۴۸۰
ویرایش
←سرانجام ملیون
(ویرایش متنی) |
|||
| خط ۱۸۳: | خط ۱۸۳: | ||
=== روحانیون === | === روحانیون === | ||
دکتر گازاریوسکی استاد دانشگاه لوییزیانا و متخصص اوضاع ایران در تحقیقی پیرامون کودتای ۲۸ مرداد درباره نقش روحانیون با نفوذی مانند کاشانی و بهبهانی نوشته است که کرمیت روزولت فرمانده عملیات کودتا در صدد بود که شورشی علیه مصدق راه‌اندازی کند که بهترین راه برای این‌کار استفاده از نفوذ روحانیون بود. سیا مستقیما با کاشانی ارتباط نداشت به همین خاطر از طریق برادران رشیدیان اقدام کرد و آن‌ها نیز از طریق روحانیون در ارتباط خود با کاشانی ارتباط برقرار کردند صبح روز ۲۸ مرداد دو تن از ماموران سیا با یکی از همدستان برادران رشیدیان به نام احمد آرامش دیدار کردند و ۱۰۰۰۰ دلار به او دادند که به کاشانی بدهد. کاشانی ترتیبی داد تا دسته‌‌ای ضد مصدق از بازار به سمت مرکز شهر روانه شوند. دسته‌های نیز ار طریق بهبهانی و شعبان بی‌مخ سازماندهی شده بودند. <ref name=":1" /> | دکتر گازاریوسکی استاد دانشگاه لوییزیانا و متخصص اوضاع ایران در تحقیقی پیرامون کودتای ۲۸ مرداد درباره نقش روحانیون با نفوذی مانند کاشانی و بهبهانی نوشته است که کرمیت روزولت فرمانده عملیات کودتا در صدد بود که شورشی علیه مصدق راه‌اندازی کند که بهترین راه برای این‌کار استفاده از نفوذ روحانیون بود. سیا مستقیما با کاشانی ارتباط نداشت به همین خاطر از طریق برادران رشیدیان اقدام کرد و آن‌ها نیز از طریق روحانیون در ارتباط خود با کاشانی ارتباط برقرار کردند. صبح روز ۲۸ مرداد دو تن از ماموران سیا با یکی از همدستان برادران رشیدیان به نام احمد آرامش دیدار کردند و ۱۰۰۰۰ دلار به او دادند که به کاشانی بدهد. کاشانی ترتیبی داد تا دسته‌‌ای ضد مصدق از بازار به سمت مرکز شهر روانه شوند. دسته‌های نیز ار طریق بهبهانی و شعبان بی‌مخ سازماندهی شده بودند. <ref name=":1" /> | ||
=== اوباش و لمپن‌ها === | === اوباش و لمپن‌ها === | ||
| خط ۲۰۵: | خط ۲۰۵: | ||
قرارداد کنسرسیوم یک امتیاز گیری پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بود که به ایران تحمیل شد. انگلستان از ایران غرامت گرفت و موجبات وابستگی سیاسی، اقتصادی و نظامی کشور را به غرب و ایالات متحده هموار ساخت. | قرارداد کنسرسیوم یک امتیاز گیری پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بود که به ایران تحمیل شد. انگلستان از ایران غرامت گرفت و موجبات وابستگی سیاسی، اقتصادی و نظامی کشور را به غرب و ایالات متحده هموار ساخت. | ||
دکتر علی امینی، وزیر دارایی و رئیس هیأت نمایندگی ایران در مذاکرات کنسرسیوم، در دفاع از لایحه، به طور ضمنی به تحمیلی بودن قرارداد اشاره کرد و گفت:<blockquote>«...ما مدعی نیستیم که راه‌‌حل ایده‌آل مشکل نفت را پیدا کرده‌‌ایم و قرارداد فروشی که بسته‌ایم، همان چیزی است که ملت ایران آرزو می‌کنند...»</blockquote>زاهدی نخست‌وزیر، در جلسه مشترک هیأت رئیسه مجلسین شورا و سنا، در دفاع از قرارداد و درباره محاسن تمدید ۴۰ ساله آن گفت: | دکتر علی امینی، وزیر دارایی و رئیس هیأت نمایندگی ایران در مذاکرات کنسرسیوم، در دفاع از لایحه، به طور ضمنی به تحمیلی بودن قرارداد اشاره کرد و گفت:<blockquote>«...ما مدعی نیستیم که راه‌‌حل ایده‌آل مشکل نفت را پیدا کرده‌‌ایم و قرارداد فروشی که بسته‌ایم، همان چیزی است که ملت ایران آرزو می‌کنند...»</blockquote>زاهدی نخست‌وزیر، در جلسه مشترک هیأت رئیسه مجلسین شورا و سنا، در دفاع از قرارداد و درباره محاسن تمدید ۴۰ ساله آن گفت:[[پرونده:کودتای ۲۸ مرداد- آتش زدن دکه ها.jpg|جایگزین=وقایع ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اتش زدن دکه روزنامه فروشی خیابان نادری چهارراه استانبول|بندانگشتی|آتش زدن دکه روزنامه‌فروشی در خیابان نادری- چهارراه استامبول]]<blockquote>«... با تمدید قرارداد، در واقع کلاه سر انگلیسی‌‌ها و آمریکایی‌ها رفته، برای اینکه تا هفت هشت سال دیگر نیروی اتم جای نفت را می‌گیرد و ذخایر نفت ایران بی‌مصرف می‌ماند. در این صورت پس از ده سال هر چه از کنسرسیوم بگیریم، وجهی است بازیافتی...»</blockquote>به‌رغم جو خفقان و سرکوب، انتشار خبر امضای قرارداد کنسرسیوم و طرح لایحه در مجلس شورای ملی و سنا با اعتراض وسیع طبقات جامعه و شخصیت‌های ملی روبرو شد. | ||
[[دکتر محمد مصدق|دکتر مصدق]] از زندان لشکر ۲ | [[دکتر محمد مصدق|دکتر مصدق]] از زندان لشکر ۲ زرهی، در لایحه فرجام‌خواهی که به دیوان عالی کشور فرستاد، قرارداد کنسرسیوم را مغایر با قانون ملی شدن نفت و مخالف با اصل ۲۴ قانون اساسی و نیز در جهت اعاده سلطه استعمارگران برای از میان بردن استقلال سیاسی و اقتصادی ایران دانست. مصدق قرارداد کنسرسیوم را شبیه قرارداد سال ۱۹۳۳ و قرارداد گس - گلشائیان، نوعی امتیازخواهی توصیف کرد و خاطرنشان ساخت که تبدیل کلمه «امتیاز» به واژه «فروش» نفس قرارداد را تغییر نمی‌دهد. | ||
=== سرانجام ملیون === | === سرانجام ملیون === | ||
دکتر مصدق بازداشت و زندانی شد. در ۲۲ شهریور ۱۳۳۲ شاه دستور محاکمه مصدق را صادر کرد. دادگاه مصدق علنی بود و او از فرصت استفاده کرد و رژیم شاه را به محاکمه کشید. در نهایت مصدق به ۳ سال حبس مجرد محکوم شد. پس از پایان دوران محکومیت شاه مصدق را به ملک خود در احمدآباد تبعید کرد و به جز اعضای خانواده کس دیگری حق دیدار او را نداشت. | دکتر مصدق بازداشت و زندانی شد. در ۲۲ شهریور ۱۳۳۲ شاه دستور محاکمه مصدق را صادر کرد. دادگاه مصدق علنی بود و او از فرصت استفاده کرد و رژیم شاه را به محاکمه کشید. در نهایت مصدق به ۳ سال حبس مجرد محکوم شد. پس از پایان دوران محکومیت شاه مصدق را به ملک خود در احمدآباد تبعید کرد و به جز اعضای خانواده کس دیگری حق دیدار او را نداشت. | ||
دکتر حسین فاطمی وزیر خارجه و نزدیک‌ترین یار مصدق تا اسفند سال ۳۲ مخفی بود. نهایتا در ۶ اسفند در مخفی‌گاه خود دستگیر و در دادگاهی سری به اعدام محکوم شد. شاه دستور اعدام او را صادر کرد | دکتر حسین فاطمی وزیر خارجه و نزدیک‌ترین یار مصدق تا اسفند سال ۳۲ مخفی بود. نهایتا در ۶ اسفند در مخفی‌گاه خود دستگیر و در دادگاهی سری به اعدام محکوم شد. شاه دستور اعدام او را صادر کرد. دیکتاتوری شاه دکتر فاطمی را در سحرگاه ۱۹ آبان ۱۳۳۳ و در حالی که بیمار و ناتوان بود اعدام کرد. | ||
سرتیپ تقی ریاحی به ۳ سال حبس با کار محکوم شد. | سرتیپ تقی ریاحی به ۳ سال حبس با کار محکوم شد. | ||
| خط ۲۲۴: | خط ۲۲۴: | ||
از میان نظامیان به جز افسران محافظ نخست‌وزیر که به دادگاه فرستاده شدند، بقیه با حصور در دادگاه و ادای شهادت آزاد شدند. | از میان نظامیان به جز افسران محافظ نخست‌وزیر که به دادگاه فرستاده شدند، بقیه با حصور در دادگاه و ادای شهادت آزاد شدند. | ||
در آذر ۱۳۳۳ افسران محافظ خانه مصدق شامل سرهنگ ممتاز، سروان داورپناه، سروان فشارکی و ستوان | در آذر ۱۳۳۳ افسران محافظ خانه مصدق شامل سرهنگ ممتاز، سروان داورپناه، سروان فشارکی و ستوان یکم شجاعیان به اتهام لغو دستور تسلیم دادگاه نظامی شدند. سرتیپ عطاءالله کیانی، معاون ستادارتش نیز به اتهام اهانت به مقام سلطنت تحت تعقیب قرار گرفت. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
<references /> | <references /> | ||