبریز بناها و ساختمانهای عمومی و گردشگاههای مختلفی را ایجاد کرد و بخاطر رفاه حال عموم، دستور داد اماکن و باغهای عمومی مفرح و دلانگیزی در داخل شهر تبریز ساخته شوند.<ref name=":0" /> | اواخر ماه ذیحجه ۱۲۱۳ هجری قمری عباس میرزا به شهر تبریز وارد شد. کلیه حکام شهرها و امراء و سران عشایر و طوایف و همه بیگلربیگیان که از مدتها پیش انتظار او را میکشیدند در دروازهٔ تبریز اجتماع کرده بودند. او پس از ورود به این سرزمین دست به اصلاحاتی در آذربایجان زد، او به کارهای دیوانی نظم و ترتیبی خاص داد وی طرز جمعآوری مالیات و عواید دولتی ظالمانه و برخلاف اخلاق و عدالت را سامان داد. عباس میرزا دستور داد شهرهای مهم آذربایجان، از جمله اردبیل و خوی و مراغه و غیره از شکل قبلی خارج شوند و مخصوصاً ترتیب خیابانها و عمارات دولتی به طرز نوین احداث گردد. او در شهر تبریز بناها و ساختمانهای عمومی و گردشگاههای مختلفی را ایجاد کرد و بخاطر رفاه حال عموم، دستور داد اماکن و باغهای عمومی مفرح و دلانگیزی در داخل شهر [[تبریز]] ساخته شوند.<ref name=":0" /> | ||
== عهدنامههای گلستان و ترکمانچای == | == عهدنامههای گلستان و ترکمانچای == | ||
خط ۱۲۰: | خط ۱۲۱: | ||
عباس میرزا آخرین نیروهای خود را در سردارآباد متمرکز و به سال ۱۲۴۳ هجری قمری با قوای روسیه به نبردی سخت پرداخت اما نرسیدن آذوقه و جیره و مواجب سپاهیان از تهران باعث تضعیف و متزلزل کردن روحیه سربازان ایرانی شد و سردارآباد به تصرف سردار روس درآمد و قوای ایران به کلی از ساحل چپ رود ارس به داخل آذربایجان رانده شدند. با خیانت آصفالدوله تبریز توسط ارتش روسیه تصرف شد و نیروهای ارتش روسیه تا دهخوارقان پیش رفتند و عباس میرزا به ناچار تقاضای صلح کرد.<ref name=":1">عباس میرزا نایب السلطنه - [http://rijaldb.com/fa/5982/عباس+میرزا+نایب+السلطنه مناصب و مشاغل]</ref> | عباس میرزا آخرین نیروهای خود را در سردارآباد متمرکز و به سال ۱۲۴۳ هجری قمری با قوای روسیه به نبردی سخت پرداخت اما نرسیدن آذوقه و جیره و مواجب سپاهیان از تهران باعث تضعیف و متزلزل کردن روحیه سربازان ایرانی شد و سردارآباد به تصرف سردار روس درآمد و قوای ایران به کلی از ساحل چپ رود ارس به داخل آذربایجان رانده شدند. با خیانت آصفالدوله تبریز توسط ارتش روسیه تصرف شد و نیروهای ارتش روسیه تا دهخوارقان پیش رفتند و عباس میرزا به ناچار تقاضای صلح کرد.<ref name=":1">عباس میرزا نایب السلطنه - [http://rijaldb.com/fa/5982/عباس+میرزا+نایب+السلطنه مناصب و مشاغل]</ref> | ||
[[پرونده:عباس میرزا در حال سرکشی از اردوگاه قشون قاجار در مرز ایران و روسیه.jpg|بندانگشتی|عباس میرزا در حال سرکشی از اردوگاه قشون قاجار در مرز ایران و روسیه]] | |||
در | در نتیجه در ترکمنچای عهدنامهٔ دیگری بر ایران تحمیل شد که علاوه بر شهرهایی که در پی عهدنامهٔ گلستان از ایران جدا شده بود شهرهای جدیدی به همراه غرامت ۲۰ میلیون روبلی به ایران تحمیل شد.<ref name=":0" /> | ||
== اصلاحطلبی عباس میرزا == | == اصلاحطلبی عباس میرزا == | ||
عباس میرزا ولیعهد | عباس میرزا ولیعهد ایران در زمان سلطنت فتحعلیشاه را باید آغازگر اصلاحات در عصر قاجار قلمداد کرد. سیاستمداری که با درک عقبماندگی ایران نسبت به کشورهای اروپایی به دنبال انجام اصلاحات سیاسی، نظامی و اقتصادی در دربار قاجار برآمد. اصلاحاتی که البته با توجه به عمر کوتاه او و عوامل مختلف داخلی و خارجی عمدتاً به سرانجام مطلوب نرسید. | ||
اروپا در قرن ۱۸ با گذر از دالانهای تاریک قرون وسطی وارد عصر جدید شده بود. با پشت سر گذاشتن انقلاب صنعتی از نظر علمی و فنی رشدی مداوم را تجربه میکرد. رشدی که شکاف میان قدرتهای اروپایی و قدرتهای شرقی همچون ایران را بیشتر نمایان میکرد و قدرتهای اروپایی نوپا را بر امپراطوریهای کهن شرقی مسلط میساخت. ایران عصر قاجار هم به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و همچنین منابع عظمیش، ناچار به رویارویی با این قدرتهای نوظهور شد. جنگهای ایران و | اروپا در قرن ۱۸ با گذر از دالانهای تاریک قرون وسطی وارد عصر جدید شده بود. با پشت سر گذاشتن انقلاب صنعتی از نظر علمی و فنی رشدی مداوم را تجربه میکرد. رشدی که شکاف میان قدرتهای اروپایی و قدرتهای شرقی همچون ایران را بیشتر نمایان میکرد و قدرتهای اروپایی نوپا را بر امپراطوریهای کهن شرقی مسلط میساخت. ایران عصر قاجار هم به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و همچنین منابع عظمیش، ناچار به رویارویی با این قدرتهای نوظهور شد. جنگهای ایران و روسیه نقطه عطفی در رویارویی ایران با قدرتهای جدید اروپایی و درک عقب ماندگی کشور بود. حس تجاوزطلبی ناشی از قدرت روسها که با تصرف بخشهایی از خاک ایران همراه شد، آغازگر جنگهای طولانی ایران و روس گردید. شکستهای مداوم در این جنگها و امضای قراردادهای ننگین گلستان و ترکمانچای ضربه سنگینی به ایران وارد ساخت و برخی از دولتمردان قاجار همچون عباس میرزا را از خواب غفلت بیدار کرد تا نخستین گامها را در جهت اصلاحات، آن هم از درون نظام سیاسی بردارند. جنگهای ایران و روس هرچند آسیبهای جبران ناپذیری برای ایران داشت و بخشهای وسیعی از خاک کشور را از ایران جدا ساخت اما این مزیت را داشت تا عباس میرزا را با کاستیها و عقبماندگیهای جامعه ایرانی در برابر جهان مدرن آشنا سازد و عزم او را برای آغاز اصلاحات و تجددگرایی جزمتر کند. اصلاحاتی که با محوریت ایالت آذربایجان در ابعاد مختلف نظامی، اقتصادی و فرهنگی آغاز شد. | ||
[[پرونده:عباس میرزا و مشاورش قائممقام فراهانی.jpg|بندانگشتی|عباس میرزا و مشاورش قائممقام فراهانی]] | |||
=== ایجاد ارتش نوین === | === ایجاد ارتش نوین === | ||
عباس میرزا در این اندیشه بود که چرا سپاهیانش با همه جانفشانیها نتوانستند در برابر نظامیان روس تاب مقاومت بیاورند و هر بار با شکستی سنگینتر میدان را ترک کردهاند. | عباس میرزا در این اندیشه بود که چرا سپاهیانش با همه جانفشانیها نتوانستند در برابر نظامیان روس تاب مقاومت بیاورند و هر بار با شکستی سنگینتر میدان را ترک کردهاند. عباس میرزا و مشاور دانشمند او «قائم مقام فراهانی» با پی بردن به دلایل شکست ایرانیان که ریشه در عقبماندگی همهجانبه ایران داشت، درصدد جبران آن برآمدند. در این راه ابتدا قوای نظامی مدرنی به نام نظام جدید براساس الگوی ارتشهای نوین اروپایی ایجاد شد. | ||
عباس میرزا بر تجهیز و نوسازی ارتش ایران تأکید بسیار داشت. | عباس میرزا بر تجهیز و نوسازی ارتش ایران تأکید بسیار داشت. در واقع، نظریه ترقی در پرتو اقتدار نظامی، اندیشه محوری عباس میرزا و پاسخ اصلی او را در ایجاد دگرگونی سیاسی و اجتماعی و طریق نجات ملک و ملت از عقبماندگی تشکیل میداد. جز ملاحظات و مطالعات او دربارهٔ اقتدار و تفوق حکومت روسیه و تاریخ و شکوفایی این کشور و بنیاد جسارت روسها برای یورش به خاک ایران و عثمانی، طبعاً آگاهیهای او دربارهٔ پیروزیهای ناپلئون بناپارت و اوضاع پیشرفته اروپا که از راههای گوناگون، از جمله نامههای ناپلئون به فتحعلیشاه، گفتگو با رومیو، ژوبر و دیگر اعضای هیئت ژنرال گاردان حاصل میشد و بخشی از آن در سخنان و درد دلهای نایب السلطنه با ژوبر تبلور دارد، نقشی اساسی را در سوق دادن اندیشه عباس میرزا به سوی این نظریه ایفا میکرد. بر این اساس در عصر نبردهای نظامی میان قدرتهای بزرگ اروپایی عباس میرزا بیش از پیش به این موضوع میاندیشید که ترقی و قدرت یافتن مملکت جز از طریق تقویت قوای نظامی میسر نیست. به همین دلیل ایجاد ارتش نوین در مرکز اصلاحات عباس میرزا قرار گرفت و او با کمک گرفتن از مستشاران فرانسوی و انگلیسی نیروی نظامی متشکل و منظمی را شکل داد. | ||
=== فرستادن محصلین به اروپا برای آشنایی با علوم جدید === | === فرستادن محصلین به اروپا برای آشنایی با علوم جدید === | ||
خط ۱۴۱: | خط ۱۴۳: | ||
=== تلاش در اصلاح امور اداری و حکمرانی === | === تلاش در اصلاح امور اداری و حکمرانی === | ||
تلاشهای اصلاحگرایانه عباس میرزا مواردی همچون تفکیک املاک خالصه از موقوفات و توقف تصرفات حکومتی در موقوفات، تعیین «روز مظالم» برای مردمی که بهواسطه استبداد | تلاشهای اصلاحگرایانه عباس میرزا مواردی همچون تفکیک املاک خالصه از موقوفات و توقف تصرفات حکومتی در موقوفات، تعیین «روز مظالم» برای مردمی که بهواسطه استبداد تاریخی حاکم بر ایران هیچگاه فرصتی برای سخن با حاکمان و رد مظالم نداشتند و تلاش برای اتحاد میان کشورهای اسلامیبه ویژه ایران و عثمانی را که در آن زمان دو قدرت اصلی جهان اسلام بودند نیز دربر گرفت؛ ولیعهد همچنین برای رونق بخشیدن به چراغ اقتصاد کشور تلاش خود را برای راه انداختن واحدهای اقتصادی در آذربایجان به کار بست و با هدف حمایت از تولیدات داخلی و استقلال اقتصادی دستور تعرفهگذاری بر کالاهای خارجی را صادر کرد. این اقدام هرچند کشورهای خارجی به ویژه انگلستان را ناخشوند ساخت اما به بهبود شرایط اقتصادی و صنایع آذربایجان کمک شایانی کرد. از سوی دیگر با واردکردن ماشین چاپ به ایران تلاش کرد تا ایرانیان علاوه بر ابزار و صنایع جدید با اندیشههای نو نیز آشنا شوند. اغلب این سیاستهای اصلاحی به دلیل عمر کوتاه عباس میرزا و مخالفان داخلی و خارجی ناتمام ماند.<ref name=":5" /> | ||
== دلایل ناکامی اصلاحات عباسمیرزا == | == دلایل ناکامی اصلاحات عباسمیرزا == | ||
خط ۱۴۸: | خط ۱۵۰: | ||
=== اتکا به قدرتهای خارجی === | === اتکا به قدرتهای خارجی === | ||
خوشبینی عباس میرزا به کشورهای خارجی همچون فرانسه و انگلستان که او تلاش داشت از آنها به عنوان سدی در برابر هجوم سنگین روسها به ایران استفاده کند عامل ناکامی تلاشهای اصلاحگرانه او به ویژه در بخش نظامی شد. در حالیکه او به خدمات مستشاران فرانسوی و انگلیسی در ارتش ایران برای شکست روسها حساب باز کرده بود؛ ابتدا فرانسویها و سپس انگلیسیها در بزنگاه تاریخی نبرد ایران و روس پشت ارتش عباس میرزا را خالی کردند. «کمی پس از آغاز تعلیمات اعضای هیئت گاردان در میان قشون ایران، آنان به پیروی از صلح تیلسیت و به دستور صریح ناپلئون امپراتور فرانسه برای برقراری صلحی به نفع روسها دست به تلاش وسیعی زدند، افزون بر این، ژنرال گاردان در لحظات حساسی از جنگ ایران و روسیه نیز با صراحت تمام به مستشاران نظامی حاضر در آذربایجان دستور داد تا از ادامه تعلیمات نظامی به قوای ایران امتناع ورزند. | خوشبینی عباس میرزا به کشورهای خارجی همچون فرانسه و انگلستان که او تلاش داشت از آنها به عنوان سدی در برابر هجوم سنگین روسها به ایران استفاده کند عامل ناکامی تلاشهای اصلاحگرانه او به ویژه در بخش نظامی شد. در حالیکه او به خدمات مستشاران فرانسوی و انگلیسی در ارتش ایران برای شکست روسها حساب باز کرده بود؛ ابتدا فرانسویها و سپس انگلیسیها در بزنگاه تاریخی نبرد ایران و روس پشت ارتش عباس میرزا را خالی کردند. «کمی پس از آغاز تعلیمات اعضای هیئت گاردان در میان قشون ایران، آنان به پیروی از صلح تیلسیت و به دستور صریح ناپلئون امپراتور فرانسه برای برقراری صلحی به نفع روسها دست به تلاش وسیعی زدند، افزون بر این، ژنرال گاردان در لحظات حساسی از جنگ ایران و روسیه نیز با صراحت تمام به مستشاران نظامی حاضر در آذربایجان دستور داد تا از ادامه تعلیمات نظامی به قوای ایران امتناع ورزند.» | ||
این مسئله را بار دیگر انگلیسیها ایجاد کردند. | این مسئله را بار دیگر انگلیسیها ایجاد کردند. پس از خروج فرانسویها از ایران و ورود انگلیسیها هنگامی که در اثنای جنگ و بحبوحهای که آتش و خون همه جا را فرا گرفته و تعیین سرنوشت جنگ به مرحله حساس رسید، ناگهان به سبب آنکه دیپلماسی انگلستان تغییر جهت داده و با روسها مصالحه کرد، ایرانیان مکلف شدند که کوتاه بیایند و دستورات انگلیسیها را به اجرا درآورند و به افسران و نظامیان انگلیسی دستور داده میشد که از قشون کناره بگیرند.» در پی آن عباس میرزا با روسها از در مصالحه برآمدو تنها امتیازی که حاصل شد حمایت روسها از او و خاندانش برای جانشینی فتحعلیشاه بود. | ||
=== نتیجهگیری === | === نتیجهگیری === | ||
اصلاحات عباس میرزا در زمان صدارتش هرچند عمدتاً محدود به آذربایجان بود اما گام نخست برای خروج ایران از انزوا و عقب ماندگی محسوب میشد. گامی که پس از او توسط افرادی همچون قائم مقام و امیرکبیر که در دستگاه عباس میرزا پرورش یافته بودند، ادامه پیدا کرد. با این حال اصلاحات عباس میرزا در عرصههای مختلف از بسیاری جهات | اصلاحات عباس میرزا در زمان صدارتش هرچند عمدتاً محدود به آذربایجان بود اما گام نخست برای خروج ایران از انزوا و عقب ماندگی محسوب میشد. گامی که پس از او توسط افرادی همچون قائم مقام و امیرکبیر که در دستگاه عباس میرزا پرورش یافته بودند، ادامه پیدا کرد. با این حال اصلاحات عباس میرزا در عرصههای مختلف از بسیاری جهات با شکست مواجه شد تا او همانگونه که به عنوان آغازگر اصلاحات و بانی نظام جدید در ایران لقب گرفته عنوان اصلاحگر ناکام را هم از آن خود کند؛ ولیعهدی که سرانجام در ۴۴ سالگی بر اثر بیماری درگذشت.<ref name=":5">تاریخ ما - [https://tarikhema.org/contemporary/iranc/qajarian/11758/زندگینامه-عباس-میرزا-ولیعهد-ایران-در-ز/ زندگینامه عباس میرزا ولیعهد ایران در زمان سلطنت فتحعلیشاه]</ref> | ||
== فضائل عباس میرزا == | == فضائل عباس میرزا == | ||
[[پرونده:پارکی به نام عباس میرزا در تبریز.jpg|بندانگشتی|پارکی به نام عباس میرزا در تبریز]] | |||
سرهنگ فرانسوی گاسپار دروویل که در سال ۱۸۱۲ میلادی به ایران سفر کرده، یک فصل از کتاب خود را به عباس میزرا اختصاص دادهاست. او در بخشی از این کتاب میگوید: | سرهنگ فرانسوی گاسپار دروویل که در سال ۱۸۱۲ میلادی به ایران سفر کرده، یک فصل از کتاب خود را به عباس میزرا اختصاص دادهاست. او در بخشی از این کتاب میگوید: | ||
خط ۱۶۷: | خط ۱۷۰: | ||
== نامه قائممقام فراهانی به همسرش (خواهر عباسمیرزا) پس از مرگ عباسمیرزا == | == نامه قائممقام فراهانی به همسرش (خواهر عباسمیرزا) پس از مرگ عباسمیرزا == | ||
شاهزاده جان قربانت شوم! ز دوری تو نمردم چه لاف مهر زنم که خاک بر سر من باد و مهربانی من. اما یقین بدانید که در این واقعه هایله که خاک بر سر من و ایران شد، تلف خواهم گردید. دریغ و درد که آسمان نخواست ایران نظام گیرد و دولت و دین انتظام پذیرد. در این اعصار و اعوام کسی مثل ولیعهد جنت مکان یاد ندارد؛ عدل محض بود، محض عدل بود. حق خدمت خوب میدانست و قدر نوکر خوب میشناخت. به خدمت جزیی نعمت کلی میداد، ایتام را پدر بود و ارامل را پسر. اهل آذربایجان در مدت سی سال، پرورده احسان بودند. اهل خراسان را در این مدت سه سال، چنان بنده عدل و انعام و غلام فضل و اکرام خود فرمودند که صد برابر | شاهزاده جان قربانت شوم! ز دوری تو نمردم چه لاف مهر زنم که خاک بر سر من باد و مهربانی من. اما یقین بدانید که در این واقعه هایله که خاک بر سر من و ایران شد، تلف خواهم گردید. دریغ و درد که آسمان نخواست ایران نظام گیرد و دولت و دین انتظام پذیرد. در این اعصار و اعوام کسی مثل ولیعهد جنت مکان یاد ندارد؛ عدل محض بود، محض عدل بود. حق خدمت خوب میدانست و قدر نوکر خوب میشناخت. به خدمت جزیی نعمت کلی میداد، ایتام را پدر بود و ارامل را پسر. اهل آذربایجان در مدت سی سال، پرورده احسان بودند. اهل خراسان را در این مدت سه سال، چنان بنده عدل و انعام و غلام فضل و اکرام خود فرمودند که صد برابر مطیعتر از اهل آن سامان شده بودند. این غلام پیر به چه زبان بگوید و به چه بیان بنویسد؟ خدا نخواست که جهان در عهد جهانداری او زنده و نازنده شود!<ref name=":0" /> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
[[رده:فرماندهان نظامی تاریخ ایران]] | |||
[[رده:شخصیتها]] | |||
[[رده:ملیگرایان اهل ایران]] | |||
[[رده:شاهزادگان قاجار]] |
ویرایش