۸٬۶۹۲
ویرایش
←اسامی جان‌باختگان ۳۰ خرداد و علت آن[46]
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات مناقشه شهری | عنوان = تظاهرات ۱۳۸۸ | تصویر = ع...» ایجاد کرد) |
|||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
| مجروحین = آمار رسمی در دست نیست. تعداد به صدها نفر می‌رسد | | مجروحین = آمار رسمی در دست نیست. تعداد به صدها نفر می‌رسد | ||
| بازداشت شدگان = دست‌کم ۴ هزار نفر | | بازداشت شدگان = دست‌کم ۴ هزار نفر | ||
}}'''تظاهرات ۱۳۸۸''' به سلسله تظاهراتی گفته می‌شود که پس از اعلام نتایج انتخابات دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و اعلام پیروزی دوباره محمود احمدی‌نژاد، در تهران و سایر شهرهای ایران، آغاز گردید.<ref>[https://www.huffpost.com/entry/a-coup-manual-what-we-sho_b_216461 گاردین: «اقدام به کودتا در ایران»] </ref><ref>[https://www.huffpost.com/entry/a-coup-manual-what-we-sho_b_216461 A Coup Manual]</ref> | }}'''تظاهرات ۱۳۸۸''' به سلسله تظاهراتی گفته می‌شود که پس از اعلام نتایج انتخابات دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و اعلام پیروزی دوباره محمود احمدی‌نژاد، در تهران و سایر شهرهای ایران، آغاز گردید.<ref>[https://www.huffpost.com/entry/a-coup-manual-what-we-sho_b_216461 گاردین: «اقدام به کودتا در ایران»] </ref><ref>[https://www.huffpost.com/entry/a-coup-manual-what-we-sho_b_216461 A Coup Manual]</ref> تظاهرات ۱۳۸۸ نخست با شعار «رای من کو؟!» در اعتراض به شمارش آرا و نتایج آن بود که در تهران و سایر شهرهای ایران آغاز گردید، اما کم‌کم با شعارهایی از جمله «مرگ بر دیکتاتور» رنگ و بوی ضدحکومتی گرفت. | ||
برخی تحلیل‌گران سیاسی پس از اعلام نتایج انتخابات و پیروزی محمود احمدی‌نژاد، از | برخی تحلیل‌گران سیاسی پس از اعلام نتایج انتخابات و پیروزی محمود احمدی‌نژاد، از تظاهرات ۱۳۸۸تحت عنوان کودتا یاد کردند.<ref>[http://zamaaneh.com/special/2009/06/post_793.html گاردین: اقدام به کودتا در ایران]</ref> [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] و [[شورای ملی مقاومت ایران]]، این انتخابات را «نمایش» قلمداد کردند و خواهان انتخابات آزاد با شرکت همه نیروها زیر نظر سازمان ملل متحد شدند.<ref>دبیرخانه شورای ملی مقاومت ایران</ref> | ||
تظاهرات و اعتراضات از روز ۲۳ خرداد، توسط هزاران تن و در تهران و شهرهای دیگر از جمله اصفهان، تبریز، کرج، شیراز، یاسوج، ساری،ارومیه و دیگر شهرها، از فردای روز انتخابات آغاز گردید. روز ۲۵ خرداد در تهران حدود ۳ میلیون نفر به خیابان آمدند. این تظاهرات بعد از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی]] سال ۵۷ بزرگترین تظاهرات ضدحکومتی به‌شمار می‌رفت. این تظاهرات با سرکوب خونین از طرف پلیس ضدشورش، لباس شخصی‌ها، بسیج و سپاه مواجه شد که در نتیجه آن تعداد زیادی دستگیر و مجروح شده و جان باختند.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/f3_mousavi_Iran/1754373.html معترضان انتخابات ریاست جمهوری از انقلاب تا آزادی]</ref> | تظاهرات ۱۳۸۸ و اعتراضات پس از آن از روز ۲۳ خرداد، توسط هزاران تن و در تهران و شهرهای دیگر از جمله اصفهان، تبریز، کرج، شیراز، یاسوج، ساری،ارومیه و دیگر شهرها، از فردای روز انتخابات آغاز گردید. روز ۲۵ خرداد در تهران حدود ۳ میلیون نفر به خیابان آمدند. این تظاهرات بعد از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی]] سال ۵۷ بزرگترین تظاهرات ضدحکومتی به‌شمار می‌رفت. این تظاهرات با سرکوب خونین از طرف پلیس ضدشورش، لباس شخصی‌ها، بسیج و سپاه مواجه شد که در نتیجه آن تعداد زیادی دستگیر و مجروح شده و جان باختند.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/f3_mousavi_Iran/1754373.html معترضان انتخابات ریاست جمهوری از انقلاب تا آزادی]</ref> | ||
علی خامنه‌ای در روز ۲۹ خرداد، طی یک سخنرانی در اولین نماز جمعه بعد از انتخابات ریاست جمهوری، مسئولیت هرگونه خونریزی و خشونت را به عهده برگزارکنندگان تظاهرات دانست. ساعتی پس از پایان سخنرانی علی خامنه‌ای، سازمان عفو بین الملل در اطلاعیه ای اعلام کرد که این سخنرانی "چراغ سبز رهبر ایران برای سرکوب" بوده است.<ref name=":0">[https://www.bbc.com/persian/iran/2010/06/100618_l10_khamenei_29_khordad_speech سخنرانی ۲۹ خرداد خامنه‌ای؛ نقطه عطف]</ref> | علی خامنه‌ای در روز ۲۹ خرداد، طی یک سخنرانی در اولین نماز جمعه بعد از انتخابات ریاست جمهوری، مسئولیت هرگونه خونریزی و خشونت را به عهده برگزارکنندگان تظاهرات دانست. ساعتی پس از پایان سخنرانی علی خامنه‌ای، سازمان عفو بین الملل در اطلاعیه ای اعلام کرد که این سخنرانی "چراغ سبز رهبر ایران برای سرکوب" بوده است.<ref name=":0">[https://www.bbc.com/persian/iran/2010/06/100618_l10_khamenei_29_khordad_speech سخنرانی ۲۹ خرداد خامنه‌ای؛ نقطه عطف]</ref> | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
در ایام انتخابات امکان ارسال پیامک کوتاه وجود نداشت و قطع شده بود، سایت‌های اینترنتی و کانال‌های ماهواره‌ای خارج نیز مسدود گردیده بود. <ref>تلویزیون سی بی اس</ref> | در ایام انتخابات امکان ارسال پیامک کوتاه وجود نداشت و قطع شده بود، سایت‌های اینترنتی و کانال‌های ماهواره‌ای خارج نیز مسدود گردیده بود. <ref>تلویزیون سی بی اس</ref> | ||
== پیش‌زمینه تظاهرات | == پیش‌زمینه تظاهرات ۱۳۸۸ == | ||
=== فضای اجتماعی قبل از انتخابات ۸۸ === | === فضای اجتماعی قبل از انتخابات ۸۸ === | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
=== تقلب در انتخابات === | === تقلب در انتخابات === | ||
در حالی که به صورت معمول، اعلام نتایج انتخابات یک الی چند روز طول می‌کشد، نتایج اولیه این انتخابات تنها پس از چند ساعت از پایان رای‌گیری از طریق صدا و سیمای جمهوری اسلامی اعلام شد. در روزی ۲۲ خرداد و در حالی که رای‌گیری جریان داشت، خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران خبر از پیروزی احمدی‌نژاد با ۶۰ درصد را اعلام کرد. به گفته دو کاندیدای دیگر «شواهدی مبنی بر مداخله تعدادی از فرماندهان و مسئولان سپاه و بسیج در انتخابات» وجود داشت. جمعی از کارکنان وزارت کشور در نامه‌ای سرگشاده از زمینه‌چینی برای تقلب‌های گسترده و رای‌سازیهای میلیونی و چاپ ۱۲ میلیون تعرفه اضافی در جریان انتخابات خبر دادند.<ref>[https://web.archive.org/web/20090619031550/http://news.yahoo.com/s/ap/20090616/ap_on_re_mi_ea/ml_iran_fraud_allegations Speed of Iran vote count called suspicious]</ref> محسن رضایی نیز پس از اعلام نتایج اعلام کرد که آرای او بسیار بیشتر از میزان اعلام شده‌است. علی اکبر محتشمی‌پور در مورد میزان رای در حوزه‌ها گفت: <blockquote>«در حدود ۷۰ حوزه انتخابيه، ميزان رأيی که در صندوق‌ها ريخته شده است نسبت به واجدين شرايط بسيار بيشتر است». </blockquote>به گفته رضا خاتمی ۸ میلیون رای به صندوق‌ها اضافه شده بود. اردشیر ارجمند از انتخابات به عنوان «آستان‌بوسی فرعون» یاد کرد.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/f8_reaction_to_parliament_report_on_post_elections_events/24439680.html امیر ارجمند: گزارش مجلس درباره انتخابات ۸۸ بوسه بر آستان فرعون است]</ref> یک روز قبل از انتخابات، [[مریم رجوی]] رئیس جمهور برگزیده‌ی [[شورای ملی مقاومت ایران]]، طی بیانیه‌ای مهندسی انتخابات توسط خامنه‌ای را برای اعلام آرای نجومی و از صندوق بیرون کشیدن احمدی نژاد در همان مرحلة اول، افشا کرد.<ref>اطلاعیه دبیرخانه شورای ملی مقاومت ایران، پخش در اخبار سیمای آزادی ۲۲ خرداد</ref><span dir="RTL"></span> | در حالی که به صورت معمول، اعلام نتایج انتخابات یک الی چند روز طول می‌کشد، نتایج اولیه این انتخابات تنها پس از چند ساعت از پایان رای‌گیری از طریق صدا و سیمای جمهوری اسلامی اعلام شد. در روزی ۲۲ خرداد و در حالی که رای‌گیری جریان داشت، خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران خبر از پیروزی احمدی‌نژاد با ۶۰ درصد را اعلام کرد. به گفته دو کاندیدای دیگر «شواهدی مبنی بر مداخله تعدادی از فرماندهان و مسئولان سپاه و بسیج در انتخابات» وجود داشت. جمعی از کارکنان وزارت کشور در نامه‌ای سرگشاده از زمینه‌چینی برای تقلب‌های گسترده و رای‌سازیهای میلیونی و چاپ ۱۲ میلیون تعرفه اضافی در جریان انتخابات خبر دادند.<ref>[https://web.archive.org/web/20090619031550/http://news.yahoo.com/s/ap/20090616/ap_on_re_mi_ea/ml_iran_fraud_allegations Speed of Iran vote count called suspicious]</ref> محسن رضایی نیز پس از اعلام نتایج اعلام کرد که آرای او بسیار بیشتر از میزان اعلام شده‌است. علی اکبر محتشمی‌پور در مورد میزان رای در حوزه‌ها گفت: <blockquote>«در حدود ۷۰ حوزه انتخابيه، ميزان رأيی که در صندوق‌ها ريخته شده است نسبت به واجدين شرايط بسيار بيشتر است». </blockquote>به گفته رضا خاتمی ۸ میلیون رای به صندوق‌ها اضافه شده بود. اردشیر ارجمند از انتخابات به عنوان «آستان‌بوسی فرعون» یاد کرد.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/f8_reaction_to_parliament_report_on_post_elections_events/24439680.html امیر ارجمند: گزارش مجلس درباره انتخابات ۸۸ بوسه بر آستان فرعون است]</ref> یک روز قبل از انتخابات، [[مریم رجوی]] رئیس جمهور برگزیده‌ی [[شورای ملی مقاومت ایران]]، طی بیانیه‌ای مهندسی انتخابات توسط خامنه‌ای را برای اعلام آرای نجومی و از صندوق بیرون کشیدن احمدی نژاد در همان مرحلة اول، افشا کرد.<ref>اطلاعیه دبیرخانه شورای ملی مقاومت ایران، پخش در اخبار سیمای آزادی ۲۲ خرداد</ref><span dir="RTL"></span> | ||
== رویدادهای ۲۳ تا ۳۱ خرداد == | == رویدادهای ۲۳ تا ۳۱ خرداد == | ||
=== ۲۳ خرداد === | === ۲۳ خرداد === | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
در یاسوج بیش از سه هزار تن از مردم در خیابان طالقانی، تظاهرات کردند و با ماموران سرکوبگر نیروی انتظامی درگیر شدند. در این درگیری ماموران به روی تظاهرکنندگان آتش گشودند و که باعث کشته شدن ۲ تن از آنان شد. | در یاسوج بیش از سه هزار تن از مردم در خیابان طالقانی، تظاهرات کردند و با ماموران سرکوبگر نیروی انتظامی درگیر شدند. در این درگیری ماموران به روی تظاهرکنندگان آتش گشودند و که باعث کشته شدن ۲ تن از آنان شد. | ||
==== موضع‌گیری | ==== موضع‌گیری [[مسعود رجوی]] در ۲۴ خرداد ==== | ||
مسعود رجوی طی سخنانی در مورد این تظاهرات گفت:<blockquote>«بار دیگر صحت سیاستها و خطوط مقاومت ایران در برابر رژیم خمینی به اثبات رسید و ثابت شد که چشم دوختن به هرگونه تغییر و تحول و اصلاح، حتی به اندازه یک دانه ارزن، در رژیمی که رسما در قانون اساسی خود حاکمیت مردم را با ولایت و حاکمیت مطلقه آخوند جایگزین کرده است، سرابی بیش نیست. چنین رژیمی را فقط باید سرنگون کرد و با راه حل دمکراتیک مریم، با حاکمیت مردم جایگزین نمود.»</blockquote> | مسعود رجوی طی سخنانی در مورد این تظاهرات گفت:<blockquote>«بار دیگر صحت سیاستها و خطوط مقاومت ایران در برابر رژیم خمینی به اثبات رسید و ثابت شد که چشم دوختن به هرگونه تغییر و تحول و اصلاح، حتی به اندازه یک دانه ارزن، در رژیمی که رسما در قانون اساسی خود حاکمیت مردم را با ولایت و حاکمیت مطلقه آخوند جایگزین کرده است، سرابی بیش نیست. چنین رژیمی را فقط باید سرنگون کرد و با راه حل دمکراتیک مریم، با حاکمیت مردم جایگزین نمود.»</blockquote> | ||
[[پرونده:۲۵ خرداد.jpg|جایگزین=۲۵ خرداد ۱۳۸۸|بندانگشتی|۲۵ خرداد ۱۳۸۸]] | [[پرونده:۲۵ خرداد.jpg|جایگزین=۲۵ خرداد ۱۳۸۸|بندانگشتی|۲۵ خرداد ۱۳۸۸]] | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
[[مسعود رجوی]] طی پیامی به جوانان گفت: <blockquote>«زمان برخاستن علیه ام‌الفساد که همانا رژیم ولایت فقیه، غاصب و دزد بزرگ حاکمیت مردم ایران فرا رسیده است. مدافعان رژیم ولایت فقیه، با هر رنگ و لعاب و با هر شعر و شعاری که باشند، خیانت‌پیشگانی که شرکا و دم و دنبالچه‌های همین رژیم نامشروع می‌باشند. دیکتاتوری ارتجاعی ولایت فقیه بدون پشتیبانی‌های همه جانبه استعماری نمیتوانست تا بحال بر اریکه قدرت باقی بماند. ... اکنون دنیا به چشم می‌بینید که انتخابات رژیم آخوندی و باندهای درونی آن، تنها یک فرصت برای بیرون ریختن خشم مقدس مردم ایران علیه تمامیت رژیم دجال و ضدبشری ولایت فقیه بوده است. انتخاب خلق قهرمان و در زنجیرمان یکی بیش نیست: آزادی و سرنگونی رژیم پلید آخوندی».</blockquote> | [[مسعود رجوی]] طی پیامی به جوانان گفت: <blockquote>«زمان برخاستن علیه ام‌الفساد که همانا رژیم ولایت فقیه، غاصب و دزد بزرگ حاکمیت مردم ایران فرا رسیده است. مدافعان رژیم ولایت فقیه، با هر رنگ و لعاب و با هر شعر و شعاری که باشند، خیانت‌پیشگانی که شرکا و دم و دنبالچه‌های همین رژیم نامشروع می‌باشند. دیکتاتوری ارتجاعی ولایت فقیه بدون پشتیبانی‌های همه جانبه استعماری نمیتوانست تا بحال بر اریکه قدرت باقی بماند. ... اکنون دنیا به چشم می‌بینید که انتخابات رژیم آخوندی و باندهای درونی آن، تنها یک فرصت برای بیرون ریختن خشم مقدس مردم ایران علیه تمامیت رژیم دجال و ضدبشری ولایت فقیه بوده است. انتخاب خلق قهرمان و در زنجیرمان یکی بیش نیست: آزادی و سرنگونی رژیم پلید آخوندی».</blockquote> | ||
==== موضع‌گیری | ==== موضع‌گیری های بین‌المللی در مورد تظاهرات ۱۳۸۸ ==== | ||
بان‌کی‌مون دبیر کل سازمان ملل متحد گفت: «خواست واقعی مردم ایران باید به طور کامل محترم شمرده شود». | روز ۲۵ خرداد بان‌کی‌مون دبیر کل سازمان ملل متحد گفت: «خواست واقعی مردم ایران باید به طور کامل محترم شمرده شود». | ||
جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا گفت: «آنها جمعیت معترض را سرکوب می‌کنند و در این تردیدی نیست. آن‌چه قبل و بعد از انتخابات خواهان آن هستیم یکی است. رژیم ایران باید تلاش برای کسب تسلیحات اتمی و حمایت از تروریسم را متوقف کند». | جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا گفت: «آنها جمعیت معترض را سرکوب می‌کنند و در این تردیدی نیست. آن‌چه قبل و بعد از انتخابات خواهان آن هستیم یکی است. رژیم ایران باید تلاش برای کسب تسلیحات اتمی و حمایت از تروریسم را متوقف کند». | ||
| خط ۱۶۹: | خط ۱۶۹: | ||
[[پرونده:تظاهرات ۸۸ 02.jpg|جایگزین=درگیری مردم با نیروهای حکومتی در تظاهرات ۸۸|بندانگشتی|درگیری مردم با نیروهای حکومتی در تظاهرات ۸۸]] | [[پرونده:تظاهرات ۸۸ 02.jpg|جایگزین=درگیری مردم با نیروهای حکومتی در تظاهرات ۸۸|بندانگشتی|درگیری مردم با نیروهای حکومتی در تظاهرات ۸۸]] | ||
=== ۲۹ خرداد === | === ۲۹ خرداد ۱۳۸۸ === | ||
در این روز علی خامنه‌ای در اولین سخنرانی خود در اولین نماز جمعه پس از انتخابات، از محمود احمدی‌نژاد دفاع کرده و بر آرای او صحه گذاشت و تقلب در انتخابات را رد کرد، معترضین را که در خیابان حضور داشتند، «آشوبگر» خواند. وی اعلام کرد که تسلیم زورآزمایی خیابانی نخواهد شد و مسوولیت هر اتفاقی در این زمینه بر عهده معترضین خواهد بود.<ref>[https://www.balatarin.com/topic/2010/6/18/1005289 ۲۹ خرداد سالگرد دستور کشتار مردم معترض توسط خامنه‌ای] </ref> ساعتی پس از پایان سخنرانی علی خامنه ای، سازمان عفو بین الملل در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که این سخنرانی «چراغ سبز رهبر ایران برای سرکوب» بوده است.<ref>[https://www.bbc.com/persian/iran/2009/06/090619_ba-ir88-amnesty-khamenei عفو بین‌الملل: اظهارات رهبر ایران، چراغ سبز سرکوب]</ref> | در این روز علی خامنه‌ای در اولین سخنرانی خود در اولین نماز جمعه پس از انتخابات، از محمود احمدی‌نژاد دفاع کرده و بر آرای او صحه گذاشت و تقلب در انتخابات را رد کرد، معترضین را که در خیابان حضور داشتند، «آشوبگر» خواند. وی اعلام کرد که تسلیم زورآزمایی خیابانی نخواهد شد و مسوولیت هر اتفاقی در این زمینه بر عهده معترضین خواهد بود.<ref>[https://www.balatarin.com/topic/2010/6/18/1005289 ۲۹ خرداد سالگرد دستور کشتار مردم معترض توسط خامنه‌ای] </ref> ساعتی پس از پایان سخنرانی علی خامنه ای، سازمان عفو بین الملل در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که این سخنرانی «چراغ سبز رهبر ایران برای سرکوب» بوده است.<ref>[https://www.bbc.com/persian/iran/2009/06/090619_ba-ir88-amnesty-khamenei عفو بین‌الملل: اظهارات رهبر ایران، چراغ سبز سرکوب]</ref> | ||
| خط ۱۸۲: | خط ۱۸۲: | ||
* میلاد یزدان‌پناه بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی جان باخت.[[پرونده:ندا آقاسلطان.jpg|جایگزین=لحظه جان باختن ندا آقاسلطان در تظاهرات ۳۰ خرداد|بندانگشتی|لحظه جان باختن ندا آقاسلطان در تظاهرات ۳۰ خرداد]] | * میلاد یزدان‌پناه بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی جان باخت.[[پرونده:ندا آقاسلطان.jpg|جایگزین=لحظه جان باختن ندا آقاسلطان در تظاهرات ۳۰ خرداد|بندانگشتی|لحظه جان باختن ندا آقاسلطان در تظاهرات ۳۰ خرداد]] | ||
* ایمان هاشمی در خیابان آزادی به دلیل اصابت گلوله به چشم جان باخت. | * ایمان هاشمی در خیابان آزادی به دلیل اصابت گلوله به چشم جان باخت. | ||
* اشکان سهرابی بر اثر اصابت سه گلوله به سینه‌اش | * اشکان سهرابی بر اثر اصابت سه گلوله به سینه‌اش درگذشت. | ||
* نادر ناصری که در خیابان خوش کشته شد و پیکرش در بابل دفن شده است. | * نادر ناصری که در خیابان خوش کشته شد و پیکرش در بابل دفن شده است. | ||
* مسعود هاشم‌زاده به ضرب گلوله جان باخت. | * مسعود هاشم‌زاده به ضرب گلوله جان باخت. | ||
| خط ۲۹۰: | خط ۲۹۰: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}} | |||