سیمین بهبهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سیمین بهبهانی''' ، با نام اصلی سیمین خلیلی (زاده‌ی۲۸ تیرماه ۱۳۰۶، تهران ــ درگذشته‌ی ۲۸ مردادماه ۱۳۹۳، تهران)، نویسنده و غزل‌سرای معاصر ایران و از اعضای کانون نویسندگان بود، پدر سیمین بهبهانی عباس خلیلی، نویسنده و مترجم و روزنامه‌نگار معروف دوره [[رضاشاه پهلوی|رضاشاه]] و اوایل دوره [[محمدرضا پهلوی|محمدرضا شاه]] و مادرش فخر عظمی ارغون، بانویی اهل فرهنگ و قلم بود. سیمین بهبهانی از برجسته‌ترین چهره‌های ادبیات ایران است. او دارای مدرک لیسانس رشته‌ی حقوق در دانشگاه ایران بود. از سیمین بهبهانی آثار زیادی به‌جا مانده است که برخی از این آثار عبارتند از: سه‌تار شکسته، جای پا، رستاخیز، دشت ارژنگ. سیمین بهبهانی از مؤثرترین و مبتکرترین شاعران عرصه‌ی غزل معاصر است. او به‌خاطر سرودن غزل فارسی در وزن‌های بی‌سابقه، به '' نیمای غزل'' معروف است. سیمین بهبهانی در طول زندگی‌اش بیش از ۶۰۰ غزل سرود که در ۲۰ کتاب منتشر شده‌اند. شعرهای سیمین بهبهانی موضوعاتی هم‌چون عشق به وطن، انقلاب، فقر، آزادی و زنان را در بر می‌گیرند. او شعر معروف  ''دوباره می‌سازمت وطن'' را در سال ۱۳۵۹ سرود. سیمین بهبهانی در جریان [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی]] اشعار زیادی نوشت که به سرودهای دانشجویان معترض دانشگاه‌های کشور در سال ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ تبدیل شد. سیمین بهبهانی پس از انقلاب نیز همواره از طرف مأموران امنیتی تحت فشار و سانسور قرار داشت. وی شعر شور‌انگیز «آتش در زندان» را در پاییز سال ۱۳۶۷ برای زندانیان سیاسی قتل عام شده در جریان [[قتل عام ۶۷]] سرود. او در سال ۱۳۸۴ در تجمع به مناسبت روز جهانی زن در پارک دانشجوی تهران مورد ضرب و شتم نیروهای امنیتی قرار گرفت.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/276351.html زنان و جامعه: شعر سیمین بهبهانی در باره ضرب و شتم در تجمع جهانی زن]</ref> هنگامی که در ۱۷ اسفند ۱۳۸۸ قصد داشت برای سخنرانی درباره فمینیسم در روز جهانی زن به پاریس برود، مأموران امنیتی گذرنامه‌ی وی را توقیف و به او اعلام کردند که ممنوع الخروج است. سیمین بهبهانی سرانجام روز سه شنبه، ۲۸ مرداد ۱۳۹۳، در سن ۸۷ سالگی درگذشت. پیکر او با حضور مردم و ادیبان و هنرمندان از مقابل تالار وحدت تشییع شد و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

مادر او فخرعظما ارغون دختر مرتضی قلی ارغون بود. فخر عظمی ارغون، فارسی و عربی و فقه و اصول را در مکتب‌خانه خصوصی خواند و با متون نظم و نثر آشنایی کامل داشت. او زبان فرانسه را نیز زیر نظر یک مربی سوئیسی آموخت. مادرسیمین هم‌چنین از زنان پیشرو زمان خود بود؛ و در انجمن نسوان وطن‌خواه عضویت داشت. او مدتی سردبیر روزنامه آینده ایران و هم‌چنین عضو کانون بانوان و حزب دموکرات بود و به‌عنوان معلم زبان فرانسه در آموزش و پرورش خدمت می‌کرد.<ref name=":0">[http://persian-man.ir/senior/poets/%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C/ زندگینامه سیمین بهبهانی - سایت مردان پارس]</ref>  

سیمین بهبهانی ۲۴ ساله بود که به‌عنوان دبیر فیزیک، شیمی و ادبیات مشغول به تدریس شد. او در سال ۱۳۳۰ توانست اولین کتاب داستان و شعر خود به‌نام  ''سه تار شکسته'' را منتشر کند که به‌خاطر شعرهایی درباره صلح، موفق به گرفتن جایزه شعر صلح از نیما یوشیج شد.<ref name=":3" />  

سیمین بهبهانی مدتی در دبیرستان‌های تهران به تدریس مشغول شد؛ و در اواخر دهه ۱۳۳۰، به دانشکده حقوق راه یافت. او  در سال ۱۳۴۱، با مدرک لیسانس از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. در همین ایام چهارمین دفتر شعرش با عنوان ” مرمر” منتشر گردید.<ref name=":1" />

بهبهانی درسال ۱۳۴۸ به عضویت شورای شعر و موسیقی درآمد. سیمین بهبهانی، هوشنگ ابتهاج، نادر نادرپور، یدالله رؤیایی، بیژن جلالی و [[فریدون مشیری]]، شورای شعر و موسیقی را اداره می‌کردند. سیمین در سال ۱۳۵۷ عضویت در کانون نویسندگان ایران را پذیرفت.<ref name=":0" />  

پس از [[انقلاب ضد سلطنتی|انقلاب ضدسلطنتی]] در سال ۱۳۵۷، با انقلاب فرهنگی از مقام استادی دانشگاه بازنشسته و کنار گذاشته شد. سیمین بهبهانی پس از انقلاب ضدسلطنتی از سال ۱۳۶۰، دست به انتشار مجموعه کتاب‌های شعر و داستان خود زد و تا سال ۱۳۹۱ توانست ۱۵ جلد به چاپ برساند. وی در طول عمرش ۲۰ کتاب منتشر کرد.   

سیمین بهبهانی تعداد زیادی جوایز و تقدیرنامه‌های ملی و بین‌المللی برای سروده‌هایش و البته تلاش‌هایش برای ارتقای حقوق بشر دریافت کرده است. او کاندیدای دریافت جایزه نوبل. ادبی در سال ۱۳۷۸ و ۱۳۸۱ شد.

سیمین بهبهانی هم‌چنین در هفتم شهریور سال ۱۳۹۲ (۲۹ اوت ۲۰۱۳) جایزه یانوش پانونیوش، از سوی انجمن قلم مجارستان، در شهر پچ کشور مجارستان با حضور سیمین بهبهانی به وی اهدا شد. این جایزه شامل تندیس و ۵۰ هزار پوند بود.<ref name=":5">[https://shomaha.ir/book-and-literature/%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C/ بیوگرافی سیمین بهبهانی - سایت شماها]</ref>  

سوم دی ماه ۱۳۸۷ در مراسم اهدا جایزه شعر زنان ایران به نام  ''خورشید''، لوح تقدیر یک عمر فعالیت ادبی به سیمین بهبهانی تعلق گرفت. سپیده جدیری در هنگام اهدای این جایزه به سیمین بهبهانی گفت: خانم بهبهانی نیازی به این جوایز ندارند این جوایز ما هستند که از خانم بهبهانی اعتبار می گیرند.  

=== ترجمه‌ی اشعار سیمین بهبهانی به زبان‌های خارجی ===

اشعار و غزلیات سیمین بهبهانی تاکنون به زبان‌های مختلف ترجمه و منتشر شده است از جمله:

یکی از محبوب‌ترین اشعار سیمین بهبهانی در اسفند ۱۳۶۰، نوشته شد. این شعر ''دوباره می سازمت وطن'' نام دارد که به شکل سرود و ترانه نیز بارها اجرا شده و بر سر زبان‌ها افتاد. این شعر به «بانوی قصه فارسی، سیمین دانشور» تقدیم شده است و همچنین نام مجموعه اشعاری است که سارا خلیلی از آثار بهبهانی به انگلیسی ترجمه کرده است و به نام «دوباره می سازمت وطن» منتشر شده است.

سیمین بهبهانی از سن نوجوانی و در تمام طول زندگی، عضو تعداد زیادی از انجمن‌ها و مجامع شعری بود و از جایگاهش برای تقویت و ارتقای حقوق انسانی و آزادی بیان استفاده نمود. سیمین با چهره‌هایی چون نادر نادرپور، فریدون مشیری، سیمین دانشور، مهدی اخوان ثالت و حمید مصدق دوستی ادبی داشت. رابطه او با  فروغ فرخزاد، نیز به همین شکل بود.  سیمین بهبهانی در بسیاری از دانشگاه‌ها، سمینارها و کنفرانس‌ها در سراسر جهان سخنرانی داشت؛ و اشعارش را بازخوانی کرده است. به مناسبت قدردانی از او و شعرش، نشست‌های بین‌المللی در سال ۱۳۸۵، در دانشگاه تورنتو، دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و مجمع آسیایی نیویورک برگزار شد. هم‌چنین مستندی به نام «سیمین: نیمای غزل» با کارگردانی آرش سنجابی در مورد او ساخته شده است. <ref name=":4" />

سیمین بهبهانی شعر شور انگیز «آتش در زندان» را در پاییز سال ۱۳۶۷ برای زندانیان سیاسی قتل عام شده در زندانهای ایران سرود.

در جنبش‌های مدنی، سیمین بهبهانی سال‌ها تکیه‌گاه زنان فعال بود. او بدون ترس همه جا می‌رفت و از حقوق زنان دفاع می‌کرد.  هنگامی که زنان در پارک دانشجو تجمع کرده بودند، سیمین هم حضور داشت. در همان زمان که سن و سالی از او می گذشت، پا به پای دختران و پسران جوان آمده بود تا اعتراض خود را به وضعیت زنان اعلام کند. مأموران به زنان حمله کردند، و یکی از مأموران سیمین را نیز مورد حمله قرار داده بود. دلیلش آن بود که او همیشه جلوی صف حرکت می‌کرد. جمعیت از آن مأمور شکایت کردند، اما به رغم اینکه عکس و مشخصات مأمور مربوطه داده شده بود، موضوع بی نتیجه ماند و پرونده بسته شد.<ref>[https://iranwire.com/fa/features/1219 نسرین ستوده، وقتی وکیل سیمین بودم - سایت ایران وایر]</ref>  

سیمین بهبهانی چهارده مرداد ماه سال ۱۳۸۷، کانون مدافعان حقوق بشر در اعتراض به تصویب لایحه حمایت از خانواده، نشست مطبوعاتی برگزار کرد. یکی از سخنرانان آن روز سیمین بهبهانی بود.

١٠ شهریورماه سال ۱۳۸۷، نزدیک به صد نفر از فعالان جنبش زنان از تهران و برخی از شهرستان‌ها در اعتراض به تصویب لایحه حمایت از خانواده به مجلس رفتند و با نمایندگان مجلس دیدار کردند. نخستین سخنران در مجلس، سیمین بهبهانی بود که به اعضاء مجلس گفت:  <blockquote>«آقا جان من به شما رای ندادم، چون اصلاً مجلس شما را قبول ندارم اما به‌عنوان یک شهروند زن، حقوقی دارم و لایحه‌ای که در مجلس شما به تصویب رسیده این حقوق را تضییع کرده و …»</blockquote>ساعت ۴ بعد ازظهر همان روز، یعنی ۱۰ شهریور سال ۱۳۸۷، لایحه خانواده به طور موقت از دستور کار خارج و به کمیسیون قضایی مجلس برگردانده شد.  

سیمین بهبهانی، تأثیرگذارترین بانوی شعر ایران است. او نخستین زنی است که تابوهای موجود در عرف جامعه‌ی ادبی را شکست و به‌عنوان یک زن، احساساتش را فریاد می‌کند و آن را آزادانه با مخاطبانش به اشتراک می‌گذارد. زندگی برای سیمین در ادبیات و شعر خلاصه شده بود و ادبیات برای سیمین در دو چیز معنا پیدا می‌کرد؛ نخست عشق و دیگر وطن. سیمین بهبهانی نخستین زنی است که عشقش را بدون هیچ ایهام و ابهامی فریاد می‌کند و ندای عاشقی یک زن را در گوش جهانیان فریاد می‌زند. دیگر مفهومی که در زندگی او بسیار برایش مهم بود و بیش از هر چیز در آن اندیشه می‌کرد، وطن و مفهوم سرزمین مادریش بود. سیمین بهبهانی در تمامی اتفاقات و رویدادهای اجتماعی و سیاسی ایران حاضر بود و هیچ‌گاه خود را از صحنه‌ی اجتماع ایران حذف نکرد. سیمین بهبهانی برای زلزله‌رده‌ها، فقر، مشکلات کودکان و… شعر سروده است و هر یک از شعرهایش نیز به واسطه‌ی نفوذی که در جامعه‌ی ایران داشته است، بسیار شنیده می‌شد و تأثیرگذار بود.  

سیمین بهبهانی در جوانی با انتشار غزل‌های عاشقانه‌اش معروف شد و سپس به منزله‌ی فعالیت‌هایی که در زمینه‌ی موسیقی داشت، دنیای جدیدی را تجربه کرد و اشعارش توسط خوانندگان معروف برسر زبان‌ها افتاد. هنرمندان بسیاری از جمله شجریان، الهه، گلپایگانی، داریوش، ایرج، عارف، سپیده، کورس سرهنگ‌زاده، رامش، عهدیه، سیما بینا، پوران، دلکش، مرضیه و…  اشعار سیمین را خواندند و این امر موجبات شهرت او را بیش از پیش فراهم کرد. مهم ترین تخصص شاعرانه‌ی سیمین بهبهانی که باعث حیرت همگان گردیده و از سویی دیگر تحسین منتقدین را نسبت به اشعار او در پی داشته است، کشف و به‌کارگیری یا ابداع اوزان تازه و همچنین سرودن اشعار در مصراع‌های طولانی بوده است. این امر در حالی اتفاق افتاده است که وی هیچ‌گاه از وزن خارج نشده و به‌عبارتی با استفاده از قالب‌های کهن، مضامین مدرن را در شکلی نو عرضه می‌کرده است. سیمین چندان در این کار و خلاقیت‌های نوآورانه در عرصه‌ی غزل چیره‌دست گردیده بود که به او لقب ''نیمای‌غزل'' دادند. در سال ۱۳۸۲ مؤسسه‌ی انتشاراتی نگاه، مجموعه اشعار سیمین بهبهانی تا آن زمان را در یک مجلد نفیس در ۱۲۰۰ صفحه به چاپ رساند که بسیار مورد استقبال قرار گرفت؛ و به چاپ‌های متعدد رسیده است.<ref>[https://mohamadrezateimouri.com/simin-behbahani/ سیمین بهبهانی و هرآنچه که باید از زندگی و آثارش بدانید]</ref>  

سیمین بهبهانی از مؤثرترین و مبتکرترین شاعران عرصه‌ی غزل معاصر است. او شاعری را از آغاز جوانی با سرودن غزل‌ها و چهارپاره‌هایی کلاسیک و رمانتیک آغاز کرد که غالباً دارای مضامین عاشقانه و عواطف زنانه و احساسات انسان دوستانه بودند. رفته رفته از دهه ۱۳۳۰ به بعد تحت تأثیر اشعار نو‌پردازان، رگه‌هایی از زبان و تخیل تازه‌ی رمانتیک در غزل‌های او پدیدار شد که مجموعه  ''مرمر'' نشانگر این تحول بود. بعدها مجموعه‌ی غزل رستاخیز، تلاش موفق او را در تلفیق روح تغزلی با نگرش و محتوای اجتماعی به نمایش گذاشت. سیمین بهبهانی به قصد دمیدن روح تازه در پیکره غزل، بعدها علاوه بر نوگردانی زبان و تخیل، از حوزه‌ی اوزان رایج غزل فارسی گامی فراتر نهاده و وزن‌های غیر رایج یا ابتکاری به کار گرفت که در سال‌های پس از انقلاب ضدسلطنتی نیز در آثار او تداوم داشت و کوشید تا با بهره‌گیری از فضا سازی‌های روایی، توالی منطقی ابیات، بافت موسیقایی نو و رگه‌های بینش فلسفی و اساطیری غزل را از روح سنتی تهی کند و به آن روحی تازه و متناسب با زمان بخشد.<ref name=":0" />  

اشعار سیمین بهبهانی در حوزه‌ی غزل، درست هم‌سنخ کار نیما یوشیج در عرصه‌ی شعر پارسی است. نیما یوشیج با ایجاد اوزان جدید در شعر یعنی کوتاه و بلند کردن ابیات شعر کهن و ایجاد مضامین اجتماعی در آن، شعر کهن را تغییر داد و سبک جدیدی ایجاد کرد و سیمین بهبهانی با تغییر اوزان شعری دست به تغییر زد. وی  بیش از ۴۱ وزن جدید و کم‌سابقه  به اوزان شعر فارسی اضافه کرد.<ref name=":1" />

روزنامه الشرق‌الاوسط چاپ لندن، در گزارشی به مناسبت درگذشت سیمین بهبهانی، نوشته است:<blockquote>«معمولاً شاعران بهترین آثار ادبی خود را در فاصله ۱۷ تا ۳۰ سالگی ارائه می‌دهند، به عبارت دیگر شعر خوب ثمره‌ی درخت جوانی شاعر است. اما الهامات شعری می‌تواند بر هر کسی و در هر سنی وارد شود. به همین دلیل عجیب نیست وقتی می‌بینیم شاعری چون سیمین بهبهانی در ۵۰ سالگی درخت شعرش میوه می‌دهد و شعر خود را در مسیر جدیدی وارد می‌کند و لباسی جدید بر تن غزل فارسی می‌کند… سیمین بهبهانی که در سن ۸۷ سالگی در تهران درگذشت، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاعران ایرانی معاصر در طول هشت دهه زندگی با بازسازی ساختار شعری فارسی و نوآوری در غزل تحسین جهانیان را برانگیخت. او کاندیدای جایزه نوبل ادبیات بود که بسیاری از دانشگاه‌ها و انجمن‌های ادبی جهان با برپایی بزرگداشت‌هایی از او تقدیر می‌کردند. نام او در زادگاهش ایران که یکی از معدود کشورهایی در سطح جهانی است که از پایه شعری گسترده‌ای برخوردار است، بر سر زبان‌ها افتاد. دهه پنجاه قرن گذشته شاهد غلبه شعر نو فارسی بر شعر کلاسیک بود که با انواع مختلف از حدود ۱۱ قرن پیش رواج داشت. تأثیر نیما یوشیج به‌عنوان مبدع این سبک بر شاعران ایرانی پس از مرگ او آغاز شد. در این میان شاعران کمی بودند که اسلوب غزل را به عنوان وسیله‌ای برای بیان آفرینش‌های ادبی خود انتخاب می‌کردند. حتی شاعرانی مثل هوشنگ ابتهاج که غزل آن‌ها از جمله کلاسیک‌های شعر معاصر فارسی شناخته می‌شد، به جنبش شعر نو پیوستند. گرچه شاعران خوب بسیاری هم از جمله امیری فیروزکوهی، رهی معیری و مهدی حمیدی در غزل حضور داشتند، اما نتوانستد در آثار ادبی‌شان به دغدغه‌های انسان معاصر بپردازند. سیمین بهبهانی که در ابتدای امر و پس از آن غزل را انتخاب کرد،  به یکی از تک‌تازان غزل در بین هم‌عصرانش بدل شد، سعی کرد در واکنش به توجه شاعران به شعر نو و غفلت از غزل ارزشمند فارسی، راهی میانه را در غزل در پیش بگیرد و در مرز سبک نیما و غزل سنتی فارسی حرکت کند. سیمین از این پس مسائل اجتماعی را در غزل‌هایش وارد می‌کند، به طوری که بخش بزرگی از شعرهای او به فقیران و طبقه ضعیف جامعه اختصاص یافت؛ به همین دلیل هم شعرهای عاشقانه سیمین با درون‌مایه اجتماعی‌شان حالتی تناقض‌گونه پیدا کردند.</blockquote><blockquote>عاشقانه‌های دهه پنجاه و واقعیت‌های اجتماعی دهه شصت در شعر سیمین، توجه و رویکرد او نسبت به جنبش فمینیسم در دهه هفتاد را به دنبال داشت. فمینیسم و توجه به زن به یکی از موضوعات همیشگی شعرهای او تبدیل شد، به طوری‌که او نه تنها برای تحقق مساوات قانونی زنان بلکه برای توجه بیشتر و مساوات فرهنگی و تعابیر ادبی پیش رفت. در دوره انقلاب ایران هم سیمین در گروه طرفداران انقلاب جدید درآمد و مدتی توانایی‌های شعری خود را در خدمت وطن به کار گرفت و تعدادی شعر انقلابی نوشت که به سرودهای دانشجویان معترض دانشگاه‌های کشور در سال ۱۹۷۸ و ۱۹۷۹ تبدیل شد. غزل‌های سیمین پس از انقلاب در موضوعاتی چون ناامیدی، عشق و صلح ادامه یافت.»<ref>[http://www.persianpersia.com/artandculture/adetails.php?articleid=22546&parentid=1&catid=10 سیمین بهبهانی از نگاه روزنامه شرق‌الاوسط لندن - سایت پرشین پرشیا]</ref></blockquote>

سیمین بهبهانی شعر شور انگیز «آتش در زندان» را در پاییز سال ۱۳۶۷ برای زندانیان سیاسی قتل عام شده در جریان [[قتل عام ۶۷]] سرود: