|
|
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| '''محیط زیست ایران''' به همهی محیطهایی گفته می شود که در زندگی در این کشور در آن جریان دارد.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7+%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA&SSOReturnPage=Check&Rand=0 محیط زیست]</ref> به این ترتیب، از شهرها و روستاها، تا جنگلها و کوهها و رودخانهها همگی محیط زیست به شمار میروند. اکوسیستم یک سیستم طبیعی در محیط زیست است. سیستمی شامل گیاهان، حیوانات و میکروارگانیزمها که در یک ناحیه مشخص با همهی عوامل و اجزای فیزیکی غیرزندهی همان محیط در ارتباط هستند.<ref>[https://www.amazon.com/Elemental-Geosystems-8th-Robert-Christopherson/dp/032198501X رابرت کریستوفرسون -Elemental Geosystems]</ref> محیط زیست ایران در سالهای اخیر به ویژه ۴۰ سال گذشته آسیبهای زیادی دیده است. به گفتهی فائو از ۱۸ میلیون جنگل در ایران تنها ۷ ملیون هکتار باقی مانده است. تا … علت عمدهی نابودی جنگلها در ایران برداشت بیرویه و غیرقانونی چوب، آتشسوزی، فرسایش خاک و خشکسالی های ناشی از برهم خوردن عامدانهی اکوسیستم است.<ref name=":02" /> بسیاری از دریاچههای ایران در سالهای پس از حاکمیت جمهوری اسلام خشک شدهاند یا در حال خشکشدن هستند. دریاچهی ارومیه، هامون، بختگان و … از این جمله هستند.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/453703/%DB%B2%DB%B0%DB%B4%DB%B0-%D8%B2%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9% زنگ هشدار بحران وخیم بی آبی در ایران]-خبرگزاری رسمی حوزه</ref> دریاچه ارومیه از میانههای دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهوارهای نشان میدهد که در سال ۲۰۱۵ این دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده است. از جمله دلایل خشک شدن دریاچهها، سدسازی بی رویه'''،''' ساخت بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بی رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و … است. تحقیق جدیدی توسط گروهی از محققان در آمریکای شمالی نشان میدهد که خشکسالی تنها منجر به کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده است. خاک حاصلخیز و کوههای ایران نیز در سالهای اخیر آسیبهای بسیاری دیدهاند. فعالیتهایی با بهانههای عمرانی نظیر راهسازی، معدنکاوی، خطوط انتقال نیرو و ساخت و ساز که اغلب بدون ارزیابی زیستمحیطی واقعی برای سودجویی اما تحت عنوان توسعه صورت میگیرد یکی از مهمترین عواملی است به محیطهای کوهستانی کشور آسیبهای بسیاری رسانده است.<ref name=":4">[https://www.hamshahrionline.ir/news/383471/%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%DA%A9%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A هشدار نسبت به تخریب کوهها در روز جهانی پاکسازی کوهستان]سایت روزنامه همشهری</ref> | | [[پرونده:محیط زیست ایران.jpg|جایگزین=محیط زیست ایران|بندانگشتی|محیط زیست ایران|386x386پیکسل]] |
| | '''محیط زیست ایران،''' به همهی محیطهایی گفته میشود که زندگی در این کشور در آن جریان دارد.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7+%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA&SSOReturnPage=Check&Rand=0 محیط زیست]</ref> به این ترتیب، از شهرها و روستاها، تا جنگلها و کوهها و رودخانهها همگی محیط زیست به شمار میروند. اکوسیستم یک سیستم طبیعی در محیط زیست است. سیستمی شامل گیاهان، حیوانات و میکروارگانیزمها که در یک ناحیه مشخص با همهی عوامل و اجزای فیزیکی غیرزندهی همان محیط در ارتباط هستند.<ref>[https://www.amazon.com/Elemental-Geosystems-8th-Robert-Christopherson/dp/032198501X رابرت کریستوفرسون -Elemental Geosystems]</ref> محیط زیست ایران در سالهای اخیر به ویژه ۴۰ سال گذشته آسیبهای زیادی دیده است. به گفتهی فائو از ۱۸ میلیون جنگل در ایران تنها ۷ ملیون هکتار باقی مانده است. تا … علت عمدهی نابودی جنگلها در ایران برداشت بیرویه و غیرقانونی چوب، آتشسوزی، فرسایش خاک و خشکسالی های ناشی از برهم خوردن عامدانهی اکوسیستم است.<ref name=":02" /> بسیاری از دریاچههای ایران در سالهای پس از حاکمیت جمهوری اسلام خشک شدهاند یا در حال خشکشدن هستند. دریاچهی ارومیه، هامون، بختگان و … از این جمله هستند.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/453703/%DB%B2%DB%B0%DB%B4%DB%B0-%D8%B2%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9% زنگ هشدار بحران وخیم بی آبی در ایران]-خبرگزاری رسمی حوزه</ref> دریاچه ارومیه از میانههای دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهوارهای نشان میدهد که در سال ۲۰۱۵ این دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده است. از جمله دلایل خشک شدن دریاچهها، سدسازی بی رویه'''،''' ساخت بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بی رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و … است. تحقیق جدیدی توسط گروهی از محققان در آمریکای شمالی نشان میدهد که خشکسالی تنها منجر به کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده است. خاک حاصلخیز و کوههای ایران نیز در سالهای اخیر آسیبهای بسیاری دیدهاند. فعالیتهایی با بهانههای عمرانی نظیر راهسازی، معدنکاوی، خطوط انتقال نیرو و ساخت و ساز که اغلب بدون ارزیابی زیستمحیطی واقعی برای سودجویی اما تحت عنوان توسعه صورت میگیرد یکی از مهمترین عواملی است به محیطهای کوهستانی کشور آسیبهای بسیاری رسانده است.<ref name=":4">[https://www.hamshahrionline.ir/news/383471/%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%DA%A9%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A هشدار نسبت به تخریب کوهها در روز جهانی پاکسازی کوهستان]سایت روزنامه همشهری</ref> |
|
| |
|
| عملیات معدنکاوی و جادهکشی در کوه دماوند که از آن با عنوان نماد کوههای ایران یاد میشود نمونه برجسته رفتارهای غیرمسئولانه با محیطهای کوهستانی است.<ref name=":4" /> | | عملیات معدنکاوی و جادهکشی در کوه دماوند که از آن با عنوان نماد کوههای ایران یاد میشود نمونه برجسته رفتارهای غیرمسئولانه با محیطهای کوهستانی است.<ref name=":4" /> |
خط ۲۸: |
خط ۲۹: |
|
| |
|
| === تخریب جنگل ابر === | | === تخریب جنگل ابر === |
| | [[پرونده:جنگل های ابر در آستانه نابودی.jpg|جایگزین=جنگل های ابر در آستانه نابودی|بندانگشتی|جنگل های ابر، از زیباترین جنگلهای ایران در آستانه نابودی]] |
|
| |
|
| <nowiki/><nowiki/>[[پرونده:جنگل ابر شاهرود.JPG|alt=چند تصویر از تخریب جنگل ابر |بندانگشتی|پیوند=https://www.iran-pedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84_%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF.JPG|چند تصویر از تخریب جنگل ابر ]]به عنوان مثال جنگل ابر که از زیباترین و بینظیرترین جنگلهای ایران است درحال نابودی کامل است. ماجرا از این قرار است که ۷ جاده بین سمنان و گلستان وجود دارد. تعدادی از نمایندگان در مجلس اصرار داشتند که باید یک جاده دیگر بین این دو استان ار وسط جنگل ابر کشیده شود. مردم به این اقدامات و طرح کشیدن جاده اعتراض کردند. سپس مشخص شد که عواملی مرتبط یه مقامات بالای حکومتی به دنبال ساخت شهرکهای ویلایی در وسط جنگل ابر هستند و جاده نیز متعلق به همین پروژهی ویلاسازی است. این پروژه به قیمت نابودی یکی از زیباترین و بزرگترین جنگلهای دنیا یعنی جنگل ابر اجرا شد.<ref name=":02" />
| | به عنوان مثال جنگل ابر که از زیباترین و بینظیرترین جنگلهای ایران است درحال نابودی کامل است. ماجرا از این قرار است که ۷ جاده بین سمنان و گلستان وجود دارد. تعدادی از نمایندگان در مجلس اصرار داشتند که باید یک جاده دیگر بین این دو استان ار وسط جنگل ابر کشیده شود. مردم به این اقدامات و طرح کشیدن جاده اعتراض کردند. سپس مشخص شد که عواملی مرتبط یه مقامات بالای حکومتی به دنبال ساخت شهرکهای ویلایی در وسط جنگل ابر هستند و جاده نیز متعلق به همین پروژهی ویلاسازی است. این پروژه به قیمت نابودی یکی از زیباترین و بزرگترین جنگلهای دنیا یعنی جنگل ابر اجرا شد.<ref name=":02" /> |
|
| |
|
| === تخریب جنگلهای لرستان === | | === تخریب جنگلهای لرستان === |
خط ۷۸: |
خط ۸۰: |
|
| |
|
| == دریاچههای ایران == | | == دریاچههای ایران == |
| نابودی و مرگ تدریجی دریاچهها و تالابهای ایران اکنون به یک موضوع جدی کشور تبدیلشده و محو شدن دریاچههای هامون، کافتر، بختگان، مهارلو، طشک و برخی دیگر از تالابها از نقشه ایران و همچنین قرار گرفتن دریاچه ارومیه در آستانه نابودی کامل، از جمله مشکلات ایران است. خشک شدن این دریاچههای تنها به دلایل مدیریتی اتفاق افتاده است. حفر بیش از ۸ هزار حلقه چاه عمیق در اطراف دریاچه ارومیه،آب این دریاچه را از زیر کشیده و آنرا خشک کرده است. ایجاد سدهای کوچک و بزرگ بر سر رودخانهها و آبریزهای این دریاچه راه ورود آب به ارومیه را از بین برده است. موارد مشابه در مورد دریاچه های دیگر نیز صدق میکند که باعث خشک شدن آنها گشته است. <ref name=":5">[https://www.egardesh.com/blog/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 نگاهی به دریاچههای سوخته ایران]- سامانه رزرواسیون مهر</ref>
| | ایران دارای دریاچههای بزرگ و زیبایی است. تعداد دریاچههای ثبت شده و بزرگ ایران بیش از ۲۲ عدد است که به این عدد باید دریاچههای کوچک و فصلی را نیز اضافه کرد. بزرگترین دریاچهی جهان، دریای خزر است که بخش عمدهی آن متعلق به ایران بوده است. |
|
| |
|
| '''دریاچه ارومیه'''[[پرونده:نابودی دریاچه ارومیه.jpg|بندانگشتی|نابودی دریاچه ارومیه]]دریاچه ارومیه که بزرگترین دریاچه داخلی ایران و بزرگترین دریاچه آب شور دنیاست در استان آذربایجان غربی واقع شده است.
| | هر چند در یک معامله تجاری ایران از سهم خود در مقابل روسیه عقب نشست و بخشهای زیادی از خزر را به مسکو واگذار کرد. بر اساس کنوانسیون جدید قزاقستان 30 درصد، ترکمنستان 21 درصد، روسیه و آذربایجان هر یک 19 درصد از دریاچهی خزر سهم میبرند و ایران با 11 درصد کمترین سهم را خواهد داشت.<ref>[https://www.independentpersian.com/node/13366/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C ایران و روسیه: سومین تحقیر تاریخی]</ref> |
| | [[پرونده:دریاچه هامون.jpg|جایگزین=دریاچه هامون|بندانگشتی|400x400پیکسل|دریاچه هامون]] |
|
| |
|
| حوضهی آبریز دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶کیلومتر مربع است که ۳ درصد مساحت کشور ایران را دربر میگیرد. این حوضه با داشتن دشتهایی مانند دشت تبریز، ارومیه، مراغه، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه، یکی از مراکز عمده و خیلی با اهمیت فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران بهشمار محسوب میشود. دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دائمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران واقع شده است.
| | === دریاچههای بزرگ و مهم ایران === |
| | ۱. دریاچه خزر |
|
| |
|
| آب دریاچهٔ ارومیه جزو آبهای بسیار شور است که میزان نمک محلول آب دریاچه دو برابر اقیانوسها است و هیچ گونهای از ماهیان به جز گونههایی از سختپوستان (آرتمیا)، دیاتومها و فیتوپلانکتونها در آن زندگی نمیکنند.
| | ۲. دریاچه ارومیه |
|
| |
|
| ۲۷گونه پستاندار، ۲۱۲گونه پرنده، ۴۱گونه خزنده، ۷گونه دوزیست و ۲۶گونه ماهی، جزو خانواده تشکیل دهنده حیات وحش این دریاچه هستند. دریاچهٔ ارومیه دارای ۱۰۲جزیره است که همهٔ آنها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیدهاند.
| | ۳. دریاچه گهر (لرستان) |
|
| |
|
| به جرات میتوان گفت که دریاچه ارومیه یکی از نادرترین جاذبههای طبیعی است که در سالیان اخیر در اثر سیاستهای غلط و به عبارتی سوء استفادههای سیاسی اقتصادی دچار خشک شدن و نابودی گردید. سیاستهایی که در پشت پرده آن، غول سیاسی نظامی اقتصادی مافیای سپاه پاسداران نقش ایفا کرد و این دریاچه را به کام مرگ فرو برد.
| | ۴. دریاچه نمک قم |
| در این بین نقش ارگانهای زیرمجموعه سپاه پاسداران بهویژه ارگان خاتم الانبیا و نقش جاذبههای توریستی این دریاچه، موجب گردید تا مرگ این دریاچه حتمی شود و عوارض محیطی، اجتماعی و عواقب زیست محیطی جبران ناپذیری را موجب گرد''د.''<ref>[https://iranglobal.info/node/35011 سپاه پاسداران و جنایتی به نام خشک شدن دریاچه ارومیه]- سایت ایران گلوبال</ref>[[پرونده:تصویری از خشک شدن دریاچه بختگان.jpg|بندانگشتی|تصویری از خشک شدن دریاچه بختگان]]همچنین عوامل انسانی مانند پروژههای جاهطلبانه توسعه اقتصادی-آبی بههمراه ساخت بزرگراه ۱۵ کیلومتری بر روی دریاچه با دریچه کوچک ۱/۲ کیلومتری وضعیت دریاچه را به بحران کشانیده است که برای ساخت آن از کوه مجاورت دریاچه استفاده کردند. تا سال ۲۰۱۲ بیش از دویست سد بر روی رودخانههای حوزه آبریز این دریاچه در مرحله آماده بهرهبرداری، یا پایان مراحل طراحی بودند.<ref>[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0380133014002688 Aral Sea syndrome desiccates Lake Urmia: Call for action]- سایت ساینس دایرکت</ref>
| |
|
| |
|
| '''دریاچه بختگان'''
| | ۵. دریاچه انزلی (تالاب) |
|
| |
|
| دریاچه بختگان که در استان فارس واقع شده، اکنون در حال خشکی کامل است. استفادههای متعدد در بالادست تالاب برای آب آشامیدنی شیراز و روستاهای متعدد و همچنین استفاده از آب برای زمینهای کشاورزی و صنعت، از مهمترین دلایل خشکسالی این دریاچه به شمار میرود. منشأ دریاچه بختگان رودخانه کوچک سیوند است که دولت با احداث سدی بر روی این رودخانه حیات دریاچه بختگان را بهشکلجدی تهدید کرد. متأسفانه این روزها بخشهای بسیار گستردهای از دریاچه خشکشده و دیگر از پرندگان خبری نیست و این بخشها به میدانی برای تمرین و ویراژ موتورسواران و تیک آف کردن اتومبیلها تبدیلشده است. دریاچه بختگان، برای مهرومومهای طولانی زیستگاه زمستانی پرندگانی بود که از روسیه و دشتهای سیبری به ایران کوچ میکردند. اما امروز با توجه به خشکی دریاچه، فلامینگوها گروهگروه بختگان را ترک میکنند.<ref name=":5" /> | | ۶. دریاچه زریوار (کردستان) |
| | |
| | ۷. دریاچه مهارلو یا دریاچه صورتی (استان فارس) |
| | |
| | ۸. دریاچه اوان (قزوین) |
| | |
| | ۹. دریاچه چورت (ساری) |
| | |
| | ۱۰. دریاچه الندان (مازندران) |
| | |
| | ۱۱. درياچه شورمست (۲۰۰ کلیومتری تهران) |
| | |
| | ۱۲. دریاچه بختگان و طشک |
|
| |
|
| '''تالاب انزلی'''
| | ۱۳. دریاچه هامون (سیستان و بلوچستان) |
| [[پرونده:تالاب انزلی در باتلاق نابودی.jpg|بندانگشتی|'''تالاب انزلی در باتلاق نابودی''']]
| |
| ۲۷ رودخانه مهم گیلان به تالاب انزلی سرازیر میشوند درواقع این تالاب با مساحت ۲۰۰ کیلومترمربع بهمثابه تصفیهخانه آب دریای خزر است. این رودها با آب شیرین خود سدی در برابر آبشور دریای خزر به وجود آوردهاند. از سوی دیگر این تالاب با بیش از ۱۰۰ گونه پرنده، ۵۰ گونه ماهی، صدها گونه موجودات گیاهی، جانوری و میکروسکوپی و دهها گونه گیاهی که در دل خود جایداده است، اکوسیستم کمنظیری بهشمار میآید. این تالاب نیز همانند بسیاری دیگر از پدیدههای طبیعی ایران درتهدید جدی است. ساختن استخر پرورش ماهی در پیرامون تالاب و تغییر ویژگی فیزیکی و شیمیایی آب، بیتوجهی به ظرفیت تالاب در پذیرش گردشگری همزمان، افزایش میزان فلزات سنگین و بخصوص سرب در آب و رسوبات تالاب، پمپاژ آب به بالادست تالاب برای آبیاری زمینهای کشاورزی، ساخت کومههای شکار، گردآوری میزان زیادی از زبالههای غیرقابل تجزیه در تالاب که از طریق رودخانههای منتهی به تالاب و بازدیدکنندگان از تالاب وارد آن میشود، نبود لایروبی لازم و همچنین رهاسازی فاضلابهای صنعتی، خانگی و بیمارستانی چند شهرستان استان گیلان به تالاب انزلی و غیره منجر به ویرانی بخشهای بزرگی از تالاب و برهم خوردن تعادل اکوسیستمی آن شده است. متأسفانه هنوز دولت تدبیر درستی برای حل این معضل در نظر نگرفته است.
| |
|
| |
|
| برپایه آمارها وسعت تالاب انزلی حدود ۱۹ هزار هکتار عنوان میشود ولی شواهد حاکی از آن است که تالاب دیگر آن گستره و توش و توان سابق را ندارد.
| | ۱۴.دریاچه پریشان (استان فارس) |
|
| |
|
| چه بر سر تالاب آمده است؟
| | ۱۵. دریاچه ولشت (مازندران) |
|
| |
|
| در سه دهه گذشته بهدلیل ورود حجم زیادی از رسوبات و رشد بیرویه گیاهان مهاجم میانگین عمق آب این تالاب از ۱۱ متر به کمتر از دو متر و در مناطقی حتی کمتر کاهش پیدا کرده است.
| | ۱۶.دریاچه ویستان بره سر (رودبار) |
|
| |
|
| افزون بر مقادیر زیادی سم و کود شیمیایی روزانه بیش از ۴۰۰ هزار متر مکعب فاضلاب به تالاب بین المللی انزلی وارد میشود.
| | ۱۷.دریاچه چورت(مازندران) |
|
| |
|
| علاوه بر این سازه های غیرضروری و کارشناسی نشده و قطع جریان طبیعی آب، گیاهان مهاجم وارداتی، تجاوز به حریم تالاب و کاهش آب دریای خزر از دیگر عوامل خشک شدن تالاب میباشد.
| | ۱۸.دریاچه حلیمه جان (گیلان) |
|
| |
|
| احیای تالاب انزلی از حرف تا عمل
| | ۱۹.دریاچه خلنو شمشک (تهران) |
|
| |
|
| از سال ۸۹ بحث پرطمطراق احیای تالاب انزلی با حضور مسئولان و متولیان امر در بوق و کرنا دمیده شد.
| | ۲۰. دریاچه میقان (استان مرکزی)<ref>زیباترین دریاچه های [https://www.alibaba.ir/mag/iran-lakes/ ایران]</ref><ref>[https://reiseniran.de/fa/category/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ دریا و دریاچههای ایران]</ref> |
|
| |
|
| طرح احیای تالاب بین المللی انزلی سال ۸۹ با اعتباری افزون بر ۹۰۰ میلیارد ریال برای پنج سال از محل ردیف های خاص معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی به تصویب رسید اما گام نخست مطالعاتی احیای تالاب انزلی که در حوزه شناسایی منابع آلاینده و اقدامات برای رفع آن از سال ۸۹ تا ۹۱ انجام شده بود، منجر به نقشههای فنی و اجرایی نشد.
| | ۲۱.تالاب شادگان (حور شادگان) |
|
| |
|
| سال ۹۳ نیز طرح جامع مدیریت حوزه آبریز تالاب انزلی با تکیه بر اصول مدیریت اکولوژیک در حوزه آبخیزتالاب انزلی با تمرکز بر سه محور پسماند، فاضلابها و رسوبات آغاز شد.
| | ۲۲.تالاب العظیم(حور العظیم) |
|
| |
|
| اما با وجود همه این حرف و حدیث ها نه تنها علایمی از بهبود حال تالاب نیست بلکه خبر وخامت حالش به آن سوی مرزها نیز رسیده است.<ref name=":5" />
| | این دریاچهها و تالابها محل زندگی صدها گونه جانوری و گیاهی هستند. همچنین زندگی صدها هزار نفر از مردم ایران به وجود این دریاچهها وابسته است. در سالهای حکومت جمهوری اسلامی این دریاچهها یکی پس از دیگری از میان رفته و یا در آستانهی خشک شدن هستند. اگر چه جمهوری اسلامی تلاش میکند این وضعیت را به خشکسالی ارتباط دهد واقعیت نشان میدهد که سوء استفادههای اقتصادی و گاه مسائل امنیتی باعث نابودی این دریاچهها شده است. حفر بیش از ۸ هزار حلقه چاه عمیق در اطراف دریاچه ارومیه،آب این دریاچه را از زیر کشیده و آنرا خشک کرده است. ایجاد سدهای کوچک و بزرگ بر سر رودخانهها و آبریزهای این دریاچه راه ورود آب به ارومیه را از بین برده است.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D9%85%D9%87-%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%AD%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1- همدستی همه جناحهای حکومت در سدسازی بیرویه در ایران]- سایت دویچه وله فارسی</ref> موارد مشابه در مورد دریاچه های دیگر نیز صدق میکند که باعث خشک شدن آنها گشته است. <ref name=":5">[https://www.egardesh.com/blog/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 نگاهی به دریاچههای سوخته ایران]- سامانه رزرواسیون مهر</ref> |
|
| |
|
| === دریاچه هامون === | | === '''دریاچه ارومیه''' === |
| | [[پرونده:نابودی دریاچه ارومیه.jpg|بندانگشتی|نابودی دریاچه ارومیه]]دریاچه ارومیه که بزرگترین دریاچه دریاچه آب شور جهان است و در استان آذربایجان غربی واقع شده است. |
|
| |
|
| از وزیر کشاورزی دوران رفسنجانی تا وزیر نیروی دولت روحانی همه امروز «سدسازی بیرویه» در سالهای گذشته را نکوهش میکنند. در سه دهه گذشته بیشترین سدها را شرکتهای وابسته به سپاه و با حمایت و پذیرش دولتهای وقت ساختهاند. | | دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶کیلومتر مربع است که ۳ درصد مساحت کشور ایران را دربر میگیرد. البته از این میزان حدود نیم درصد باقی مانده و در چهار دههی اخیر این دریاچه به در آستانه مرگ کامل قرار گرفته است. این دریاچه عامل مهمی در رونق کشاورزی در در دشتهای ارومیه، تبریز، مهاباد،نقده، سلماس،پیرانشهر و... به شمار میرود. این دریاچه بزرگترین آبگیر آسیای غربی است. |
|
| |
|
| ساخت سد در مکانهای نامناسب و بیتوجهی به سهم آب دریاچهها و تالابها وضعیتی است که دستاندرکاران حکومتی نیز به آن خرده میگیرند، اما گام کارآمدی در تغییر این سبککار برداشته نمیشود.
| | میزان شورشی آب دریاچهی ارومیه پیش از روند خشکشدن دوبرابر آب اقیانوسها بود و در آن گونههایی از جانواران چون |
| [[پرونده:تصویری از خشک شدن دریاچه هامون.jpg|بندانگشتی|تصویری از خشک شدن دریاچه هامون]]
| |
| کارشناسان وضعیت بحرانی تالابها و دریاچههایی چون گاوخونی، بختگان، هامون، پریشان و ارومیه را برآیند مستقیم ساخت سد در حوزه آبریز آنها برآورد میکنند. در محدودهی آبریز دریاچه ارومیه دهها سد ساخته شده بدون این که در طراحی و اجرای آنها حقآبه این دریاچه مورد توجه قرار گرفته باشد.<blockquote>«هر بلایی بر سر حوزه محیط زیست آمده طی چهار دهه گذشته بوده است. پیش از این مدت، بسیاری از شاخصهای محیط زیستی کشور مثل آب در جایگاه مناسبی قرار داشت.» این حرفهای کسی است که از آغاز ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی تا سال سوم دولت اول محمد خاتمی وزیر کشاورزی بود و بعد از آن معاون حسن روحانی و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بوده است.</blockquote>عیسی کلانتری مهرماه سال ۱۳۹۷با ابراز این سخنان از سیاستهایی که ایران را به «ورشکستگی آبی» کشانده به شدت انتقاد کرد و اضافه کرد که این سیاستها باعث شده «امروز یک تالاب و دریاچه زنده» در کشور وجود نداشته باشد.
| |
|
| |
|
| بیشتر کارشناسان معتقدند در کنار طولانی شدن دورههای خشکسالی، سدسازیهای بیرویه در جمهوری اسلامی، بهخصوص در سه دهه گذشته علت اصلی خشکی و نابودی بسیاری از دریاچهها و تالابها است.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D9%85%D9%87-%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%AD%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1- همدستی همه جناحهای حکومت در سدسازی بیرویه در ایران]- سایت دویچه وله فارسی</ref><blockquote>'''صید ماهی مرده در دریاچهی خشک هامون'''</blockquote><blockquote>نسترن فرخه، انصاف نیوز: بوی لاشهی ماهی تلف شده تا اطراف دریاچه پیچیده است، هر کدام از ما در بدو حضور در این دریاچه بینی خود را محکم میگیریم ولی بعد از دقایقی به این بوی مشمئزکننده عادت میکنیم، ماهیهای خشک شدهی روی زمین و قایقهای رنگارنگ در اطراف دریاچه گواه بر تبخیر آب دریاچه در ماههای نزدیک است.<ref>[https://khabarban.com/a/25000164 صید ماهی مرده در دریاچهی خشک هامون]- سایت خبربان</ref></blockquote>
| | آرتمیا ، دیاتومها و فیتوپلانکتونها در آن زندگی میکردند. آرتیما یک منبغ غذایی بالا به شمار میرفت. در حوزهی حیات وحش دریاچه ارومیه ۲۷گونه پستاندار، ۲۱۲گونه پرنده، ۴۱گونه خزنده، ۷گونه دوزیست و ۲۶گونه ماهی زندگی میکنند. این دریاچه دارای ۱۰۲جزیره است که از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیدهاند. |
|
| |
|
| == گونه های جانوری در ایران ==
| | دریاچهی ارومیه یکی از دریاچههایی است که درسالهای اخیر به دلیل سیاستهای سودجویانهی سپاه پاسداران و بیتوجهی به محیط زیست در آستانهی خشک شدن قرار گرفته است. به عنوان مثال ساخت یک بزرگراه ۱۵ کیلومتری با اهداف اقتصادی حیات این دریاچه را به نابودی کشاند.<ref>[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0380133014002688 Aral Sea syndrome desiccates Lake Urmia: Call for action]- سایت ساینس دایرکت</ref> حفر غیرقانونی دستکم ۴۵ هزار حلقه چاه در اطراف این دریاچه، ایجاد بیش از ۲۰۰ سد تا سال ۲۰۱۲ بر روی دریاچه ارومیه و تغییر مسیر رودخانهها منجر به خشک شدن ارومیه و در نتیجه نابودی محیط زیست اطراف آن شده است.<ref>[https://iranglobal.info/node/35011 سپاه پاسداران و جنایتی به نام خشک شدن دریاچه ارومیه]- سایت ایران گلوبال</ref>[[پرونده:تصویری از خشک شدن دریاچه بختگان.jpg|بندانگشتی|تصویری از خشک شدن دریاچه بختگان]] |
| تهران- ایرنا- مدیر آزمایشگاه بانک سلولهای انسانی و جانوری مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران، شمار گونههای جانوری کشور را ۱۲۰۰ گونه اعلام کرد و گفت: از این تعداد ۱۵۰ گونه جانوری دستخوش انقراض قرار دارند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83274244/150-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%B6-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6 150 گونه جانوری ایران در معرض خطر انقراض] - خبرگزاری جمهوری اسلامی</ref>
| |
|
| |
|
| خبرگزاری تسنیم: رئیس اداره مراقبت از حیات وحش محیط زیست استان کردستان گفت: علت عمده از بین رفتن گونههای جانوری، تخریب و از بین بردن زیستگاه طبیعی آنهاست که استان کردستان نیز جدای از این موضوع نیست.
| | === '''دریاچه بختگان''' === |
| | دریاچه بختگان که در استان فارس واقع شده، اکنون در حال خشکی کامل است. استفادههای متعدد در بالادست تالاب برای آب آشامیدنی شیراز و روستاهای متعدد و همچنین استفاده از آب برای زمینهای کشاورزی و صنعت، از مهمترین دلایل خشکسالی این دریاچه به شمار میرود. منشأ دریاچه بختگان رودخانه کوچک سیوند است که دولت با احداث سدی بر روی این رودخانه حیات دریاچه بختگان را بهشکلجدی تهدید کرد. متأسفانه این روزها بخشهای بسیار گستردهای از دریاچه خشکشده و دیگر از پرندگان خبری نیست و این بخشها به میدانی برای تمرین و ویراژ موتورسواران و تیک آف کردن اتومبیلها تبدیلشده است. دریاچه بختگان، برای مهرومومهای طولانی زیستگاه زمستانی پرندگانی بود که از روسیه و دشتهای سیبری به ایران کوچ میکردند. اما امروز با توجه به خشکی دریاچه، فلامینگوها گروهگروه بختگان را ترک میکنند.<ref name=":5" /> |
|
| |
|
| حیدر ویسی در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در '''سنندج'''، با اشاره به وضعیت گونههای جانوری در حال انقراض در کردستان اظهار کرد: خرس قهوهای، پلنگ، سیاه گوش، گربه وحشی، گربه جنگلی، سگ آبی، سنجاب ایرانی، کل وبز، قوچ ومیش، عقاب طلائی، عقاب مارخور، کرکس (دال) هما، سمندر کردستانی، سمندر آتشین از جمله گونه های جانوری هستند که در خطر انقراض قرار دارند.
| | یکی دیگر از دریاچههای ایران که در حال خشک شدن است دریاچهی بختگان است. در بالادست این دریاچه به صورت غیرقانونی و استفاده از مجوزهای حکومتی به اشکال مختلف آب را برای مصارف گوناگون به سمتهای دیگر هدایت کردهاند. مصارف صنعتی و کشاورزی ازمهمترین آنها هستند. آبریز اصلی دریاچه بختگان رودخانه سیوند است که دولت با احداث سدی بر روی ان این دریاچه را در معرض خشک شدن قرار داده است. هم اکنون بخشهای زیادی از دریاچه بختگان خشک شده و به پیست موتور سواری و تیک اف ماشینهای لاکچری تبدیل شده است. این دریاچه پیش از این محل مهاجرت زمستانی فلامینکوهای روسیه بود. با خشک شدن دریاچه فلامینکوها نیز آن را ترک کردهاند. |
| | [[پرونده:خشک شدن تالاب انزلی.jpg|جایگزین=خشک شدن تالاب انزلی|بندانگشتی|خشک شدن تالاب انزلی]] |
|
| |
|
| وی گفت: وضعیت بسیاری دیگر از پرندگان مانند کبک با این روند برخورد و شکار آن اصلاً مناسب نیست و این گونه ها نیز در معرض تهدید قرار گرفتهاند.
| | === '''تالاب انزلی''' === |
| | تالاب انزلی حدود ۱۹ هزار هکتار است که تصفیه خانه آب دریای خزر به شمار میرود. ۲۷ رود بزرگ و مهم در گیلان به این تالاب سرازیر میشوند این رودها با آب شیرین خود سدی در برابر آب شور دریای خزر هستند. در تالاب انزلی بیش از ۵۰ نوع ماهی و ۱۰۰ نوع پرنده و همچنین صدها گونه گیاهی و جانوری و میکروسکوپی وجود دارد. تالاب انزلی نیز هماکنون مانند بسیاری از دیگر از اکوسیستمهای ایران در حال نابودی است. ساختن استخر پرورش ماهی در پیرامون تالاب و افزایش میزان فلزات سنگین و بخصوص سرب در آب و رسوبات تالاب، پمپاژ آب به مناطق دیرگ برای مصارف کشاوزی و صنعتی، ساخت کومههای شکار، ریختن حجم زیادی از زباله های غیرقابل تجزیه به درون رودخانههای گیلان و تالاب انزدی و لایروبی نکردن رودخانهها، رهاکردن فاضلابهای صنعتی، خانگی و بیمارستانی چند شهرستان استان گیلان به تالاب انزلی( روزانه بیش از ۴۰۰ هزار متر مکعب فاضلاب)، همگی از عواملی هستند که این تالاب را به مرگ و نابودی کشاندهاند. عمق این تالاب در سالهای اخیر از ۱۱ متر به کمتر از دو نیم متر رسیده است.<ref name=":5" /> |
|
| |
|
| رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط زیست کردستان تصریح کرد: متاسفانه در استان کردستان مطالعات جامع و عمیق روی حیات وحش و گونههای جانوری و گیاهی صورت نگرفته است و ما هنوز در باره خیلی از گونهها اطلاعات زیادی نداریم.
| | === دریاچه هامون === |
|
| |
|
| وی با اشاره به اینکه میش مرغ یا میشه سی گونه جانوری بوده که چند سالی است در استان مشاهده نشده، گفت: نزدیک به چهار سال است این گونه جانوری در زرینه اوباتو که آخرین زیستگاه آن جانور در استان بود، مشاهده نشده و بر این اساس انقراض این گونه بعید نیست.
| | دریاچه هامون از بهم پیوستن سه دریاچه هامون هیرمند، هامون پوزک و هامون صابوری تشکیل شده است. هیرمند رودخانه اصلی تغذیه کننده این دریاچه است. به عبارتی آب هامون از کوههای «هندوکش» تامین می شود. این دریاچه نقش مهمی در زندگی مردم سیستان و بلوچستان دارد. در حاشیه این دریاچه مردم با کشاورزی، صیادی و حصیربافی و صنایع دستی امرار معاش میکنند. دریاچه هامون که در میان مناطق بیابانی و نیمه بیابانی قرار دارد تنها محل زندگی پرندگان است. <ref>[https://www.civilica.com/Paper-SCEAUG01-SCEAUG01_003.html اثرات زیست محیطی خشک شدن هامون]</ref> |
|
| |
|
| ویسی افزود: امروزه با توسعه روز افزون جوامع بشری و افزایش فشار بر منابع طبیعی و محیط زیست به شمار عواملی که سلامت اکوسیستم ها و به طبع گونه ها را تهدید میکند افزوده میشود.
| | دریاچه هامون نیز همچون دیگر دریاچههای ایران در آستانه مرگ کامل قرار دارد. استفاده از آب هامون برای مصارف شهری و صنعتی و همچنین سدسازی های بیرویه افغانستان بر روی هیرمند منجر به خشک شدن این دریاچه گشته است. ایران تا کنون هیچ اقدامی در مورد پس گرفتن حقابه هامون از افغانستان انجام نداده است. یکی دیگر از عوامل خشک شدن هامون دایکهای مرزی است که ایران در مناطق مرزی احداث کرده است. دایکها موانع و خاکریزهای بزرگی هستند که مانع ورود آب به دریاچهی هامون می شوند. |
|
| |
|
| وی عوامل انقراض گونه های جانوری را متعدد و متفاوت برشمرد و گفت: علت مشترک و عمده انقراض گونههای جانوری تخریب و از بین بردن زیستگاه طبیعی آنهاست که استان کردستان نیز از این امر مستثنی نیست.
| | خشک شدن هامون منجر به مرگ بیش از دو میلیون ماهی شده است. در نتیجه این وضعیت تا کنون بیش از ۱۲ هزار صیاد بیکار شده اند. هماکنون برخی از روستاییان به صید ماهیهای مرده می پردازند. یک خبرنگار میگوید:<blockquote>« بوی لاشهی ماهی تلف شده تا اطراف دریاچه پیچیده است، هر کدام از ما در بدو حضور در این دریاچه بینی خود را محکم میگیریم ولی بعد از دقایقی به این بوی مشمئزکننده عادت میکنیم، ماهیهای خشک شدهی روی زمین و قایقهای رنگارنگ در اطراف دریاچه گواه بر تبخیر آب دریاچه در ماههای نزدیک است.»<ref>[https://khabarban.com/a/25000164 صید ماهی مرده در دریاچهی خشک هامون]- سایت خبربان</ref></blockquote> |
|
| |
|
| رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط زیست کردستان افزود: یکی دیگر از مهمترین عوامل انقراض گونه ها که به طور مستقیم یا غیر مستقیم زیانهای بسیاری را متوجه حیات وحش نموده و متاسفانه توجه زیادی نیز به آن نمیشود، معرفی عمدی و غیر عمدی گونه های غیر بومی است.
| | == گونه های جانوری در ایران == |
| | در حال حاضر به گفتهی مدیر آزمایشگاه بانک سلول های انسانی و جانوری مرکز ذخایر ژنتیکی ایران، شمار گونههای جانوری در ایران ۱۲۰۰ گونه است که ۱۵۰ گونه از آنها در حال منقرض شدن هستند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83274244/150-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%B6-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6 150 گونه جانوری ایران در معرض خطر انقراض] - خبرگزاری جمهوری اسلامی</ref> |
| | [[پرونده:سیاه گوش ایرانی.jpg|جایگزین=سیاه گوش ایرانی - محیط زیست ایران|بندانگشتی|سیاه گوش ایرانی]] |
| | علت عمده از بین رفتن گونههای جانوری، تخریب و از بین بردن زیستگاه طبیعی آنهاست. در حال حاضر بسیاری از گونههای جانوری چون خرس قهوهای، پلنگ، سیاه گوش، گربه وحشی، گربه جنگلی، سگ آبی، سنجاب ایرانی، کل وبز، قوچ ومیش، عقاب طلائی، عقاب مارخور، کرکس (دال) هما، سمندر کردستانی، سمندر آتشین از جمله گونه های جانوری هستند که در خطر انقراض قرار دارند. |
|
| |
|
| وی شکار بی رویه و خارج از اصول و قاعده انسانی را یکی دیگر از عوامل انقراض گونههای جانوری در حیات وحش کردستان عنوان کرد.
| | به گفتهی کارشناسان حتی مطالعات کافی بر روی گونههای جانوری در بسیاری از مناطق ایران صورت نگرفته و از وضعیت آنها اطلاع کافی در دسترس نیست. |
|
| |
|
| ویسی گفت: همچنین رویدادهای طبیعی مانند خشکسالی و آتش سوزی که در چند سال اخیر تاثیراتی منفی بر روی گونههای گیاهی و جانوری استان داشته و نیز بهرهگیری بی رویه از طبیعت عامل انقراض بعضی از گونه های جانوری است.
| | یکی دیگر از علل نابودی گونههای جانوری آتشسوزیهایی است که به شکلی غیرطبیعی و مداوم در [[جنگلهای ایران]] رخ میدهد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/12/15/304949/%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%DA%AF%D9%88%D9% تخریب زیستگاه طبیعی عامل مهم انقراض گونههای جانوری کردستان]-خبرگزاری تسنیم</ref> |
|
| |
|
| وی اظهار کرد: از جمله عوامل دخیل دیگر در انقراض گونههای جانوری حضور دامداران در زیستگاهها، تصرف چشمهها و نیز تغییر کاربری چشمهها و انتقال آب آنها به زمینهای کشاورزی و خارج کردن آنها از دسترس وحوش است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/12/15/304949/%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%85%D9%87%D9%85-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%DA%AF%D9%88%D9% تخریب زیستگاه طبیعی عامل مهم انقراض گونههای جانوری کردستان]-خبرگزاری تسنیم</ref>
| | بر اساس گزارش اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در استان چهارمحال و بختیاری ۱۴ گونه گیاهی و ۱۳ گونه جانوری در حال انقراض هستند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/06/11/845753/14-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%88-13-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8 ۱۴ گونه گیاهی و ۱۳ گونه جانوری چهارمحال و بختیاری در معرض خطر انقراض]</ref> |
|
| |
|
| == رودخانه ها == | | === گونههای در حال انقراض === |
| | '''یوز ایرانی''' یکی از گونه های درحال انقراض در ایران است. کارشناسان میگویند تنها ۶۰ قلاده از این یوز در ایران وجود دارد. در حال حاضر این جانور تنها در ایران و آنهم در نواحی دورافتادهای از بیابانهای ایران وجود دارد |
| | [[پرونده:گربه پالاس.jpg|جایگزین=گربه پالاس|بندانگشتی|گربه پالاس]] |
| | پلنگی ایرانی یکی دیگر از حیوانات در حال انقراض است که جمعیت آن به زیر ۵۰۰ قلاده رسیده است. |
|
| |
|
| == روز جهانی محیط زیست ==
| | سیاه گوش یکی از حیوانات زیبای ایران است که به دلیل شکار در حال انقراض قرار دارد. این حیوان با دست و پای بلند از سریعترین گربهسانان به شمار میرود |
| روز جهانی محیط زیست، روزی است که در تاریخ ۵ ژوئن از سوی سازمان ملل جهت افزایش سطح آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک و تشویق سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با ویرانی محیط زیست و گونههای زیستیجانوری برگزیده شدهاست.<ref name=":0">[https://www.beytoote.com/art/decorum/world3-environment2-day.html 5 ژوئن ؛ مصادف با روز جهانی محیط زیست]- سایت بیتوته</ref>
| |
|
| |
|
| هر ساله روز ۱۵ خرداد (۵ ژوئن) در سراسر جهان با عنوان روز جهانی محیط زیست گرامی داشته میشود. تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال ۱۹۷۲ بر میگردد، در آن سال برای نخستین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار نمود.
| | گربه پالاس یک گونه جانوری دیگر در ایران است که در حال انقراض است. |
|
| |
|
| همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامهای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد، UNEP در سراسر جهان مراسم ویژهای را به مناسبت این روز برگزار مینماید. مراسم این روز میتواند به اشکال مختلف باشد مثل راهپیماییهای خیابانی، همایشهای دوچرخه سواری، نمایش، مسابقات نقاشی و مقاله نویسی در مدارس، درختکاری، فعالیتهای مربوط به بازیافت، پاکسازی و….
| | فوک خزری نیز به دلیل شکار بیرویه و از بین رفتن زیستگاه آن در کنارهی خزر در حال انقراض دارد. یکی دیگر از جانواران در حال انقراض در ایران لاکپشت پوزه عقابی است. این جانور در خلیج فارس زندگی میکند.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%AD%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF/ حیوانات در خطر انقراض ایران]</ref> |
|
| |
|
| هدف از برگزاری چنین مراسمی جلب توجه عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده ساخته است. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیدا محیط زیست را تهدید میکند به عنوان موضوع این روز انتخاب میشود.<ref name=":0" />
| | در استان مازندران در حال حاضر بیش از ۱۰۰ گونه گیاهی به دلیل تغییرات اکوسیستمی در حال انقراض هستند. سیر کوهی، والک، انواع ارکیده یا ثعلب، گل گاوزبان ایرانی، قاز یاغی، گندکما، باریجه - جرن، کما، کمای ایرانی، سکنبیج، آلاله برفی، اناریجه،گلپر، ترم، زوفا، سوسن چهلچراغ، خشخاش کبیر، شقاقل، ترشک کوهی، مرزه، چای کوهی، آویشن و کاکوتی جزو گونه های در معرض خطر استان مازندران هستند که در صورت عدم چاره اندیشی رو به انقراض میروند. <ref>[https://www.irna.ir/news/83469199/%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%DB%B1%DB%B0%DB%B0-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D بیش از ۱۰۰ گونه گیاه در حال انقراض در مازندران شناسایی شد]</ref> |
|
| |
|
| برپایه گزارش خبرگزاری فارس دفتر خامنهای روز سهشنبه ۲۶ آبان ماه ۱۳۹۸، سیاستهای کلی محیط زیست را اعلام کرد. مدیریت هماهنگ و نظاممند منابع حیاتی، جرمانگاری تخریب محیط زیست، تهیه اطلس زیستبوم کشور و گسترش اقتصاد سبز و نهادینهسازی فرهنگ و اخلاق زیستمحیطی" از جمله محورهای ابلاغیه یاد شده است.
| | == رودخانه ها == |
| | ایران دارای رودخانههای بزرگی چون ارس، کارون، زاینده رود، جاجرود، سفید رود، اترک، نکا، چالوس، بابل و ... است.<ref>[https://tabnakjavan.com/fa/news/7805/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%AF مهمترین رودهای ایران کدامند]</ref> رودخانههای ایران بر اساس حوزه آبخیز به دو گروه تقسیم میشوند. |
| | #[[پرونده:خشک شدن کارون.JPG|جایگزین=محیط زیست ایران|بندانگشتی|خشک شدن کارون]]گروه دریای خزر: تمامی رودخانههایی هستند که از شرق یا غرب این دریا سرچشمه می گیرند. |
| | # گروه خلیج فارس و عمان: رودخانه هایی هستند که از رشته کوههای زاگرس سرچشمه گرفته و به خلیج فارس میریزند.<ref>[https://eafworld.com/rivers-of-iran/ رودخانه های ایران به چند دسته تقسیم می شوند؟]</ref> |
|
| |
|
| این امر که زیر سلطه رژیم جمهوری اسلامی، محیط زیست در موقعیت بحرانی و فاحعهباری قرار گرفته مورد تایید سازمانهای جهانی و همچنین بعضی از ارگانها و مقامات رژیم نیز هست. «انستیتو جهانی منابع طبیعی» در گزارش سال ۲۰۱۵ خود تولیدکنندگان گازهای گلخانهای را رتبهبندی کرده است. مطابق با گزارش منتشر شده، جمهوری اسلامی بعد از چین، آمریکا، ۵ کشور اروپایی، هند و روسیه، با تولید سالانه ۷۱۵ میلیون تن دی اکسیدکربن مقام دهم را در جهان کسب کرده است. بر اساس این گزارش، تولید مذکور رو به افزایش نیز هست. به این اعتبار باید گفت ایران با بنیه اقتصادی ضعیفتر و جمعیتی کمتر از بقیه کشورها در رساندن زیان به ۷۸ میلیون جمعیت کشور و ۷ میلیارد از ساکنان زمین به چنین مقامی در تخریب محیط زیست رسیده است. بنا به گزارش برخی تحقیقات، سوزاندن وسیع گاز طبیعی و وجود چندین میلیون اتومبیل کهنه که بنزین غیر استاندارد می سوزانند، دو عامل اصلی در ایجاد میزان ذکر شده دی اکسید کربن در ایران میباشند. اما مشکلات زیست محیطی در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی فقط به تولید گازهای گلخانه ای محدود نمیشود. در سالهای گذشته مشکلات زیستمحیطی زیادی در ایران رخ داده که خشک شدن دریاچهها، رودها و تالابها، از بین رفتن جنگل ها، بحران آب و همچنین آلوده بودن هوای شهرهای بزرگ از جمله آنهاست. | | تقریبا تمامی این رودخانهها به دلیل سیاستگذاری های غلط و سودجویانه آسیبهای بسیاری دیدهاند و در نتیجه تمامی دشتهایی که از آنها تغذیه می شدند نیز دچار آسیب شدهاند. |
|
| |
|
| چندی پیش «حمید چیت چیان» وزیر نیرو در دولت یازدهم، بحران آب در ایران را جدی و اصلی ترین چالش کشور دانست. او شور شدن آب ها، خشک شدن باغات و زمینهای کشاورزی، خشک شدن چشمهها، قناتها، تالابها و دریاچهها و کاهش آب رودخانهها را از شواهد بحران آب بر شمرد و افزود که سالانه ۱۲۰۰ کیلومتر کف شکنی در چاههای موجود یا حفر چاه های جدید در کشور صورت میگیرد. این در حالی است که یکی از عوامل اصلی بحران آب در ایران برداشت بی رویه از آبهای زیرزمینی و وجود هزاران چاه مجاز و غیرمجاز در کشور است. «ستار محمودی» قائم مقام وزیر نیرو نیز وضعیت آب در ۵۲۰ شهر ایران را بحرانی خواند. به نظر او خشکسالی های پایدار، سدسازی های بی رویه، اتلاف منابع آبی توسط کشاورزی سنتی و ناکارآمد و بالاخره حفر دهها هزار چاه به ویژه در اطراف دریاچه ها و تالاب ها، بحران و قحطی آب در ایران را باعث شده اند. مطابق آمارهای رسمی اکنون در ایران از ۶۴۷ سد، بهرهبرداری میشود و احداث ۶۸۳ سد دیگر در دست مطالعه یا اجراست. اکثر این سدها و آبراهه ها توسط قرارگاه خاتم الانبیا زده شده اند. بعضی از سدها برای رساندن آب به املاک و خانه های آخوندهای دانه درشت و مقامات، مراکز نظامی و یا در جایی مثل کردستان برای محروم کردن منطقه از آب فراوانی زده شده اند که می تواند موجب رشد کشاورزی، دامداری و دامپروری و بی نیازی اقتصادی این منطقه شود. درآمدهای به دست آمده از این پروژه ها به جیب سپاه و فرماندهان ارشد آن رفته و گرد و خاک حاصل از بستر خشک دریاچه ها، رودها و تالاب ها، مردم را به انواع بلایا مبتلا کرده است. جنگلهای زاگرس در کردستان آگاهانه و به بهانه حفظ امنیت توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی سوزانده می شوند. جنگلهای شمال نیز توسط فرماندهان نظامی، انتظامی، مقامات دولتی و رانت خواران و به خاطر خانه، ویلا و انبوه سازی، به آتش کشیده می شوند. پوشش گیاهی در مناطق مختلف و بویژه در کردستان زیر چکمه نیروهای ارتش، سپاه و بسیج لگد مال شده و یا توسط آتش سلاحهای آنان شعله ور گردیده و از بین میروند. در ابلاغیه خامنه ای از جمله به «جرمانگاری تخریب محیط زیست» اشاره شده است. آیا در کشوری که نظام حکومتی آن عامل اصلی تخریب محیط زیست است، چه کسی قرار است تخریب کنندگان محیط زیست را تنبیه کند؟
| | === زاینده رود === |
| | یکی از مهمترین دلایل خشک شدن رودخانه زاینده رود حفر تونل گلاب است. این تونل که با هدف انتقال آب زاینده رود برای مصارف شهری و صنعتی حفر شده است سالهاست منجر به خشک شدن زاینده رود میشود. . میزان دبی آب زاینده رود ۱۱ متر مکعب بر ثانیه است که راهاندازی این تونل آب را از این رود گرفته است. حتی با وجود بارانهای شدید و سیل، به دلیل لایروبی نشدن رودها، آبی پشت سد گلاب ذخیره نشده است و حجم زیادی از آب هدر رفته است. به همین دلیل زاینده رود همچنان با خشکی مواجه است. خشک شدن زاینده رود علاوه بر این که منجر به قطعی آب شرب مردم می شود کشاورزی سنتی و دیرپای اصفهان را با نابودی کامل مواجه کرده است.<ref>[https://www.isna.ir/news/98020200347/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%AE%D8%B4%DA%A9-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8 عملیاتی شدن گلاب، خشکشدن زایندهرود را در پی دارد]</ref> |
|
| |
|
| در سالهای اخیر بحران زیست محیطی خشم و اعتراضات گسترده مردم را برانگیخته است و رژیم با حربه سرکوب با این اعتراضات روبرو شده است. اما این سرکوب ها مردم را مرعوب نکرده و مبارزه برای بهبود محیط زیست به یکی از عرصه های رودرروئی مردم با رژیم تبدیل شده است. | | === کارون === |
| | [[پرونده:خشک شدن زاینده رود.jpg|جایگزین=محیط زیست ایران|بندانگشتی|خشک شدن زاینده رود]] |
| | رودخانهی کارون با طولی بیش از ۹۵۰ کلیومتر یکی از پرآبترین رودخانههای ایران بوده است. اما این رودخانه در حال حاضر به دلیل برداشتهای بیرویه و سدسازی در های مختلف کم آب شده و رو به خشکی می رود.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%DA%A9%D9%85%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-% کم آبی کارون]</ref> همچنین رها سازی فاضلاب شهری و پساب کارخانهها در رودخانهی کارون منجر به مسموم شدن آب شده است. این امر منجر به از میان رفتن آبزیانی شده که منبع درآمد صیادان بوده اند. دلاور نجفی معاون سابق محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست در سخنانی اعتراف کرد که بیش از نیمی از آب کارون فاضلاب است.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/632 مرگ تدریجی رودخانه کاروی]</ref> |
|
| |
|
| وسعت و ژرفای بحران محیط زیست بخش هایی از کارگزاران رژیم و بورژوازی ایران را هم نگران کرده و به قول بعضی از کارشناسان به صورت مانعی در مقابل سرمایه گذاری های داخلی و خارجی درآمده است. در این شکی نیست که سرمایه گذاران خارجی و داخلی از فقدان قوانین در حفاظت از محیط زیست سود می برند. اما وقتی بحران در این عرصه ابعاد فاجعه باری پیدا می کند، کسب و کار و تندرستی خود و نیروی کارشان را به خطر می اندازد و به اعتراضات مردم دامن می زند، اینبار طرفدار دخالت و سرمایه گذاری دولت در این عرصه می شوند. ابلاغ «سیاستهای کلی محیط زیست» توسط خامنه ای در شرایطی است که تخریب محیط زیست ابعاد فاجعه باری پیدا کرده است و پیامدهای آن دامن رژیم جمهوری اسلامی را گرفته است. تولد سرمایه داری با گام های آغازین، با تخریب محیط زیست همراه شد. ابعاد و اشکال این ویرانگری در طول تاریخ کوتاه سرمایهداری بسیار تغییر کرده است، ولی این پدیده نه تنها تکرار میشود، بلکه به عنوان جزء همزاد این سیستم عملکردی هولناک تر مییابد. در دل سیستم بحران زده کنونی سران حکومت اسلامی سرمایه قادر به جلوگیری از مصائب رو به افزایش ناشی از تخریب محیط زیست نبوده و نخواهند بود و بدون شک «سیاستهای کلی محیط زیست» خامنه ای نیز همچون سایر اسناد مربوط به سیاست های کلان به یک ورق پاره تبدیل خواهد گردید.<ref>[http://cpiran.org/archive/2015/11/sokhan/page18.html رژیم جمهوری اسلامی عامل تخریب محیط زیست] حزب کمونیست ایران</ref>
| | == روز جهانی محیط زیست == |
| | روز ۵ ژوئن مصادف با ۱۵ خرداد از طرف سازمان ملل بهعنوان روز جهانی محیط زیست در نظر گرفته شده است و هدف از آن افزایش سطح آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک و تشویق سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با ویرانی محیط زیست و گونههای زیستیجانوری است.<ref name=":0">[https://www.beytoote.com/art/decorum/world3-environment2-day.html 5 ژوئن ؛ مصادف با روز جهانی محیط زیست]- سایت بیتوته</ref> در همین سال سازمان ملل کنفرانسی را برای اولین بار در رابطه باهمین موضوع در شهر استکهلم برگزار نمود. همزمان با این کنفرانس سازمان ملل قطعنامه را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد، UNEP در سراسر جهان مراسم ویژهای را به مناسبت این روز برگزار مینماید.هدف از برگزاری چنین مراسمی جلب توجه عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده ساخته است. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیدا محیط زیست را تهدید میکند به عنوان موضوع این روز انتخاب میشود.<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |