۱۳٬۱۹۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{جعبه اطلاعات حزب سیاسی | ||
| نام = جبهه ملی ایران | |||
'''جبهه ملی | | نام بومی = | ||
| آرم =آرم جبهه ملی ایران.jpg | |||
| رهبر(مسئول اجرایی)= دکتر محمد مصدق | |||
| سخنگوی = | |||
| بنیانگذار = دکتر محمد مصدق | |||
| آرمان = ملی‌گرایی | |||
| تأسیس = ۱۳۲۸ | |||
| انشعاب = | |||
| روزنامه = جبهه ملی | |||
| مذهب = اسلام | |||
| وب‌گاه = | |||
| کشور = ایران | |||
}} | |||
'''جبهه ملی ایران،''' در سال ۱۳۲۸ توسط سیاستمدارانی از قبیل [[محمد مصدق]]، [[حسین فاطمی]] و کریم سنجابی تأسیس شد و به پیش نهاد دکتر حسین فاطمی، [[ملی شدن صنعت نفت ایران]] را مطرح کرد. در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ ملی شدن صنعت نفت مراحل نهایی تصویب خود را طی کرد و در اردیبهشت ۱۳۳۰، محمد مصدق دولت تشکیل داد و هیئتی را به ریاست [[مهدی بازرگان]] برای اجرای ملی شدن نفت راهی شرکت نفت کرد. | |||
مصدق در زمان دولت خود تا حد امکان تلاش کرد تا قدرت [[محمدرضا شاه پهلوی]] را کاهش دهد و قانون اساسی مشروطه را اجرا کند. سرانجام در جریان [[کودتای ۲۸ مرداد]]، دولت دکتر مصدق سقوط کرد و مصدق به سه سال زندان محکوم شد. بعد از آن به دستور محمدرضا شاه پهلوی، مصدق به احمدآباد تبعید گردید و تا پایان عمر خود در آن جا تحت نظر بود.<ref>همایون کاتوزیان - [http://ketabnak.com/book/28767/%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82-%D9%88-%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 مصدق و نبرد قدرت درایران]</ref> | |||
جبهه ملی درسال ۱۳۵۶ تحت رهبری کریم سنجابی مجدداً احیا شد و در راه برقراری دموکراسی و حکومت قانون تلاش کرد. پس از پیروزی انقلاب، مهدی بازرگان به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت انقلاب ایران تشکیل کابینه داد و بیش‌تر اعضای کابینه او اعضای جبهه ملی و نهضت آزادی بودند. بعد از گروگانگیری در سفارت آمریکا، دولت بازرگان سقوط کرد. هنوز مدت زیادی از پیروزی انقلاب نگذشته بود که جبهه ملی به صف مخالفان جمهوری اسلامی پیوست و سرانجام در ۲۵ خرداد ۱۳۶۰، جبهه ملی تظاهراتی علیه لایحه قصاص ترتیب داد و به همین دلیل توسط روح‌الله خمینی مرتد اعلام شد. با تشدید سرکوب نیروهای سیاسی بعد از ۳۰خرداد۱۳۶ جبهه ملی در دهه شصت فعالیت عمومی نداشت.<ref>عصر نو – [http://asre-nou.net/php/view_print_version.php?objnr=6512 در دهه شصت چه گذشت؟]</ref> | بعد از کودتای ۲۸ مرداد، چندتن از یاران مصدق به رهبری سید رضا زنجانی، نهضت مقاومت ملی را تشکیل دادند. بعد از شکست نهضت مقاومت ملی و پایان اشکال رفرمیستی مبارزه، در سال ۱۳۳۹، فعالیت‌های جبهه ملی تحت عنوان ''جبهه ملی دوم'' توسط اللهیار صالح، کریم سنجابی،غلامحسین صدیقی، باقر کاظمی و … مجدداً شروع شد و در راه برقراری مشروطه و ''آرمان‌های مصدق'' تلاش کرد تا این که رهبران آن دستگیرشده و با توجه به مشکلات پیش آمده و عدم اتفاق نظر با دکتر مصدق در شیوه اداره جبهه ملی اللهیار صالح سیاست صبر و انتظار را اعلام و جبهه ملی دوم تعطیل شد.<ref>همایون کاتوزیان - [https://www.radiofarda.com/a/f3_katouzian_on_nehzat_azadi/24176060.html «نهضت آزادی» تشکل «دموکرات مسلمان» ایران و پنج دهه کوشش سیاسی]</ref> | ||
جبهه ملی درسال ۱۳۵۶ تحت رهبری کریم سنجابی مجدداً احیا شد و در راه برقراری دموکراسی و حکومت قانون تلاش کرد. پس از پیروزی انقلاب، مهدی بازرگان به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت انقلاب ایران تشکیل کابینه داد و بیش‌تر اعضای کابینه او اعضای جبهه ملی و نهضت آزادی بودند. بعد از گروگانگیری در سفارت آمریکا، دولت بازرگان سقوط کرد. | |||
هنوز مدت زیادی از پیروزی انقلاب نگذشته بود که جبهه ملی به صف مخالفان جمهوری اسلامی پیوست و سرانجام در ۲۵ خرداد ۱۳۶۰، جبهه ملی تظاهراتی علیه لایحه قصاص ترتیب داد و به همین دلیل توسط روح‌الله خمینی مرتد اعلام شد. با تشدید سرکوب نیروهای سیاسی بعد از ۳۰خرداد۱۳۶ جبهه ملی در دهه شصت فعالیت عمومی نداشت.<ref>عصر نو – [http://asre-nou.net/php/view_print_version.php?objnr=6512 در دهه شصت چه گذشت؟]</ref> | |||
== چگونگی پیدایش == | == چگونگی پیدایش == | ||
| خط ۱۹: | خط ۳۶: | ||
اگرچه اعضای جبهه ملی ایران مانند سایر گروه‌های اپوزیسیون غیر مذهبی در شورای انقلاب عضویت نیافتند. کریم سنجابی در این مورد می‌گوید: مطهری و بهشتی از طرف خمینی از او برای شرکت در شورای انقلاب دعوت کردند ولی وی نپذیرفت.<ref>[http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/02/post_222.html «آیت‌الله خمینی: بختیار، بیا مثل آدم توبه کن»]. رادیو زمانه، ۱۳ بهمن ۱۳۸.</ref> <ref>امیدها و ناامیدی‌ها - [http://fis-iran.org/fa/node/2251/file_import خاطرات دکتر سنجابی - ص۱۹۸]</ref>ولی جبهه ملی ایران در کابینه مهندس مهدی بازرگان شرکت جست و کریم سنجابی، علی اردلان، داریوش فروهر و احمد مدنی (به ترتیب وزیر امور خارجه، وزیر اقتصاد، وزیر کار، وزیر دفاع) به عنوان وزرای کابینه حضور داشتند <ref>امیدها و ناامیدی‌ها - [https://www.google.al/search?q=امیدها+و+ناامیدی‌ها+-+خاطرات+دکتر+سنجابی+-تاریخ+شفاهی+هاروارد+-+نوار+۲۶ خاطرات دکتر سنجابی -تاریخ شفاهی هاروارد - نوار ۲۶]</ref>و حسین شاه‌حسینی نیز مسوولیت سازمان تربیت بدنی را پذیرفت اما پس از مدت کوتاهی کریم سنجابی (۱۳۵۸/۱/۲۷) از کابینه کناره‌گیری نمود. | اگرچه اعضای جبهه ملی ایران مانند سایر گروه‌های اپوزیسیون غیر مذهبی در شورای انقلاب عضویت نیافتند. کریم سنجابی در این مورد می‌گوید: مطهری و بهشتی از طرف خمینی از او برای شرکت در شورای انقلاب دعوت کردند ولی وی نپذیرفت.<ref>[http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/02/post_222.html «آیت‌الله خمینی: بختیار، بیا مثل آدم توبه کن»]. رادیو زمانه، ۱۳ بهمن ۱۳۸.</ref> <ref>امیدها و ناامیدی‌ها - [http://fis-iran.org/fa/node/2251/file_import خاطرات دکتر سنجابی - ص۱۹۸]</ref>ولی جبهه ملی ایران در کابینه مهندس مهدی بازرگان شرکت جست و کریم سنجابی، علی اردلان، داریوش فروهر و احمد مدنی (به ترتیب وزیر امور خارجه، وزیر اقتصاد، وزیر کار، وزیر دفاع) به عنوان وزرای کابینه حضور داشتند <ref>امیدها و ناامیدی‌ها - [https://www.google.al/search?q=امیدها+و+ناامیدی‌ها+-+خاطرات+دکتر+سنجابی+-تاریخ+شفاهی+هاروارد+-+نوار+۲۶ خاطرات دکتر سنجابی -تاریخ شفاهی هاروارد - نوار ۲۶]</ref>و حسین شاه‌حسینی نیز مسوولیت سازمان تربیت بدنی را پذیرفت اما پس از مدت کوتاهی کریم سنجابی (۱۳۵۸/۱/۲۷) از کابینه کناره‌گیری نمود. | ||
== جبهه ملی، و قانون اساسی | == جبهه ملی، و قانون اساسی == | ||
جبهه ملی ایران پس از خروج دکتر کریم سنجابی و دکتر علی اردلان از هیئت دولت بصورت محسوسی از مذهبیون حاکم بر ایران فاصله گرفت. جبهه ملی برای قانون اساسی طرح اصلاحی خود را منتشر کرد و اعضای جبهه ملی اقدام به ثبت نام و شرکت در مجلس خبرگان قانون اساسی نمود که توفیقی حاصل نکردند. سپس جبهه ملی در مخالفت با قانون اساسی تهیه شده توسط مجلس خبرگان قانون اساسی اقدام به نشر بیانیه نمود و همچنین ضمن اعلام مخالفت با قانون اساسی تغییر یافته در مجلس خبرگان قانون اساسی گفتند در همه پرسی مربوط به قانون اساسی شرکت نخواهد کرد. همچنین در مورخ ۱۳۵۸/۹/۷ طی بیانیه‌ای جبهه ملی ایران نسبت به ایجاد زمینه برای سلطه استبداد در صورت اجرای قانون اساسی تهیه شده توسط مجلس خبرگان اعلام می‌نماید و مخالفت خود را با قانون اساسی اعلام می‌دارد.<ref>[https://www.google.al/search?q=روزنامه+اطلاعات+مورخ+۷%2 روزنامه اطلاعات مورخ ۷/۹/۱۳۵۸]</ref> | جبهه ملی ایران پس از خروج دکتر کریم سنجابی و دکتر علی اردلان از هیئت دولت بصورت محسوسی از مذهبیون حاکم بر ایران فاصله گرفت. جبهه ملی برای قانون اساسی طرح اصلاحی خود را منتشر کرد و اعضای جبهه ملی اقدام به ثبت نام و شرکت در مجلس خبرگان قانون اساسی نمود که توفیقی حاصل نکردند. سپس جبهه ملی در مخالفت با قانون اساسی تهیه شده توسط مجلس خبرگان قانون اساسی اقدام به نشر بیانیه نمود و همچنین ضمن اعلام مخالفت با قانون اساسی تغییر یافته در مجلس خبرگان قانون اساسی گفتند در همه پرسی مربوط به قانون اساسی شرکت نخواهد کرد. همچنین در مورخ ۱۳۵۸/۹/۷ طی بیانیه‌ای جبهه ملی ایران نسبت به ایجاد زمینه برای سلطه استبداد در صورت اجرای قانون اساسی تهیه شده توسط مجلس خبرگان اعلام می‌نماید و مخالفت خود را با قانون اساسی اعلام می‌دارد.<ref>[https://www.google.al/search?q=روزنامه+اطلاعات+مورخ+۷%2 روزنامه اطلاعات مورخ ۷/۹/۱۳۵۸]</ref> | ||
== گروگانگیری و تسخیر سفارت آمریکا[ویرایش] == | == گروگانگیری و تسخیر سفارت آمریکا[ویرایش] == | ||
جبهه ملی با گروگانگیری و تسخیر سفارت مخالفت نمود و پس از نشر اسناد منسوب به سفارت آن را توطئه‌ای برای انحراف انقلاب و حذف نیروهای مخالف دانست. | جبهه ملی با گروگانگیری و تسخیر سفارت مخالفت نمود و پس از نشر اسناد منسوب به سفارت آن را توطئه‌ای برای انحراف انقلاب و حذف نیروهای مخالف دانست.<ref>نشریه پیام جبهه ملی مقالات - " مروری بر جریان گروگانگیری و بررسی نتایج آن در شماره‌های ۴۹ و ۵۰ در بهمن ماه ۱۳۵۹</ref> | ||
== انتخابات اولین مجلس شورای ملی پس از انقلاب == | == انتخابات اولین مجلس شورای ملی پس از انقلاب == | ||
اعضای جبهه ملی در اولین دوره انتخابات شورای ملی پس از انقلاب شرکت نمودند و برخی از آنان که رای آورده بودند، یا در مجلس اعتبارنامه‌هایشان مورد تصویب قرار نگرفت.<ref>«لیستهای انتخاباتی مجلس اول/از لیست پیروز حزب جمهوری اسلامی تا شکست مطلق حزب توده و جبهه ملی+جدول و نمودار». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در 2 فوریه 2012.</ref><ref>روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۶/۱۲/۱۳۵۸، صص ۴و۹</ref> | اعضای جبهه ملی در اولین دوره انتخابات شورای ملی پس از انقلاب شرکت نمودند و برخی از آنان که رای آورده بودند، یا در مجلس اعتبارنامه‌هایشان مورد تصویب قرار نگرفت.<ref>«لیستهای انتخاباتی مجلس اول/از لیست پیروز حزب جمهوری اسلامی تا شکست مطلق حزب توده و جبهه ملی+جدول و نمودار». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در 2 فوریه 2012.</ref><ref>روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۶/۱۲/۱۳۵۸، صص ۴و۹</ref> | ||
== اعتراض علیه لایحه قصاص و حکم ارتداد از جانب خمینی | == اعتراض علیه لایحه قصاص و حکم ارتداد از جانب خمینی == | ||
نوشتار اصلی: تظاهرات ۲۵ خرداد ۱۳۶۰ | نوشتار اصلی: تظاهرات ۲۵ خرداد ۱۳۶۰ | ||