۲۳۴
ویرایش
کاربر:Hamidreza/صفحه تمرین برنامه هسته‌ای ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
کاربر:Hamidreza/صفحه تمرین برنامه هسته‌ای ایران (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۹
، ۸ آوریلبدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح املا، اصلاح نویسه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''چکیده''' | '''چکیده''' | ||
برنامه هسته‌ای ایران، پروژه‌ای است که از دهه ۱۹۵۰، با هدف اعلام‌شدهٔ تولید انرژی و تحقیقات صلح‌آمیز، آغاز شد و پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات سیاست بین‌الملل تبدیل گردید. این برنامه، که در ابتدا با حمایت ایالات متحده تحت ابتکار «اتم برای صلح» شکل گرفت، پس از افشای فعالیت‌های مخفی در دهه ۲۰۰۰، و نگرانی‌ها از احتمال توسعه تسلیحات هسته‌ای، تحت نظارت شدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) و تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفت. توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام)، خروج آمریکا در ۲۰۱۸، و پیشرفت‌های فنی ایران تا سال ۲۰۲۵، از جمله غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد، این برنامه را به یک چالش جهانی تبدیل کرده است. برنامه هسته‌ای ایران و بررسی تاریخچه، پیشرفت‌های فنی، چارچوب‌های حقوقی، نقش افشاگری‌ها، تحریم‌ها، ابعاد نظامی، و پیامدهای سیاسی و امنیتی این برنامه، چالشی جهانی است که | برنامه هسته‌ای ایران، پروژه‌ای است که از دهه ۱۹۵۰، با هدف اعلام‌شدهٔ تولید انرژی و تحقیقات صلح‌آمیز، آغاز شد و پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات سیاست بین‌الملل تبدیل گردید. این برنامه، که در ابتدا با حمایت ایالات متحده تحت ابتکار «اتم برای صلح» شکل گرفت، پس از افشای فعالیت‌های مخفی در دهه ۲۰۰۰، و نگرانی‌ها از احتمال توسعه تسلیحات هسته‌ای، تحت نظارت شدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) و تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفت. [[برنامه جامع اقدام مشترک|توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام)]]، خروج آمریکا در ۲۰۱۸، و پیشرفت‌های فنی ایران تا سال ۲۰۲۵، از جمله غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد، این برنامه را به یک چالش جهانی تبدیل کرده است. برنامه هسته‌ای ایران و بررسی تاریخچه، پیشرفت‌های فنی، چارچوب‌های حقوقی، نقش افشاگری‌ها، تحریم‌ها، ابعاد نظامی، و پیامدهای سیاسی و امنیتی این برنامه، چالشی جهانی است که در وضعیت کنونی در سال ۲۰۲۵، تمامی نگاه‌ها را به سمت خود کشانده است و تصمیم‌گیری‌های خطیری را از جانب مناصب عالی حکومتی ایران، آمریکا و کشورهای غرب، به همراه خواهد داشت. | ||
=== تاریخچه و زمینه === | === تاریخچه و زمینه === | ||
برنامه هسته‌ای ایران، ریشه در دهه ۱۹۵۰، دارد، زمانی که ایالات متحده تحت برنامه «اتم برای صلح»، که توسط رئیس‌جمهور دوایت آیزنهاور در سال ۱۹۵۳، معرفی شد، همکاری هسته‌ای با ایران را آغاز کرد. در سال ۱۹۵۷، توافق‌نامه‌ای بین دو کشور امضا شد که منجر به تحویل یک رآکتور تحقیقاتی ۵ مگاواتی به دانشگاه تهران در سال ۱۹۶۷، گردید. این رآکتور طراحی‌شده توسط شرکت آمریکایی AMF، با اورانیوم غنی‌شده کار می‌کرد و برای آموزش و تحقیقات علمی استفاده می‌شد. محمدرضا پهلوی این برنامه را بخشی از پروژه مدرنیزاسیون و نمایش قدرت منطقه‌ای ایران در نظر داشت. | برنامه هسته‌ای ایران، ریشه در دهه ۱۹۵۰، دارد، زمانی که ایالات متحده تحت برنامه «اتم برای صلح»، که توسط رئیس‌جمهور دوایت آیزنهاور در سال ۱۹۵۳، معرفی شد، همکاری هسته‌ای با ایران را آغاز کرد. در سال ۱۹۵۷، توافق‌نامه‌ای بین دو کشور امضا شد که منجر به تحویل یک رآکتور تحقیقاتی ۵ مگاواتی به دانشگاه تهران در سال ۱۹۶۷، گردید. این رآکتور طراحی‌شده توسط شرکت آمریکایی AMF، با اورانیوم غنی‌شده کار می‌کرد و برای آموزش و تحقیقات علمی استفاده می‌شد. [[محمدرضا پهلوی]] این برنامه را بخشی از پروژه مدرنیزاسیون و نمایش قدرت منطقه‌ای ایران در نظر داشت. | ||
در دهه ۱۹۷۰، با افزایش درآمدهای نفتی، ایران اهداف بلندپروازانه‌تری را دنبال کرد. سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) در سال ۱۹۷۴، تحت رهبری اکبر اعتماد تأسیس شد و برنامه‌ای برای تولید ۲۳٬۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای تا پایان قرن بیستم تدوین گردید. قراردادهایی با شرکت زیمنس آلمان برای ساخت نیروگاه بوشهر و با اورودیف (Eurodif) فرانسه برای تأمین اورانیوم غنی‌شده امضا شد و ایران ۱٫۱۸ میلیارد دلار در اورودیف، سرمایه‌گذاری کرد و سهمی ۱۰ درصدی به دست آورد. اما انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، این همکاری‌ها را متوقف کرد. دولت جدید، تحت رهبری روح‌الله | در دهه ۱۹۷۰، با افزایش درآمدهای نفتی، ایران اهداف بلندپروازانه‌تری را دنبال کرد. سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) در سال ۱۹۷۴، تحت رهبری اکبر اعتماد تأسیس شد و برنامه‌ای برای تولید ۲۳٬۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای تا پایان قرن بیستم تدوین گردید. قراردادهایی با شرکت زیمنس آلمان برای ساخت نیروگاه بوشهر و با اورودیف (Eurodif) فرانسه برای تأمین اورانیوم غنی‌شده امضا شد و ایران ۱٫۱۸ میلیارد دلار در اورودیف، سرمایه‌گذاری کرد و سهمی ۱۰ درصدی به دست آورد. اما انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، این همکاری‌ها را متوقف کرد. دولت جدید، تحت رهبری [[روح‌الله خمینی]]، این برنامه را به‌عنوان نمادی از وابستگی به غرب رد کرد. شرکت زیمنس کار روی نیروگاه اتمی بوشهر را در حالی متوقف کرد که یک رآکتور ۵۰ درصد و دیگری ۸۵ درصد تکمیل شده بود و تأمین سوخت از سوی آمریکا و فرانسه نیز قطع شد. | ||
جنگ ایران و عراق در (۱۹۸۰–۱۹۸۸) توسعه این برنامه را برای یک دهه به تعویق انداخت، اما در سال ۱۹۸۱، AEOI فعالیت خود را از سر گرفت و برنامه احیای نیروگاه‌های هسته‌ای آغاز شد، که زمینه‌ساز مراحل بعدی این پروژه شد. | [[جنگ ایران و عراق]] در (۱۹۸۰–۱۹۸۸) توسعه این برنامه را برای یک دهه به تعویق انداخت، اما در سال ۱۹۸۱، AEOI فعالیت خود را از سر گرفت و برنامه احیای نیروگاه‌های هسته‌ای آغاز شد، که زمینه‌ساز مراحل بعدی این پروژه شد. | ||
A | A | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
== افشای فعالیت‌های مخفی رژیم و نقش شورای ملی مقاومت ایران (NCRI) و واکنش‌های بین‌المللی == | == افشای فعالیت‌های مخفی رژیم و نقش شورای ملی مقاومت ایران (NCRI) و واکنش‌های بین‌المللی == | ||
مهم‌ترین نقش | مهم‌ترین نقش [[شورای ملی مقاومت ایران]] در افشای برنامه هسته‌ای ایران به اوت ۲۰۰۲، برمی‌گردد زمانی‌که این گروه در یک کنفرانس مطبوعاتی در واشنگتن اعلام کرد، ایران دو تأسیسات مخفی هسته‌ای در نطنز (برای غنی‌سازی اورانیوم) و اراک (برای تولید آب سنگین) ساخته است و به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) گزارش نشده است. این افشاگری‌ها، که بعدها توسط تصاویر ماهواره‌ای تأیید شد، نشان داد که ایران در حال توسعه توانایی غنی‌سازی اورانیوم در سطحی فراتر از نیازهای صلح‌آمیز است. | ||
گزارش آژانس IAEA در نوامبر ۲۰۰۳، تأیید کرد که ایران به مدت ۱۸ سال برخی فعالیت‌های هسته‌ای خود را، مانند آزمایش‌های مرتبط با جداسازی پلوتونیوم و غنی‌سازی اورانیوم با لیزر از آژانس مخفی نگه داشته بود. | گزارش آژانس IAEA در نوامبر ۲۰۰۳، تأیید کرد که ایران به مدت ۱۸ سال برخی فعالیت‌های هسته‌ای خود را، مانند آزمایش‌های مرتبط با جداسازی پلوتونیوم و غنی‌سازی اورانیوم با لیزر از آژانس مخفی نگه داشته بود. | ||