برنامه جامع اقدام مشترک: تفاوت میان نسخه‌ها

'''برنامه جامع اقدام مشترک ،''' (<bdi>Joint Comprehensive Plan of Action</bdi>) یا به اختصار '''برجام'''، نام یک توافق بر سر مسأله‌ی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی است که در روز  سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا به علاوه آلمان) منعقد شد. مذاکرات برجام هنگامی آغاز شد که ایران توافق موقت ژنو بر برنامه‌ی هسته‌ای خود را پذیرفت. نزدیک به ۲۰ ماه کشورهای مختلف درگیر  این مذاکرات بودند و سرانجام در سال ۲۰۱۵ توافق لوزان شکل گرفت. بر طبق این قرارداد ایران پذیرفت که ذخایر اورانیم خود را پاکسازی کرده و حتی ذخیره‌سازی اورانیم با غنای پایین را تا ۹۸ درصد متوقف می‌کند. همچنین ایران پذیرفت که سانتریفیوژ‌های خود را به میزان دو سوم برای ۱۵ سال کاهش دهد. بر اساس این توافق، ایران همچنین پذیرفت که اورانیوم را بیش از ۳٫۶۷درصد غنی‌ نکرده و  تأسیسات غنی‌سازی  جدید یا رآکتور آب‌سنگین دیگری نسازد و  فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش را به یک ساختمان که از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده می‌کند محدود کند. ایران بر طبق توافق برجام پذیرفت که دیگر تأسیسات خود را نیز تبدیل خواهد کرد. برجام همچنین تصریح می‌کند که آژآنس بین المللی اتمی به تمامی تأسیسات اتمی ایران دسترسی خواهد داشت. برجام بر اساس همین شروط ایران را از تحریم‌هایی که شورای امنیت ملل متحد، اتحادیه اروپا و تحریم‌های ثانویه ایالات متحده آمریکا بیرون خواهد آمد. مذاکرات برجام با گروه ۱+۵  روز شنبه ۲۷ ژوئن ۲۰۱۵،  در  وین با حضور جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران انجام شد و به نتیجه رسید. این توافق به صورت رسمی کمتر از سه سال دوام آورد به دلیل نقض‌های مکرر جمهوری اسلامی در روز ۱۸ اردیبهشت  ۱۳۹۷( ۸ می ۲۰۱۸) توسط دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا ملغی اعلام شد. دونالد ترامپ طی کنفرانسی رسماً از برجام خارج و بازگشت تحریم‌ها به صورت گذشته را اعلام‌ نمود. پس از آن ایران نیز در پاسخ در روز ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ گام پنجم کاهش تعهدات ایران را نسبت به برجام اعلام نمود. حسن روحانی پیش از آن در چهار مرحله کاهش تعهدات ایران را اعلام کرده بود. مطابق با این اعلان ایران تمامی محدودیت‌های خود را شامل غنی‌سازی اورانیم لغو شده دانست.آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش می‌دهد که طی این سال‌ها تا ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ یعنی ۱۵ می ۲۰۲۲ ذخایر اورانیم ایران از ۲۰۲ کیلوگرم به ۳۸۰۹ کیلوگرم رسیده است .همچنین ذخایر اورانیم غنی شده‌ی شصت درصدی در از ۹.۹ کیلوگرم به ۴۳.۱ کیلوگرم افزایش پیدا کرده است. پس از پایان دوران ریاست جمهوری ترامپ و روی کار آمدن جو بایدن دور جدیدی از مذاکرات با میان آمریکا و ایران و کشورهای ۵+۱ آغاز شده اما تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده است.

تغییر سیاست‌های مهم آمریکا که بخشی از امتیاز دادن جو بایدن به رژیم ایران است، عبارتند از:

پس از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی در سال ۱۴۰۰، و پس از سفری که جوزپ بورل در اوایل تیرماه ۱۴۰۱، به تهران داشت، توافق شد که مذاکرات توافق برجام از سر گرفته شود؛ و بر همین اساس روز‌های ۷ و ۸ تیرماه ۱۴۰۱، ادامه‌ی مذاکرات در دوحه پایتخت کشور قطر به صورت غیرمستقیم بین آمریکا و ایران و به واسطه انریکه مورا برگزار شد.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3532528/%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8 نشست دوجانبه علی باقری و انریکه مورا برگزار شد - خبرگزاری صدا و سیما]</ref>

پس از یک سال گفت‌وگو و کش و قوس، با آن‌که رؤسای دو کشور، یعنی علی خامنه‌ای به‌عنوان رهبر جمهوری اسلامی و جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا خواستار احیای توافق برجام بودند، مذاکرات احیای برجام به بن‌بست رسیده است. آمریکا نیز اعلام کرد که دیگر واشنگتن پشنهاد جدیدی به رژیم ایران ارائه نخواهد داد.<ref name=":5" />

 

در روز ۱۱شهریورماه ۱۴۰۱، آمریکا در گزارشی اعلام کرده است که آخرین جواب رژیم ایران به توافق هسته‌ای، دلگرم‌کننده نیست؛ و یک گام رو به عقب است. موضع جو بایدن و هم‌چنین کشورهای غربی بیانگر آن است که احیای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، با وجود یک‌سال و نیم گفت‌وگو قریب‌الوقوع نیست. پاسخ ایران نشان می‌دهد که ما در حال حرکت به عقب هستیم. یک دیپلمات اروپایی هم گفت که پاسخ ایران منفی و غیرمنطقی است. با نزدیک شدن انتخابات میان‌دوره‌ای در ایالات متحده آمریکا، ممکن است که مذاکرات تا پایان برگزاری رقابت‌های انتخاباتی، متوفق شود.<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D9%88-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%82-%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%82%D9%88%D8%B9-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA پولیتیکو: توافق اتمی قریب‌الوقوع نیست - سایت مجاهدین خلق ایران]</ref>