|
|
(۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| '''توافق جامع و نهایی هستهای وین (برجام)''' توافق هستهای ایران( به دنبال تفاهم هستهای لوزان، در سهشنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین اتریش )و گروه ۱+۵ (شامل چین،فرانسه، روسیه،بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و آلمان) منعقد شده است.'''برجام''' (به انگلیسی: Joint Comprehensive Plan of Action) نامیده می شود | | {{جعبه اطلاعات سند |
| | |نام سند=توافق برجام |
| | |تصویر= جعبه اطلاعات برجام.JPG |
| | |توضیح تصویر=توافق برجام |
| | |تاریخ ایجاد= سوم آذرماه ۱۳۹۲ |
| | |تاریخ تصویب=۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ |
| | |محل ایجاد سند= وین-اتریش |
| | |نویسنده= |
| | |امضا کنندگان= ایران و کشورهای ۵+۱ |
| | |هدف= مهار کردن فعالیتهای هستهای ایران |
| | }} |
| | '''برنامه جامع اقدام مشترک ،''' (<bdi>Joint Comprehensive Plan of Action</bdi>) یا به اختصار '''برجام'''، نام یک توافق بر سر مسألهی فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی است که در روز سهشنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا به علاوه آلمان) منعقد شد. مذاکرات برجام هنگامی آغاز شد که ایران توافق موقت ژنو بر برنامهی هستهای خود را پذیرفت. نزدیک به ۲۰ ماه کشورهای مختلف درگیر این مذاکرات بودند و سرانجام در سال ۲۰۱۵ توافق لوزان شکل گرفت. بر طبق این قرارداد ایران پذیرفت که ذخایر اورانیم خود را پاکسازی کرده و حتی ذخیرهسازی اورانیم با غنای پایین را تا ۹۸ درصد متوقف میکند. همچنین ایران پذیرفت که سانتریفیوژهای خود را به میزان دو سوم برای ۱۵ سال کاهش دهد. بر اساس این توافق، ایران همچنین پذیرفت که اورانیوم را بیش از ۳٫۶۷درصد غنی نکرده و تأسیسات غنیسازی جدید یا رآکتور آبسنگین دیگری نسازد و فعالیتهای غنیسازیاش را به یک ساختمان که از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده میکند محدود کند. ایران بر طبق توافق برجام پذیرفت که دیگر تأسیسات خود را نیز تبدیل خواهد کرد. برجام همچنین تصریح میکند که آژآنس بین المللی اتمی به تمامی تأسیسات اتمی ایران دسترسی خواهد داشت. برجام بر اساس همین شروط ایران را از تحریمهایی که شورای امنیت ملل متحد، اتحادیه اروپا و تحریمهای ثانویه ایالات متحده آمریکا بیرون خواهد آمد. مذاکرات برجام با گروه ۱+۵ روز شنبه ۲۷ ژوئن ۲۰۱۵، در وین با حضور جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران انجام شد و به نتیجه رسید. این توافق به صورت رسمی کمتر از سه سال دوام آورد به دلیل نقضهای مکرر جمهوری اسلامی در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷( ۸ می ۲۰۱۸) توسط دونالد ترامپ رئیسجمهور ایالات متحدهٔ آمریکا ملغی اعلام شد. دونالد ترامپ طی کنفرانسی رسماً از برجام خارج و بازگشت تحریمها به صورت گذشته را اعلام نمود. پس از آن ایران نیز در پاسخ در روز ۱۵ دیماه ۱۳۹۸ گام پنجم کاهش تعهدات ایران را نسبت به برجام اعلام نمود. حسن روحانی پیش از آن در چهار مرحله کاهش تعهدات ایران را اعلام کرده بود. مطابق با این اعلان ایران تمامی محدودیتهای خود را شامل غنیسازی اورانیم لغو شده دانست.آژانس بینالمللی انرژی اتمی گزارش میدهد که طی این سالها تا ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ یعنی ۱۵ می ۲۰۲۲ ذخایر اورانیم ایران از ۲۰۲ کیلوگرم به ۳۸۰۹ کیلوگرم رسیده است .همچنین ذخایر اورانیم غنی شدهی شصت درصدی در از ۹.۹ کیلوگرم به ۴۳.۱ کیلوگرم افزایش پیدا کرده است. پس از پایان دوران ریاست جمهوری ترامپ و روی کار آمدن جو بایدن دور جدیدی از مذاکرات با میان آمریکا و ایران و کشورهای ۵+۱ آغاز شده اما تا کنون به نتیجهای نرسیده است. |
|
| |
|
| == تاریخچه == | | == مذاکرات توافق برجام در ژنو == |
| '''توافق موقت ژنو بر روی برنامه هستهای ایران''' یا '''توافق هستهای ژنو''' <ref>وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران -[http://mfa.ir/?siteid=1&siteid=1&pageid=128&newsview=267856 متن توافق جمهوری اسلامی ایران و گروه 5+1]</ref>، توافقنامهای ۶ ماهه و قابل تمدید پیرامون برنامه هستهای ایران است که در متن (سندE۳/EU+۳) در ۳ آذر ۱۳۹۲ (برابر با ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) میان جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ امضا شد.
| | [[پرونده:تیم مذاکره کننده....JPG|جایگزین=تیم مذاکره کننده توافق برجام|بندانگشتی|284x284پیکسل|تیم مذاکره کننده توافق برجام]] |
| | نظام جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ برای سومین دور از مذاکرات خود از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی در ژنو سویس گرد هم آمدند. این مذاکرات پس از ۵ روز گفتوگو سرانجام در روز یکشنبه ۳ آذرماه ۱۳۹۲، بر سر پروندهی هستهای رژیم ایران به توافق رسیدند. |
|
| |
|
| هدف این توافقنامه<ref>حقوقی و امور مچلس - [http://www.hvm.ir/detailnews.aspx?id=42731%20%20%20%20+ متن انگلیسی و ترجمه جمع بندی مذاکرات برجام در ۱۵۹ صفحه منتشر شد.]</ref> که«رسیدن به یک راهحل جامع بلندمدت و مورد توافق طرفین»به منظور«تضمیننمودن صلحآمیزبودن برنامه هستهای ایران» ذکر شده، طرفین «به صورت داوطلبانه» متعهد میشوند تا اقدامات متقابلی را به عنوان گام اول یک راهحل جامع انجام دهند.
| | این راه حل جامع، روندی متقابل و گام به گام را در بر خواهد گرفت؛ و به دنبال آن تمامی تحریمهای فراگیر شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین تحریمهای چندجانبه و ملی مرتبط با برنامه هستهای رژیم ایران لغو خواهد شد.<ref name=":0">[https://www.radiofarda.com/a/f12_complete_tex_of_iran_world_powers_geneva_agreement/25178346.html جزئیات کامل توافق هستهای ایران و ۵+۱ در ژنو - سایت رادیو فردا]</ref> |
|
| |
|
| براساس این توافقنامه<ref>وزارت امور خارجه - [http://www.hvm.ir/files/sayer/barjam.pdf برنامه جامع اقدام مشترك]</ref> ایران غنی سازی اورانیوم را به شکل محدود و کنترم شده ادامه خواهد داد و نظارت آژانس بین المللی اتمی را تسهیل خواهد کرد.در عوض بخشی از تحریم های قبلی برداشته می شود و تحریم های جدید همه جانبه یا یکجانبه بکار نخواهد رفت .
| | === '''اعلام توافق برجام''' === |
| | پس از بیش از یک دهه مذاکره و تنش، رژیم ایران و نمایندگان جامعهی جهانی در روز ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، برابر با ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴، در وین پایتخت اتریش اعلام کردند که به یک توافق جامع و نهایی بر سر آینده برنامه هستهای ایران رسیدند. |
|
| |
|
| == افشای پنهانکاری اتمی ==
| | با اجرای این توافق که تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترک، با نام اختصاری "برجام" معرفی شده است، ایران در قبال رفع تحریمهای ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد در ارتباط با برنامه هستهایاش، محدودیتهای درازمدتی را در رابطه با برنامهی اتمی خود خواهد پذیرفت. این محدودیتها شامل تعداد سانتریوفیوژها، سطح غنیسازی، عملکرد رآکتور آب سنگین اراک و پذیرش پروتکل الحاقی برای بازرسیهای گستردهتر آژانس بینالمللی اتمی خواهد بود. |
|
| |
|
| == بیانیه نهایی ==
| | فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در یک کنفرانس رسمی در برابر رسانهها در وین با خواندن بیانیهای به زبان انگلیسی و فارسی اعلام کردند که توافق نهایی در برنامه هستهای ایران به دست آمده است. |
| در نهایت روز سهشنبه۲۳ تیرماه (۱۴ ژوئیه) در یک نشست رسمی در وین پایتخت اتریش و با حضور خبرنگاران خارجی با شرکت فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران طرفین اعلام کردند که توافق نهایی در برنامه هستهای ایران به دست آمدهاست.و بیانیه مشترکشان را به زبان های فارسی و انگلیسی را خواندند.<ref>BBCفارسی - [http://www.bbc.com/persian/iran/2015/07/150714_l26_iran_nuclear_deal_jcpoa_vienna ایران بر سر برنامه هستهای خود با قدرتهای جهانی به توافق رسید]</ref>
| |
|
| |
|
| == امضاکنندگان ==
| | باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا از توافق هستهای با ایران حمایت کرد؛ و هشدار داد که هر اقدام کنگره آمریکا که بخواهد جلوی اجرای موفقیتآمیز این توافق را بگیرد وتو خواهد کرد. شماری از سناتورهای جمهوریخواه با این توافق مخالفت کردند. نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل هم هشدار داد که اسرائیل به این توافق متعهد نیست؛ و برای دفاع از خود هر کاری خواهد کرد.<ref>[https://www.bbc.com/persian/iran/2015/07/150714_l26_iran_nuclear_deal_jcpoa_vienna ایران بر سر برنامه هستهای خود با قدرتهای جهانی به توافق رسید - سایت بیبیسی فارسی]</ref> |
| <gallery>
| |
| پرونده:Federica Mogherini 2014.jpg|اتحادیه اروپا فدریکا موگرینی، نماینده ارشد امور خارجه و سیاست امنیتی اتحادیه اروپا
| |
| پرونده:Frank-Walter Steinmeier 2009a (cropped).jpg|آلمان فرانک والتر اشتاینمایر، وزیر امور خارجه آلمان
| |
| پرونده:John Kerry official portrait.jpg|ایالات متحده آمریکا جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا
| |
| پرونده:MSC 2014 Fabius-Mikati Mueller MSC2014 (cropped).jpg|فرانسه لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه
| |
| پرونده:Mohammad Javad Zarif 2013.jpg|ایران محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران
| |
| پرونده:Official portrait of Mr Philip Hammond crop 2.jpg|بریتانیا فیلیپ هموند، وزیر امور خارجه انگلیس
| |
| پرونده:Sergey Lavrov 2016.jpg|روسیه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه
| |
| پرونده:Wang Yi 2014 (cropped).jpg|جمهوری خلق چین وانگ ئی، وزیر امور خارجه چین
| |
| </gallery> | |
|
| |
|
| == بندهای اصلی توافق برجام == | | === '''اقدامات ایران''' === |
| | در گام اول براساس این توافق رژیم ایران اقدامات داوطلبانهی زیر را انجام خواهد داد: |
| | * ـ نیمی از اورانیوم موجود غنی شده تا ۲۰ درصد را به صورت اکسید ۲۰ درصد، جهت تولید سوخت راکتور تحقیقاتی تهران ذخیره نماید. بقیه را با غنای ۲۰ درصد، به مواد کمتر از ۵ درصد رقیق کند؛ و خط برگشتپذیر نیز وجود نداشته باشد. |
| | * ـ رژیم ایران اعلام خواهد کرد که برای این دوره ۶ ماهه، اورانیوم را به سطح بالاتر از پنج درصد، غنیسازی نمیکند. |
| | * ـ ایران فعالیتهای خود در تاسیسات غنیسازی سوخت نطنز، فُردو و یا راکتور اراک را گسترش نخواهد داد. |
| | * ـ ایران مکانهای جدید برای غنیسازی ایجاد نمیکند. |
| | * ـ ایران فعالیتهای صلحآمیز خود را تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی انجام خواهد داد. |
| | * ـ ایران بازفرآوری یا ساخت تأسیسات با توانایی بازفرآوری نخواهد داشت. |
| | * ـ ایران اطلاعات مشخص فعالیتهای اتمی خود را به آژانس ارائه میدهد؛ موارد دیگر...<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| ......................... | | === '''اقدامات دولتهای غربی''' === |
| | در برابر این اقدامات رژیم ایران، ۳ کشور اروپایی +۳، اقدامات داوطلبانهی زیر خود را انجام خواهند داد: |
| | * ـ مشتریان فعلی نفت خام ایران میتوانند میانگین میزان کنونی خرید نفت خود را از ایران ادامه دهند؛ و تحریمهای اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا، بر بیمه و خدمات حمل و نقل مرتبط، به تعلیق در خواهند آمد. |
| | * ـ تحریمهای آمریکا بر صنعت خودروسازی رژیم ایران و تحریمهای خدمات مرتبط تعلیق میشوند. |
| | * ـ صدور گواهی عرضه و همچنین نصب قطعات یدکی جهت ایمنی پرواز هواپیماهای غیرنظامی ایران و صدور گواهی بازرسیهای مرتبط با ایمنی و تعمیرات در ایران و خدمات مربوط به آن. |
| | * ـ تحریمهای جدید بربوط به موضوع هستهای توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، اعمال نمیشود. |
| | * ـ تحریمهای جدید مربوط به موضوع هستهای از طرف اتحادیه اروپا اعمال نمیشود. |
| | * ـ دولت آمریکا در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهوری و کنگره آمریکا، تحریمهای جدید هستهای اعمال نخواهد کرد. |
|
| |
|
| مفاد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به ۱۰۹ صفحه و ۵ ضمیمه میرسد. برخی از مهمترین بندهای این توافقنامه به قرار زیر است:
| | * ـ یک کانال مالی جهت تسهیل تجارت مرتبط به امور انساندوستانه برای تأمین نیازهای داخلی ایران با استفاده از درآمدهای نفتی ایران که در خارج از کشور مانده ایجاد خواهد شد. |
| | گام نهایی در برجام نیز کمتر از یک سال پس از تصویب این سند آغاز خواهد شد که بازه زمانی آن بلند مدت است. در صورت مقید بودن رژیم ایران به تمام اجرائیات و اطمینان حاصل شدن از برنامه صلحآمیز هستهای ایران با تأیید آژانس بینالمملی اتمی، بهطور همهجانبه تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد و تحریمهای چندجانبه و تحریمهای ملی علیه ایران برداشته خواهد شد.<ref name=":0" /> |
| | [[پرونده:آزداد شدن پولهای بلوکه شده ایران.JPG|جایگزین=آزاد شدن پولهای بلوکه شده ایران|بندانگشتی|251x251پیکسل|آزاد شدن پولهای بلوکه شده ایران]] |
|
| |
|
| امضای افراد کلیدی در مذاکرات هستهای روی جلد توافقنامه برجام به همراه مطلب فارسی نگارش شده توسط محمد جواد ظریف در اظهار ارادت به مجید تخت روانچی و عباس عراقچی
| | == آزاد شدن پولهای بلوکه شده ایران == |
| | دونالد ترامپ نسبت به فاجعهی توافق برجام با رژیم ایران، به باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا انتقاد کرد؛ و گفت که اوباما به رژیم ایران ۱۵۰ میلیارد دلار پرداخت کرد و در مقابل هیچ چیز نگرفت. |
|
| |
|
| == بندهای مربوط به انرژی اتمی ==
| | بر اساس برآورد خبرگزاری رویترز در سال ۱۳۹۵، ایران با رفع تحریمها احتمالاً به ۱۰۰ میلیارد دلار از داراییهای بلوکهشدهی خود دسترسی پیدا میکند. |
| * ایران به یاری «''گروه کار''» (اتحادیه اروپا+۳ متشکل از فرانسه، آلمان، انگلستان و شاید برخی کشورهای دیگر) رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک را بر اساس یک طرح مورد پذیرش این گروه و در جهت حمایت از اهداف صلحجویانه و تحقیقاتی در زمینه تولید انرژی هستهای، نوینسازی و بهینهسازی خواهند کرد. اما این یاریرسانی در جهت کاهش تولید پلوتونیم مورد نیاز برای ساختجنگافزار هستهای صورت خواهد پذیرفت. نیروی گریزانه تازه طراحی شده فراتر از ۲۰ مگاوات افزایش نخواهد یافت. کشورهای عضو گروه کار، ایران را در زمینه ساخت زمانبندی شده مجموعه اراک حمایت نموده و اسباب تسهیل انجام آن را فراهم خواهند نمود. تمامی سوخت هستهای مصرف شده از کشور ایران خارج خواهد شد. همچنین تمامی آب سنگین مازاد نیاز گریزانه تازه طراحی شده، برای فروش در بازارهای جهانی آماده خواهد شد. ایران به مدت ۱۵ سال اجازه نخواهد داشت در زمینه بازیافت هستهای به تحقیق و توسعه بپردازد. همچنین در طول این مدت ایران اجازه نخواهد داشت هیچگونه گریزانه آب سنگین تازهای ایجاد نموده یا در زمینه متراکمسازی آب سنگین فعالیتی داشته باشد.
| |
| * ذخیره فعلی اورانیوم غنی شده با غلظت پایین در اختیار ایران با یک کاهش ۹۸ درصدی از ۱۰٬۰۰۰ کیلوگرم به ۳۰۰ کیلوگرم کاهش میباید. این کاهش به مدت ۱۵ سال پابرجا باقی خواهد ماند. همچنین در این مدت ایران مجاز خواهد بود اورانیوم را تنها به میزان ۳٫۶۷٪ غنیسازی کند؛ میزانی که تنها برای بهرهبرداری صلحآمیز از انرژی هستهای و تحقیقات در این زمینه مناسب است و نه ساخت هیچگونه جنگافزار هستهای. این یک «کاهش بسیار» در زمینه فعالیتهای هستهای ایران به حساب میآید؛ چراکه پیش از به نتیجه رسیدن برجام، ایران موفق شده بود اورانیوم را به میزان ۲۰٪ غنیسازی نماید.
| |
| * ایران، کمینهای به میزان دو سوم از شمار گریزانههایش (سانتریفیوژ یا گریزانه به ماشینی مخروطی شکل گفته میشود که در چرخه تولید انرژی هستهای، امکان غنیسازی اورانیوم را فراهم میآورد) را از ۱۹٬۰۰۰ عدد (که ۱۰٬۰۰۰ تای آن در حال فعالیت بودهاند) به ۶٬۰۱۴ عدد کاهش خواهد داد که از این میزان تنها ۵٬۰۶۰ تای آن اجازه غنیسازی اورانیوم در طی مدت ۱۰ سال پس از اجرای برجام را خواهند داشت. تمامی گنجایش غنیسازی اورانیوم ایران (یعنی تمامی ۵٬۰۶۰ گریزانه مجاز) تنها در تأسیسات نطنز اجازه کار خواهند داشت. گریزانههای مجاز به کار در تأسیسات نطنز از نوع IR-1 خواهند بود. گریزانههای IR-1 نخستین نسل قدیمیترین نوع از گریزانههای ساخت ایران هستند که سرعت پایینتری در مقایسه با دیگر گریزانهها دارند. ایران میبایست از بهکارگیری گریزانههای نوع IR-2M پیشرفته خود صرف نظر کند. حق مالکیت گریزانههای پیشرفته نوع IR-2M برای ایران محفوظ خواهد بود اما این گریزانهها به انباری در ایران تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی هستهای فرستاده شده و در آنجا نگهداری خواهند شد.
| |
| * ایران، فعالیتهای مرکز هستهای فردو در زمینه غنیسازی اورانیوم و همچنین تحقیق و توسعه در این خصوص را به مدت ۱۵ سال متوقف خواهد نمود و آن را به یک مرکز تحقیقاتی فیزیک، انرژی هستهای و فناوریهای مرتبط تغییر کاربری خواهد داد. مرکز تحقیقاتی فردو اجازه خواهد داشت شمار ۱٬۰۴۴ گریزانه از نوع IR-1 را در ۶ ابشار واقع در یکی از جناحهای این مرکز نگهداری نماید. «۲ ابشار از شمار ۶ ابشار اشاره شده، با تغییر کاربری و سازه، بدون اورانیوم خواهند چرخید» تا ایزوتوپ پرتوزای مورد نیاز برای امور پزشکی، کشاورزی، صنعتی و پژوهشهای علمی را فراهم نمایند. «۴ آبشیب دیگر و سازههای مرتبط با آنها بلااستفاده باقی خواهند ماند.» ایران اجازه نخواهد داشت هیچگونه ماده شکافتپذیری را در فردو نگهداری نماید.
| |
| * ایران به مدت ۱۵ سال اجازه ساخت هیچ گونه تأسیسات غنیسازی اورانیوم را نخواهد داشت. همچنین ایران به مدت ۱۵ سال اجازه نخواهد داشت هیچ گونه تأسیسات و گریزانههای آب سنگین تازهای ایجاد کرده یا درصدد ذخیرهسازی آب سنگین باشد.
| |
| * ایران میبایست تغییراتی را در تأسیسات غنیسازی اورانیوم خود به انجام برساند. به منظور کاهش تهدید و عمل به پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای ایران میبایست تعداد گریزانههای موجود در تأسیسات آب سنگین اراک را کاسته و آن مجموعه را به گونهای بازسازی کند تا مورد پذیرش جامعه جهانی واقع شده و ایران نتواند پلوتونیم مورد نیاز برای ساخت جنگافزار تولید نماید. مادام که گریزانه اراک در حال کار باشد، تمامی سوخت هستهای مصرف شده از کشور خارج خواهد شد.
| |
| * ایران اجازه دارد به مدت ۸ سال به تحقیق و توسعه در زمینه غنیسازی اورانیوم ادامه بدهد اما این امر تنها در تأسیسات نطنز میبایست صورت گیرد. این بدین سبب است که «زمان ایران برای تولید مواد مورد نیاز برای ساخت تنها یک سلاح هستهای» به ۱ سال برسد.
| |
| * ایران پروتکل الحاقی آژانس بینالمللی انرژی اتمی به توافقنامه را تا زمانی که پایبندیاش به این پیماننامه را لغو نکرده باشد، اجرا خواهد نمود. این بدین معنیاست که نظارتهای آژانس حتی پس از اتمام زمان اجرایی برجام ادامه خواهند یافت.
| |
| * یک برنامه بازرسی جامع اعمال خواهد شد و ایران میبایست به بازرسان آژانس بینالمللی انرژی هستهای اجازه بازرسی از تمامی تأسیسات هستهای اعلامشده، از جمله تأسیسات نظامی واقع در پارچین را بدهد تا مشخص و تأیید شود که ایران به تعهدات خود در توافقنامه پایبند است و در پی ساخت هیچگونه مواد شکافت پذیر به صورت پنهانی نیست.
| |
| ** آژانس بینالمللی انرژی هستهای یک نظارت چندلایه را «بر زنجیره مواد هستهای ذخیره شده توسط ایران، کارخانههای تولید اورانیوم و تهیه و تدارک هر گونه فناوری هستهای توسط ایران اعمال خواهد نمود.» آژانس بینالمللی انرژی هستهای برای تأسیسات هستهای اعلام شده توسط ایران همچون فردو و نطنز نوعی نظارت «عندالمطالبه» اعمال نموده و محق خواهد بود به صورت مداوم چنین نظارتی را به انجام برساند. این نظارت ممکن است حتی با کمک فناوریهای پایشی صورت گیرد. از جمله این فناوریها میتوان به مهر و موم فیبر نوری بر روی تجهیزاتی که اطلاعات را به صورت الکترونیکی برای آژانس انرژی هستهای میفرستند،تصویربرداری ماهوارهای فروسرخ به منظور شناسایی تأسیسات هستهای مخفی، «حسگرهای محیطی با قابلیت شناسایی کوچکترین علامات از ذرههای هستهای» و دوربینهای ثبتکننده پرتوافشانی هستهای، اشاره کرد. دیگر ابزاری که آژانس انرژی هستهای به منظور نظارت بر برنامه هستهای ایران استفاده میکند عبارت است از نوعی نرمافزار رایانهای به منظور گردآوری اطلاعات و تشخیص فعالیتهای نامتعارف که به گردآوری دادههای عظیم از کالاهای وارداتی ایران میپردازد تا آژانس بتواند بر اقلامی با بیش از یک مصرف<small> (en)</small> وارداتی توسط ایران نظارت داشته باشد.
| |
| ** شمار بازرسانی که از سوی آژانس بینالمللی انرژی هستهای به منظور بازرسی از تأسیسات هستهای ایران در نظر گرفته شده بودند، سه برابر شده و از ۵۰ تن به ۱۵۰ تن افزایش مییابد.
| |
| ** چنانچه بازرسان آژانس در مورد اینکه ایران در یکی از تأسیسات اعلام نشده خود در حال توسعه انرژی هستهای شک داشته باشند، اجازه دارند درخواست دسترسی به این تأسیسات را بدهند «تا مطمئن شوند هیچگونه مواد هستهای اعلام نشدهای وجود نداشته باشد و ایران هیچگونه فعالیت هستهای مغایر با توافقنامه به انجام نرساند.» ایران میتواند درخواست بازرسان آژانس را برای ورود به چنین تأسیساتی قبول کرده یا راه حل دیگری به آژانس ارائه نماید تا نگرانیهای آژانس را برطرف نماید. اگر ایران چنین اجازهای ندهد، یک روند ۲۴ روزه آغاز میگردد. در طی این روند، ایران و آژانس بینالمللی انرژی هستهای ۱۴ روز فرصت دارند اختلافهایشان را حل کنند. چنانچه موفق نشدند، کمیسیون برجام (هر ۸ کشور عضو) یک هفته فرصت خواهند داشت عامل اصلی درخواست آژانس برای بازرسی را بررسی نمایند. پس از آن بیشترین اعضای کمیسیون (کمینه ۵ از ۸ عضو) به اطلاع ایران خواهند رساند چه فعالیتهایی میبایست در ۳ روز باقیمانده به انجام برساند. قانون رای بیشترین «بدین معناست که آمریکا و متحدان اروپاییاش—انگلیس، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا—محجازند بر درخواستشان پافشاری نمایند و ایران، روسیه و چین حق وتو نخواهند داشت.» اگر ایران تن به اجرای تصمیمهای گرفته شده در این ۳ روز ندهد، تحریمها به صورت خودکار دوباره اعمال خواهند شد.
| |
| طبق مفاد ذکر شده در بالا "زمان ایران برای فرار"—وقت مورد نیاز ایران برای تولید مواد مورد نیاز برای ساخت تنها یک سلاح هستهای اگر این کشور توافقنامه را لغو کند—از ۲ تا ۳ ماه به ۱ سال افزایش خواهد یافت و این روند به مدت ۱۰ سال ادامه خواهد داشت.
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |+چکیدهای از تعهدهای ایران در زمینه انرژی هستهای مندرج در برجام
| |
| !گنجایش
| |
| !پیش از برجام
| |
| !پس از برجام
| |
| |-
| |
| |'''گریزانههای نصبشده از نوع نسل نخست'''
| |
| |۱۹٬۱۳۸
| |
| |۶٬۱۰۴
| |
| |-
| |
| |'''گریزانههای نصب شده از نوع پیشرفته'''
| |
| |۱٬۰۳۴
| |
| |۰
| |
| |-
| |
| |'''زمان مورد نیاز ایران برای فرار از توافق'''
| |
| |۱–۲ ماه
| |
| |۱ سال
| |
| |-
| |
| |'''بهرهگیری از گریزانه R&P'''
| |
| |غیر اجباری
| |
| |اجباری
| |
| |-
| |
| |'''ذخایر اورانیوم غنیشده با غلظت پایین'''
| |
| |۱۹٬۲۱۱ پوند
| |
| |۶۴۰ پوند
| |
| |-
| |
| |'''ذخایر اورانیوم غنیشده با غلظت میانه'''
| |
| |۴۳۰ پوند
| |
| |۰ پوند
| |
| |}
| |
|
| |
|
| == بند های مربوط به تحریمها ==
| | دولت باراک اوباما در بهمنماه سال ۱۳۹۴، مبلغ یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار را به صورت نقد و با ارزهای غیرآمریکایی با هواپیما به ایران فرستاد. رئیس جمهور پیشین آمریکا مدعی شد که این پول بابت حلوفصل یک دعوای حقوقی میان تهران و واشینگتن بر سر یک معامله تسلیحاتی در دوران حکومت محمدرضا شاه پرداخت شده است.<ref name=":1">[https://www.bbc.com/persian/iran-44046111 ترامپ خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد - سایت بیبیسی فارسی]</ref> |
| اطلاعات بیشتر: تحریمها علیه ایران
| |
|
| |
|
| از جملهبندهایی که در برجام در رابطه با برداشتن تحریمهای ایران آورده شده، به موارد زیر اشاره میشود:
| | == افشاگری شورای ملی مقاومت == |
| * شورای امنیت سازمان ملل متحد طی جلسهای برجام را تأیید خواهد نمود و تمام مفاد قطعنامههای قبلی خود در خصوص موضوع هستهای ایران شامل ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸)، ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) و ۲۲۲۴ (۲۰۱۵) را همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شدهٔ مرتبط با هستهای توسط ایران که توسط آژانس راستیآزمایی میشوند لغو خواهد کرد.
| | [[پرونده:افشاگری جعفرزاده.JPG|جایگزین=افشاگری شورای ملی مقاومت|بندانگشتی|268x268پیکسل|افشاگری شورای ملی مقاومت]] |
| * طبق پیوست دوم این توافق، تحریمهای اتحادیه اروپایی و ایالات متحده در روز اجرایی شدن برجام لغو میشوند. این تحریمها در حوزههای مالی، بانکی، بیمه، نفت، گاز، پتروشیمی، کشتیرانی، کشتیسازی، ترابری، طلا و فلزات گرانبها، اسکناس، سکه، موارد مجاز هستهای، فلزات، نرمافزار و تسلیحات میباشند. همچنین نام برخی از شرکتها و اشخاص حقیقی ایرانی مرتبط با برنامه هستهای ایران طبق این پیوست از تحریم درآمد.
| | پس از گذشت چند سال از توافق برجام که رژیم ایران امتیازات کلانی دریافت کرد. دفتر '''[[شورای ملی مقاومت ایران]]''' در آمریکا در اردیبهشتماه ۱۳۹۶، دست به یک افشاگری جدید زد. این افشاگری که در واشنگتن در یک کنفرانس مطبوعاتی صورت گرفت، بر اساس اسناد و عکسهای هوایی نشان داد که رژیم ایران حتی با وجود توافق هستهای، فعالیتهای خود را جهت تولید سلاح هستهای ادامه میدهد.<ref name=":2">[https://ir.voanews.com/a/iran-ncri-/3820138.html شورای ملی مقاومت: تلاشهای ایران برای تولید بمب هستهای بعد از برجام ادامه دارد - سایت صدای آمریکا]</ref> '''»''' |
| * سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا هیچگونه تحریم یا اقدامات سختگیرانه دیگری در زمینه انرژی هستهای علیه ایران وضع نخواهند نمود.
| |
| * ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا تحریمهای مربوط به انرژی هستهای ایران (به گونهای که در ضمیمه ۲ توافقنامه آمده) را پس از آنکه آژانس بینالمللی انرژی هستهای تأیید کرد که ایران گامهای مؤثری برداشته، لغو خواهند نمود.
| |
| ** تحریمهای مربوط به فناوری موشکهای بالستیک به مدت ۸ سال پابرجا خواهند ماند. همچنین برخی تحریمهای مشابه علیه فروش جنگافزارهای متعارف به ایران به مدت ۵ سال باقی خواهند ماند.
| |
| ** بر اساس توافقنامه و به مدت ۸ سال پس از اجرایی شدن آن، برخی تحریمهای ''اتحادیه اروپا'' علیه برخی شرکتها و افراد ایرانی (همچون قاسم سلیمانی) برداشته خواهند شد.
| |
| ** با این وجود تمامی تحریمهای ''ایالات متحده آمریکا'' علیه ایران که مربوط به نقض حقوق بشر، فناوریهای ساخت موشک و حمایت از وحشتافکنی میشوند، برداشته نخواند شد. تحریمهای وضع شده توسط ایالات متحده آمریکا سختگیرانهتر به نظر میآیند چراکه تأثیرات فرامنطقهای دارند؛ یعنی در سراسر جهان اجرایی هستند. در مقابل، تحریمهای وضع شده از سوی اتحادیه اروپا تنها در این قاره اجرایی هستند.
| |
| * چنانچه ایران به توافق خود عمل ننماید، یک «راهکار مقابله سریع» به صورت خودکار مقرر خواهد شد که توسط آن، تحریمها دوباره و به سرعت اعمال خواهند شد.
| |
| ** از جمله راهکارهایی که در برجام برای قطعنامه حل اختلاف<small> (en)</small> در نظر گرفته شده است، میتوان به این روند اشاره نمود: چنانچه یکی از اعضای تعهد برجام اعتقاد داشته باشد که عضو دیگر متعهد این توافقنامه به وظایف خود عمل نمیکند، در آن صورت عضو شاکی میتواند شکایت خود را به کمیسیون برجام ارائه نماید. کمیسیون برجام عبارت است از گروهی که به منظور نظارت بر درست اجرا شدن آن ایجاد شدهاست. اگر عضو شاکی، کشوری غیر از ایران باشد و به شکایتش تا ۳۵ روز پس از ارائه، رسیدگی نشده و رضایتش جلب نگردد، در آن صورت آن کشور مجاز است از این مسئله حل نشده به عنوان بهانهای برای امتناع از ادامه تعهد به توافقنامه با دیگر اعضای برجام بهره ببرد. البته عضو شاکی میبایست با در جریان قرار دادن شورای امنیت سازمان ملل متحد، اعلام دارد که معتقد است که مشکلی که به سبب آن شکایت به وجود آمده، سبب ناکارآمدی توافقنامه شدهاست. سپس شورای امنیت ۳۰ روز فرصت خواهد داشت راه حلی بیابد تا روند برداشت تحریمها ادامه یابد. در غیر این صورت، تمامی تحریمهای مربوط به انرژی هستهای شورای امنیت سازمان ملل متحد که پیش از انعقاد برجام تصویب شده بودند به صورت خودکار دوباره برقرار خواهند شد. تأثیر چنین قانونی آن خواهد بود که اعضای دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد (ایالات متحده آمریکا، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه) مجاز خواهند بود هرگونه لغو تحریم که در آن زمان در جریان باشد را وتو کنند، اما هیچ عضوی اجازه نخواهد داشت برقراری خودکار تحریمها را وتو کرده و مانع آن شود. نتیجه آن میشود که راه فرار ایران از برقراری دوباره و خودکار تحریمها در حالی که به تعهدات خود نسبت به برجام عمل نمیکند، بهطور کلی بسته شود.
| |
| ** دوباره اعمال شدن تحریمها به صورت خودکار «نسبت به قراردادهای منعقده فیمابین یکی از اعضا با ایران ویا شرکتها و اشخاص ایرانی، پیش از تاریخ اجرایی شدن برجام، عطف به ما سبق نمیگردد؛ بدین شرط که اجرای چنین قراردادها یا به انجام رساندن چنین فعالیتهایی، با برجام و همچنین قطعنامههای پیشین و فعلی تصویبشده توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد مطابقت داشته باشد.»
| |
| ........................
| |
|
| |
|
| == بند های مورد مناقشه(غیر قابل راستیآزمایی) == | | === '''واکنش آمریکا''' === |
| بند «تی»، بخشی از متمم اول برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام در زمینه تعهدات هستهای است. این بخش به «فعالیتهایی که میتواند در طراحی و توسعه یک وسیله انفجاری هستهای مشارکت کند» اشاره دارد.
| | پس از این افشاگری دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا گفت که ایران در حال اقدامات نامناسبی است؛ و تخلفاتی داشته و به روح توافق برجام وفادار نبوده است. رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا نیز در یک موضعگیری، هشدار شدیدالحنی به نظام جمهوری اسلامی ایران داد؛ و گفت آمریکا در حال بازنگری جامع سایستهای آمریکا در برابر ایران است. جیم متیس وزیر دفاع آمریکا نیز گفت که در خاورمیانه هرجا مشکلی وجود دارد، رد پای رژیم ایران دیده میشود.<ref name=":2" /> |
|
| |
|
| '''متن بند مورد مناقشه''' | | === '''هشدار مریم رجوی''' === |
| | خانم '''[[مریم رجوی]]'''، رئیس جمهوری برگزیدهی شوراى ملى مقاومت ایران، درباره این افشاگری گفت که اگر قدرتهای جهانی بدون ملاحظات اقتصادی و سیاسی، با قاطعیت عمل میکردند، میتوانستند در همین دور از مذاکرات، پروژه ساختن سلاح هستهای رژیم ایران را به طور کلی از کار بیندازند. مریم رجوی هشدار داد:<blockquote>«اجرای کامل قطعنامههای شورای امنیت، به ویژه توقف کامل غنیسازی، پذیرش پروتکل الحاقی و دسترسی آزادانه بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی به مراکز و تأسیسات مشکوک این رژیم، لازمه دست کشیدن آن از بمب اتمی است.»<ref name=":2" /> </blockquote> |
| | == مخالفت ترامپ با توافق برجام == |
| | دونالد ترامپ، از زمان آغاز به کار خود به عنوان رئیس جمهور آمریکا، از توافق برجام به عنوان توافقی بد یاد کرد و گفت که باید این توافق با اعمال نظر آمریکا اصلاح شود؛ و اگر نظر آمریکا اعمال نشود، آمریکا از این توافق خارج خواهد شد. [[پرونده:امضای ترا....JPG|جایگزین=امضای ترامپ، خروج از برجام|بندانگشتی|260x260px|امضای ترامپ، خروج از برجام ]]ترامپ در طی دو هفته دو نفر از اعضاء تیم سیاست خارجی خود که خواهان ادامه توافق هستهای با ایران بودند را برکنار کرد؛ و به ترتیب مایک پمپئو مدیر سازمان سیا و جان بولتن سفیر پیشین آمریکا را که موافق خروج آمریکا از برجام بودند، جایگزین نمود.<ref name=":3">[https://per.euronews.com/2018/04/03/world-consequences-of-trump-s-decision-to-withdraw-from-iran-nuclear-deal پیامدهای تصمیم ترامپ برای خروج از برجام - سایت یورو نیوز]</ref> |
|
| |
|
| بند «تی» در روزهای اخیر پس از آن خبرساز شد که خبرگزاری رویترز در وین در این باره از یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی سؤال کرد. آقای آمانو در پاسخ به این سؤال گفته بود که ابزار آژانس برای راستیآزمایی در این زمینه «محدود» است.
| | === '''خروج دونالد ترامپ از برجام''' === |
| | ایالات متحده آمریکا در روز ۱۸ اردیبهشتماه ۱۳۹۷، برابر با ۸ می ۲۰۱۸، رسماً از توافق برجام خارج شد. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در یک سخنرانی خروج آمریکا از توافق هستهای با ایران را اعلام کرد. ترامپ در بخشی از این سخنرانی گفت:<blockquote>«توافق ایران یکی از بدترین و یکطرفهترین تراکنشهایی است که ایالات متحده تاکنون درگیر آن شده است. ما مشارکت آمریکا در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با ایران را پایان میبخشیم؛ و تحریمهایی که در نتیجهی این توافق به تعلیق درآمده بودند را بار دیگر برقرار میکنیم. چرا که این توافق در محافظت از منافع امنیت ملی آمریکا ناکام بوده است. برجام رژیم ایران را غنی کرده و آن را قادر ساخته است تا به رفتارهای شرارتآمیز خود بپردازد، در حالی که در بهترین حالت ممکن فقط توانایی این رژیم در دستیابی به جنگافزارهای هستهای را به تأخیر انداخته و در عین حال به آن اجازه داده است تا روند پژوهش و توسعهی هستهای خود را حفظ کند. تحریمهای دوباره برقرارشده، بخشهای حساس اقتصادی از جمله بخشهای انرژی، پتروشیمی، و مالی ایران را هدف قرار خواهند داد. به کسانی که در ایران مشغول کسبوکار هستند فرصتی داده خواهد شد تا بتوانند اقداماتشان در ایران و کسبوکارهایشان در ارتباط با ایران را کاهش و پایان دهند. آنها که نتوانند تا پایان مدت زمان تعیین شده اینگونه فعالیتهایشان را کاهش و پایان دهند، با خطر پیامدهای بسیار شدید روبهرو خواهند بود. خروج ایالات متحده از برجام، رژیم ایران را تحت فشار قرار خواهد داد تا روند فعالیتهای شرارتآمیز خود را تغییر دهد تا از این موضوع اطمینان حاصل شود که اقدامات نامناسب ایران دیگر با پاداش روبهرو نخواهد شد. به این ترتیب، هم به ایران و هم به نیروهای نیابتی آن در منطقه هشدار داده خواهد شد. نتیجهی مهم دیگر این اقدام این است که این گام همچنین کمک خواهد کرد تا اطمینان حاصل شود که از جریان یافتن منابع مالی جهانی به سوی فعالیتهای تروریستی و هستهای غیرقانونی جلوگیری خواهد شد. ایران با سوءنیت دربارهی برجام مذاکره کرد؛ و این توافق در ازای دستاوردی ناچیز، مزایای بسیار زیادی را در اختیار رژیم ایران قرار داد. برجام به شکل احمقانهای مقدار هنگفتی پول نقد را به رژیم ایران داده و دسترسی به نظام مالی بینالمللی برای بازرگانی و سرمایهگذاری را برای ایران ممکن ساخته است. رژیم ایران به جای به کار بردن پول حاصل از توافق برجام برای حمایت از ایرانیان در داخل این کشور، اقدام به تأمین هزینههای نظامی خود کرده است و همچنین به تامین مالی تروریستهای نیابتیاش، مانند حزبالله و حماس، ادامه داده است. کشورها باید بههمراه هم برای متوقف ساختن حرکت بیثباتکنندهی این رژیم جهت دست یافتن به یک سلطهی منطقهای، مشارکت کنند. رژیم ایران در سوریه از رژیم اسد پشتیبانی میکند و همدست جنایات اسد بر علیه مردم سوریه بوده است. این رژیم به شعلهورتر کردن آتش جنگ در یمن پرداخته است و از حوثیها به عنوان یک نیروی نیابتی جهت یورش بردن به کشورهای دیگر بهره برده است. '''سپاه پاسداران''' انقلاب اسلامی ایران در عراق از گروههای پیکارجوی شیعه و تروریستها پشتیبانی میکند. رژیم ایران در لبنان حزبالله را قادر ساختهاست تا نقشی بسیار بیثباتکننده را ایفا کند؛ و زرادخانهای را از جنگافزارهایی که منطقه را تهدید میکنند، ایجاد کند. اقدامات دولت آمریکا در تقابل با رفتار شرارتآمیز رژیم ایران است، نه بر ضد مردم ایران، مردمی که مدت زمانی بسیار طولانی و بیشتر از هرکس دیگر، قربانیان اصلی این رژیم بودهاند. رژیم ایران هرگز نباید یک جنگافزار هستهای را تولید کند. همچنین هرگز نباید دارای یک موشک قارهپیمای بالستیک باشد. باید تولید همهی موشکهای با قابلیت هستهای را متوقف کند؛ و باید از فرستادن و گسترش موشکهای بالستیک به دیگران دست بردارد. باید پشتیبانی خود از تروریستها، افراط گرایان، و نیروهای نیابتی منطقهایاش از جمله حزبالله، حماس، طالبان، و القاعده را پایان بخشد. باید به پویش خود برای نابودی اسرائیل پایان بخشد؛ و این هدفی است که این رژیم علناً آن را اعلام کرده است. باید تهدید آزادی دریانوردی را، به ویژه در خلیج فارس و دریای سرخ، متوقف کند. باید تشدید جنگ یمن و ایجاد بیثباتی در منطقه از طریق گسترش جنگافزارها توسط حوثیها را پایان بخشد. باید حملات سایبری خود علیه ایالات متحده و همپیمانان آن، از جمله اسرائیل، را پایان دهد. باید فعالیتهای ضد حقوق بشریاش را که تازهترین مورد آن سرکوب تظاهرات گستردهی شهروندان ایران به دست این رژیم بوده است، متوقف کند. باید بازداشت ناعادلانهی شهروندان خارجی، از جمله شهروندان ایالات متحده را متوقف کند...»<ref>[https://ir.voanews.com/a/white-house-fact-sheet/4388231.html کاخ سفید: پرزیدنت ترامپ از توافق هستهای ایران خارج شد - سایت صدای آمریکا]</ref> </blockquote> |
|
| |
|
| == تحریمها == | | === '''مخالفین خروج آمریکا از برجام''' === |
| تحریمها به مجموعه اقداماتی از سوی قدرتهای دنیا اطلاق میشود که در جهت مجازات حکومت ایران بر سر برنامهٔ هستهای ایران شدت است. برنامه اتمی ایران از سال ۸۵ و به دنبال ارجاع پرونده این کشور از آژانس بینالمللی انرژی اتمی به شورای امنیت، با تحریمهای مختلفی مواجه شدهاست. تحریمهای ایران را از نظر تحریمکنندگان میتوان به ۴ دستهٔ کلی تقسیمبندی کرد: تحریمهای چندجانبه همچون تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل، تحریمهای اتحادیهٔ اروپا، تحریمهای تکجانبه از سوی کشورهای مختلف مانند ایالات متحده و تحریمهای کنگره آمریکا.
| | چند دقیقه پس از تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از توافق برجام، اتحادیه اروپا طی یک بیانیهای به تعهد خود نسبت به برجام تأکید کرد. در بخشی از این بیانیه آمده است که برجام یک توافق چندجانبه است؛ و نمیتوان آن را بهصورت یکطرفه ترک یا منسوخ کرد. ما از تصمیم آمریکا جهت خروج از برجام متأسفیم و اگر آمریکا از نظرش را درباره این تصمیم تغییر دهد، از آن استقبال خواهیم کرد.<ref name=":1" /> |
|
| |
|
| === .تحریم های شورای امنیت سازمان ملل === | | ==== '''طرفداران مماشات''' ==== |
| پرونده ایران در تاریخ هجدهم اسفند ۱۳۸۴مطابق با هشتم مارس ۲۰۰۶ از سوی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت ارجاع شد. شورای امنیت تاکنون شش قطعنامه علیه پرونده اتمی ایران تصویب کرده که چهار قطعنامه آن حاوی تحریم های تازه بوده است. قطعنامه هایی که شورای امنیت تاکنون درباره برنامه اتمی ایران صادر کرده، ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد است که به مسئولیت سازمان در مواجهه با تهدید علیه صلح جهانی می پردازد. این مصوبات برای تمامی اعضای سازمان ملل لازم الاجراست. در هنگام تصویب هرکدام از قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل، کمیته های تحریم تشکیل شدهاند که کارشان بررسی این است که چه کسانی و به چه طریقی هدف این تحریمها خواهند بود. تا زمانی که پرونده اتمی ایران از شورای امنیت خارج نشده باشد، کمیته تحریم ها همچنان به کار خود ادامه خواهند داد و فهرست خود را به روز خواهد کرد. <ref name=":0">بی بی فارسی - [http://www.bbc.com/persian/iran/2014/10/140906_l12_iran_sanctions_nuclear_types ۴ نوع تحریمی که گریبان ایران را گرفته، چیست؟]</ref>
| | شماری از مقامات پیشین امنیت ملی آمریکا (طرفدار سیاسیت مماشات با ایران) طی یک بیانیهای از ترامپ رئیس جمهور آمریکا خواستند که توافق برجام را حفظ کنند. امضاءکنندگان این بیانیه نوشتهاند:<blockquote>«پرزیدنت ترامپ باید حافظ تعهد ایالات متحده به توافق هستهای ایران باشد. چنین امری مزایای بسیاری به همراه خواهد آورد و دست آمریکا را در برخورد با کره شمالی و همچنین ایران تقویت کرده و به قابل اتکا بودن کلام آمریکا و نفوذ آن به عنوان یک رهبر جهان کمک میکند. ابطال آن هیچ هدف امنیت ملی را تامین نمیکند.»</blockquote>کشورهای اروپایی نیز اعلام کردند که به هر بهایی به توافق برجام متعهد خواهند ماند.<ref name=":3" /> |
|
| |
|
| === تحریم های اتحادیه اروپا === | | === '''واکنش حسن روحانی''' === |
| شورای وزیران اتحادیه اروپا تاکنون تحریم های متنوع و متعددی را علیه برنامه اتمی ایران به صورت مصوبه های مستقل از هم تصویب کرده است. تحریم های اتحادیه اروپا همه کشورهای عضو را ملزم به رعایت آن می کند. اولین تحریم اتحادیه اروپا علیه برنامه اتمی ایران بر مبنای تحریم های شورای امنیت سازمان ملل، بهمن سال ۱۳۸۶ (فوریه ۲۰۰۷) تصویب شد. اعمال برخی محدودیتها در ارسال قطعات، تجهیزات و فناوریهایی به ایران که میتوانست در گسترش فناوریهای موشکی و اتمی کاربرد داشته باشد، هدف اولین دور از تحریم های اتحادیه اروپا بود. این محدودیتها در سالهای بعد به حمل و نقل هوایی و دریایی، معاملات بانکی، فروش نفت و سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران گسترش یافت و تجهیزات و فناوریها، اشخاص و شرکت های مورد تحریم بیشتری را شامل شد. <ref name=":0" />
| | حسن روحانی رئیس جمهور رژیم ایران در واکنش به سخنان و تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از برجام، گفت که من به سازمان انرژی اتمی، فرمان دادم تا آمادگی لازم در صورت نیاز، غنیسازی صنعتی را بدون محدودیت آغاز کنیم. تا اجرایی شدن تصمیم آمریکا، چند هفته صبر میکنیم. با متحدان و دوستان که توافق برجام را امضا کرده و به آن وفادار باقی میمانند، به مشورت میپردازیم؛ و همه چیز وابسته به منافع ماست. چنانچه توافق برجام بخواهد کاغذی باشد؛ و منافع ما را تضمین نکند، آنوقت راه روشنی در پیشروی خود داریم. |
|
| |
|
| === تحریم های یک جانبه دولت ها ===
| | روسیه نیز واکنش تندی به تصمیم ترامپ برای خروج از برجام نشان داد و گفت که خروج آمریکا از توافق برجام، بیاعتنایی توهینآمیزی به قوانین بینالمللی است.<ref name=":1" /> |
| آمریکا، بریتانیا، کانادا سه کشور اصلی اند که دولت آنها به پیروی از قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل، تحریم های یکجانبه ای را علیه برنامه اتمی ایران به تصویب رسانده اند. از حیث تنوع و گستردگی، تحریم های آمریکا علیه ایران یکی از وسیع ترین تحریم های تصویب شده یک جانبه علیه یک کشور است. به دلیل ارتباطات وسیع سیاسی و تجاری با کشورهای مختلف جهان، آمریکا بسیاری از تحریم های یک جانبه اش علیه ایران را توانسته عملا به دیگر کشورها تسری دهد. برای مثال برخی از شرکت هایی که عمده سهام آن ها متعلق به شرکت ها یا سرمایه گذاران آمریکایی است، هم عملا مجبور به پیروی از تحریم های آمریکا شده اند. همچنین، بسیاری از کشورها و شرکت های خارجی نیز از بیم اقدامات تلافی جویانه آمریکا، از جمله محدودیت دسترسی آنها به امکانات و تسهیلات مالی و تجاری آمریکایی، به درجات مختلف از این تحریم ها تبعیت کرده اند.
| |
|
| |
|
| اقدامات لازمه برای لغو این تحریمها باید در نهادهای تصمیم گیرنده این کشورها و در سطح ریاست جمهوری یا بالاترین مقام اجرایی کشور انجام شود. در صورت توافق جامع اتمی ایران و گروه ۱+۵، تحریم های دولت های بریتانیا و آمریکا که صرفا مربوط به برنامه اتمی ایران است، لغو می شود. به دلیل گستردگی تحریم های صورت گرفته آمریکا علیه ایران طی ۳۵ سال گذشته یکی از مشکلات، شناسایی تحریم های اتمی از دیگر تحریم هایی است که به دلایل دیگر در این سه دهه وضع شده است. تحریم هایی که از سوی وزارت خارجه، وزارت خزانه داری و وزارت انرژی و نهایتا کاخ سفید به اجرا گذاشته شده، با فرمان و مصوبه مقام های دولتی قابل لغو است و به نسبت تحریم های شورای امنیت، اتحادیه اروپا و تحریم های کنگره، پیچیدگی کمتری دارد. تحریم های بریتانیا علیه ایران هم توسط دولت این کشور و نه پارلمان تصویب شده و لغو آن با تصمیم دولت امکانپذیر است.<ref name=":0" />
| | === '''موافقان خروج از برجام''' === |
| | عربستان سعودی و بحرین از خروج ترامپ از توافق هستهای ایران استقبال کردند. بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل نیزاز خروج آمریکا استقبال کرد؛ و اقدام ترامپ را اقدامی شجاعانه خواند. جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ نیز گفت که تصمیم ترامپ در خروج از برجام پیامی روشن به دیگران میفرستد که آمریکا توافقات ناقص را قبول ندارد. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا هم از تصمیم ترامپ مبنی بر لغو توافق برجام حمایت کرد.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/131912/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%BE-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%AA-%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D8%B2%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA ترامپ برجام را پاره کرد نوبت آتش زدن است - کیهان]</ref> |
|
| |
|
| === تحریم های کنگره آمریکا === | | == تحریمهای آمریکا علیه ایران == |
| دشوار ترین بخش در لغو تحریم ها علیه برنامه اتمی ایران مربوط به تحریم های کنگره است. لغو این تحریم ها تصویب همزمان مجلس نمایندگان و نمایندگان مجلس سنا را لازم دارد که در اختلافات تندروهای جمهوری خواه با باراک اوباما، رئیس جمهور از حزب دموکرات، می تواند اجرای تعهد دولت آمریکا برای لغو تحریم های اتمی علیه ایران را بسیار دشوار کند. در صورت تصویب توافق جامع اتمی ایران و گروه ۱+۵، دولت آمریکا متعهد به لغو تحریم های دولتی می شود اما بر اساس قوانین این کشور، دولت اختیاری درباره تحریم های کنگره نخواهد داشت و صرفا می تواند به مدت شش ماه اجرای آنها را به تاخیر بیندازد.
| | به دنبال خروج آمریکا از توافق برنامهی هستهای رژیم ایران، ایالات متحده آمریکا طبق فرمان اجرایی ۱۳۸۷۱، تحریمهایی را علیه ایران اعمال کرد که عبارتند از: نفت و گاز، پتروشیمی، کشتیرانی، صنایع، بیمه، بانک و نهادهای مالی، تحریم صدها نفر از مقامات نظام جمهوری اسلامی، از '''[[سید علی خامنه ای|سید علی خامنهای]]''' تا وزیر امور خارجه و بسیاری از فعالان اقتصادی، زیرمجموعههای شرکت کشتیرانی چینی و افرادی که نقش در انتقال نفت از ایران دارند، شرکتهای مختلفی در امارات متحده عربی، چین و هنگکنگ که فروش نفت و سایر محصولات پتروشیمی رژیم ایران را تسهیل میکنند، نهادهای مرتبط با فولاد مبارکه، چندین شرکت مرتبط با صنایع فلزی مانند شرکت استیل صبا، شرکت استیل خراسان، شرکت آلومینیوم ایران و صنایع ملی مس ایران، تأمینکنندگان الکترودهای گرافیتی و تولیدکنندگان ایرانی آن، |
|
| |
|
| این به معنای آن است که در صورت تغییر رئیس جمهور (فرض کنید رئیس جمهور بعدی آمریکا از حزب جمهوری خواه و وعده های انتخاباتی او ضرورتا هماهنگ با تعهد دولت اوباما نباشد) تضمینی برای اجرای دقیق تعهدات دولت قبلی آمریکا بر مبنای توافق جامع اتمی با ایران وجود نخواهد داشت؛ مثلا دولت بعدی می تواند ضرورتا اجرای تحریم ها را هر شش ماه یک بار به تعویق نیندازد یا "قانون تحریم ایران" را که کنگره وضع کرده و دسامبر ۲۰۱۶ منقضی می شود دوباره تمدید کند. در حال حاضر یکی از موضوعات مورد مذاکره ایران و آمریکا حل و فصل این بخش از مشکلات است. نمایندگان دولت آمریکا معذورات قانونی خود را مطرح می کنند و نمایندگان دولت ایران می گویند این مشکل داخلی آمریکا است که دولت این کشور باید راه حل آن را پیدا کند.<ref name=":0" />
| | افزوده شدن نام افرادی مانند محمد مخبر رئیس '''[[ستاد اجرایی فرمان امام]]''' و احمد مروی رئیس آستان قدس رضوی، و همچنین آستان قدس رضوی و بسیاری از شرکتهای زیرمجموعه آن به فهرست تحریمها نیز بر اساس همین فرمان اجرایی ۱۳۸۷۱، صورت گرفت. ستاد اجرایی فرمان امام و '''[[آستان قدس رضوی]]''' و همچنین '''[[بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی|بنیاد مستضعفان]]'''، '''[[قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا]]'''، نهاد تحت مالکیت '''[[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]]''' که از پیش تحریم شده بودند، بیش از ۶۰ درصد از اقتصاد ایران را در دست دارند. |
|
| |
|
| == واکنشهای بین المللی ==
| | در زمستان سال ۲۰۲۰، دوباره این فرمان اجرایی مورد استفاده قرار گرفت؛ و بر اساس آن نامهایی دیگری که مانع مسیر برگزاری یک انتخابات عادلانه و آزاد در ایران خوانده شدند، به فهرست تحریمهای ایالات متحده آمریکا افزوده شد. مقامات رژیم ایران که تحریم شدند، عبارتند از: احمد جنتی، محمد یزدی، '''[[ابراهیم رئیسی]]''' علی شمخانی، مجتبی خامنهای، حسین دهقان |
|
| |
|
| == گامهای بعدی ==
| | در اکتبر سال ۲۰۲۰، نیز وزارت نفت ایران، شرکت ملی نفت و شرکت ملی نفتکش ایران به لیست تحریمهای آمریکا افزوده شدند. چند ماه بعد دونالد ترامپ سپاه پاسداران را در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی قرار داد. |
|
| |
|
| == تاثیرات افتصادی ==
| | یکی از خبرسازترین و مهمترین تحریمهایی که ترامپ علیه رژیم ایران اِعمال کرد، در سپتامبر سال ۲۰۱۹، بود که بانک مرکزی ایران را بار دیگر تحریم کرد. بانک مرکزی شریان اصلی دسترسی رژیم ایران به نظام بانکی بینالمللی است. در بیانیهی وزارت خزانهداری آمریکا آمده بود که بانک مرکزی همراه با صندوق توسعه ملی و شرکت اعتماد تجارت پارس، به دلیل در اختیار گذاشتن میلیاردها دلار به سپاه پاسداران، نیرو قدس و حزبالله لبنان مورد تحریم قرار گرفت.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/iran-usa-sanctions-and-revive-of-jcpoa/31263145.html از تحریمهای ایران و چگونگی وضع یا رفع آن چه میدانیم - سایت رادیو فردا]</ref> |
|
| |
|
| == گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی == | | == برجام در دوران بایدن == |
| | با روی کار آمدین جو بایدن به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا، توافق برجام دوباره دستخوش تحولات تازهای شد. بایدن خواهان بازگشت به برجام شد؛ و گفت:<blockquote>«راهی معتبر برای بازگشت به دیپلماسی توسط تهران پیشنهاد میکنم؛ اگر ایران به اجرای کامل تعهداتش در قبال برجام بازگردد، آمریکا نیز بهعنوان نقطه شروع مذاکرات بعدی دوباره به این توافق خواهد پیوست. ما به اقدامات خود برای مقابله با فعالیتهای بیثباتکننده ایران که تهدیدی برای دوستان و هم متحدانمان در منطقه است ادامه خواهیم داد.»<ref name=":4">[https://www.aa.com.tr/fa/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C/%D8%AF%D9%88%D8%A6%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7 دوئل سرنوشت ساز تیم بایدن و ایران برای احیای برجام - خبرگزاری آناتولی]</ref> </blockquote>جو بایدن در زمان شرکت در رقابتهای انتخاباتی ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا، بازگشت آمریکا به توافق برجام را جزو اولویتهای خود اعلام و پس از روی کار آمدن، دولت او نیز همین هدف را دنبال کرد. |
|
| |
|
| == تلاش امریکا برای خروج از برجام ==
| | به دنبال تغییر سیاست آمریکا توسط بایدن، برخی از معافیتهای تحریمی رژیم ایران را که در زمان دونالد ترامپ لغو شده بود، بازگرداند. هدف از این معافیتها، تشویق رژیم ایران به بازگشتن به توافق برجام سال ۲۰۱۵، و پیشبرد مذاکرات وین بود. رژیم ایران پس از خروج ترامپ از توافق هستهای، بهطور مرحلهای تعهدات توافق برجامی خود را کاهش داده بود. در دوران ریاست جمهوری جو بایدن، ایران خواهان بازگرداندن همهی معافیتهای تحریمی شد که در توافق سال ۲۰۱۵، به آن وعده داده شده بود تا به مقید بودن خود به توافق برجام برگردد؛ اما با گذشت یک سال از روی کار آمدن دولت بایدن، هنوز پشرفت آنچنانی حاصل نشده و توافقی هم صورت نگرفته است.<ref>[https://aftabnews.ir/fa/news/752103/%D8%A7%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AC%D9%88-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85%7C-%D8% اقدام جدید دولت جو بایدن برای احیای برجام - سایت آفتاب نیوز]</ref> |
| دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، از زمان آغاز به کار خود در سمت ریاست جمهوری از برجام به عنوان توافقی «بد» یاد کرده که باید با اعمال نظر آمریکا اصلاح شود و اگر نظر آمریکا اعمال نشود، آمریکا از این توافق خارج میشود. اما خروج آمریکا از توافق بینالمللی هستهای میان ایران و گروه ۵+۱ برای جهان چه پیامدهایی در پی خواهد داشت؟ | |
|
| |
|
| ترامپ در عرض دو هفته عذر دو عضو تیم سیاست خارجی خود را خواست و دو عضو جدید را جایگزین کرد. رکس تیلرسون، وزیر سابق امور خارجه آمریکا و هربرت ریموند مکمستر، مشاور امنیت ملی این کشور که همیشه ترامپ را ترغیب به ادامه توافق هستهای ایران با ۵+۱ (برجام) میکردند به ترتیب با مایک پمپئو، مدیر سازمان سیا، و جان بولتن، سفیر اسبق آمریکا در سازمان ملل، جایگزین شدند، سیاستمدارانی که همسو با ترامپ فکر میکنند و خروج از برجام را از اولویتهای سیاست خارجی خود میخوانند.<ref>[http://fa.euronews.com/2018/04/03/world-consequences-of-trump-s-decision-to-withdraw-from-iran-nuclear-deal] - پیامدهای تصمیم ترامپ برای خروج از برجام بر روابط بینالمللی آمریکا</ref>
| | == تغییر سیاست آمریکا به سود ایران == |
| | تغییر سیاستهای مهم آمریکا که بخشی از امتیاز دادن جو بایدن به رژیم ایران است، عبارتند از: |
| | * برداشتن فشار حداکثری دنالد ترامپ با پشتیبانی از ضرورت احیای توافق برجام و احتمال کاهش فشار تحریم |
| | * لغو تصمیم جهت اجرایی شدن مکانیسم ماشه |
| | * واکنش نداشتن به حملات راکتی شبهنظامیان وابسته به رژیم ایران در عراق |
| | * حذف نام گروه انصارالله یمن از فهرست سازمانهای تروریستی آمریکا |
| | * معلق کردن فروش جنگندههای اف-۳۵ به امارات متحده عربی |
| | * توقف پشتیبانی آمریکا از جنگ عربستان سعودی در یمن |
| | * توقف فروش تسلیحات آمریکایی به عربستان سعودی |
| | * واکنش نشان ندادن عملی آمریکا به موارد گوناگون نقض حقوق بشر توسط نظام جمهوری اسلامی در ایران |
| | * انتخاب رابرت مالی بهعنوان نماینده ویژهی ایالات متحده آمریکا در امور ایران |
| | * انتصاب اشخاصی با پیشینهی حمایت از مواضع و سیاستهای نظام جمهوری اسلامی بهعنوان عضو دستگاه سیاست خارجی تیم جو بایدن |
| | * برداشتن محدودیت تردد دیپلماتهای رژیم ایران در نیویورک و مقر سازمان ملل متحد<ref name=":4" /> |
|
| |
|
| ترامپ درباره اختلاف نظرهای خود با تیلرسون درباره ایران بارها سخن گفته بود و در عین حال تاکید میکرد حرف آخر، حرف اوست. با روی کار آمدن دو چهره جدید جمهوریخواه، میتوان گفت که گاردریلهای طرف آمریکایی در توافق هستهای با ایران افتاده است و باید منتظر هر تصمیمی بود. در حال حاضر تنها دو مقام در کابینه ترامپ باقی ماندند که ماندن در توافق هستهای را گزینه درست این راه میدانند. جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا و دن کوتس، مدیر اطلاعات ملی آمریکا تنها کسانی هستند که به ادامه توافق بینالمللی میان ایران و آمریکا اعتقاد دارند.
| | == موضع آژانس بینالمللی انرژی اتمی == |
| | [[پرونده:آرم آژانس....JPG|جایگزین=آژانس بینالمللی انرژی اتمی|بندانگشتی|233x233پیکسل|آژانس بینالمللی انرژی اتمی]] |
| | رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، بر این باور است که احیای توافق برجام با رژیم ایران در دوران جو بایدن نیازمند توافقی جدید است که مشخص کند، چهگونه کاهش تعهدات برجامی ایران باید به حالت پیش برگردد. |
|
| |
|
| ترامپ بارها درباره اصلاح برجام تا تاریخ ۱۵ ماه مه (برابر ۲۵ اردیبهشت) سخن گفته و تاکید کرده که اگر فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین و آلمان کاری برای اصلاح این توافق با توجه به خط مشی آمریکا نکنند، این کشور تحریمهای هستهای علیه ایران را دوباره اعمال میکند. تعلیق تحریمها به واقع اصلیترین دلیل ایران برای پایبندی به برجام است. اگر چنین اتفاقی بیفتد ایران انگیزهای برای ماندن در این توافق نخواهد داشت.
| | گروسی در رابطه با کاهش تعهدات برجامی ایران و فعالیتهای هستهایش گفت:<blockquote>«مواد هستهای بیشتر شده اند، فعالیتهای هستهای بیشتر شده اند، سانتریفیوژها بیشتر شدهاند و اقدامات بیشتری هم اعلام میشود. خب، این ها چه می شود؟ این سوالی برای آنها در سطح سیاسی است که باید درباره آن تصمیم بگیرند... چیزی که من میبینم این است که کاملاً دور زدهایم و داریم به دسامبر سال ۲۰۱۵، برمیگردیم. ایران دارد برنامه هستهایش را پیش میبرد. همانطور که میدانید، این اتفاق در خلأ رخ نداده، بلکه در چارچوب توافقی انجام میشود که در سال ۲۰۱۵، به امضای گروه ۱+۵ رسیده است. نقض تعهدات آنقدر بوده که نمیتوان به سادگی توافق را به نقطه اول بازگرداند.»<ref>[https://www.ghadirinews.ir/news/paper/page/?id=13999117681 گروسی: برای احیای برجام در دوره بایدن توافقی جدید نیاز است - سایت قدیری نیوز]</ref> </blockquote> |
|
| |
|
| با دستور خروج از پیمان پاریس، ترامپ آمریکا را از چارچوب پیماننامه سازمان ملل در تغییر آب و هوا خارج کرد و برای خود سابقه خروج از تعهدهای بینالمللی در چارچوب سازمان ملل را ساخت و نشان داد تصمیم کابینه او قابلیت اجرایی بالاتری نسبت به تعهدات سازمان مللی دارد.
| | == نیاز رژیم ایران به احیای برجام == |
| ===خروج از برجام چه پیامی برای کره شمالی دارد؟===
| | مهمترین انگیزه و دلیل برای رژیم ایران در احیای توافق برجام، دسترسی به پولهای بلوکه شده ایران در خارج است. این پولهای بلوکه شده، ۵۰ تا ۸۰ میلیارد دلار برآورد میشود. علی خامنهای که اساس سیاستهای ایران را تعیین میکند، قصد تغییر سیاستها و راهبردهای اصلی سیاست داخلی و خارجی رژیم ایران را ندارد. رژیم ایران با احیای برجام به دنبال دستیابی به منبع مالی مهم و ضروری است که از آن برای کاستن از نارضایتیهای داخلی، تقویت ساختار نیروهای امنیتی داخلی و ادامه دادن به حمایت مالی و تسلیحاتی از گروههای نیابتی ایران در خاورمیانه بهره بگیرد. رژیم ایران علاوه بر برگرداندن پولهای بلوکه شده، میخواهد که تحریمهای نفتی نیز برداشته شود تا بتواند نفت بفروشد، دسترسی به نظام بانکی و مالی بینالمللی پیدا کند؛ و صادرات و واردات کشور عادی شود. سید علی خامنهای در سخنرانی خود، در جمع اعضای مجلس خبرگان، اعلام کرد که نظام جمهوری اسلامی ۳ خط قرمز خود را رها نمیکند. اول اینکه برنامهی هستهای مایه قدرت نظام جمهوری اسلامی است؛ و از آن کوتاه نمیآییم، دوم اینکه در رویارویی با آمریکا کوتاه نمیآییم، سوم اینکه از حضور و نفوذ جمهوری اسلامی در کشورهای منطقه که عنصر قدرت جمهوری اسلامی است، دست برنمیداریم. سپاه پاسداران نیز بهدنبال صحبتهای خامنهای، اعلام کرد که برنامه موشکی و حضور و نفوذ منطقهای در خاورمیانه، خط قرمز سپاه پاسداران است و از آن کوتاه نخواهیم آمد.<ref name=":5">[https://www.independentpersian.com/node/232061/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D9%86%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7%DB%8C- ناکامی خامنهای و بایدن در احیای برجام - سایت ایندیپندنت فارسی]</ref> |
| اگر تیم سیاست خارجی ترامپ تصمیم به خروج از برجام گرفته و موضعشان را نسبت به برنامه هستهای ایران این چنین نمایش دهند، کره شمالی چه پیشبینیای درباره رابطه طولانی مدت با آمریکا خواهد داشت؟
| |
|
| |
|
| برجام یک توافق هستهای تاریخی بود که خروج از آن پیامدهای زیادی برای همه طرفهای قرارداد خواهد داشت. به همان اندازه آینده مذاکرات احتمالی آمریکا با کره شمالی هم به خطر خواهد افتاد. اگر آمریکا از موضع خود نسبت به ایران عقب نشینی کند، کیم جونگ اون دلیلی برای اعتماد به ترامپ در طول مذاکرات هستهای و برنامه موشکی پیونگیانگ نخواهد داشت. | | == برجام در دوران ابراهیم رئیسی == |
| | پس از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی در سال ۱۴۰۰، و پس از سفری که جوزپ بورل در اوایل تیرماه ۱۴۰۱، به تهران داشت، توافق شد که مذاکرات توافق برجام از سر گرفته شود؛ و بر همین اساس روزهای ۷ و ۸ تیرماه ۱۴۰۱، ادامهی مذاکرات در دوحه پایتخت کشور قطر به صورت غیرمستقیم بین آمریکا و ایران و به واسطه انریکه مورا برگزار شد.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3532528/%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8 نشست دوجانبه علی باقری و انریکه مورا برگزار شد - خبرگزاری صدا و سیما]</ref> |
|
| |
|
| «باب کورکر» سناتور متنفذ جمهوریخواه و رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا نگران پیامدهای منفی خروج از این توافق بوده و هشدار داده است که خروج از برجام می تواند پیامدهای منفی برای بحران جاری با کره شمالی داشته باشد. او در مصاحبهای با شبکه سیبیاس توپ را به زمین اروپاییها انداخت و گفت: «به نظر من رییسجمهوری میخواهد از توافق هستهای با ایران خارج شود مگر آن که همپیمانان اروپایی ما برای تنظیم چارچوب جدید همکاری کنند.»
| | == برجام در سال ۱۴۰۱ == |
| | براساس قانون بررسی توافق اتمی با ایران، که قانونگذاران ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۵ میلادی، تصویب کردند، دولت جو بایدن باید توافق را به کنگره تسلیم کند؛ و مطابق همین قانون، کنگره آمریکا شصت روز وقت دارد تا در اینباره تصمیمگیری کند. |
|
| |
|
| آمریکا از چین درخواست کرده بود که با تحریم کرهشمالی شرایط را برای این کشور سختتر کنند تا برنامه موشکی خود را متوقف کند. اما چین این ایده را اجرایی نکرد و آمریکا شیوه مذاکره را پیش گرفت.
| | ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در روز ۲۵ مردادماه ۱۴۰۱، نیز اعلام کرد که وارد مرحلهای شدهایم که امیدواریم آخرین مرحله باشد. |
|
| |
|
| اینک با خروج آمریکا از برجام، کرهشمالی دست بالا را خواهد گرفت و با اعتماد به نفس وارد مذاکره با آمریکا خواهد شد. مذاکراتی که ترامپ آن را مفید و حذف برنامه هستهای و موشکی کرهشمالی به واسطه آن را محتمل خواند، آغاز میشود اما با بدبینی به پایبندی آمریکا به تعهدات احتمالی، احتمال پایبندی کرهشمالی به مذاکرات و تعهدات آتی پایین است.
| | ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه رژیم ایران در روز ۳۱ مرداد، گفت که برای احیای توافق برجام، موضوعات کمی اما مهمی باقی مانده است. کنعانی آمریکا را مسئول اجرا نشدن برجام دانست.<ref>[https://www.iranintl.com/202208223755 سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره احیای برجام - سایت ایران اینترنشنال]</ref> |
| ===درخواست دهها نظامی سابق و سفیر آمریکا از ترامپ برای حمایت از توافق ایران===
| |
| گروهی متشکل از بیش از یکصد مقام پیشین امنیت ملی آمریکا از دو حزب جمهوریخواه و دموکرات، از جمله پنجاه افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده و دست کم چهار سفیر سابق این کشور در اسرائیل در بیانیهای ده دلیل برای حفظ توافق هسته ای ایران آوردهاند.
| |
|
| |
|
| از جمله دلایل «ائتلاف ملی برای جلوگیری از یک ایران مسلح به جنگ افزار هستهای»، نظر بازرسان سازمان ملل متحد به کارآیی برجام، اهمیت حفظ آن برای ادامه روابط نزدیک با متحدان عمده اروپایی که از برجام حمایت میکنند و امکان رسیدن به یک توافق هستهای با کرهشمالی است که در صورت عدم پایبندی ایالات متحده به تعهدات بینالمللی خود ممکن است تمایلی به مذاکره نشان ندهد.
| | یک مقام ارشد آمریکایی میگوید که ایران از اصرار بر خارج کردن نام '''[[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]]''' از لیست سازمانهای تروریستی خارجی دولت آمریکا کوتاه آمده و در دور آخر از مذاکرات وین، اصرار بر برداشتن تحریم برخی از شرکتهای وابسته به سپاه پاسداران داشت که آمریکا در پاسخ گفت: تحت هیچ شرایطی این کار انجام نمیشود. |
|
| |
|
| امضاکنندگان این بیانیه اعتقاد دارند ادامه توافق هستهای ایران میتواند نفوذ سیاسی و اقتصادی روسیه و چین در ایران را کمتر و کنترل شده کند. به اعتقاد این سیاستمدارن کهنهکار، کمرنگ شدن همپیمانی استراتژیک ایران و روسیه، انتقال اسلحه و تسلیحات نظامی از روسیه به ایران را کنترل میکند.
| | == بینتیجه ماندن مذاکرات == |
| | انریکه مورا، دربارهی بینتیجه بودن مذاکرات دو روزه در دوحه، در حساب توئیتری خود نوشت:<blockquote>«متاسفانه، هنوز پیشرفتی که تیم اتحادیه اروپا، بهعنوان هماهنگ کننده این مذاکرات به آن امیدوار بود، بدست نیامده است.»</blockquote>سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفت که هیچ پیشرفتی در این مذاکرات به دست نیامده است. |
|
| |
|
| امضاء کنندگان در این بیانیه میگویند: «پرزیدنت ترامپ باید حافظ تعهد ایالات متحده به توافق هستهای ایران باشد. چنین امری مزایای بسیاری به همراه خواهد آورد و دست آمریکا را در برخورد با کره شمالی و همچنین ایران تقویت کرده و به قابل اتکا بودن کلام آمریکا و نفوذ آن به عنوان یک رهبر جهان کمک میکند. ابطال آن هیچ هدف امنیت ملی را تامین نمیکند.»
| | در روز دوم شهریورماه ۱۴۰۱، سخنگوی وزارت امور خارجه رژیم ایران پس از دریافت پاسخ ایالات متحده آمریکا گفت که حل و فصل موضوعاتی در مذاکرات باقیمانده است؛ و ایران پس از تکمیل بررسیها، نظرات خود را اعلام خواهد کرد.<ref>[https://www.iranintl.com/202208223755 مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا - سایت بیبیسی فارسی]</ref> |
| ===تلاش اروپا برای حفظ توافق هستهای===
| |
| کرنلیا ارنست، نماینده پارلمان اروپا و نایب رییس کمیسیون مربوط به مذکرات ایران، در مصاحبهای با یورونیوز تاکید کرد اروپاییها به هر قیمتی به برجام متعهد خواهند ماند چرا که برای خلع سلاح هستهای در جهان ابتدا «باید از آسیایی شروع کنند که سلاحهای هستهای زیادی در آن وجود دارد» و «نمیتوانند اجازه دهند کشوری که به شکل خود خواسته گسترش انرژی هستهایاش را کاهش داده است، دوباره به پیش از برجام بازگردد».
| |
|
| |
|
| ارنست با یادآوری موضع جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در قبال توافق هستهای، گفت: «زمانی که با دکتر ظریف گفتگو کردیم به ما گفت شما در مقام افرادی بزرگ باید سیاست و استراتژیهای خود را بدون نگاه به ایالات متحده پیش ببرید. ظریف به ما گفت ایران حتی در صورت خروج آمریکا از برجام حاضر است به تعهداتش عمل کند و ما در مقام اتحادیه اروپا به حرفهای او باور داریم.»
| | === '''بنبست احیای برجام''' === |
| | پس از یک سال گفتوگو و کش و قوس، با آنکه رؤسای دو کشور، یعنی علی خامنهای بهعنوان رهبر جمهوری اسلامی و جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا خواستار احیای توافق برجام بودند، مذاکرات احیای برجام به بنبست رسیده است. آمریکا نیز اعلام کرد که دیگر واشنگتن پشنهاد جدیدی به رژیم ایران ارائه نخواهد داد.<ref name=":5" /> |
|
| |
|
| به گفته وی اروپا تلاش دارد به هر نحوی که شده برجام را حفظ کند، چرا که آمریکا «سیاستهای کاملا عقب مانده و احمقانهای» را در قبال ایران پیش گرفته و حتی بسیاری از دموکراتها و جمهوریخواهان آمریکایی با «سیاستهای احمقانه دولت ترامپ» مخالف هستند.
| | در روز ۱۱شهریورماه ۱۴۰۱، آمریکا در گزارشی اعلام کرده است که آخرین جواب رژیم ایران به توافق هستهای، دلگرمکننده نیست؛ و یک گام رو به عقب است. موضع جو بایدن و همچنین کشورهای غربی بیانگر آن است که احیای توافق هستهای در سال ۲۰۱۵، با وجود یکسال و نیم گفتوگو قریبالوقوع نیست. پاسخ ایران نشان میدهد که ما در حال حرکت به عقب هستیم. یک دیپلمات اروپایی هم گفت که پاسخ ایران منفی و غیرمنطقی است. با نزدیک شدن انتخابات میاندورهای در ایالات متحده آمریکا، ممکن است که مذاکرات تا پایان برگزاری رقابتهای انتخاباتی، متوفق شود.<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D9%88-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%82-%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%82%D9%88%D8%B9-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA پولیتیکو: توافق اتمی قریبالوقوع نیست - سایت مجاهدین خلق ایران]</ref> |
| ===منزوی شدن آمریکا===
| |
| نظر ارنست، تأییدی بر نگرانی وندی شرمن دیپلمات آمریکایی درباره ایزوله شدن آمریکا پس از خروج از توافق هستهای است. شرمن معتقد است، انتصاب جان بولتن، «مردی که از حمله آمریکا به عراق دفاع کرد و فکر میکند آمریکا سالها پیش باید ایران را بمباران میکرد»، راه را برای ترامپ برای خروج از برجام باز کرده است.
| |
| | |
| شرمن در این مقاله خود چاپ نیویورک تایمز تاکید میکند، خروج از توافق هستهای دست ایران را برای غنیسازی اورانیوم باز میکند و همان قدر که آمریکا به این توافق متعهد نمیماند، ایران هم خود را ملزم به تعهد به توافق هستهای نمیبیند. اما بیشتر از برنامه هستهای روابط ترنس-آتلانتیک (همپیمانی اتحادیهٔ اروپا و ایالات متحده امریکا) برای شرمن مهم است که اروپاییها نسبت به تعهد آمریکا به ساز و کار هر توافقی مطمئن باشند. اگر آمریکا همپیمان قابل اعتمادی نباشد، کشورهای اروپایی آمریکا را در معادلات بینالمللی بازی نمیدهند.
| |
| | |
| به باور شرمن خروج آمریکا از توافق هستهای موجب تیره شدن روابط ایالات متحده با همپیمانان آسیایی نظیر کرهجنوبی، ژاپن و هند میشود. این سه کشور قدرتمند آسیایی در راستای سیاستهای آمریکا و توافق هستهای میزان واردات نفت از ایران را کاهش دادند؛ و با پایبند نبودن آمریکا به تعهدات خود، نمیتوان انتظار پایبندی آنان به تحریمهای یک طرفه آمریکا علیه ایران را داشت.
| |
| | |
| === پیامدهای خروج آمریکا از برجام ===
| |
| سایت العالم
| |
| | |
| «دونالد ترامپ» حتی پیش از قرار گرفتن در جایگاه ریاست جمهوری آمریکا به صراحت با توافق هسته ای با تهران که در دوره «باراک اوباما» میان تهران و گروه کشورهای 1+5 امضا شد، مخالفت می کرد.
| |
| | |
| به رغم این مخالفت ها ترامپ پس از ورود به کاخ سفید چند بار این توافق را تمدید کرد و تحریم ها علیه ایران را به حالت تعلیق در آورد. گفته می شود مشاوران و نزدیکان وی در زمینه جلوگیری از نابودی توافق بر رئیس جمهوری آمریکا فشار زیادی را وارد کردند.<ref>[http://fa.alalam.ir/news/3472926/%D8%AA%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%BE-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85 <nowiki>[1]</nowiki>] - تبعات خروج ترامپ از برجام</ref>
| |
| | |
| رییس جمهوری آمریکا در آخرین تمدید دوره ای برجام در ماه ژانویه سال جاری میلادی(دی ماه 1396) دشمنی خود با این توافق را نشان داد و اعلام کرد که دولت ایالات متحده در صورت بازبینی و اصلاح در برجام تا 12 ماه می (22 اردیبهشت 1397) و لحاظ کردن چهار شرط در توافق هسته ای باقی می ماند.
| |
| | |
| تغییرات در کابینه ترامپ و ورود نفرات جدیدی به عنوان وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی به کاخ سفید که دیدگاه هایی مشابه رئیس جمهوری آمریکا نسبت به برجام دارند، احتمال خروج ایالات متحده از توافق هسته ای برجام و فروپاشی آن را برای تحلیلگران مسائل بین المللی بیشتر کرده است.
| |
| | |
| بسیاری از کارشناسان با انتقاد از رویکرد بدون پشتوانه و غیرمنطقی آمریکا در تقابل با برجام، ارزیابی های گوناگونی را از آینده تحولات در صورت خروج ترامپ از توافق ارائه می کنند.
| |
| | |
| '''دولت لجوج ترامپ '''
| |
| | |
| از آنجا که اتحادیه اروپا وجهه سیاسی خود را برای امضای برجام صرف کرده بود اکنون برای حفظ برجام از طریق رایزنی میان ایران و آمریکا تلاش بسیاری را انجام داده است. با این وجود تحولات نشان می دهند که سه کشور اروپایی نتوانسته اند موفقیتی در این زمینه کسب کنند. از یک طرف ایران به شدت با خواسته های فرا برجامی آمریکا مخالفت کرده و از طرف دیگر رویکرد کلی این اتحادیه و مخالفت برخی کشورها با تحریم ایران و زیاده خواهی های آمریکا، شرایط را برای سه کشور اروپایی پیچیده کرده است.
| |
| | |
| روزنامه انگلیسی «گاردین» در گزارشی به تصمیم جدی دولت ترامپ برای از بین بردن برجام اشاره دارد و مذاکره با آمریکا را همچون سخن گفتن با ناشنوایان بی حاصل توصیف کرده است.
| |
| | |
| به نوشته این روزنامه، ترامپ تنش آفرینی و درام را در کنار تعیین ضرب الاجل دوست دارد اما هیچ یک از زمان های تعیین شده از سوی وی به اندازه 22 اردیبهشت امسال مهم و تاثیرگذار نیستند. امضا کنندگان اروپایی توافق هسته ای تلاش می کنند تا آن زمان به سازوکاری دست پیدا کنند و مانع از خروج آمریکا از برجام شوند زیرا اروپا با تغییر در برجام موافق نیست. کشورهای فرانسه، آلمان و انگلیس بر تعهد جامعه بین المللی به اجرای برجام تاکید می کنند.
| |
| | |
| یک دیپلمات ارشد اروپایی رایزنی های برجامی اخیر با دولت آمریکا را با گفت وگوهای تجاری ترانس آتلانتیک مقایسه کرد و عنوان داشت این مذاکره ها همچون گفت وگو با ناشنوایان است و طرف آمریکایی بدون توجه به سخنان طرف مقابل بر موضع خود پافشاری می کند.
| |
| | |
| تارنمای شبکه تلویزیونی سی.ان.ان هم در تحلیلی ضمن بررسی امکان خروج ترامپ از توافق در تبیین رویکرد کاخ سفید عنوان داشت که دولت آمریکا با دو نگاه توافق هسته ای با ایران را دنبال می کند. کاخ سفید همزمان که به رایزنی با متحدان خود برای گنجاندن خواسته ها در توافق ادامه می دهد آن ها را برای خروج خود از این توافق بین المللی آماده می کند.
| |
| | |
| این شبکه خبری آمریکایی، در زمینه علت تعیین ضرب الاجل برای تعیین موضع خود و آینده برجام بر این باور است که با توجه به وضع موجود، برخی مقام ها در واشنگتن گمان دارند اگر ایالات متحده و اروپا هماهنگ با یکدیگر عمل کنند می توانند توافق را اصلاح کنند. در این صورت چین و روسیه نیز وادار می شوند با دیگر کشورها در مذاکرات همراهی کنند و ایران راهی جز پذیرش شروط نخواهد داشت.
| |
| | |
| از طرف دیگر برای کشورهای اروپایی نیز تغییر در توافق برجام قابل تصور نیست و از هم اکنون شکاف میان آمریکا و متحدان آن عمیق و وسیع ارزیابی می شود. به نوشته سی.ان.ان با وجود تغییرمقامات ارشد سیاست خارجی و امنیتی کاخ سفید اما ترامپ به مذاکرات با کشورهای اروپایی امید دارد و دیدارهایی میان مقام های وزارت خزانه داری آمریکا با مقامات اروپا انجام شده است.
| |
| | |
| با این حال به اعتقاد تحلیلگران امنیتی و نظامی در آمریکا هر اقدام آمریکا می تواند پیامی را برای کشورهای جهان ارسال کند و یکی از مهمترین پیامدهای خروج از توافق هسته ای با ایران، بر گفت وگوهای احتمالی واشنگتن و پیونگ یانگ خود را نشان خواهد داد.
| |
| | |
| '''خروج آمریکا از برجام پیروزی ایران'''
| |
| | |
| منتقدان سیاست های کاخ سفید هم اعتقاد دارند خروج از توافق برجام به روابط آمریکا با متحدان اروپایی آن آسیب جدی وارد می آورد. این اقدام علاوه بر تهدیدی که علیه منافع امنیت ملی آمریکا ایجاد می کند توانایی بین المللی برای نظارت بر فعالیت های ایران را کاهش می دهد. سی.ان.ان تاکید دارد در این حالت پیامی آشکار و صریح نیز به کره شمالی ارسال خواهد شد که ایالات متحده در زمینه احترام به توافق های هسته ای شریک قابل اعتمادی نیست.
| |
| | |
| به گزارش ایرنا، اندیشکده پژوهشی و مطالعاتی «بروکینگز» هم در تحلیلی با اشاره به فرارسیدن سال نو در ایران نوشت: در سال جدید نخستین موضوع مهمی که برای ایران وجود دارد رویکردی است که دولت آمریکا نسبت به توافق سال 2015 اتخاذ می کند. تغییرات در کاخ سفید به ویژه ورود «جان بولتون» به عنوان مشاور امنیت ملی ، آینده را مبهم تر هم کرده است زیرا وی اصرار دارد که آمریکا باید در اولین فرصت خود را از دست این توافق نامطلوب آزاد کند.
| |
| | |
| بروکینگز اعتقاد دارد ممکن است آمریکا از توافق خارج شود و تحریم ها را به ویژه در زمینه صنعت نفت علیه ایران به اجرا در آورد. اما باید توجه داشت که اروپا رویکردی که آمریکا توقع دارد انجام نمی دهد ضمن اینکه ایران در زمینه مقابله با تحریم ها تجربه فراوانی دارد.
| |
| | |
| این اندیشکده تاکید دارد: واشنگتن باید به یاد داشته باشد که هزینه های نابود کردن توافق هسته ای تنها بر ایران تحمیل نخواهد شد؛ فروپاشی برجام دورنمای مثبت را در مورد فعالیت هسته ای ایران از بین می برد و باعث می شود تا شکاف دو سوی آتلانتیک بیشتر شود. این تحولات بحران در شبه جزیره کره را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در این فرایند بر میزان نفوذ روسیه و چین در خاورمیانه افزوده می شود و بسیاری از کشورها را نسبت به آینده بی اعتماد می سازد.
| |
| | |
| شاید از این رو است که «دنیس راس» تحلیلگر ارشد آمریکایی و از افراد برجسته در فرایند مذاکرات هسته ای در روزنامه واشنگتن پست تاکید دارد خروج ترامپ از برجام، یک پیروزی برای ایران است.
| |
| == واکنش ایران ==
| |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| {{پانویس}}
| | <references /> |