|
|
| (۱۶۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|887x887پیکسل]] | | [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148پیکسل]] |
| | {{جعبه اطلاعات حزب سیاسی |
| | | نام = اخوانالمسلمین |
| | | نام بومی = الاخوان المسلمون |
| | | زبان ۱ = عربی |
| | | نام زبان ۱ = |
| | | آرم = [[پرونده:آرم اخوان المسلمین.jpg|جایگزین=اخوانالمسلمین انگشتی|280x280پیکسل|اخوانالمسلمین]] |
| | | بنیانگذار = حسن البنا |
| | | رهبر ۱ عنوان = مرشد عام اول |
| | | رهبر ۱ نام = حسن البنا |
| | | رهبر ۲ عنوان =مرشد عام دوم |
| | | رهبر ۲ نام = حسن الهضیبی |
| | | آرمان = احیای خلافت اسلامی و حاکمیت شریعت |
| | | تأسیس = مارس ۱۹۲۸ |
| | | انحلال = غیرقانونی اعلام شده در مصر (۱۹۵۴ و مجدداً ۲۰۱۳) |
| | | انشعاب = التنظیم الخاص (دستگاه ویژه)، گروههای جهادی متأثر از سید قطب، حماس (شاخه فلسطین) |
| | | مرکز فرماندهی = قاهره، مصر (عملاً ممنوع) |
| | | روزنامه = |
| | | وابستگی ۱ عنوان = بازوی سیاسی سابق در مصر |
| | | وابستگی ۱ = حزب آزادی و عدالت (منحل شده) |
| | | ایدئولوژی = اسلامگرایی، اسلام سیاسی، سلفیگری اصلاحطلب |
| | | مذهب = اسلام سنی |
| | | کشور = مصر |
| | | پانوشت = بزرگترین و سازمانیافتهترین جنبش اسلامگرای اهل سنت در جهان عرب. |
| | |رهبر ۳ عنوان=مرشد عام سوم|رهبر ۳ نام=عمر التلمسانی}} |
| | '''اخوانالمسلمین'''، (الاخوان المسلمون) یک جنبش فراملی اسلامگرا و بزرگترین و سازمانیافتهترین گروه سیاسی اهل سنت در جهان عرب است که در سال ۱۹۲۸ میلادی (۱۳۴۷ قمری) در شهر اسماعیلیه مصر تأسیس شد. این گروه توسط معلمی به نام حسن البنا پایهگذاری شد. اخوانالمسلمین از ابتدا با هدف احیای ارزشهای اسلامی در جامعه و مقاومت در برابر نفوذ فرهنگی و سیاسی غرب شکل گرفت. دیدگاههای این سازمان به تدریج از یک جنبش اصلاحی اجتماعی و آموزشی به یک نیروی سیاسی، نظامی و تشکیلاتی تبدیل شد و در طول دهههای متمادی، مبارزات شدیدی را علیه دولتهای عربی (بهویژه در مصر) تجربه کرد. اخوان توانست با تأسیس شاخههای متعدد در کشورهای مختلف منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، تأثیر عمیقی بر سیاستهای منطقهای بگذارد و در تاریخ خود، از مشارکت در انتخابات و تشکیل دولت تا دوران سرکوب و زیرزمینی شدن را تجربه کردهاست.<ref name=":0">[https://www.britannica.com/topic/Muslim-Brotherhood اخوانالمسلمین - بریتانیکا]</ref><ref name=":1">[https://journals.shahed.ac.ir/article_3589_d1fd9fd893a72153aa08e8d933a55af0.pdf بررسی رویکردها و تحوالت اجتماعی و اندیشهای اخوانالمسلمین؛ از جنبش تا دولت - مجلات شاهد]</ref><ref name=":2">[https://eslahe.com/4110/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%BA%D8%A7 تاریخچه مبارزات اخوان المسلمین از آغاز تا بهار عربی - نوگرا]</ref> |
|
| |
|
| {{جعبه اطلاعات هنرمند
| | == مقدمه == |
| | رنگ پسزمینه =
| | اخوانالمسلمین که گاهی با نام سادهتر «اخوان» نیز شناخته میشود، جنبشی است که در سده بیستم، در واکنش به فروپاشی خلافت عثمانی و افزایش نفوذ غرب در منطقه، توسط حسن البنا در مصر پایهگذاری شد. ایده اصلی تأسیس، بازگشت به اسلام اصیل به عنوان راهحلی جامع برای تمام مشکلات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بود. اخوانالمسلمین به عنوان یک جنبش مردمی، به سرعت در میان طبقات مختلف جامعه مصر، به ویژه کارمندان و دانشجویان، گسترش یافت و در دهه ۱۹۴۰ به اوج قدرت و سازماندهی خود رسید.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> |
| | عنوان =
| |
| | تصویر = جوانی ناصر تقوایی.jpg
| |
| | اندازه تصویر =
| |
| | توضیح تصویر = ناصر تقوایی در جوانی، کارگردان و مستندساز برجسته ایرانی
| |
| | نام اصلی =
| |
| | نام = ناصر تقوایی
| |
| | نام خانوادگی =
| |
| | تاریخ تولد = ۱۹ تیر ۱۳۲۰
| |
| | شهر تولد = آبادان
| |
| | کشور تولد =
| |
| | تاریخ مرگ = ۲۲ مهر ۱۴۰۴
| |
| | شهر مرگ = تهران
| |
| | کشور مرگ =
| |
| | ملیت =
| |
| | حوزه فعالیت = کارگردانی، نویسندگی، مستندسازی، عکاسی
| |
| | رشته = سینما و تلویزیون
| |
| | آموزش =
| |
| | جنبش = موج نوی سینمای ایران
| |
| | سبک = واقعگرایی، نشانهشناسی، اقتباس ادبی
| |
| | آثار = آرامش در حضور دیگران، ناخدا خورشید، داییجان ناپلئون، کاغذ بیخط، باد جن، تمرین آخر و...
| |
| | پشتیبانان =
| |
| | تأثیرپذیرفته از = غلامحسین ساعدی، ارنست همینگوی، ایرج پزشکزاد، ابراهیم گلستان
| |
| | تأثیرگذاشته بر = نسل جدید فیلمسازان ایرانی
| |
| | جوایز = شیر نقرهای ونیز (۱۳۵۲، آرامش در حضور دیگران)، پلنگ برنزی لوکارنو (۱۳۶۶، ناخدا خورشید)، نامزد نخل طلایی کن (۱۳۷۷، کشتی یونانی)، تندیس زرین جشن خانه سینما (۱۳۸۱، کاغذ بیخط، نپذیرفت)
| |
| | وبگاه =
| |
| | ازدواجها = شهرنوش پارسیپور، شهیندخت بهزادی، مرضیه وفامهر
| |
| | فرزندان = علی تقوایی
| |
| }}
| |
| '''ناصر تقوایی'''، (۱۹ تیر ۱۳۲۰، آبادان – در گذشته ۲۲ مهر ۱۴۰۴، تهران) یکی از پیشگامان موج نوی سینمای ایران، کارگردان، نویسنده، عکاس و مستندساز برجستهای بود که با آثارش بر پایه ادبیات و واقعگرایی اجتماعی، هویت سینمایی معاصر ایران را شکل داد. او زاده آبادان در خانوادهای متوسط، تحصیلات دبیرستانی خود را در آنجا گذراند و از نوجوانی به سینما و ادبیات علاقهمند شد. فعالیت حرفهایاش با دستیاری در فیلم «خشت و آینه» ابراهیم گلستان آغاز شد و با مستندسازی در دهه ۱۳۴۰ ادامه یافت. ناصر تقویی بنیانگذار موج نو بود و با اقتباس از نویسندگانی چون [[غلامحسین ساعدی]]، ارنست همینگوی و ایرج پزشکزاد، آثاری خلق کرد که به مسائل انسانی، اجتماعی و هجو اشرافیت میپرداختند. برجستهترین آثارش شامل فیلمهای «آرامش در حضور دیگران» (۱۳۴۹، اقتباس از ساعدی، توقیف چهارساله)، «صادق کرده» (۱۳۵۱)، «نفرین» (۱۳۵۲)، «ناخدا خورشید» (۱۳۶۵، اقتباس از همینگوی)، «ای ایران» (۱۳۶۸)، «کشتی یونانی» (۱۳۷۷، نامزد نخل طلایی کن)، و «کاغذ بیخط» (۱۳۸۰، استعاره از [[قتلهای زنجیرهای]]) است. سریال «داییجان ناپلئون» (۱۳۵۴، هجو طنزآمیز اشرافیت) تنها اثر تلویزیونی اوست. مستندهایی چون «باد جن»، «[[فروغ فرخزاد]]» و «تمرین آخر» (درباره تعزیه) نیز از کارنامهاش هستند.
| |
|
| |
|
| تقوایی جوایز متعددی دریافت کرد، از جمله شیر نقره ونیز برای «آرامش در حضور دیگران»، پلنگ برنزی لوکارنو برای «ناخدا خورشید»، و تندیس زرین بهترین فیلم جشن خانه سینما برای «کاغذ بیخط» (که نپذیرفت). او در برابر سانسور رژیم پهلوی و جمهوری اسلامی مقاومت کرد؛ آثارش توقیف شدند و پس از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی]]، ۲۲ سال دوری اجباری از سینما داشت. پروژههایی چون «چای تلخ» و «کوچک جنگلی» نیمهکاره ماندند به دلیل سانسور و عدم حمایت. زندگی شخصیاش شامل ازدواج با شهرنوش پارسیپور (۱۳۴۶–۱۳۵۲، حاصل یک پسر به نام علی)، شهیندخت بهزادی، و مرضیه وفامهر (همسر دوم یا سوم) بود. سالها با بیماری ناشناخته دستوپنجه نرم کرد و در ۲۲ مهر ۱۴۰۴ در ۸۴ سالگی بر اثر عوارض آن در تهران درگذشت. ناصر تقوایی، با محبوبیت مردمی و استقلال هنری، نماد آزادهزیستی بود و آثارش همچنان الهامبخش است.<ref name=":2">[https://news.mojahedin.org/i/%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%AA%D9%82%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%87%D9%86 تسلیت به بستگان و دوستداران ناصر تقوایی و جامعه هنرمندان آزادهٔ میهن - سازمان مجاهدین خلق]</ref><ref name=":0">[https://namnak.com/nasser-taghvai-biography.p111553 بیماری ناصر تقوایی+ بیوگرافی - نمناک]</ref><ref name=":1">[https://www.filimo.com/shot/17096/%d9%86%d8%a7%d8%b5%d8%b1-%d8%aa%d9%82%d9%88%d8%a7%db%8c%db%8c/ نگاهی به کارنامه ناصر تقوایی - فیلیمو]</ref><ref name=":3">[https://www.radiofarda.com/a/nasser-taghvaei-dies-84-years-film/33559326.html ناصر تقوایی، کارگردان و خالق آثار شاخص سینمایی و تلویزیونی، درگذشت - رادیو فردا]</ref>
| | اخوانالمسلمین نه تنها یک سازمان سیاسی، بلکه یک تشکیلات مذهبی، اجتماعی، آموزشی و خیریه محسوب میشد که در طول حیات خود از روشهای مختلفی شامل فعالیتهای پارلمانی، نهادهای مدنی و در مواردی اقدامات خشونتآمیز استفاده کردهاست. بررسی تاریخ اخوانالمسلمین نیازمند درک تحولات داخلی، شکافهای فکری (بهویژه پس از سید قطب) و تأثیر آن بر جنبشهای اسلامگرای معاصر در کشورهایی مانند سوریه، اردن، تونس و شاخههای بینالمللی آن است.<ref name=":3">[https://www.zeitoons.com/7990 بررسی تحولات آرای اخوانیها، از حسن البنا تا راشد الغنوشی - زیتون]</ref><ref name=":4">[https://www.cfr.org/backgrounder/does-muslim-brotherhood-have-ties-terrorism آیا اخوان المسلمین با تروریسم ارتباط دارد - CFR]</ref><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| == زندگی اولیه و تحصیلات == | | == زمینه پیدایش و دوران تأسیس == |
| ناصر تقوایی در نوزدهمین روز از تیر ماه ۱۳۲۰ در روستای عربنشین سعدونی در جنوب شرقی آبادان به دنیا آمد. پدرش، علی تقوایی، کارمند اداره گمرک بود و این شغل خانواده را ناگزیر به سفرهایی به بندر لنگه میکرد. تقوایی در توصیف دوران کودکی خود اظهار داشته است که به آدمهای دانایی برخورد کرده، اما زندگی کودکیاش صحنه جالبی ندارد. محیط آبادان و جنوب ایران، با فرهنگ اقلیمی و اجتماعی غنی، بر سبک هنری او تأثیر عمیقی گذاشت و بعدها در آثارش منعکس شد.
| | [[پرونده:حسن البنا.jpg|جایگزین=حسن البنا بنیانگذار اخوانالمسلمین|بندانگشتی|220x220پیکسل|حسن البنا بنیانگذار اخوانالمسلمین]] |
| | اخوانالمسلمین در مارس ۱۹۲۸ میلادی (۱۳۴۷ قمری) در شهر اسماعیلیه مصر توسط «حسن البنا»، که در آن زمان یک معلم جوان مدرسه بود، و شش تن از کارگران شرکت کانال سوئز تأسیس شد. شکلگیری این گروه واکنشی مستقیم به دو رویداد مهم تاریخی بود: نخست، سقوط خلافت عثمانی در سال ۱۹۲۴ که خلأیی در رهبری سیاسی جهان اسلام ایجاد کرد؛ و دوم، حضور استعماری بریتانیا در مصر و نفوذ گسترده فرهنگ غربی که از دیدگاه بنیانگذاران، تهدیدی برای هویت اسلامی محسوب میشد.<ref name=":0" /><ref name=":5">اخوان المسلمین: تاریخ، ایدئولوژی و مبارزات - نویسنده: ریچارد پی. میشل (Richard P. Mitchell)</ref> |
|
| |
|
| تقوایی تحصیلات دبیرستانی خود را در دبیرستان رازی آبادان به پایان رساند. از سالهای نوجوانی به دنیای سینما و ادبیات علاقهمند شد و این علایق پایهای برای ورودش به حرفه فیلمسازی فراهم کرد. او یکی از عوامل فنی فیلم سینمایی «خشت و آینه» ساخته ابراهیم گلستان بود که این تجربه، نخستین گام جدی او در عرصه سینما محسوب میشود. نزدیکی به ادبیات، به ویژه نویسندگانی چون ارنست همینگوی، از ویژگیهای بارز او بود.<ref name=":0" />
| | حسن البنا بر این باور بود که ضعف جهان اسلام ناشی از دور شدن مسلمانان از اصول اولیه دین است. او شعار معروف «اسلام راهحل است» (الاسلام هو الحل) را مطرح کرد و اسلام را نه صرفاً یک دین عبادی، بلکه یک نظام جامع زندگی (شامل سیاست، اقتصاد و اجتماع) معرفی نمود.<ref name=":1" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| == ورود به حرفه و فعالیتهای اولیه == | | === ساختار سازمانی و گسترش سریع === |
| [[پرونده:جوانی ناصر تقوایی؛2.jpg|جایگزین=جوانی ناصر تقوایی|بندانگشتی|220x220پیکسل|جوانی ناصر تقوایی]]
| | اخوانالمسلمین در ابتدا به عنوان یک انجمن خیریه و اصلاحی فعالیت خود را آغاز کرد، اما به سرعت به یک جنبش تودهای تبدیل شد. در سال ۱۹۳۲، حسن البنا مقر اصلی سازمان را به قاهره منتقل کرد. این جنبش با ایجاد شبکهای گسترده از مدارس، مساجد، بیمارستانها و کارخانههای کوچک، توانست پایگاه اجتماعی قدرتمندی در میان طبقات پایین و متوسط شهری ایجاد کند.<ref name=":0" /><ref name=":6">ظهور و سقوط اخوان المسلمین - نویسنده: حسن حبنکه المیدانی</ref> |
|
| |
|
| === آغاز مستندسازی ===
| | ساختار اخوانالمسلمین بر اساس نظمی دقیق و سلسلهمراتب فرماندهی بنا شد. در رأس این هرم، «مرشد عام» (راهنمای کل) قرار داشت که دارای اختیارات وسیعی بود. اعضا در حلقههای کوچکتر به نام «اسره» (خانواده) سازماندهی میشدند تا آموزشهای عقیدتی و وفاداری تشکیلاتی را بیاموزند. تا اواخر دهه ۱۹۴۰، تخمین زده میشود که اخوانالمسلمین بیش از ۵۰۰ هزار عضو فعال و هزاران شعبه در سراسر مصر داشت.<ref name=":5" /><ref name=":1" /> |
| ناصر تقوایی فعالیت حرفهای خود را با ساخت مستند در اواسط دهه ۱۳۴۰ آغاز کرد. او به عنوان مستندساز برای تلویزیون ملی ایران کار کرد و آثاری چون «نانخورهای بیسواد»، «آرایشگاه آفتاب»، «تاکسی متر»، «باد جن»، «نخل»، «پنجشنبهبازار میناب»، «موسیقی جنوب»، «اربعین»، «مشهد قالی» و «فروغ فرخزاد» را ساخت. این مستندها، با نگاهی جامعهشناختی و واقعگرایانه به فرهنگ و زندگی جنوب ایران، نشاندهنده دقت او در فضاسازی و نشانهشناسی بصری بودند.
| |
|
| |
|
| === ورود به فیلم بلند و موج نو === | | === دستگاه ویژه و آغاز خشونتها === |
| ناصر تقوایی به عنوان یکی از چهرههای کلیدی موج نوی دوم سینمای ایران شناخته میشود که در تقابل با فیلم فارسی و ادامه رویکرد «خشت و آینه» شکل گرفت. او در میان سینماگران ایرانی به دلیل پیوند عمیق با ادبیات شهرت دارد و نامش در کنار مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی، علی حاتمی و امیر نادری قرار میگیرد. اولین فیلم بلند او، «آرامش در حضور دیگران»، در سال ۱۳۴۹ ساخته شد و پس از چهار سال توقیف در ۱۳۵۲ اکران گردید. این فیلم، اقتباس از داستان غلامحسین ساعدی، به مسائل روانشناختی و اجتماعی میپردازد و پس از نمایش محدود در جشن هنر شیراز توقیف شد.<ref name=":1" /><ref name=":0" />
| | یکی از بحثبرانگیزترین ابعاد اخوانالمسلمین در دوران اولیه، تأسیس شاخهای مخفی و نظامی به نام «دستگاه ویژه» (الجهاز الخاص یا التنظیم الخاص) بود. هدف اولیه این شاخه، مبارزه با اشغالگران بریتانیایی و آمادگی برای دفاع از منافع اسلامی بود. اعضای این گروه در جنگ ۱۹۴۸ اعراب و اسرائیل شرکت کردند و نقش فعالی ایفا نمودند.<ref name=":2" /><ref name=":4" /> |
|
| |
|
| == آثار برجسته و سبک سینمایی ==
| | با این حال، فعالیتهای دستگاه ویژه به خشونتهای داخلی نیز کشیده شد. در دسامبر ۱۹۴۸، پس از آنکه محمود فهمی نقراشی (نخستوزیر وقت مصر) دستور انحلال اخوانالمسلمین را صادر کرد، توسط یکی از اعضای شاخه نظامی اخوان ترور شد. در واکنش به این رویداد، حسن البنا ترور را محکوم کرد و عبارت معروف «نه برادرند و نه مسلمان» را دربارهٔ عاملان ترور به کار برد، اما این برائت مانع از برخورد حکومت نشد. سرانجام در فوریه ۱۹۴۹، حسن البنا توسط مأموران حکومتی ترور شد و سازمان وارد دورهای از بحران رهبری و سرکوب شدید گردید.<ref name=":0" /><ref name=":5" /> |
| [[پرونده:ناصر تقوایی؛3.jpg|جایگزین=ناصر تقوایی|بندانگشتی|220x220پیکسل|ناصر تقوایی]]
| |
|
| |
|
| === فیلمهای سینمایی === | | == دوران ناصر، سید قطب و تحولات ایدئولوژیک == |
| ناصر تقوایی با ساخت فیلمهایی که پیوند عمیقی با ادبیات داشتند، به یکی از پیشگامان سینمای هنری ایران تبدیل شد. پس از «آرامش در حضور دیگران» (۱۳۴۹)، او فیلم «صادق کرده» (۱۳۵۱) را بر اساس داستانی از غلامحسین ساعدی کارگردانی کرد که به زندگی روستاییان جنوب ایران و مسائل اجتماعی آنها میپرداخت. این فیلم، با سبک واقعگرایانه و توجه به جزئیات بصری، جایگاه تقوایی را در موج نوی سینمای ایران تثبیت کرد. در سال ۱۳۵۲، «نفرین» را ساخت که داستانی عاشقانه با زمینهای روانشناختی داشت و به مسائل طبقاتی در جامعه ایران اشاره میکرد. برجستهترین اثر سینمایی او، «ناخدا خورشید» (۱۳۶۵)، اقتباسی از رمان «کلبه عمو تام» نوشته ارنست همینگوی بود. این فیلم، که در جنوب ایران روایت میشود، داستان ناخدایی است که در برابر ظلم و استعمار مقاومت میکند و به دلیل سبک بصری و روایت قدرتمندش، مورد تحسین قرار گرفت. دیگر آثار او شامل «ای ایران» (۱۳۶۸)، که به مسائل اجتماعی پس از انقلاب میپردازد، و «کاغذ بیخط» (۱۳۸۰)، که به عنوان استعارهای از قتلهای زنجیرهای و سانسور تفسیر شده، هستند. فیلم کوتاه «کشتی یونانی» (۱۳۷۷) نیز نامزد نخل طلایی جشنواره کن شد.
| |
|
| |
|
| === سریال و مستندها === | | === انقلاب ۱۹۵۲ و تقابل با جمال عبدالناصر === |
| تنها اثر تلویزیونی تقوایی، سریال «داییجان ناپلئون» (۱۳۵۴)، اقتباسی از رمان ایرج پزشکزاد، یکی از ماندگارترین آثار تاریخ تلویزیون ایران است. این سریال، با طنزی هجوآمیز، زندگی اشرافی و فرهنگ سنتی را نقد میکند و به دلیل بازیهای درخشان و کارگردانی دقیق، محبوبیت گستردهای یافت. مستندهای تقوایی نیز بخش مهمی از کارنامه او هستند. او آثاری چون «باد جن» (درباره آیینهای جنوب)، «فروغ فرخزاد» (پرترهای از شاعر برجسته)، و «تمرین آخر» (درباره تعزیه) ساخت که نشاندهنده عمق نگاه او به فرهنگ و آیینهای ایرانی بود. این آثار، با سبک نشانهشناسانه و توجه به جزئیات فرهنگی، به مستندسازی هویت جنوب ایران کمک کردند.
| | با وقوع کودتای «افسران آزاد» در سال ۱۹۵۲ که منجر به سرنگونی نظام پادشاهی در مصر شد، اخوانالمسلمین در ابتدا از این حرکت حمایت کرد و روابط نزدیکی با رهبران کودتا داشت. آنها امیدوار بودند که افسران جوان، قوانین اسلامی را در کشور اجرا کنند. اما پس از به قدرت رسیدن «[[جمال عبدالناصر]]»، تضاد عمیقی میان دیدگاه سکولار و ناسیونالیستی ناصر و دیدگاه اسلامگرایانه اخوان پدیدار شد. ناصر خواهان وفاداری مطلق تمام گروهها به دولت بود، در حالی که اخوان استقلال تشکیلاتی خود را حفظ کرد.<ref name=":0" /><ref name=":5" /> |
|
| |
|
| === جدول آثار منتخب ===
| | این تنشها در سال ۱۹۵۴، پس از یک سوءقصد نافرجام به جان جمال عبدالناصر در میدان المنشیه اسکندریه که به یکی از اعضای اخوانالمسلمین نسبت داده شد، به اوج رسید. ناصر این رویداد را بهانهای برای سرکوب گسترده قرار داد؛ اخوانالمسلمین غیرقانونی اعلام شد، دفاترش سوزانده شد و هزاران نفر از اعضای آن دستگیر، شکنجه یا اعدام شدند. «حسن الهضیبی» که پس از البنا به عنوان دومین مرشد عام انتخاب شده بود، نیز زندانی شد.<ref name=":6" /> |
| {| class="wikitable"
| |
| !سال
| |
| !عنوان
| |
| !نوع
| |
| !توضیحات
| |
| |-
| |
| |۱۳۴۹
| |
| |آرامش در حضور دیگران
| |
| |فیلم بلند
| |
| |اقتباس از غلامحسین ساعدی، توقیف چهارساله
| |
| |-
| |
| |۱۳۵۱
| |
| |صادق کرده
| |
| |فیلم بلند
| |
| |اقتباس از ساعدی، روایت زندگی روستایی جنوب
| |
| |-
| |
| |۱۳۵۲
| |
| |نفرین
| |
| |فیلم بلند
| |
| |داستان عاشقانه با زمینه روانشناختی
| |
| |-
| |
| |۱۳۵۴
| |
| |داییجان ناپلئون
| |
| |سریال
| |
| |اقتباس از ایرج پزشکزاد، هجو اشرافیت
| |
| |-
| |
| |۱۳۶۵
| |
| |ناخدا خورشید
| |
| |فیلم بلند
| |
| |اقتباس از همینگوی، برنده پلنگ برنزی لوکارنو
| |
| |-
| |
| |۱۳۶۸
| |
| |ای ایران
| |
| |فیلم بلند
| |
| |نقد مسائل اجتماعی پس از انقلاب
| |
| |-
| |
| |۱۳۷۷
| |
| |کشتی یونانی
| |
| |فیلم کوتاه
| |
| |نامزد نخل طلایی کن
| |
| |-
| |
| |۱۳۸۰
| |
| |کاغذ بیخط
| |
| |فیلم بلند
| |
| |استعاره از قتلهای زنجیرهای، برنده تندیس زرین
| |
| |-
| |
| |دهه ۱۳۴۰–۵۰
| |
| |باد جن، فروغ فرخزاد، تمرین آخر
| |
| |مستند
| |
| |مستندهای فرهنگی و آیینی
| |
| |}<ref name=":1" /><ref name=":0" />
| |
|
| |
|
| == جوایز و افتخارات == | | === ظهور سید قطب و پارادایم «جاهلیت مدرن» === |
| [[پرونده:ناصر تقوایی؛4.jpg|جایگزین=ناصر تقوایی|بندانگشتی|281x281پیکسل|ناصر تقوایی]] | | [[پرونده:سید قطب1.jpg|جایگزین=سید قطب|بندانگشتی|211x211پیکسل|سید قطب]] |
| | در دوران حبس و فشار شدید زندانهای عبدالناصر، تحول فکری عظیمی در بخشی از بدنه اخوانالمسلمین رخ داد که نماد آن «سید قطب»، نویسنده و نظریهپرداز برجسته این گروه بود. قطب در کتاب معروف خود «نشانههای راه» (معالم فی الطریق)، قرائتی رادیکالتر از اسلام سیاسی ارائه داد. او مفهوم «جاهلیت» را احیا کرد و استدلال نمود که جوامع مسلمان کنونی (از جمله مصر تحت حکومت ناصر) به دلیل عدم اجرای احکام شریعت، در وضعیت جاهلیت به سر میبرند و مسلمان واقعی نیستند.<ref name=":3" /><ref name=":7">بنیادگرایی اسلامی: ریشههای ایدئولوژیک و سیاسی اخوان المسلمین - نویسنده: کریستین تروال (Christine Trendel)</ref> |
|
| |
|
| === جوایز بینالمللی و داخلی ===
| | سید قطب مفهوم «حاکمیت» را مختص خداوند دانست و هرگونه قانونگذاری بشری را شرک تلقی کرد. این اندیشهها زمینه را برای تکفیر (کافر دانستن) حاکمان مسلمان و جواز قیام مسلحانه (جهاد) علیه حکومتهای داخلی فراهم کرد. هرچند رهبری سنتی اخوانالمسلمین (مانند الهضیبی) با انتشار کتاب «دعاة لا قضاة» (دعوتکنندگان نه قضاوتکنندگان) تلاش کرد از تندرویهای قطب فاصله بگیرد و بر روش اصلاحی تأکید کند، اما اندیشههای قطب موجب انشعابهای فکری عمیق شد و الهامبخش بسیاری از گروههای جهادی رادیکال در دهههای بعد گردید. سید قطب نهایتاً در سال ۱۹۶۶ توسط حکومت ناصر اعدام شد.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":7" /> |
| ناصر تقوایی به دلیل سبک نوآورانه و تأثیرگذارش در سینمای ایران، جوایز متعددی دریافت کرد. فیلم «آرامش در حضور دیگران» در سال ۱۳۵۲ برنده شیر نقرهای جشنواره ونیز شد، هرچند به دلیل توقیف در ایران، کمتر دیده شد. «ناخدا خورشید» در سال ۱۳۶۶ پلنگ برنزی جشنواره لوکارنو را کسب کرد و به عنوان یکی از شاهکارهای سینمای ایران شناخته میشود. فیلم کوتاه «کشتی یونانی» در سال ۱۳۷۷ نامزد نخل طلایی جشنواره کن شد که نشاندهنده جایگاه بینالمللی تقوایی بود. «کاغذ بیخط» در سال ۱۳۸۱ تندیس زرین بهترین فیلم جشن خانه سینما را دریافت کرد، اما تقوایی به دلیل اعتراض به سانسور و شرایط سینمایی، این جایزه را نپذیرفت. این اقدام، نشانهای از روحیه مستقل و آزاده او بود.
| |
|
| |
|
| === جدول جوایز === | | === دوره انور سادات و بازگشت به جامعه === |
| {| class="wikitable"
| | پس از مرگ جمال عبدالناصر در سال ۱۹۷۰، انور سادات به ریاست جمهوری رسید. سادات برای مقابله با نفوذ چپگراها و ناصریستها، سیاست مصالحه با اسلامگراها را در پیش گرفت. او زندانیان اخوان را آزاد کرد و به رهبری تبعیدی اجازه بازگشت داد. در این دوره، اخوانالمسلمین تحت رهبری «عمر التلمسانی» (مرشد سوم) استراتژی پرهیز از خشونت و تمرکز بر فعالیتهای اجتماعی، دانشجویی و سندیکایی را اتخاذ کرد. آنها رسماً خشونت را نفی کردند، هرچند گروههای تندرو منشعب از اخوان (مانند الجهاد اسلامی که متأثر از قطب بودند) راه خشونت را ادامه دادند و نهایتاً سادات را در سال ۱۹۸۱ ترور کردند. با این حال، بدنه اصلی اخوان در این ترور مشارکت نداشت و بر مشی مسالمتآمیز خود باقی ماند.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> |
| !سال
| |
| !جایزه
| |
| !اثر
| |
| !توضیحات
| |
| |-
| |
| |۱۳۵۲
| |
| |شیر نقرهای ونیز
| |
| |آرامش در حضور دیگران
| |
| |موفقیت بینالمللی پس از توقیف
| |
| |-
| |
| |۱۳۶۶
| |
| |پلنگ برنزی لوکارنو
| |
| |ناخدا خورشید
| |
| |تحسین جهانی برای سبک بصری
| |
| |-
| |
| |۱۳۷۷
| |
| |نامزد نخل طلایی کن
| |
| |کشتی یونانی
| |
| |حضور در معتبرترین جشنواره جهانی
| |
| |-
| |
| |۱۳۸۱
| |
| |تندیس زرین جشن خانه سینما
| |
| |کاغذ بیخط
| |
| |جایزهای که تقوایی نپذیرفت
| |
| |}<ref name=":1" /><ref name=":3" />
| |
|
| |
|
| == سانسور و مقاومت در برابر حکومت == | | === از مبارک تا بهار عربی و تجربه حکومت === |
| | در دوران سیساله حکومت «حسنی مبارک»، اخوانالمسلمین سیاست «مشارکت بدون سلطه» را در پیش گرفت. اگرچه فعالیت رسمی حزب ممنوع بود، اما اعضای اخوان به عنوان نامزدهای مستقل در انتخابات پارلمانی شرکت میکردند و موفق شدند نفوذ خود را در اتحادیههای صنفی (پزشکان، مهندسان و وکلا) و دانشگاهها گسترش دهند. نقطه اوج این استراتژی در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۵ بود که نامزدهای وابسته به اخوانالمسلمین توانستند ۸۸ کرسی (حدود ۲۰ درصد پارلمان) را کسب کنند و به بزرگترین بلوک اپوزیسیون تبدیل شوند. در این دوره، اخوان با ارائه خدمات اجتماعی گسترده به طبقات محروم، خلأ ناتوانی دولت را پر کرد و پایگاه رأی خود را تحکیم بخشید.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> |
|
| |
|
| === چالشها در دوره پهلوی === | | === انقلاب سال ۲۰۱۱ و صعود به قدرت === |
| [[پرونده:ناصر تقوایی، سعید سلطانپور.jpg|جایگزین=ناصر تقوایی (نفر پشت سر، غلامحسین ساعدی)|بندانگشتی|268x268پیکسل|ناصر تقوایی (نفر پشت سر، غلامحسین ساعدی)]]
| | با آغاز اعتراضات ژانویه ۲۰۱۱ در مصر (بهار عربی)، رهبری اخوانالمسلمین ابتدا با احتیاط برخورد کرد و دیرتر از جوانان انقلابی به میدان تحریر پیوست، اما به دلیل تشکیلات منسجم خود، به سرعت توانست نبض تحولات سیاسی پس از سقوط مبارک را در دست بگیرد. پس از انقلاب، اخوانالمسلمین حزب «آزادی و عدالت» (حزب الحریة و العدالة) را تأسیس کرد. در اولین انتخابات پارلمانی دموکراتیک، این حزب توانست اکثریت کرسیها را به دست آورد. |
| ناصر تقوایی در طول فعالیت حرفهای خود با موانع متعددی از سوی نظامهای حاکم مواجه شد. در دوره [[محمدرضا پهلوی]]، اولین فیلم بلند او، «آرامش در حضور دیگران» (۱۳۴۹)، به دلیل مضمون روانشناختی و نقد اجتماعیاش به مدت چهار سال توقیف شد و تنها پس از نمایش محدود در جشن هنر شیراز در سال ۱۳۵۲ اکران عمومی یافت. این توقیف، که به دلیل حساسیتهای سیاسی و اجتماعی رژیم پهلوی بود، نشاندهنده رویکرد تقوایی به موضوعات حساس و تابوشکنانه بود. او در کتاب «گفتن با نگفتن: سینما و سانسور به روایت ناصر تقوایی» به صراحت از فشارهای سانسور در این دوره سخن گفته و تأکید کرده که رژیم پهلوی تلاش داشت تا سینمای هنری را تحت کنترل درآورد. با این حال، تقوایی با ساخت آثاری چون «صادق کرده» و «نفرین» به فعالیت خود ادامه داد و نشان داد که تسلیم محدودیتها نمیشود.<ref name=":0" />
| |
|
| |
|
| === موانع در نظام جمهوری اسلامی ===
| | در انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۱۲، «محمد مرسی»، از رهبران ارشد اخوانالمسلمین، به عنوان نامزد حزب معرفی شد و با پیروزی در رقابت با احمد شفیق (نخستوزیر سابق)، به عنوان اولین رئیسجمهور غیرنظامی و منتخب دموکراتیک مصر سوگند یاد کرد. این پیروزی، اوج موفقیت تاریخی اخوانالمسلمین پس از هشت دهه فعالیت بود.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /> |
| پس از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷]]، تقوایی با چالشهای بیشتری مواجه شد. رژیم جمهوری اسلامی، با اعمال سانسور شدید، بسیاری از پروژههای او را متوقف کرد. سریال «داییجان ناپلئون» (۱۳۵۴)، که پیش از انقلاب ساخته شده بود، به دلیل طنز انتقادیاش مورد استقبال مردم قرار گرفت، اما پس از انقلاب، تقوایی به مدت ۲۲ سال از ساخت فیلم بلند محروم شد. پروژههایی مانند «چای تلخ» و «کوچک جنگلی» به دلیل عدم موافقت نهادهای حکومتی نیمهکاره ماندند. فیلم «کاغذ بیخط» (۱۳۸۰) نیز، که به مسائل اجتماعی و سیاسی مانند قتلهای زنجیرهای اشاره داشت، با محدودیتهای اکران مواجه شد. تقوایی در برابر این فشارها مقاومت کرد و هیچگاه حاضر نشد آثارش را با خواستهای حکومتی هماهنگ کند. [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] در بیانیه تسلیت خود، تقوایی را به عنوان یکی از «هنرمندان آزاده میهن» ستود که در برابر دیکتاتوری تسلیم نشد و با آثارش به مبارزه با سانسور پرداخت.<ref name=":2" />
| | [[پرونده:محمد مرسی1.jpg|جایگزین=محمد مرسی|بندانگشتی|213x213پیکسل|محمد مرسی]] |
|
| |
|
| == زندگی شخصی == | | === دوران ریاستجمهوری مرسی و سقوط (۲۰۱۳) === |
| | دوران ریاستجمهوری محمد مرسی بسیار کوتاه و پرتنش بود. او با چالشهای عظیمی از جمله اقتصاد در حال فروپاشی، مقاومت نهادهای باقیمانده از رژیم سابق (دولت پنهان) و بیاعتمادی سکولارها و لیبرالها مواجه شد. صدور بیانیهای در نوامبر ۲۰۱۲ که اختیارات قضایی رئیسجمهور را فراتر از نظارت دادگاهها قرار میداد، منجر به اعتراضات گسترده شد و مخالفان او را به تلاش برای «اخوانیسازی» دولت متهم کردند.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> |
|
| |
|
| === ازدواجها و خانواده ===
| | نارضایتی عمومی در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۳ به تظاهرات میلیونی منجر شد. ارتش مصر به فرماندهی عبدالفتاح السیسی، پس از یک ضربالاجل ۴۸ ساعته، در ۳ ژوئیه ۲۰۱۳ محمد مرسی را برکنار و بازداشت کرد. هواداران اخوان در میدانهای «رابعه عدویه» و «النهضه» تحصن کردند که این تجمعات در اوت ۲۰۱۳ با خشونت شدید نیروهای امنیتی سرکوب شد و صدها کشته بر جای گذاشت (کشتار رابعه). پس از آن، دولت موقت اخوانالمسلمین را یک «سازمان تروریستی» اعلام کرد، داراییهای آن را مصادره نمود و فعالیتهای آن را کاملاً ممنوع ساخت.<ref name=":0" /><ref name=":4" /><ref name=":8">[https://shouba.ir/%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D8%9B-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2/ اخوانیهای سابق؛ روایتهای جدایی از اسلامگرایان اخوانی - شعوبنا]</ref> |
| ناصر تقوایی در زندگی شخصیاش سه ازدواج داشت. در سال ۱۳۴۶ با شهرنوش پارسیپور، نویسنده برجسته ایرانی، ازدواج کرد که حاصل این ازدواج پسری به نام علی بود. این ازدواج در سال ۱۳۵۲ به جدایی انجامید. پس از آن، با شهیندخت بهزادی ازدواج کرد که جزئیات کمی درباره این دوره در دسترس است. همسر سوم او، مرضیه وفامهر، بازیگر و فیلمساز، در سالهای پایانی عمرش همراه او بود. ناصر تقوایی در مصاحبههایش کمتر به زندگی شخصیاش پرداخت و بیشتر بر آثار و دیدگاههای هنریاش تمرکز داشت. با این حال، روابط او با چهرههای ادبی و هنری، مانند پارسیپور، نشاندهنده پیوند عمیق او با جامعه روشنفکری ایران بود.<ref name=":0" />
| |
|
| |
|
| === بیماری و انزوا === | | == وضعیت کنونی، پراکندگی جهانی و میراث فکری == |
| در سالهای پایانی زندگی، ناصر تقوایی با بیماری ناشناختهای دستوپنجه نرم کرد که او را از نظر جسمی و روحی تحت فشار قرار داد. این بیماری، همراه با انزوای ناشی از محدودیتهای حرفهای، باعث شد که او در دهههای آخر کمتر در محافل عمومی ظاهر شود. با این حال، محبوبیت مردمی او کاهش نیافت و آثارش همچنان مورد توجه علاقهمندان به سینما بود. تقوایی در مصاحبهای اظهار داشت که انزوای او نتیجه شرایطی بود که رژیم برای هنرمندان مستقل ایجاد کرده بود، اما او هرگز از اصولش عقبنشینی نکرد.<ref name=":3" />
| |
|
| |
|
| == وفات و میراث == | | === سرکوب پس از ۲۰۱۳ و اعلام گروه تروریستی === |
| ناصر تقوایی در ۲۲ مهر ۱۴۰۴، در سن ۸۴ سالگی، بر اثر عوارض بیماری ناشناختهای در تهران درگذشت. خبر درگذشت او موجی از تأسف و واکنشهای احساسی در میان مردم و جامعه هنری ایران ایجاد کرد. سازمان مجاهدین خلق در بیانیه خود، او را به عنوان هنرمندی آزاده توصیف کرد که با آثارش به مبارزه با دیکتاتوری پرداخت. رادیو فردا نیز گزارش داد که تقوایی تا آخرین لحظات عمرش به اصول هنری و استقلال خود پایبند ماند. درگذشت او، پایان دورهای از سینمای هنری ایران بود که با نوآوری و تعهد به فرهنگ و هویت ایرانی شناخته میشد.
| | پس از کودتای ۲۰۱۳ و برکناری محمد مرسی، اخوانالمسلمین در مصر وارد تاریکترین دوره سرکوب خود شد. دولت جدید مصر به رهبری عبدالفتاح السیسی، اخوان را به عنوان سازمان تروریستی اعلام کرد. این سرکوب شامل اعدام یا حبس طولانیمدت هزاران نفر از رهبران و اعضای آن، مصادره اموال و املاک سازمانهای خیریه و بستن دفاتر مرکزی بود. از سال ۲۰۱۳ به بعد، اخوانالمسلمین عملاً فعالیتهای خود را در داخل مصر به صورت مخفی و زیرزمینی ادامه میدهد. این سرکوب همچنین باعث ایجاد شکافهایی در میان رهبران خارج از مصر شد که بر سر نحوه مواجهه با حکومت جدید و روشهای مبارزه اختلاف داشتند.<ref name=":4" /> |
|
| |
|
| === میراث هنری === | | === اخوان فراملی و شاخههای منطقهای === |
| میراث ناصر تقوایی در سینمای ایران غیرقابل انکار است. او با پیوند ادبیات و سینما، خلق آثاری با سبک واقعگرایانه و نشانهشناسانه، و مقاومت در برابر سانسور، به یکی از نمادهای سینمای هنری ایران تبدیل شد. فیلمهایی چون «ناخدا خورشید» و سریال «داییجان ناپلئون» همچنان در میان مخاطبان ایرانی و بینالمللی محبوب هستند و به عنوان آثاری کلاسیک شناخته میشوند. مستندهای او، مانند «باد جن» و «تمرین آخر»، به حفظ و معرفی فرهنگ جنوب ایران و آیینهای سنتی کمک کردند. تقوایی با تربیت نسل جدیدی از فیلمسازان و تأثیر بر سینمای موج نو، راه را برای سینمای هنری در ایران هموار کرد. کتاب «گفتن با نگفتن: سینما و سانسور به روایت ناصر تقوایی» نیز نشاندهنده دیدگاه او به هنر و مبارزه با محدودیتهاست. او به عنوان هنرمندی که هرگز تسلیم نشد، در تاریخ سینمای ایران جاودانه باقی خواهد ماند.<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":1" />
| | اخوانالمسلمین نه تنها یک جنبش مصری، بلکه یک سازمان فراملی با شعبهها و جنبشهای همسو در تقریباً تمام کشورهای عربی است. این شاخهها از نظر ساختاری و سیاسی استقلال نسبی دارند، اما از نظر ایدئولوژیک به آموزههای حسن البنا پایبند هستند. از مهمترین این شاخهها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:<ref name=":6" /> |
| | * '''اردن و تونس:''' جنبش اخوانالمسلمین در اردن به عنوان یک نیروی سیاسی قانونی و ریشهدار باقی ماندهاست. در تونس، حزب النهضه به رهبری «راشد الغنوشی» که الهامگرفته از اخوانالمسلمین است، پس از بهار عربی به قدرت رسید و سپس در تحولات بعدی کنار رفت، اما همچنان یک نیروی اصلی محسوب میشود. |
| | * '''فلسطین (حماس):''' [[جنبش حماس]]، در [[غزه]] و کرانه باختری، که در سال ۱۹۸۷ تأسیس شد، به عنوان شاخه مستقیم اخوانالمسلمین در فلسطین شناخته میشود و از ایدئولوژیهای اولیه اخوان تغذیه میکند. |
| | * '''سوریه و دیگر مناطق:''' اخوانالمسلمین سوریه یکی از اصلیترین نیروهای اپوزیسیون در برابر حکومت [[بشار اسد]] بود. نفوذ اخوان همچنین در کشورهای دیگری مانند کویت، سودان و یمن نیز محسوس است.<ref name=":3" /><ref name=":0" /><ref name=":5" /> |
|
| |
|
| == اهمیت تاریخی و جایگاه == | | === میراث فکری و تقسیمبندیهای ایدئولوژیک === |
| ناصر تقوایی به عنوان یکی از پیشگامان موج نوی سینمای ایران، جایگاهی برجسته در تاریخ هنر و فرهنگ ایران دارد. او با آثاری که پیوند عمیقی با ادبیات و فرهنگ ایرانی داشتند، به خلق سینمایی پرداخت که همزمان واقعگرایانه، نشانهشناسانه، و انتقادی بود. فیلمهایی مانند «ناخدا خورشید» (۱۳۶۵)، که با اقتباس از ارنست همینگوی به مسائل مقاومت و هویت در جنوب ایران میپرداخت، و سریال «داییجان ناپلئون» (۱۳۵۴)، که با طنز هجوآمیز اشرافیت قاجاری را نقد کرد، به عنوان آثاری کلاسیک در سینمای ایران شناخته میشوند. مستندهای او، از جمله «باد جن» و «تمرین آخر»، با تمرکز بر آیینها و فرهنگ جنوب، به حفظ و معرفی هویت فرهنگی ایران کمک کردند. این آثار، نهتنها در زمان خود بلکه برای نسلهای بعدی نیز الهامبخش بودند و در محافل سینمایی داخل و خارج از ایران مورد تحسین قرار گرفتند.
| | تاریخ فکری اخوانالمسلمین را میتوان به سه رویکرد اصلی تقسیم کرد که در تعامل و تقابل با یکدیگرند: |
| | | * '''اصلاحیون (Reformists):''' این گروه بر فعالیتهای اجتماعی، آموزشی و مشارکت در چارچوب قانون اساسی تأکید دارند (مانند استراتژی عمر التلمسانی). |
| تقوایی با مقاومت در برابر سانسور رژیمهای پهلوی و جمهوری اسلامی، به نمادی از استقلال هنری تبدیل شد. توقیف فیلم «آرامش در حضور دیگران» (۱۳۴۹) در دوره پهلوی و موانع متعدد پس از انقلاب، از جمله توقف پروژههایی مانند «چای تلخ» و «کوچک جنگلی»، نشاندهنده چالشهای او در برابر نظامهای حاکم بود. او با امتناع از پذیرش جایزه جشن خانه سینما برای «کاغذ بیخط» (۱۳۸۱)، اعتراض خود به سانسور و محدودیتهای سینمایی را نشان داد. این روحیه آزادهزیستی، او را در میان مردم و جامعه هنری به چهرهای محبوب و محترم تبدیل کرد.
| | * '''قطبیون (Qutbists):''' این شاخه متأثر از اندیشههای سید قطب، دیدگاهی رادیکال دارند و به مفهوم «حاکمیت خدا» (الحاکمیة) و «جهاد هجومی» علیه دولتهای نامسلمان یا «جاهلی» اعتقاد دارند. |
| | | * '''میانهروها:''' این گروه تلاش میکنند تعادلی میان ایدئولوژیهای اسلامگرایانه و پذیرش نظام دموکراتیک برقرار کنند (مانند برخی از رهبران حزب النهضه تونس).<ref name=":3" /><ref name=":8" /> |
| تأثیر ناصر تقوایی بر سینمای ایران فراتر از آثارش بود. او با تربیت فیلمسازان جوان و تأثیر بر جریان موج نو، راه را برای سینمایی هنری و متعهد هموار کرد. نام او در کنار چهرههایی چون داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی، و علی حاتمی قرار میگیرد که سینمای ایران را از فیلمفارسی به سوی آثار تأملبرانگیز هدایت کردند. جوایز بینالمللی او، مانند شیر نقرهای ونیز و پلنگ برنزی لوکارنو، جایگاه جهانیاش را تثبیت کرد. کتاب «گفتن با نگفتن: سینما و سانسور به روایت ناصر تقوایی» نیز دیدگاههای او درباره هنر و مبارزه با سانسور را مستند کرده و منبعی ارزشمند برای مطالعه سینمای ایران است. جایگاه تقوایی در تاریخ سینمای ایران، به دلیل نوآوری، تعهد به فرهنگ، و ایستادگی در برابر محدودیتها، همچنان موضوع مطالعه و تحسین است.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" />
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |