کاربر:Hamidreza/صفحه تمرین حسین فردوست: تفاوت میان نسخه‌ها

حسین فردوست (۱۲۹۶–۱۳۶۶)، فرزند سیف‌الله، یکی از مرموزترین و بحث‌برانگیزترین چهره‌های تاریخ معاصر ایران است. او به‌عنوان دوست صمیمی محمدرضا پهلوی از کودکی، نقش کلیدی در ساختار اطلاعاتی و امنیتی رژیم پهلوی ایفا کرد و به «چشم و گوش» شاه شهرت یافت. فردوست با سمت‌هایی چون رئیس دفتر ویژه اطلاعات، قائم‌مقام ساواک و رئیس سازمان بازرسی شاهنشاهی، از نزدیک‌ترین افراد به دربار بود. پس از انقلاب ۱۳۵۷، برخلاف بسیاری از مقامات رژیم پهلوی که از ایران گریختند، او در تهران ماند، زندگی مخفیانه‌ای را تجربه کرد و در نهایت با رژیم جمهوری اسلامی همکاری کرد. فردوست به دلیل نقشش در سرکوب مخالفان و اتهامات فساد، متهم به جنایات متعدد است. خاطرات او در کتاب «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی» به منبعی جنجالی برای مطالعه تاریخ پهلوی تبدیل شده است. این مقاله زندگی او، خوش‌خدمتی‌اش به شاه، همکاری با رژیم جدید و اتهامات جنایی‌اش را بررسی می‌کند.<ref name=":0">کتاب «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی»، جلد اول، حسین فردوست، انتشارات اطلاعات، ۱۳۶۹</ref><ref name=":2">[https://irdc.ir/fa/news/7752/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%A8%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA مقاله «فراز و فرود زندگی ارتشبد حسین فردوست»]</ref>   

در جریان انقلاب ۱۳۵۷، فردوست نقش مهمی در تحولات سرنوشت‌ساز ایفا کرد. در صبح ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، او در صدور اعلامیه بی‌طرفی ارتش نقش داشت که به تسلیم ارتش شاهنشاهی و پیروزی انقلاب منجر شد. این اقدام، پرسش‌هایی درباره وفاداری او به شاه و شاپور بختیار (نخست‌وزیر وقت) ایجاد کرد. فردوست در خاطراتش این نقش را تأیید کرد، اما حسن طوفانیان او را متهم به همکاری با MI6 و فریب شاه کرد. این تصمیم، چه از روی فرصت‌طلبی یا فشار شرایط، نقطه عطفی در زندگی او بود.<ref name=":3">کتاب «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی»، جلد دوم، حسین فردوست</ref><ref name=":1" />  

فردوست در این کتاب و مصاحبه‌هایش، رژیم پهلوی را به فساد، وابستگی به غرب و سوءمدیریت متهم کرد. مقاله‌ای از مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی ادعا می‌کند که او اطلاعات حساسی درباره شبکه‌های مخفی ساواک و مقامات فراری ارائه داد که به دستگیری افراد مرتبط کمک کرد. این همکاری، او را در نگاه حامیان رژیم پهلوی به «خائن» تبدیل کرد.<ref>مقاله «حسین فردوست چگونه شناسایی و دستگیر شد؟»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی</ref><ref name=":3" /> <ref>[https://jhr.ui.ac.ir/article_16633.html مقاله «عملکرد سازمان بازرسی شاهنشاهی در دوره ریاست ارتشبد حسین فردوست»]</ref>

در مقام رئیس سازمان بازرسی شاهنشاهی، فردوست مسئول بررسی فساد بود، اما پرویز ثابتی در خاطراتش ادعا کرد که فردوست در فساد مالی و رشوه‌خواری دست داشت و از موقعیتش برای باج‌گیری استفاده می‌کرد. همچنین، حسن طوفانیان او را متهم به جاسوسی برای MI6 و انتقال اطلاعات حساس نظامی به انگلستان کرد. پس از انقلاب نیز فردوست در بازجویی‌ها به نقش خود درعملیات ساواک، از جمله نظارت بر شکنجه زندانیان سیاسی، اعتراف کرد.<ref>اسناد ساواک، منتشرشده توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی</ref><ref>کتاب «خاطرات پرویز ثابتی»، انتشارات کلن</ref> <ref name=":1" />

کتاب دوجلدی «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی» ، منتشرشده در سال ۱۳۶۷، شامل دست‌نوشته‌ها و مصاحبه‌های فردوست در بازداشت است. جلد اول به خاطرات او از دربار و جلد دوم به اسناد سران رژیم پهلوی اختصاص دارد. این کتاب با ۳۱ بار تجدید چاپ و حدود ۲۰۰٬۰۰۰ نسخه، یکی از پرفروش‌ترین آثار تاریخی ایران است. بااین‌حال، اعتبار آن مورد مناقشه است. منتقدان، مانند کاربران Goodreads، معتقدند که به دلیل نوشته شدن تحت نظارت نهادهای رژیم، بخش‌هایی از آن غرض‌ورزانه و فاقد سندیت است. در مقابل، پژوهشگران تاریخ معاصر آن را مشروط به مقایسه با منابع دیگر، منبعی ارزشمند برای درک ساختار امنیتی رژیم پهلوی می‌دانند.<ref>[https://www.goodreads.com/book/show/1473791._?from_search=true&from_srp=true&qid=Ym6t7bvoUs&rank=1#CommunityReviews نقد کاربران در Goodreads، «ظهور و سقوط سلطنت پهلوی»]</ref>

حسین فردوست شخصیتی دوگانه و پیچیده است: وفادار به محمدرضا پهلوی و کارگزار ارشد رژیم پهلوی، اما در عین حال متهم به خیانت به دلیل نقشش در بی‌طرفی ارتش و همکاری با رژیم ایران. اتهامات جنایی او، از جمله سرکوب، شکنجه و فساد مالی، او را به یکی از منفورترین چهره‌ها در نگاه مخالفان پهلوی تبدیل کرده است. خاطرات او، هرچند منبعی منحصربه‌فرد برای مطالعه رژیم پهلوی است، به دلیل شرایط نگارشش با تردیدهایی مواجه است. فردوست نمادی از پیچیدگی‌های قدرت، وفاداری و فرصت‌طلبی در تاریخ معاصر ایران باقی مانده است.<ref>[https://taaghche.com/book/79479/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA کتاب «خاطرات حسین فردوست»]</ref><ref name=":2" />