۱٬۰۴۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
== طاهریان زمینهساز استقلال ایران == | == طاهریان زمینهساز استقلال ایران == | ||
شاید تصور شود سلسله طاهری نخستین سلسله ایرانیِ نیمهمستقل است که در ایران بعد از اسلام به قدرت رسیدهاست. سلسلههای | شاید تصور شود سلسله طاهری نخستین سلسله ایرانیِ نیمهمستقل است که در ایران بعد از اسلام به قدرت رسیدهاست. سلسلههای بعدی عبارتند از صفاریان، سامانیان و… | ||
ولی در واقع طاهریان ویژگیهای یک دولت نیمهمستقل، همانند سلسلههای یاد شده را نداشتند. در عین حال، یک تفاوت اساسی با امیران پیش از خود داشتند. آن تفاوت در این بود که امیران پیشین، نه به صورت موروثی بلکه تنها با حُکم خلفا سر کار آمده و با حکم آنان عزل میشدند، بدون آن که قدرت را بهطور خانوادگی در میان خاندان خویش نگاه دارند؛ اما طاهریان، آنچنان موضع استواریدر خراسان داشتند که به صورت موروثی برای پنجاه سال حکومت را در اختیار گرفتند. این نکتهای تازه و تجربهای بود که میتوانست زمینه را برای دولتهای بعدی که به سمت استقلالخواهی پیش رفتند، فراهم کند. آنها درآمدی بر نظام سلسلهسالاری مستقل ایرانی دوره بعد از خود هستند. با این حال، از نظر اصولکار، آنها هر بار با حکم خلیفه جدید به حکومت خویش ادامه داده و به هر روی، منصوب از طرف آنان بودند. | ولی در واقع طاهریان ویژگیهای یک دولت نیمهمستقل، همانند سلسلههای یاد شده را نداشتند. در عین حال، یک تفاوت اساسی با امیران پیش از خود داشتند. آن تفاوت در این بود که امیران پیشین، نه به صورت موروثی بلکه تنها با حُکم خلفا سر کار آمده و با حکم آنان عزل میشدند، بدون آن که قدرت را بهطور خانوادگی در میان خاندان خویش نگاه دارند؛ اما طاهریان، آنچنان موضع استواریدر خراسان داشتند که به صورت موروثی برای پنجاه سال حکومت را در اختیار گرفتند. این نکتهای تازه و تجربهای بود که میتوانست زمینه را برای دولتهای بعدی که به سمت استقلالخواهی پیش رفتند، فراهم کند. آنها درآمدی بر نظام سلسلهسالاری مستقل ایرانی دوره بعد از خود هستند. با این حال، از نظر اصولکار، آنها هر بار با حکم خلیفه جدید به حکومت خویش ادامه داده و به هر روی، منصوب از طرف آنان بودند. | ||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
== وجه تسمیه لقب «ذوالیمینین» برای طاهر == | == وجه تسمیه لقب «ذوالیمینین» برای طاهر == | ||
نوشتهاند که طاهر پس از فتح بغداد، هنگامی که میخواست با امام رضا (ع) ولیعهد مأمون بیعت کند، با دست چپ با امام بیعت کرد و گفت: «دست راست من در خراسان در بیعت مأمون است.» چون مأمون این گفته را شنید گفت: «من هر دو دست طاهر را راست میگویم تا بیعت او بر | نوشتهاند که طاهر پس از فتح بغداد، هنگامی که میخواست با امام رضا (ع) ولیعهد مأمون بیعت کند، با دست چپ با امام بیعت کرد و گفت: «دست راست من در خراسان در بیعت مأمون است.» چون مأمون این گفته را شنید گفت: «من هر دو دست طاهر را راست میگویم تا بیعت او بر هر دوی ما درست باشد.» از این جهت به طاهر لقب "ذوالیمینین" داد یعنی کسی که دارای دو دست راست است. باز گفتهاند که طاهر با هر دو دست شمشیر میزد و لقب ذوالیمینین به این مناسبت بدو داده شدهاست. درسال ۲۰۷ هجری قمری، هنگامی که طاهر حکومت خراسان را داشت، روزی در مسجد جامع مرو نام خلیفه را از خطبه انداخت. اگرچه فردای آن روز او را مرده یافتند و گمان میرود که به وسیله جاسوسان خلیفه مسموم شده باشد، امّا این تاریخ را آغاز تلاش برای تشکیل حکومتهای ملّی ایرانی شمردهاند.<ref name=":5">تاریخچه جهان - [http://ourhistory.mihanblog.com/post/7 ایران در زمان طاهریان]</ref> | ||
== اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دورهٔ طاهریان == | == اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دورهٔ طاهریان == |
ویرایش