نعمت‌الله نصیری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نعمت‌الله نصیری'''، (متولد سال ۱۲۸۹، تهران - درگذشته ۲۶ بهمن ۱۳۵۷، تهران)، یکی از منفورترین چهره‌های [[سلطنت پهلوی|'''رژیم پهلوی''']]، به دلیل نقش محوری در [[کودتای ۲۸ مرداد|'''کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲''']] و ریاست طولانی‌مدت بر '''[[ساواک]]''' (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) از ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷، در تاریخ ایران نمادی از سرکوب و خیانت به ملت است. نصیری، زاده تهران در خانواده‌ای متوسط با اصالت قاجاری، پس از تحصیل در دانشکده افسری، به سرعت در ارتش صعود کرد و در دهه ۱۳۲۰ به مناصب کلیدی، مانند فرماندهی [[گارد جاویدان شاهنشاهی|'''گارد جاویدان''']] و معاونت شهربانی، دست یافت. در کودتای ۲۸ مرداد، او با هماهنگی '''[[فضل‌الله زاهدی]]''' و مأموران سیا، نیروهای شهربانی را برای سرکوب حامیان '''[[دکتر محمد مصدق]]''' بسیج کرد و فرمان عزل نخست‌وزیر را تحویل داد، اقدامی که دولت ملی را سرنگون کرد. نصیری با تأسیس ساواک در ۱۳۳۵، که با الگوبرداری از موساد و آموزش سیا شکل گرفت، دستگاهی امنیتی برای سرکوب مخالفان رژیم شاهنشاهی ایجاد کرد. او با روش‌های خشن، از جمله شکنجه و اعدام، نابودی تشکل‌هایی مانند [[جبهه ملی ایران|'''جبهه ملی''']]، [[حزب توده ایران|'''حزب توده''']]، [[سازمان مجاهدین خلق ایران|'''سازمان مجاهدین خلق ایران''']] و [[سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران|'''چریک‌های فدایی''']] را هدف قرار داد. در قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، نصیری دستور سرکوب خونین معترضان را صادر کرد. این دستور خشم عمومی را علیه رژیم شاه شعله‌ور ساخت. او همچنین شبکه‌ای جهانی برای نظارت بر مخالفان خارج از کشور، به‌ویژه دانشجویان کنفدراسیون، راه‌اندازی کرد و با سیا و موساد همکاری نمود. این اقدامات، نصیری را به چهره‌ای وابسته به غرب و دربار تبدیل کرد. با اوج‌گیری [[انقلاب ضد سلطنتی|'''انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷''']]، نصیری در آبان ۵۷ از ساواک برکنار شد، اما نفرت عمومی از او فروکش نکرد. پس از پیروزی انقلاب ضدسلطنتی، او در پادگان امجدیه بازداشت و در دادگاه انقلاب به اتهام جنایات علیه مردم، از جمله شکنجه و اعدام فعالان سیاسی، محاکمه شد. نصیری در ۲۶ بهمن ۱۳۵۷ در پشت‌بام مدرسه رفاه اعدام شد، که بازتاب گسترده‌ای داشت و خشم مردم علیه ساواک را تسکین داد. میراث نصیری، به‌عنوان عامل سرکوب و تقویت دیکتاتوری پهلوی، همچنان بحث‌برانگیز است. برخی او را وفادار به شاه می‌دانند، اما اکثریت او را مسئول سرکوب خونین ملت ایران می‌شناسند. این مقاله، با بررسی زندگی، نقش در کودتا، سرکوب انقلابیون، و سقوط نصیری، چهره واقعی این مهره امنیتی رژیم پهلوی را عیان می‌کند.<ref name=":0">[https://www.cafetarikh.com/news/30600 نصیری؛ باسابقه ترین رئیس ساواک - سایت کافه تاریخ]</ref><ref name=":1">[https://www.iranrights.org/fa/memorial/story/-3071/nematollah-nasiri نعمت‌الله نصیری - بنیاد عبدالرحمن برومند]</ref><ref name=":2">[https://virgool.io/abolqasm/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%87%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C-oy21sjrvgytx سرگذشت نعمت‌الله نصیری،رئیس ساواک محمد رضا پهلوی - سایت ویرگول]</ref><ref name=":3">[https://www.afkarnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-3/396196-%D8%B9%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 عاقبت کار رئیس ساواک - افکار نیوز]</ref><ref name=":4">[https://www.iichs.ir/fa/news/24730/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D9%87 سرانجام بازداشتی پادگان امجدیه - تاریخ معاصر ایران]</ref>  

=== تولد و خانواده ===