اعلامیه جهانی حقوق بشر: تفاوت میان نسخه‌ها

اعلامیه جهانی حقوق بشر به ۳۰ ماده تقسیم می‌شود که به تفصیل حقوق فردی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را تعریف کرده است. مهم‌ترین اصول مطرح شده در این اعلامیه شامل:

این اصول پایه‌ای هستند که دولت‌ها باید در برابر شهروندان خود رعایت کنند. با این حال، بسیاری از کشورها، از جمله ایران، در اجرای این اصول مشکل دارند و شاهد نقض این حقوق به‌طور سیستماتیک هستیم.<ref>[https://iranhrs.org/%d8%b1%d9%88%d8%b2-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a8%d8%b4%d8%b1-%d8%a7%d8%b2-%d8%a7%d8%b9%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c%d9%87-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%aa%d8%a7/ روز جهانی حقوق بشرـ کانون حقوق بشر ایران]</ref>

=== مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر ===

تمام افراد بشر آزاد زاده می‌شوند و از لحاظ حيثيت و کرامت و حقوق با هم برابراند. همگی دارای عقل و وجدان هستند و بايد با يکديگر با روحيه ای برادرانه رفتار کنند.

هر کس می‌تواند بی هيچ گونه تمايزی، به ويژه از حيث نژاد، رنگ، جنس، زبان، دين، عقيده سياسی يا هر عقيده ديگر، و همچنين منشا ملی يا اجتماعی، ثروت، ولادت يا هر وضعيت ديگر، از تمام حقوق و همه آزادی‌های ذکرشده در اين اعلاميه بهره مند گردد. به علاوه نبايد هيچ تبعيضی به عمل آيد که مبتنی بر وضع سياسی، قضايی يا بين المللی کشور يا سرزمينی باشد که شخص به آن تعلق دارد، خواه اين کشور يا سرزمين مستقل، تحت قيمومت يا غير خودمختار باشد، يا حاکميت آن به شکلی محدود شده باشد.

هر فردی حق زندگی، آزادی و امنيت شخصی دارد.

هيچ کس را نبايد در بردگی يا بندگی نگاه داشت. بردگی و دادوستد بردگان به هر شکلی که باشد، ممنوع است.

هيچ کس نبايد شکنجه شود يا تحت مجازات يا رفتاری ظالمانه، ضد انسانی يا تحقيرآميز قرار گيرد.

هر کس حق دارد که شخصيت حقوقی اش در همه جا به رسميت شناخته شود.

همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بی هيچ تبعيضی از حمايت يکسان قانون برخوردار شوند. همه حق دارند در مقابل هر تبعيضی که ناقض اعلا ميه حاضر باشد، و بر ضد هر تحريکی که برای چنين تبعيضی به عمل آيد، از حمايت يکسان قانون بهره مند گردند.

در برابر اعمالی که به حقوق اساسی فرد تجاوز کنند ـ حقوقی که قانون اساسی يا قوانين ديگر برای او به رسميت شناخته است ـ هر شخصی حق مراجعه‌ موثر به دادگاه‌های ملی صالح را دارد.

هيچ کس را نبايد خودسرانه توقيف، حبس يا تبعيد کرد.

هر شخص با مساوات کامل حق دارد که دعوايش در دادگاهی مستقل و بی طرف، منصفانه و علنی رسيدگی شود و چنين دادگاهی در باره‌ حقوق و الزامات وی، يا هر اتهام جزايی که به او زده شده باشد، تصميم بگيرد.

*# هر شخصی که به بزهکاری متهم شده باشد، بی گناه محسوب می‌شود تا هنگامی که در جريان محاکمه ای علنی که در آن تمام تضمين‌های لازم برای دفاع او تامين شده باشد، مجرم بودن وی به طور قانونی محرز گردد.

*# هيچ کس برای انجام دادن يا انجام ندادن عملی که در موقع ارتکاب آن، به موجب حقوق ملی يا بين المللی جرم شناخته نمی‌شده است، محکوم نخواهد شد. همچنين هيچ مجازاتی شديدتر از مجازاتی که در موقع ارتکاب جرم به آن تعلق می‌گرفت، درباره کسی اعمال نخواهد شد.

نبايد در زندگی خصوصی، امور خانوادگی، اقامت گاه يا مکاتبات هيچ کس مداخله‌های خودسرانه صورت گيرد يا به شرافت و آبرو و شهرت کسی حمله شود. در برابر چنين مداخله‌ها و حمله‌هايی، برخورداری از حمايت قانون، حق هر شخصی است.

*# هر شخصی حق دارد در داخل هر کشور آزادانه رفت وآمد کند و اقامتگاه خود را برگزيند.

*# هر شخصی حق دارد هر کشوری ، از جمله کشور خود را ترک کند يا به کشورخويش بازگردد.

*# در برابر شکنجه، تعقيب و آزار، هر شخصی حق درخواست پناهندگی و برخورداری از پناهندگی در کشورهای ديگر را دارد.

*# در موردی که تعقيب واقعا در اثر جرم عمومی و غيرسياسی يا در اثر اعمالی مخالف با هدف‌ها و اصول ملل متحد باشد، نمی‌توان به اين حق استناد کرد.

*# هر فردی حق دارد که تابعيتی داشته باشد.

*# هيچ کس رانبايد خودسرانه از تابعيت خويش ، يا از حق تغيير تابعيت محروم کرد.

*# هر مرد و زن بالغی حق دارند بی هيچ محدوديتی از حيث نژاد، مليت، يا دين با همديگر زناشويی کنند و تشکيل خانواده بدهند. در تمام مدت زناشويی و هنگام انحلال آن، زن و شوهر در امور مربوط به ازدواج حقوق برابر دارند.

*# ازدواج حتما بايد با رضايت کامل و آزادانه زن و مرد صورت گيرد.

*# خانواده رکن طبيعی و اساسی جامعه است و بايد از حمايت جامعه و دولت بهره مند شود.

*# هر شخصی به تنهايی يا به صورت جمعی حق مالکيت دارد.

*# هيچ کس را نبايد خودسرانه از حق مالکيت محروم کرد.

هر شخصی حق دارد از آزادی انديشه، وجدان و دين بهره مند شود. اين حق مستلزم آزادی تغيير دين يا اعتقاد و همچنين آزادی اظهار دين يا اعتقاد، در قالب آموزش دينی، عبادت‌ها و اجرای آيين‌ها و مراسم دينی به تنهايی يا به صورت جمعی، به طور خصوصی يا عمومی است.

هر فردی حق آزادی عقيده و بيان دارد و اين حق، مستلزم آن است که کسی از داشتن عقايد خود بيم و نگرانی نداشته باشد و در کسب و دريافت و انتشار اطلاعات و افکار، به تمام وسايل ممکن، و بدون ملاحظات مرزی، آزاد باشد.

*# هر شخصی حق دارد از آزادی تشکيل اجتماعات، مجامع و انجمن‌های مسالمت آميز بهره مند گردد.

*# هيچ کس را نبايد به شرکت در هيچ اجتماعی مجبور کرد.

*# هر شخصی حق دارد که در اداره‌ امور عمومی کشور خود، مستقيما يا به وساطت نمايندگانی که آزادانه انتخاب شده باشند، شرکت جويد.

*# هر شخصی حق دارد با شرايط برابر به مشاغل عمومی کشور خود دست يابد.

هر شخصی به عنوان عضو جامعه، حق امنيت اجتماعی دارد و مجاز است به ياری مساعی ملی و همکاری بين المللی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ضروری برای حفظ حيثيت و کرامت و رشد آزادانه شخصيت خودرا، با توجه به تشکيلا ت و منابع هر کشور، به دست آورد.

*# هر شخصی حق دارد کار کند، کار خود را آزادانه برگزيند، شرايط منصفانه و رضايت بخشی برای کار خواستار باشد و در برابر بیکاری حمايت شود.

*# همه حق دارند که بی هيچ تبعيضی، در مقابل کار مساوی، مزد مساوی بگيرند.

*# هر شخصی حق دارد که برای دفاع از منافع خود با ديگران اتحاديه تشکيل دهد و يا به اتحاديه‌های موجود بپيوندد.

هر شخی حق استراحت، فراغت و تفريح دارد و به ويژه بايد از محدوديت معقول ساعات کار و مرخصی‌ها و تعطيلات ادواری با دريافت حقوق بهره‌مند شود.

*# هر شخصی حق دارد که از سطح زندگی مناسب برای تامين سلامتی و رفاه خود و خانواده اش، به ويژه از حيث خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت‌های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری برخوردار شود. همچنين حق دارد که در مواقع بیکاری، بيماری، نقص عضو، بيوه‌گی، پيری يا در تمام موارد ديگری که به عللی مستقل از اراده خويش وسايل امرار معاشش را از دست داده باشد، از تامين اجتماعی بهره مند گردد.

*# مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت ويژه برخوردار شوند. همه کودکان، اعم از آن که در پی ازدواج يا بی ازدواج زاده شده باشند، حق دارند که از حمايت اجتماعی يکسان بهره مند گردند.

*# هر شخصی حق دارد که از آموزش و پرورش بهره مند شود. آموزش و پرورش، و دست کم آموزش ابتدايی و پايه، بايد رايگان باشد. آموزش ابتدايی اجباری است. آموزش فنی و حرفه ای بايد همگانی شود و دست يابی به آموزش عالی بايد با تساوی کامل برای همه امکان پذير باشد تا هرکس بتواند بنا به استعداد خود از آن بهره مند گردد.

*# هدف آموزش و پرورش بايد شکوفايی همه جانبه شخصيت انسان و تقويت رعايت حقوق بشر و آزادی‌های اساسی باشد. آموزش و پرورش بايد به گسترش حسن تفاهم، دگرپذيری و دوستی ميان تمام ملت‌ها و تمام گروه‌های نژادی يا دينی و نيز به گسترش فعاليت‌های ملل متحد در راه حفظ صلح ياری رساند.

*# پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش برای فرزندان خود، برديگران حق تقدم دارند.

*# هر شخصی حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع، سهيم و شريک گردد و از هنرها و به ويژه از پيشرفت علمی و فوايد آن بهره مند شود.

*# هرکس حق دارد از حمايت منافع معنوی و مادی آثار علمی، ادبی يا هنری خود برخوردار گردد.

هر شخصی حق دارد خواستار برقراری نظمی در عرصه‌ اجتماعی و بين المللی باشد که حقوق و آزادی‌های ذکرشده در اين اعلاميه را، به تمامی تأمين و عملی سازد.

*# هر فردی فقط در برابر آن جامعه ای وظايفی برعهده دارد که رشد آزادانه و همه جانبه او را ممکن می‌سازد.

*# هرکس در اعمال حقوق و بهره گيری از آزادی‌های خود فقط تابع محدوديت‌هايی قانونی است که صرفا برای شناسايی و مراعات حقوق و آزادی‌های ديگران و برای رعايت مقتضيات عادلانه‌ اخلاقی و نظم عمومی و رفاه همگانی در جامعه ای دموکراتيک وضع شده اند.

*# اين حقوق و آزادی‌ها در هيچ موردی نبايد بر خلاف هدف‌ها و اصول ملل متحد اعمال شوند.

هيچ يک از مقررات اعلاميه‌ حاضر نبايد چنان تفسير شود که برای هيچ دولت، جمعيت يا فردی متضمن حقی باشد که به موجب آن برای از بين بردن حقوق و آزادی‌های مندرج در اين اعلاميه فعاليتی انجام دهد يا به عملی دست بزند.<ref>[http://www.ngo-jurists.com/1396/07/25/%d8%a7%d8%b9%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c%d9%87-%d8%ac%d9%87%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d8%a8%d8%b4%d8%b1/ وب سایت جمعیت حقوق دانان ایرانی مدافع حقوق بشر]</ref>

==نقض حقوق بشر درکشورها==

همچنین هیچ زنی نمی‌تواند در سیستم اسلامی ایران قاضی باشد. قاضی (حاکم شرع) فقط از بین مردان انتخاب می‌شود.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/women-discrimination-laws-iran/28715982.html موارد تعارض کنوانسیون بین‌المللی رفع تبعیض علیه زنان با قوانین ایران]</ref><ref>[https://www.radiofarda.com/a/situation-of-human-rights-in-iran-by-secretary-general-/30182793.html گزارش دبیرکل سازمان ملل:‌ تدوام وضعیت «نگران‌کننده» حقوق بشر در ایران]</ref>

زنان در جمهوری اسلامی ایران با محدودیت‌های زیادی مواجه هستند. از جمله نقض حقوق آنها می‌توان به محدودیت در حضور در ورزشگاه‌ها، اجبار به رعایت حجاب، عدم برخورداری از حق طلاق و حضانت، و سرکوب فعالان زن اشاره کرد. طبق ماده ۱۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر، مردان و زنان باید در ازدواج و خانواده حقوق برابر داشته باشند، اما در ایران این حقوق به شدت نقض می‌شود.

در اعتراضات اخیر، بسیاری از زنان معترض به حجاب اجباری به زندان افتاده و تحت شکنجه قرار گرفته‌اند. همچنین، سرکوب‌گری‌هایی نظیر بازداشت‌های خودسرانه و بدرفتاری با زندانیان زن در این کشور کاملاً مشاهده می‌شود.<ref>[https://www.hrw.org/news/2024/10/14/iran-new-hijab-law-adds-restrictions-and-punishments Iran: New Hijab Law Adds Restrictions and Punishments - Human Rights Watch]</ref>

در جمهوری اسلامی ایران، بازداشت‌های خودسرانه و بدون حکم قضائی به‌طور مکرر صورت می‌گیرد. طبق مواد ۸ و ۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر، هر فرد حق دارد از محاکمه عادلانه برخوردار شود و نباید به‌طور خودسرانه بازداشت شود. در ایران، بسیاری از زندانیان سیاسی بدون دلیل قانونی دستگیر می‌شوند و مدت‌ها بدون اتهام مشخص در بازداشت نگه داشته می‌شوند. بسیاری از بازداشت‌شدگان در اثر شکنجه و بدرفتاری جان خود را از دست می‌دهند.

جامعه جهانی باید فشار بیشتری به جمهوری اسلامی وارد کند تا این کشور به تعهدات بین‌المللی خود در زمینه حقوق بشر عمل کند. در غیر این صورت، نقض حقوق بشر در ایران ادامه خواهد یافت و عدالت و حقوق فردی در این کشور همچنان زیر پا گذاشته خواهند شد.<ref>[https://www-hrw-org.translate.goog/news/2023/11/22/iran-security-forces-violently-repress-anniversary-protest?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=fa&_x_tr_hl=en&_x_tr_pto=wapp Human Rights Watch- Iran: Security Forces Violently Repress Anniversary Protest]</ref>

براساس ماده ۱۸ اعلامیه جهانی حقوق بشر، هر فرد حق دارد که آزادانه مذهب یا عقیده خود را تغییر دهد و یا در مراسم مذهبی خود شرکت کند. اما در ایران، اقلیت‌های مذهبی و کسانی که عقاید مختلف دارند، با سرکوب و آزار و اذیت مواجه هستند. بهاییان، دراویش، اهل سنت و دیگر گروه‌های مذهبی تحت فشار هستند و هرگونه اعتراض یا تفاوت‌نظر به‌شدت سرکوب می‌شود.

سانسور اینترنتی، موضوعی که دولت ایران تلاش می‌کند با ایجاد یگان‌های سایبری و قرارگاه‌هایی ازجمله: «قرارگاه تاکتیکی فضای مجازی» یا «قرارگاه اینترنتی عمار»، مانع انتقال آزاد اطلاعات شود. با این روش وقوع حرکت‌های اعتراضی اجتماعی که از طریق فضای مجازی امکان اطلاع‌رسانی وجود دارد را مختل می‌کند.

جمهوری اسلامی ایران یکی از بالاترین نرخ‌های اعدام در جهان را دارد. بسیاری از اعدام‌ها در شرایطی صورت می‌گیرند که متهمان فاقد محاکمه عادلانه هستند و یا تحت شکنجه مجبور به اعتراف شده‌اند. همچنین، در سال‌های اخیر، به‌ویژه در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، تعداد اعدام‌ها افزایش چشمگیری داشته است.

==دلایل افزایش اعدام‌ها==

افزایش اعدام‌ها در ایران به عوامل مختلفی بستگی دارد:

*ایران یکی از کشورهایی است که قوانین کیفری بسیار سختگیرانه‌ای در زمینه مجازات‌ها دارد. بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران، برخی از جرایم مانند قتل عمد، تجاوز، سرقت مسلحانه و قاچاق مواد مخدر می‌تواند مجازات اعدام را به همراه داشته باشد.

*بسیاری از افرادی که اعدام می‌شوند، در محاکماتی غیرعادلانه و بدون دسترسی به وکیل و حقوق دادرسی عادلانه محکوم به اعدام می‌شوند. گزارش‌ها حاکی از آن است که بسیاری از متهمان تحت فشار برای اعترافات دروغین یا بدون دلایل کافی محکوم می‌شوند.

*در سال‌های اخیر، بسیاری از اعدام‌ها به‌دلیل اتهامات سیاسی یا مشارکت در اعتراضات عمومی بوده است. دولت ایران به‌طور مداوم با استفاده از اعدام‌ها و سایر روش‌های سرکوب، مخالفان سیاسی و معترضان را تحت فشار قرار می‌دهد.<ref>[https://www.hrw.org/news/2024/11/20/iran-flurry-new-death-sentences Human Rights Watch_ Iran: Flurry of New Death Sentences]</ref>