۱٬۰۴۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:قلمرو سلوکیان.jpg|بندانگشتی|378x378پیکسل|'''قلمرو سلوکیان''']] | [[پرونده:قلمرو سلوکیان.jpg|بندانگشتی|378x378پیکسل|'''قلمرو سلوکیان در دوره اقتدار خود''']] | ||
'''سلوکیان''' یا '''اسالکه''' نام سلسله‌ای بود که در میان سال‌های ۳۱۲ تا ۶۴ پیش از میلاد بر آسیای غربی فرمان می‌راند.<ref name=":0" />از دویست و چهل و هشت سال مدت سلطنت آنان، حدود شصت و پنج سال (۳۱۲ تا ۲۴۷ پیش از میلاد) بر [[ایران]] فرمانروایی کردند و اشکانیان بعد از این مدت آنان را از خاک ایران بیرون کردند.<ref>ایران پدیا - [[تاریخ ایران باستان]]</ref> | '''سلوکیان''' یا '''اسالکه''' نام سلسله‌ای بود که در میان سال‌های ۳۱۲ تا ۶۴ پیش از میلاد بر آسیای غربی فرمان می‌راند.<ref name=":0" />از دویست و چهل و هشت سال مدت سلطنت آنان، حدود شصت و پنج سال (۳۱۲ تا ۲۴۷ پیش از میلاد) بر [[ایران]] فرمانروایی کردند و [[شاهنشاهی اشکانی|اشکانیان]] بعد از این مدت آنان را از خاک ایران بیرون کردند.<ref>ایران پدیا - [[تاریخ ایران باستان]]</ref> | ||
پس از مرگ اسکندر مقدونی سرزمین‌های او میان سردارانش تقسیم‌شدند. سلوکیان جانشینان سلوکوس یکم بودند که در ۳۰۶ پیش از میلاد به قدرت رسید. مصر باستان نیز به دودمان بطلمیوسی (یا بطالسه) و یونان و بخش‌های اروپایی امپراتوری اسکندر نیز به مقدونیان رسید.<ref name=":0">تاریخچه جهان - [http://ourhistory.mihanblog.com/post/4 سلوکیان] </ref> | پس از مرگ اسکندر مقدونی سرزمین‌های او میان سردارانش تقسیم‌شدند. سلوکیان جانشینان سلوکوس یکم بودند که در ۳۰۶ پیش از میلاد به قدرت رسید. مصر باستان نیز به دودمان بطلمیوسی (یا بطالسه) و یونان و بخش‌های اروپایی امپراتوری اسکندر نیز به مقدونیان رسید.<ref name=":0">تاریخچه جهان - [http://ourhistory.mihanblog.com/post/4 سلوکیان] </ref> | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
سلوکیان برای این پادشاهی بزرگ، دو پایتخت در نظر گرفتند. یکی انطاکیه در سوریه و دیگری سلوکیه در عراق امروزی.<ref name=":2">isatc - [http://isatc.ir/about-seleucia/ سلوکیان که بودند؟ (آغاز و پایان یک امپراتوری)]</ref> در اين دوره تمدن يونانى در ايرانيان ساکن شهرها تأثير کرد.<ref>آفتاب - [http://www.aftabir.com/government/iran/history/duration/beforeislam_civilization_solookian.php سلوکیان] </ref> | سلوکیان برای این پادشاهی بزرگ، دو پایتخت در نظر گرفتند. یکی انطاکیه در سوریه و دیگری سلوکیه در عراق امروزی.<ref name=":2">isatc - [http://isatc.ir/about-seleucia/ سلوکیان که بودند؟ (آغاز و پایان یک امپراتوری)]</ref> در اين دوره تمدن يونانى در ايرانيان ساکن شهرها تأثير کرد.<ref>آفتاب - [http://www.aftabir.com/government/iran/history/duration/beforeislam_civilization_solookian.php سلوکیان] </ref> | ||
= پیدایش = | سرانجام چیرگی روم بر دولت کوچک‌شده آنها در ۶۴ (پیش از میلاد) در سوریه سلوکیان را به نابودی کشاند.<ref name=":1" /> | ||
== پیدایش سلوکیان == | |||
[[پرونده:سردیس سلوکوس یکم از جنس مرمر؛ موزه لوور پاریس.jpg|بندانگشتی|سردیس سلوکوس یکم از جنس مرمر؛ موزه لوور پاریس]] | [[پرونده:سردیس سلوکوس یکم از جنس مرمر؛ موزه لوور پاریس.jpg|بندانگشتی|سردیس سلوکوس یکم از جنس مرمر؛ موزه لوور پاریس]] | ||
پس از مرگ اسکندر (۳۲۳ | پس از مرگ اسکندر (۳۲۳ پیش از میلاد) فتوحاتش میان سردارانش تقسیم شد و بیشتر متصرفات آسیایی او که ایران هستهٔ آن بود به سلوکوس اول رسید. به این ترتیب ایران تحت حکومت سلوکیان در آمد. پس از مدتی پارتها نفوذ خود را گسترش دادند و سرانجام توانستند عاملی برای نابودی سلوکیان شوند. | ||
از دویست و چهل و هشت سال (۳۱۲ | از دویست و چهل و هشت سال (۳۱۲ تا ۶۴ پیش از میلاد) مدت سلطنت آنان، ایران بیش از شصت و پنج سال (۳۱۲ تا ۲۴۷ پیش از میلاد) به تمامی در تحت فرمان آنان باقی ماند . | ||
یازده سال بعد از مرگ اسکندر که تمام آن مدت و حتی چند سالی بعد از آن هم جنگهای جانشینی او بین سردارانش در منازعات طولانی | یازده سال بعد از مرگ اسکندر که تمام آن مدت و حتی چند سالی بعد از آن هم جنگهای جانشینی او بین سردارانش در منازعات طولانی گذشت، استان بابل به وسیله یک سردار مقدونی او به نام سلوکوس که پدرش آنتیوکوس (آنتیوخوس) هم از سرداران فیلیپوس (فیلیپ) پدر اسکندر محسوب می‌شد، افتاد (۳۱۲ پیش از میلاد). سلوکوس در زمان اسکندر پس از فتح شوش فرمانده سواره‌نظام سازمان‌یافته از بزرگان ایرانی شد و بی‌درنگ پس از رسیدن بدین جایگاه ایشان را به یگان‌های ۱۰هزار نفره بخش نمود. او سپس استان ایلام (خوزستان و بخشی از لرستان امروز) و سرزمین ماد (به استثنای آذربایجان) را هم بر قلمرو خویش افزود . بدین گونه، دولت پادشاهی مستقلی به وجود آورد که به نام خود او ''دولت سلوکی'' (سلوکیان) خوانده شد و آغاز سلطنت او بعدها برای این دولت، مبداء تاریخ گشت. (تاریخ سلوکی ۳۳۰ تا ۱۵۰ پیش از میلاد) | ||
سلوکوس شهر سلوکیه را در نزدیکی بابل ساخت. پس از چیرگی بر شهرهای ایران به هندوستان رسید ولی در آنجا چندره گوپتا پادشاه هند جلو پیشروی او را گرفت. کار این دو به آشتی کشید و چندره گوپتا هم ۵۰۰ فیل بدو پیشکش کرد. | سلوکوس شهر سلوکیه را در نزدیکی بابل ساخت. پس از چیرگی بر شهرهای ایران به هندوستان رسید ولی در آنجا چندره گوپتا پادشاه هند جلو پیشروی او را گرفت. کار این دو به آشتی کشید و چندره گوپتا هم ۵۰۰ فیل بدو پیشکش کرد. | ||
سلوکوس یکم سرزمین زیر فرمان خود را به ۷۲ بخش نمود و گرداندن هر بخش را به یک ساتراپ سپرد. هر ساتراپ در سرزمین خود به گونهٔ خودمختار فرمان می‌راند.<ref name=":0" /> | سلوکوس یکم سرزمین زیر فرمان خود را به ۷۲ بخش نمود و گرداندن هر بخش را به یک ساتراپ (حکمران سلوکی) سپرد. هر ساتراپ در سرزمین خود به گونهٔ خودمختار فرمان می‌راند.<ref name=":0" /> | ||
== | == فرمانروایان سلوکی == | ||
=== تاریخها همگی پیش از میلاد است: === | |||
* سلوکوس یکم (۳۱۲-۲۸۰ یا ۳۱۱-۲۸۱) | |||
* آنتیوخوس یکم (۲۸۰/۲۸۱-۲۶۱) | |||
= | |||
* سلوکوس یکم (۳۱۲-۲۸۰ یا ۳۱۱-۲۸۱ | |||
* آنتیوخوس یکم (۲۸۰/۲۸۱-۲۶۱ | |||
* آنتیوخوس دوم (۲۶۱-۲۴۶) | * آنتیوخوس دوم (۲۶۱-۲۴۶) | ||
* سلوکوس دوم ۲۴۶-۲۲۵/۲۲۶) | * سلوکوس دوم ۲۴۶-۲۲۵/۲۲۶) | ||
| خط ۶۳: | خط ۵۰: | ||
* آنتیوخوس سیزدهم (۶۸/۶۹-۶۴)<ref name=":0" /> | * آنتیوخوس سیزدهم (۶۸/۶۹-۶۴)<ref name=":0" /> | ||
== | == سلوکیان پس از سلوکوس یکم == | ||
فرمانروایی جانشینان سلوکوس برپایهٔ گونه‌ای ائتلاف سرداران و نظامیان مقدونی شکل‌گرفته‌بود. با گذشت زمان بخش باختری پادشاهی سلوکی به میدان نبرد و درگیری پیوسته بدل‌گشت زیرا که دولت آنتیگون یکم در یونانی و دولت بطلمیوسی مصر به سوریه چشم طمع دوخته‌بودند. پس سلوکیان شهر انطاکیه در نزدیکی شام را بنیادنهادند و آن را پایتخت خویش گرداندند تا به کانون درگیری نزدیک باشند. | |||
سلوکیان در حدود دو و نیم قرن پادشاهی نتوانستند کشورشان را از تشنج بازدارند. آنان نزدیک به ۱۷۰ سال را بر سرزمین‌ها باختری و ۷۰ سال را بر بخش‌های خاوری ایران فرمان راندند. در آینده عامل‌هایی چون برپایی دودمان اشکانی در خاور و شمال خاوری ایران و فشارشان بر سلوکی‌ها، شکست از روم در سال ۱۹۰ در مگنزیا، برپایی دولت یونانی باختر به دست دیودوتوس و سرانجام چیرگی روم بر دولت کوچک آنها در ۶۴ (پیش از میلاد) در سوریه سلوکیان را به نابودی کشاند.<ref name=":1">تاریخ باستان - [http://shokoheiran.blogfa.com/cat-9.aspx سلوکیان] </ref> | |||
=== | ==فرمانروایان سلوکیان در زمان حکومت بر ایران == | ||
در سال | === سلوكوس اول === | ||
در سال 312 پیش از میلاد بابل را فتح كرد و آنجا را پایتخت خود قرار داد. او پارسها، مادها، بلخی‌ها، عربها، تپوریها، سغدیها، هیركانیها و رخجی‌ها را به زیر سلطه خود در آورد. سوریه تا كرانه مدیترانه را نیز فتح كرد. او با اپما دختر ایرانی اهل هیركانی ازدواج كرده بود تا ایرانیان از این بابت احساس رضایت كنند كه ولیعهد سلوكوس خون ایرانی دارد. او كه احساس خستگی از شاهی در فلات ایران میكرد به قصد سلطنت مقدونیه حكومت را به پسرش سپرد و به سوی سرزمین خود رفت ولی در راه در سال 218 پیش از میلاد قبل از رسیدن به مقدونیه به دست رقیبان مقدونیایی خود كشته شد. | |||
=== آنتیوخوس اول === | === آنتیوخوس اول === | ||
او در زمان پدر اداره | او در زمان پدر اداره ساتراپی‌های شرقی را بر عهده داشت. او با اجازه پدرش با زن پدرش ازدواج كرد. از چگونگی حكومت او چیزی نمی‌دانیم. در سال 281 پیش از میلاد به شاهی رسید و بیست سال بعد در حال سركوبی شورشی محلی كشته شد. | ||
=== آنتیوخوس دوم === | === آنتیوخوس دوم === | ||
پسر آنتیوخوس اول به نام آنتیوخوس دوم با عنوان تئوس در سال | پسر آنتیوخوس اول به نام آنتیوخوس دوم با عنوان تئوس در سال 261 پیش از میلاد به شاهی میرسد. سلوكیان نتوانسته بودند آتروپاتن را فتح كنند و این باعث ضعف آنها می‌شد. و در این زمان قدرت آنها رو به زوال گذاشته بود.او با خاندانی از كاپادوكیه ازدواج كرد تاحمایت آنها را داشته باشد. سرانجام توسط یكی از همسرانش به نام لائودیكه مسموم و كشته شد. | ||
=== سلوكوس دوم === | === سلوكوس دوم === | ||
در سال | در سال 246 پیش از میلاد كه سلوكوس دوم به تخت نشست، آغاز قدرت گرفتن اشكانیان بود. او در فرمانروایی خود درگیر نبردهای مختلفی بود و سر انجام در سال 226 پیش از میلاد در حال اسب‌سواری دچار حادثه شد و جان سپرد. | ||
=== سلوكوس سوم === | === سلوكوس سوم === | ||
او در سال اول حكومتش مسموم وكشته شد. | |||
=== آنتیوخوس سوم === | === آنتیوخوس سوم === | ||
اودرسال 223 پیش از میلاد پادشاه شد و به نام آنتیوخوس بزرگ مشهور است. او كه در نوجوانی به شاهی رسیده بود به مرور توانست در شرق قدرت را به دست گیرد. او مولون را ساتراپ ماد نمود و آلكساندر را ساتراپ فارس. وی به سبب جوانی همه اختیارات حكومتش را به وزیرش سپرد. مولون به دشمنی پرداخت و شهر سلوكیه تا فرات را به زیر سلطه خود آورد. آنتیوخوس خود به جنگ مولون رفت و او را شكست داد. آلكساندر نیزخود به زندگی خود پایان داد. پس از این موفقیت او به سمت شرق آمد. ابتدا با حمله به آذربایجان بدون جنگ آنجا را به زیر سلطه درآورد. تا سال209 پیش از میلاد به سركوبی شورشهای آسیای صغیر پرداخت. آنتیوخوس توانست به شهر صددروازه برسد كه ظاهرا پایتخت پارت بود. او اردوان را شكست داد و قرار شد از او خراج بگیرد ولی از قدرت اشكانیان كاسته نشد. اشكانیان تن به جنگ نمی‌دادند وسر به فرمان هم نمی‌دادند. به این ترتیب آنتیوخوس خسته شده بود و از جنگ با آنها دست كشید. | |||
=== سلوكوس چهارم 187 تا 176 پیش از میلاد=== | |||
=== آنتیوخوس چهارم 176 تا 164 پیش از میلاد === | |||
این دو شاه درگیر غرب ایران شدند و با رومیان هم دست و پنجه نرم می‌كردند تا اینكه اشكانیان قدرت گرفتند و آنها را از ایران پس راندند.<ref>ایران اطلس - [https://iranatlas.info/solukian/soluki.htm سلوكیان كه بودند؟]</ref> | |||
==شیوهٔ کشورداری سلوکیان == | |||
سلوکیان قلمرو خود را به ۷۲ ساتراپی بخش کردند و بر هر ساتراپی یک ساتراپ گماردند. هر ساتراپی به چند اپارخیا و هر اپارخیا به چند هیپارخیا و هیپارخیا نیز به چند استاتما بخش‌می‌شد. مرکز هر ساتراپی استراتگ می‌نامیدندو گرداندن امور مالی ساتراپی نیز بر اکوتوم بود. | |||
زمین‌های قلمرو سلوکی به دو دستهٔ زمین‌های شاهی و زمین‌های شهری بخش می‌شد.بخشی از زمین‌های شاهی در اختیار کشاورزان بود. مالیات زمین به صورت نقدی یا جنس دریافت می‌شد. مالیات‌های دیگری هم به عنوان‌های دیگری ستانده می‌شد؛ برای نمونه یکی هم عوارض ویژهٔ جنگ بود. | |||
= | به مهاجران یونانی نیز که در واقع مهاجران نظامی بودند و کاتوئیکیا نام‌داشتند نیز زمین واگذار می‌شد و این زمینکلروس نامیده می‌شد و آنان در برابر آن می‌بایست خدمات جنگی انجام دهند. در بسیاری از شهرهای یونانی‌نشین دژی جنگی بر شهر مسلط بود که پادگانی فرماندهی آن دژ را داشت. گرداگرد شهر را نیز دیوار و برج و بارو می‌کشیدند. شبکه‌ای از این شهرهای یونانی‌نشین از سیردریا تا خلیج فارس را به هم پیوسته و پاسدار قلمرو سلوکی بود. در زمان جنگ بخشی از سپاه سلوکی از این شهرها به دست می‌آمد. برای نمونه در جنگ آنتیوخوس یکم با مصر در آدار۲۷۴ (پیش از میلاد) ساتراپ‌های نزدیک به میدان جنگ به ویژه بابل و میانرودان یگان‌های نظامی این شهرها را احظار و به جبهه‌ها گسیل‌داشتند.<ref name=":1" /> | ||
=== | == آرایش جنگی فالانژهای مقدونی == | ||
این | گاه ایرانیان در سپاه سلوکی سر به شورش برمی‌داشتند، برای نمونه یک بار ۳ هزار جنگاور ایرانی دست به شورشی مسلحانه زدند ولی اندکی پس از آن همگی کشته‌شدند. دلیل شورشهای گاه و بی‌گاه ایرانیان در سپاه سلوکی عبارت بود از کینه از اشغالگران، کمبود جیره و تبعیض میان ایرانیان و یونانیان، تحریکات بزرگان ایرانی برای گرفتن امتیازهای بیشتر از سلوکیان بود. همچنین این شورش‌ها بازتابی از نفرت ایرانیان به سلوکی‌ها نیز دانسته می‌شود. نیروی رزمی اصلی سلوکی پیاده‌نظام سنگین‌اسلحهٔ فالانژ بود. فالانژها دسته‌های ۸ تا ۱۶ تنی بودند که در میدان نبرد به یکباره بر دشمن می‌تاختند. خاستگاه این شیوهٔ جنگی را اسپارت دانسته‌اند. در آینده به دلیل کاستی‌های این شیوه-به ویژه بی‌پدافند بودن سوی راست جنگاوران(زیرا سپر در دست چپشان جا می‌گرفت)- این شیوه کنارگذاشته شد. | ||
پس از پیاده نظام سواره‌نظام سلوکی مهمترین بخش سپاه سلوکی شمرده‌می‌شد. در میان این رسته کاتافراکتارها که هم خود و هم اسبشان زره‌پوش بودند از دیگران مهمتر بودند. همچنین سلوکیان از فیل‌ها و ارابه‌های جنگی نیز بهره‌می‌بردند.<ref>irangreat - [http://irangreat.blogfa.com/post-72.aspx سلوکیان]</ref> | |||
== آثار باستاني بجا مانده از سلوكيان در ايران == | == آثار باستاني بجا مانده از سلوكيان در ايران == | ||