۲٬۶۴۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۹: | خط ۹: | ||
| شهر تولد = تبریز | | شهر تولد = تبریز | ||
| کشور تولد = | | کشور تولد = | ||
| تاریخ مرگ = | | تاریخ مرگ = ۱۱ مهر ۱۳۰۰ | ||
| شهر مرگ = قوچان | | شهر مرگ = قوچان | ||
| کشور مرگ = | | کشور مرگ = | ||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
}} | }} | ||
'''محمدتقی پسیان''' (زاده ۱۲۷۱ خورشیدی، تبریز - مقتول در | '''محمدتقی پسیان''' (زاده ۱۲۷۱ خورشیدی، تبریز - مقتول در ۹ مهر ۱۳۰۰ خورشیدی، قوچان) یا '''محمدتقیخان پسیان''' یا '''کلنل (سرهنگ) محمدتقیخان پسیان''' افسر میهنپرست و از نظامیان اواخر [[قاجاریان|دورهٔ قاجاریه]]<ref>هایپرکلابز - [http://hyperclubz.com/main/Club.aspx?qCat=home-entertainment-gr4&qId=17656 محمدتقی پسیان- هایپرکلابز]</ref> و فرمانده قیام ۱۳۰۰ خورشیدی در خراسان<ref>کارا کتاب - [http://www.karaketab.com/کتاب-تاریخ/کتاب-كلنل-محمد-تقی-خان-پسیان.html کلنل محمد تقی خان پسیان]</ref> بود.<ref>نشر ماهی - [http://nashremahi.com/book/682 کلنل پسیان]</ref> او نخستین ایرانی بود که موفق به طی دوره خلبانی و پرواز با هواپیما شده بود.<ref>خرداد - [http://tnews.ir/news/bc48107617629.html محمدتقی خان پسیان، نخستین خلبان ایرانی]</ref> کلنل پسیان سرانجام علیه ظلم و ستم حاکمان به پاخاست و با استفاده از محبوبیتی که داشت یک قیام منطقهای را شکل داد. بسیاری برای سرکوب کلنل پسیان راهی خراسان شدند اما نتوانستند قیام وی را شکست دهند. قوام السلطنه با یاری رضاخان و تحریک اقوام حواشی خراسان توانستند او را وارد جنگهای متعدد کنند. سرانجام کلنل محمد تقیخان پسیان در روز نهم مهر ۱۳۰۰ در جریان نبرد کشته شد و سرش را از بدنش جدا کردند. | ||
== کودکی و نوجوانی == | |||
== | |||
کلنل محمدتقیخان پسیان، در سال ۱۲۷۱ شمسی ۱۳۰۹ هجری قمری در محله سرخاب [[تبریز]] بهدنیا آمد.<ref name=":0">سازمان مجاهدین خلق ایران - [https://event.mojahedin.org/events/5/شهادت-کلنل-محمدتقی-خان-پسیان شهادت کلنل محمدتقیخان پسیان]</ref> | کلنل محمدتقیخان پسیان، در سال ۱۲۷۱ شمسی ۱۳۰۹ هجری قمری در محله سرخاب [[تبریز]] بهدنیا آمد.<ref name=":0">سازمان مجاهدین خلق ایران - [https://event.mojahedin.org/events/5/شهادت-کلنل-محمدتقی-خان-پسیان شهادت کلنل محمدتقیخان پسیان]</ref> | ||
خط ۴۲: | خط ۴۰: | ||
== دوران خدمت نظام == | == دوران خدمت نظام == | ||
پنج سال در | کلنل محمد تقی خان پسیان پنج سال در مدرسه نظام تهران آموزش دید و در سال آخر تحصیل از سوی وزارت جنگ با درجه ستوان دومی خدمت ژاندارمری درآمد. پس از دو سال خدمت به درجه سروانی ارتقا یافت. پسیان در ۱۲۹۱ با سمت معلم و مترجم در مدرسه ژاندارمری یوسف آباد به کار خود ادامه داد. سپس به عنوان فرمانده گروهان به مأموریت همدان اعزام شد. بعد از برقراری امنیت راه همدان به تهران بازگشت و با اتمام دوره به درجه سرگردی ارتقا یافت و به پاس موفقیت در مأموریت همدان از وزارت جنگ مدال طلای نظامی گرفت. | ||
همزمان با انتصاب او به فرماندهی گردان همدان جنگ جهانی اول آغاز شد. با تشکیل دولت مهاجرین در صف مقدم وطن خواهان حکومت مهاجرین قرار گرفت و در سال ۱۲۹۴ درحمله معروف «مصلی» به روسها حمله کرد و ضمن شکست دادن و خلع سلاح آنها همدان را از منطقه نفوذ نیروهای روسیه خارج ساخت. پسیان و یاورعزیزالله خان ضرغامی دفاع از همدان را در مقابل هجوم قوای روسی سازماندهی کردند اما به سبب برتری کمی و کیفی ارتش روسیه ناگزیر از عقبنشینی به | همزمان با انتصاب او به فرماندهی گردان همدان جنگ جهانی اول آغاز شد. با تشکیل دولت مهاجرین در صف مقدم وطن خواهان حکومت مهاجرین قرار گرفت و در سال ۱۲۹۴ درحمله معروف «مصلی» به روسها حمله کرد و ضمن شکست دادن و خلع سلاح آنها همدان را از منطقه نفوذ نیروهای روسیه خارج ساخت. پسیان و یاورعزیزالله خان ضرغامی دفاع از همدان را در مقابل هجوم قوای روسی سازماندهی کردند اما به سبب برتری کمی و کیفی ارتش روسیه ناگزیر از عقبنشینی به کرمانشاه شدند. | ||
در آنجا به سبب عدم اتحاد و کمبود اسلحه پیروزی غیرممکن شد و نیروهای وطنخواه به سرزمین عثمانی پناه بردند. پس از این ناکامی پسیان از فرماندهی قوا کناره گیری کرد و برای درمان به آلمان رفت. | در آنجا به سبب عدم اتحاد و کمبود اسلحه پیروزی غیرممکن شد و نیروهای وطنخواه به سرزمین عثمانی پناه بردند. پس از این ناکامی پسیان از فرماندهی قوا کناره گیری کرد و برای درمان به آلمان رفت. | ||
خط ۷۱: | خط ۶۹: | ||
دولت، کلنل را یاغی و خودسر معرفی کرد و او نیز مستقلاً به حکومت پرداخت و حتی حزب ملی به کمک او در خراسان تشکیل شد. در این هنگام سردار معزز حاکم بجنورد که پیشتر قول همکاری به کلنل داده بود خیانت کرد و کردهای قوچانی را به شورش واداشت. شورشیان با حمله به بجنورد و خلع سلاح ژاندارمها شهر را به تصرف درآوردند. کلنل برای دفع کردان شمال شبانه با گروهی از افسران و ژاندارمها به سوی قوچان شتافت و در تپههای داوودلی جعفرآباد با اکراد مواجه شد و جنگید. | دولت، کلنل را یاغی و خودسر معرفی کرد و او نیز مستقلاً به حکومت پرداخت و حتی حزب ملی به کمک او در خراسان تشکیل شد. در این هنگام سردار معزز حاکم بجنورد که پیشتر قول همکاری به کلنل داده بود خیانت کرد و کردهای قوچانی را به شورش واداشت. شورشیان با حمله به بجنورد و خلع سلاح ژاندارمها شهر را به تصرف درآوردند. کلنل برای دفع کردان شمال شبانه با گروهی از افسران و ژاندارمها به سوی قوچان شتافت و در تپههای داوودلی جعفرآباد با اکراد مواجه شد و جنگید. | ||
کمی نفرات و کاهش مهمات و مکر دشمن تا عصر نهم مهر ۱۳۰۰ عرصه را بر کلنل و قوای ژاندارم تنگ کرد. فرستادگان او برای آوردن مهمات از جعفرآباد به جبهه بازنگشتند و فرمانده خود را تنها و بدون مهمات رها کردند. کلنل یکه و تنها در حالی که محاصره شده بود تا آخرین فشنگی که داشت جنگید و کشته شد. کردهای قوچانی پس از نبرد سرش را از تن جدا کردند و به قوچان بردند. به این ترتیب قیام محمدتقی خان پسیان که از | کمی نفرات و کاهش مهمات و مکر دشمن تا عصر نهم مهر ۱۳۰۰ عرصه را بر کلنل و قوای ژاندارم تنگ کرد. فرستادگان او برای آوردن مهمات از جعفرآباد به جبهه بازنگشتند و فرمانده خود را تنها و بدون مهمات رها کردند. کلنل یکه و تنها در حالی که محاصره شده بود تا آخرین فشنگی که داشت جنگید و کشته شد. کردهای قوچانی پس از نبرد سرش را از تن جدا کردند و به قوچان بردند. به این ترتیب قیام محمدتقی خان پسیان که از ۱۳فروردین ۱۳۰۰ شروع شده بود در ۱۱مهر همان سال پایان گرفت.<ref name=":2" /> | ||
موقعی که سر کلنل را با شمشیر در چند ضربت جدا میکردند، در ضربت اول که هنوز جان داشت، گفته بود: «وطن، وطن ایران…» با کشتهشدن او، قیام افسران خراسان علیه ظلم و جور دولت مرکزی نیز فروکش کرد. این سردار شجاع میهنپرست در آخرین لحظات حیاتش در سنگر گفته بود: «باخون من روی کفنم بنویسید «وطن» و برای مادرم بفرستید».<ref name=":3" /> | موقعی که سر کلنل را با شمشیر در چند ضربت جدا میکردند، در ضربت اول که هنوز جان داشت، گفته بود: «وطن، وطن ایران…» با کشتهشدن او، قیام افسران خراسان علیه ظلم و جور دولت مرکزی نیز فروکش کرد. این سردار شجاع میهنپرست در آخرین لحظات حیاتش در سنگر گفته بود: «باخون من روی کفنم بنویسید «وطن» و برای مادرم بفرستید».<ref name=":3" /> | ||
خط ۸۰: | خط ۷۸: | ||
== آرامگاه کلنل پسیان == | == آرامگاه کلنل پسیان == | ||
جسد کلنل پسیان در مقبره نادری (درکنار آرامگاه نادرشاه - باغ نادری) دفن گردید. در کتاب تاریخ بیستساله ایران ازجمله دربارهٔ خاکسپاری کلنل آمدهاست: <blockquote>«روز شنبه ششم صفر اهالی مشهد از پیر و جوان، کلیّه بازارها را تعطیل و شاگردان مدارس اجتماع نموده دستههای گل بهدست گرفته عقب جنازه کلنل محمدتقیخان حرکت میکردند. پیکر وی را روی توپ گذارده بودند و موزیک نوای عزا را مینواخت. سپس پیکر را بهطرف مقبره نادری برده در آنجا مدفون کردند. از ابتدای حرکتدادن پیکر، شلیک توپ تا موقع دفن دوام داشت». </blockquote>اما دشمنانش، پس از یک ماه دستور داد مقبره را نبش کردند و جسد پسیان را از باغ نادری به یک گورستان بینامونشان دیگر بهنام قبرستان سراب برده و در آنجا دفن کردند و حتی قبر او را محو کردند. اما مرقد پسیان همواره زیارتگاه عاشقان میهن و آزادی ایران باقیماند. پس از سالها با روی کار آمدن دکتر [[محمد مصدق|مصدق]] و به دنبال درخواستهای مردمی، دوباره پیکر پسیان به کنار آرامگاه نادر انتقال یافت.<ref name=":3" /> | جسد کلنل پسیان در مقبره نادری (درکنار آرامگاه نادرشاه - باغ نادری) دفن گردید. در کتاب تاریخ بیستساله ایران ازجمله دربارهٔ خاکسپاری کلنل آمدهاست: <blockquote>«روز شنبه ششم صفر اهالی مشهد از پیر و جوان، کلیّه بازارها را تعطیل و شاگردان مدارس اجتماع نموده دستههای گل بهدست گرفته عقب جنازه کلنل محمدتقیخان حرکت میکردند. پیکر وی را روی توپ گذارده بودند و موزیک نوای عزا را مینواخت. سپس پیکر را بهطرف مقبره نادری برده در آنجا مدفون کردند. از ابتدای حرکتدادن پیکر، شلیک توپ تا موقع دفن دوام داشت». </blockquote>اما دشمنانش، پس از یک ماه دستور داد مقبره را نبش کردند و جسد پسیان را از باغ نادری به یک گورستان بینامونشان دیگر بهنام قبرستان سراب برده و در آنجا دفن کردند و حتی قبر او را محو کردند. اما مرقد پسیان همواره زیارتگاه عاشقان میهن و آزادی ایران باقیماند. پس از سالها با روی کار آمدن دکتر [[محمد مصدق|مصدق]] و به دنبال درخواستهای مردمی، دوباره پیکر پسیان به کنار آرامگاه نادر انتقال یافت.<ref name=":3" /> | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۰: | ||
[[پرونده:مزار محمدتقی پسیان در مشهد و در کنار مقبره نادرشاه.jpg|بندانگشتی|مزار محمدتقی پسیان در مشهد و در کنار مقبره نادرشاه]]در تشییع جنازه کلنل محمدتقی خان پسیان در سال ۱۳۴۰ هجری قمری عارف قزوینی شعری برای سنگ قبر وی سرود و بر روی این سنگ قبر حک شد. | [[پرونده:مزار محمدتقی پسیان در مشهد و در کنار مقبره نادرشاه.jpg|بندانگشتی|مزار محمدتقی پسیان در مشهد و در کنار مقبره نادرشاه]]در تشییع جنازه کلنل محمدتقی خان پسیان در سال ۱۳۴۰ هجری قمری عارف قزوینی شعری برای سنگ قبر وی سرود و بر روی این سنگ قبر حک شد. | ||
این سر که نشان سرپرستیست امروز رها ز قید هستیست | این سر که نشان سرپرستیست | ||
امروز رها ز قید هستیست | |||
با دیدهٔ عبرتش ببینید | با دیدهٔ عبرتش ببینید | ||
= | کاین عاقبت وطنپرستیست<ref name=":2" /> | ||
=== شرح تصویری از پسیان === | === شرح تصویری از پسیان === | ||
خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
و متاسفانه این پیش بینی ۲۱ روز بعد به مرحله عمل رسید.<ref>کتاب قیام کلنل محمد تقی خان پسیان صفحه ۳۱۸ و ۳۱۹ نوشته علی آذری</ref> | و متاسفانه این پیش بینی ۲۱ روز بعد به مرحله عمل رسید.<ref>کتاب قیام کلنل محمد تقی خان پسیان صفحه ۳۱۸ و ۳۱۹ نوشته علی آذری</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | |||
== منابع == | == منابع == |