سیاست حقوق‌‌ بشر کارتر: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[سیاست حقوق بشر کارتر]]

* [[سکولاریزم]]

'''سیاست حقوق بشر کارتر''' عبارتست از سیاست خارجی آمریکا در زمان ریاست جمهوری جیمی کارتر، سی و نهمین رئیس جمهور ایالات متحده، در قبال حکومت‌های دیکتاتوری که متحد آمریکا بودند. کارتر با ارائه دکترین خود و تحت فشار قرار دادن متحدان آمریکا، قصد داشت، با شعار رعایت حقوق بشر مانع از بروز انقلاب‌های اجتماعی در آن کشورها شود. این سیاست در اساس برای حفظ منافع آمریکا و  جلوگیری از رادیکالیزه شدن جریانات و تحولات اجتماعی در کشورهای تحت سلطه‌ی دیکتاتوری بود.  

یکی از کشورهایی که بیشترین تاثیر را از این سیاست پذیرفت ایران بود. دیکتاتوری پهلوی به عنوان یک دیکتاتوری وابسته اساسا  متکی به حمایت و پشتیبانی آمریکا بود. مردم ایران دارای یک سابقه‌ی طولانی از زمان [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه]] در جنگ با استبداد و به منظور رسیدن به دموکراسی  بودند. جنبش‌های اجتماعی متعددی از جمله قیام [[شیخ محمد خیابانی|خیابانی]]، [[نهضت جنگل]]، قیام [[محمدتقی‌ پسیان|پسیان]]، [[نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران|نهضت ملی شدن صنعت]] نفت و قیام پانزده خرداد تا آن زمان رخ داده بود. این جنبش‌ها همگی سرکوب شده بودند. بر اساس این سابقه طولانی و شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و  عکس‌العمل در برابر فشار و اختناق حاکم و هم چنین پیدایش سازمان‌های مسلح چریکی مانند [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] و [[سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران|سازمان چریک‌های فدایی خلق]] که سرنگونی تمامیت دیکتاتوری را نشانه‌گرفته بودند، جامعه ایران آماده‌ی یک انقلاب اجتماعی عظیم یود. دستگاه حاکم پهلوی با تکیه بر اختناق پلیسی خود که اساسا بر [[ساواک]] استوار بود و همچنین قدرت نظامی ارتش، کنترل خود را بر تمامی ارکان اجتماعی حفظ می‌کرد.  

این سیاست تاثیر شتاب‌دهنده‌ای بر تحولات سیاسی و اجتماعی ایران داشت. [[محمدرضا پهلوی|محمدرضا شاه]] جهت وزش باد را تشخیص داد و خود را برای حداقل انطباق با سیاست حقوق بشر کارتر و بزک کردن چهره‌ی بین‌المللی رژیمش آماده می‌کرد. در بهمن ۱۳٥٥، شاه دستور توقف اعدام و شکنجه را صادر کرد. در اواخر بهار سال ۱۳۵۶ اولین گروه از کارشناسان صلیب سرخ برای بازدید از زندان‌های سیاسی وارد تهران شدند. طلسم اختناق ترک برداشته بود.  

در آبان ۱۳۵۶ [[محمدرضا پهلوی|شاه]] به آمریکا رفت. او نیازمند جلب حمایت کارتر و تثبیت موقعیت خود در رابطه با سیاست جدید دولت آمریکا و ادامه روند تحولات کشور بود. پس از بازگشت از آمریکا، شاه اعلام کرد که تصمیم گرفته به مردم ایران آزادی بدهد.<ref name=":0">کتاب انقلاب طلوع یا غروب - نوشته مهدی خدایی صفت</ref>

 

در بهار و تابستان ۱۳۵۶ حرکت‌های اعتراضی علیه دیکتاتوری سلطنتی گسترش پیدا کرد. [[روح‌الله خمینی|خمینی]] نیز فرصت را غنیمت شمرد و پس از بازگشت شاه از آمریکا و اطمینان از وفاداری شاه به سیاست حقوق بشر کارتر در نامه‌ای به آخوندها گفت که از فرصت پیش آمده حداکثر استفاده را بکنند.<ref name=":0" />

 

در ادامه روند تحولات در ایران به شکلی پیش رفت که کنترل اوضاع از دست حکومت شاه خارج شد و اعتراضات علیه شاه هر روز گسترده‌تر می‌شد. در نهایت با قیام میلیونی و سراسری مردم ایران و تسخیر پادگان‌ها و آزاد کردن مقرهای نظامی و انتظامی توسط مردم، حکومت پهلوی از هم پاشید و سرنگون شد.