حسین بهزاد: تفاوت میان نسخه‌ها

تاقبل ورود بهزاد شیوه مینیاتور، شیوه رایج مغولی بود. حتی آداب و رسوم مغول‌ها هم در آن به چشم می‌خورد؛ شکل‌ها شبیه هم و یکنواخت بود. او این شیوه را عوض کرد و شکل‌های  کاملا ایرانی بر اســــاس مکتب اصفهان را وارد مینیاتور کرد و بسیاری از ریزه‌کاری‌های زائد مینیاتور را دور ریخت. در کارهای او حالات و روحیات اشخاص مشخص است. در کار قدما سایه وجود نداشت. او سایه را وارد مینیاتور کرد و در رنگ‌آمیزی هم ابتکار کرد. بهزاد اصولا دارای قوه ابتکار بود. در قدیم چون مینیاتور را اغلب برای کتاب‌ها می‌کشیدند، اندازه‌های آن‌ها هم کوچک بود، ولی بهزاد قطع مینیاتور را بزرگ کرد. هم‌چنین مینیاتور قدما پر از اشخاص گوناگون بود، او از عده اشخاص هم کاست. خلاصه در بین مینیاتورسازان ایرانی، بهزاد شخصیت نوآور و ممتازی است. پس از پایان دوره صفویه مینیاتور تکراری و کم‌مایه بود. این هنر ظریف ایرانی در دوره قاجار تحت تأثیر نقاشی‌های روسی و فرنگی از مسیر خود منحرف گردیده بود. سرانجام بهزاد توانست مینیاتور را به مسیر اصلی و حقیقی خود برگرداند. او در این راه رنج‌ها کشید و شاهکارهای بزرگ آفرید.

 

در مورد ویژگیهای کار حســــین بهزاد باید گفت که شــــیوه کار او بر اســــاس مکتب اصفهان بنا شــــده است. در این شــــیوه، اهمیت طراحی و محدودیت رنگی بارز است. توجه به حاالت و سکنات اشخاص، قالــــب نگارگری ایرانی و فیگورهایی ســــاخته شــــده توسط خود بهزاد میتوان دید. هدف حســــین بهــــزاد از ایــــن کار مــــداوم، ایجاد ســــبکی جدید در نگارگری ایران بود که نه تقلیدی از پیشینیان باشد و نه خارج از اصول اصلی نگارگری. وی با ابداعاتــــی در هنر نگارگری، ایــــن هنر اصیل و ارزشمند ایرانی و اسالمی را بهبود بخشید. باید اذعان داشت که شهرت و اعتبار وی بر اثر توصیف و تبلیغ بهدســــت نیامده و با زور بر قامت او پوشانیده نشده است. بلکه معرف او آثار اوست که با تمام سادگی، دارای مفاهیم عمیق و پر ارزش برای طبقات خاص و عام است. یک چهره مردمی در میان نویسندگان، شــــاعران و مجموعهداران، بهزاد شــــاید مهمترین نماینده مکتب سنتی نقاشی ایرانی در قرن 14 ه.ش بود. اگرچه خود ادعا داشت که یک سبک ملی ایرانی را در مقایســــه با هنــــر مدرن غرب پرورده اســــت. در تاریخ نگارگری جدید، حسین بهزاد بهعنوان یکی از پیشگامان برجسته )در برخورد با سنتهای ایرانی، اروپایــــی، چینــــی و راهجوییهایــــش در تلفیق این سنتها( شناخته شده است. بسیاری از سنتگرایان معاصر نیز به راه او رفتند.)13) پینوشتها: 1 -پاکبـــاز، روئیـــن، )1387 ،)نقاشـــی ایران، تهـــران، زرین و سیمین، ص 187 2 -همان، ص 191 3 - همان -Layla4, Diba ,1989, ,IV. Vol, Iranica, Behzad Hosayn Fasc .2 ,114p 5 - میربهاء، علی، )1350 ،)شـــرح احوال استاد حسین بهزاد، تهران، ص 117. 6 - همان، ص 126 -117 7 - بینـــام، )1354 ،)بهزاد صورتگـــری بزرگ، مجله تالش، سال دهم، شماره پنجاه و پنج، ص 49 8 -p, 114Diba 9 -p, 114Ibid 10 - دشـــتی، علی، )1344 ،)نظری درباره کارهای استاد حسین بهزاد، مجله وحید، سال دوم، شماره دوازده، ص 17 11 -همان، ص 18 12 - بینام، ص 49 13 - پاکبـــاز، روئیـــن، )1385 ،)دایرةالمعارف هنـــر، تهران، فرهنگ معاصر، 115 سایهپردازی، کاهش ریزهکاریها، انتخاب مضامین جدید و گاه موضوعهای معاصــــر، از موارد عدول او از سنت نگارگری پیشین محسوب میشوند. در این راه او ژرفانمایی و رعایت نسبی اصول کالبدشناسی را از هنر اروپایی و رنگپردازی تکفام را از نقاشی قدیم چینی به عاریت گرفت. رنگآمیــــزی او با مهارت و سادگی بینظیر انجام شده است. بدین منظور بهزاد ً از شدت و ضعف یک رنگ استفاده کرده، یعنی غالبا یک رنگ را در تابلو به کار برده است و با همین شیوه بهکار خود عمق و پهناوری داده است.)10) یکــــی دیگر از ابتکارات و ممیــــزات بهزاد، رهایی چهره انسانها از سیمای قالبی و یکنواخت مغولی بود. شیوه مینیاتور قبل از او همان شیوه رایج مغولی بود به طوری که حتی آداب و رســــوم مغولی در آنها به چشم میخورد؛ شکلها شــــبیه هم و یکنواخت بود. از همین روی در مینیاتورهای گذشــــته خطوط سیمای مغولی، لباس و سالح مغولی و حتی آداب مغولی دیده میشــــود. »بهزاد یکســــره این سنت را کنار گذاشــــت. در مینیاتورهای خــــود ابتکار بهخرج داده و همــــه جا قیافه ایرانی را نشــــان میدهد. ولی نه قیافههای قالبی و متحدالشکل که بر نقاشیهای قاجار دیــــده میشــــود.«)11 )نکات دیگــــر اینکه، در گذشــــته بیشــــتر نگارهها برای قطع کتابهای رایج کشــــیده میشــــدند اندازههای آنها هم کوچک بود، ولی بهزاد قطع مینیاتور را نیز بزرگ کرد. همچنین مینیاتور قدما پر از اشــــخاص گوناگون بود، او از عده اشخاص هم کاســــت. او توانست مینیاتور را که پس از دوران صفویه تکراری شــــده بــــود و در دوران قاجار تحت تأثیر نقاشیهای غربی و روسی قرار گرفته بود به مسیر اصلی خود برگرداند.)12 )خود او در این باره چنین میگوید: »شیوه نقاشی مینیاتور که بهصورت تقلید غلط و ناپســــندی درآمده بود رفتهرفته از بین میرفت، من کوشش داشتم سبکی به وجود آورم تا این هنر ملی فراموش نشود.« بســــیاری بر این باورند که هر چند حسین بهزاد معتقد به پیروی از ســــبک خاصی در نگارگری نبود ولــــی ابداعات و تغییرات ایجاد شــــده توســــط او به وجود آورنده ســــبک خاص وی بود که در عین حال تأثیرگذار بر آثار نگارگران همعصر خود بوده است.