۷٬۳۴۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{Infobox officeholder | name = صادق قطب‌زاده | image = پرونده:صادق قطب زاده.jpg | caption = | office1 = وز...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| image = پرونده:صادق قطب زاده.jpg | | image = پرونده:صادق قطب زاده.jpg | ||
| caption = | | caption = | ||
| office1 = وزیر امور خارجه ایران | | office1 = وزیر امور خارجه سابق ایران | ||
| term_start1 = ۸ آذر ۱۳۵۸ | | term_start1 = ۸ آذر ۱۳۵۸ | ||
| term_end1 = ۱۹ شهریور ۱۳۵۹ | | term_end1 = ۱۹ شهریور ۱۳۵۹ | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| resting_place = ابن بابویه-آرامگاه خانوادگی | | resting_place = ابن بابویه-آرامگاه خانوادگی | ||
}} | }} | ||
صادق قطب‌زاده (متولد ۴ اسفند ۱۳۱۴ - اعدام ۲۴ شهریور ۱۳۶۱) از مخالفان حکومت پهلوی بود که در ماه‌های آخر حکومت محمدرضا شاه فعالیت‌های زیادی برای به دست آوردن موافقت آمریکا و غرب با روی کار آمدن [[روح‌الله خمینی|خمینی]] انجام داد. او در آن ایام عملاً | صادق قطب‌زاده (متولد ۴ اسفند ۱۳۱۴ - اعدام ۲۴ شهریور ۱۳۶۱) از مخالفان حکومت پهلوی بود که در ماه‌های آخر حکومت محمدرضا شاه فعالیت‌های زیادی برای به دست آوردن موافقت آمریکا و غرب با روی کار آمدن [[روح‌الله خمینی|خمینی]] انجام داد. او در آن ایام عملاً مشاور حقوقی و سیاسی خمینی را به عهده گرفته بود. به ویژه پس از کنفرانس گوادلوپ هنگامی که دولت آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان در مورد برسرکار آمدن خمینی به توافق رسیدند، صادق قطب‌زاده هماهنگی بسیاری از امور را به عهده گرفت.<ref>[https://www.bbc.com/persian/blogs/2014/02/140202_l44_nazeran_guadalupe_iran_monarchy.shtml گوادلوپ تیرخلاص نظام پادشاهی]</ref> | ||
صادق قطب‌زاده پیش از آن در سال ۱۳۳۷ برای ادامه تحصیل به آمریکا رفته بود. او در آنجا به عضویت کنفدراسیون دانشجویان ایرانی درآمد. وی پس از نواختن یک سیلی بر صورت اردشیر زاهدی در یک جشن، از آمریکا اخراج شد و به کانادا و سپس به فرانسه رفت. وی در این دوران با ابوالحسن بنی صدر و حسن حبیبی آشنا شد. صادق قطب‌زاده پس از آن به الجزایر، مصر، سوریه و سپس به عراق رفت و با خمینی دیدار کرد. او همچنین روابطی با امام موسی صدر و در عین حال با معمر قذافی که در جبهه‌ی مخالف امام موسی صدر بودند، برقرار کرد. با اوج‌گیری انقلاب ضدسلطنتی، صادق قطب‌زاده ارتباطات نزدیکی با خمینی ایجاد کرد و خود را مقلد او معرفی نمود. قرارگرفتن خمینی در کانون توجهات در فرانسه نتیجه‌ی فعالیت‌های صادق قطب‌زاده بود.<ref>[https://www.facebook.com/1089759551043806/posts/1391270894226002/ پشت پرده‌های انقلاب]</ref> | صادق قطب‌زاده پیش از آن در سال ۱۳۳۷ برای ادامه تحصیل به آمریکا رفته بود. او در آنجا به عضویت کنفدراسیون دانشجویان ایرانی درآمد. وی پس از نواختن یک سیلی بر صورت اردشیر زاهدی در یک جشن، از آمریکا اخراج شد و به کانادا و سپس به فرانسه رفت. وی در این دوران با ابوالحسن بنی صدر و حسن حبیبی آشنا شد. صادق قطب‌زاده پس از آن به الجزایر، مصر، سوریه و سپس به عراق رفت و با خمینی دیدار کرد. او همچنین روابطی با امام موسی صدر و در عین حال با معمر قذافی که در جبهه‌ی مخالف امام موسی صدر بودند، برقرار کرد. با اوج‌گیری انقلاب ضدسلطنتی، صادق قطب‌زاده ارتباطات نزدیکی با خمینی ایجاد کرد و خود را مقلد او معرفی نمود. قرارگرفتن خمینی در کانون توجهات در فرانسه نتیجه‌ی فعالیت‌های صادق قطب‌زاده بود.<ref>[https://www.facebook.com/1089759551043806/posts/1391270894226002/ پشت پرده‌های انقلاب]</ref> | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
او بعد از سال‌ها زندگی در خارج از ایران به همراه [[روح‌الله خمینی]] به ایران بازگشت و به فرمان خمینی و تأیید دولت موقت، به سرپرستی رادیو و تلویویزیون ایران منصوب شد. صادق قطب‌زاده در اوج بحران گروگانگیری سفارت آمریکا در تهران، به عنوان وزیر خارجه انتخاب شد. | او بعد از سال‌ها زندگی در خارج از ایران به همراه [[روح‌الله خمینی]] به ایران بازگشت و به فرمان خمینی و تأیید دولت موقت، به سرپرستی رادیو و تلویویزیون ایران منصوب شد. صادق قطب‌زاده در اوج بحران گروگانگیری سفارت آمریکا در تهران، به عنوان وزیر خارجه انتخاب شد. | ||
صادق قطب‌زاده در میان اطرافیان خمینی مخالفانی نیز داشت. وی در فروردین ۱۳۶۱ به اتهام طراحی کودتا علیه جمهوری اسلامی دستگیر شد. صادق قطب‌زاده پس از دستگیری، در تلویزیونی که چندی پیش خود سرپرست آن بود اعتراف | صادق قطب‌زاده در میان اطرافیان خمینی مخالفانی نیز داشت. وی در فروردین ۱۳۶۱ به اتهام طراحی کودتا علیه جمهوری اسلامی دستگیر شد. صادق قطب‌زاده پس از دستگیری، در تلویزیونی که چندی پیش خود سرپرست آن بود اعتراف کرد که به همراه عده‌ای دیگر از جمله آیت الله شریعتمداری قصد کودتا داشته و حاضر است عواقب عملکرد خود را بپذیرد، هر چند به اغلب احتمال او به عنوان یک تکنوکرات نمی‌توانست در طراحی چنین عملیات پیچیده‌ی نظامی دخیل باشد، در حالی که رادیکال‌ترین و سازمان‌یافته‌ترین سازمان‌های مخالف در آن زمان از انجام آن ناتوان بودند. تاریخ‌نویسان اعتراف او را نتیجه‌ی شکنجه‌های بسیار و قول‌هایی می‌دانند که با وعده‌ی زنده ماندن به وی داده شده بود. او در همان سال اعدام شد.<ref>[https://news.gooya.com/2019/09/post-29854.php صادق قطب زاده؛ از ریاست صدا و سیما تا اعتراف در صدا و سیما]</ref> | ||
== دوران جوانی صادق قطب‌زاده == | == دوران جوانی صادق قطب‌زاده == | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
در فروردین ۱۳۶۱ صادق قطب‌زاده به جرم تلاش برای کودتا و براندازی نظام جمهوری اسلامی و ترور روح‌الله خمینی دستگیر شد. دادستان اعلام کرد کودتاگران با دفن مقدار زیادی مواد منفجره در اطراف منزل خمینی در جماران، قصد توطئه به جان ایشان را داشته‌اند. این موضوع توسط نورالدین کیانوری دبیر کل [[حزب توده ایران]] به خامنه‌ای و رفسنجانی اطلاع داده شده بود. کیانوری در این رابطه می‌گوید: <blockquote>«ما از قصد توطئه‌ی قطب زاده آگاه شدیم؛ لذا دو نفر از افسران حزب (سرهنگ عطاریان و سرهنگ کبیری)<ref>این دو بعداً به جرم ارتباط با حزب توده و کودتا برای براندازی جمهوری اسلامی اعدام شدند.</ref> را در ستاد کودتا نفوذ دادیم. ما اخبار را به صورت منظم به خامنه‌ای و رفسنجانی می‌رساندیم. تا درست در حالی که تنها چند ساعت به شروع کودتا مانده بود، قطب زاده را دستگیر کردیم.»</blockquote> | در فروردین ۱۳۶۱ صادق قطب‌زاده به جرم تلاش برای کودتا و براندازی نظام جمهوری اسلامی و ترور روح‌الله خمینی دستگیر شد. دادستان اعلام کرد کودتاگران با دفن مقدار زیادی مواد منفجره در اطراف منزل خمینی در جماران، قصد توطئه به جان ایشان را داشته‌اند. این موضوع توسط نورالدین کیانوری دبیر کل [[حزب توده ایران]] به خامنه‌ای و رفسنجانی اطلاع داده شده بود. کیانوری در این رابطه می‌گوید: <blockquote>«ما از قصد توطئه‌ی قطب زاده آگاه شدیم؛ لذا دو نفر از افسران حزب (سرهنگ عطاریان و سرهنگ کبیری)<ref>این دو بعداً به جرم ارتباط با حزب توده و کودتا برای براندازی جمهوری اسلامی اعدام شدند.</ref> را در ستاد کودتا نفوذ دادیم. ما اخبار را به صورت منظم به خامنه‌ای و رفسنجانی می‌رساندیم. تا درست در حالی که تنها چند ساعت به شروع کودتا مانده بود، قطب زاده را دستگیر کردیم.»</blockquote> | ||
[[پرونده:اعترافات قطب زاده در تلویزیون.jpg|جایگزین=اعترافات قطب زاده در تلویزیون|بندانگشتی|اعترافات قطب زاده در تلویزیون]] | [[پرونده:اعترافات قطب زاده در تلویزیون.jpg|جایگزین=اعترافات قطب زاده در تلویزیون|بندانگشتی|اعترافات قطب زاده در تلویزیون]] | ||
مدتی بعد از دستگیری صادق قطب‌زاده، فیلم اعترافات او در صدا و سیمای جمهوری اسلامی، یعنی سازمانی که خودش رئیس آن بود پخش شد. صادق قطب‌زاده در دادگاه اعترافاتش گفت: | مدتی بعد از دستگیری صادق قطب‌زاده، فیلم اعترافات او در صدا و سیمای جمهوری اسلامی، یعنی سازمانی که خودش رئیس آن بود پخش شد. | ||
البته بسیاری معتقدند که این اعترافات واقعی نبودند. صادق قطب‌زاده فردی سیاسی‌کار و در منش لیبرال بود که نمی‌توانست هرگز در طراحی عملیات نظامی، آن‌هم بمب‌گذاری در خانه‌ی خمینی و سپس تسخیر مراکز نظامی و حساس دست داشته باشد. اگر چنین عملیاتی در سال ۱۳۶۱ ممکن بود، پیش از آن گروه‌های مسلحی و مخالف خمینی که ده‌ها هزار نیروی متشکل و مسلح داشتند، دست به این کار می‌زدند. | |||
به این ترتیب نتیجه گیری منطقی از ماجرای صادق قطب‌زاده این است که او و اطرافیانش به مرور زمان تبدیل به مخالفان خمینی و به ویژه حامیانش در میان آخوندها تبدیل شده بودند. گفته می‌شود به همین دلیل آن‌ها تصمیم به حذف وی گرفتند و بس از شکنجه و تهدید بسیار با وعده‌ی آزادی از طرف احمد خمینی، او را وادار به اعترافات دروغین نمودند. وعده‌یی که به آن عمل نشد و صادق قطب‌زاده به رغم پذیرفتن آن با مرگ روبرو شد. | |||
صادق قطب‌زاده در دادگاه اعترافاتش گفت: | |||
«از حدود یک سال و نیم قبل، آقای کامبیزی که به منزل من رفت و آمد می‌کرد مطالب خیلی کلی بدون این که هیچ ربطی به سازمان و تشکیلاتی داشته باشد را مطرح می‌کرد. وی بعد از دو بار صحبت‌های کلی، رفت و مجدداً حدود سه الی چهار ماه قبل از دستگیری من مجدداً آمد و همان صحبت‌ها را تکرار کرد. وی در یکی از جلسات اظهار داشت که دارای تشکیلاتی می‌باشد و از من تقاضای همکاری کرد که من قبول کردم و قرار شد وی نیز با دوستانش صحبت کند که کرد. در جلسه بعدی نام برده به اتفاق آقای حبیب‌زاده به منزل من آمد و همان صحبت‌های قبلی در این جلسه تکرار شد. حدود یک ماه قبل از دستگیری که آقایان آمدند و صحبت از این مسئله کردند که اگر بخواهیم عملی انجام دهیم این عمل ناظر است بر محاصره بیت امام برای اینکه ورود و خروج انجام نگیرد و گرفتن دیگر نقاط حساس و به خاطر همین مسئله بود که آقای کامبیزی قرار شد برود و آن منزل را از نزدیک ببیند.»<ref name=":0">ایران گلوبال، صادق قطب‌زاده: این انقلاب کابوسی بود که من برای این ملت رقم زدم اسفند ۱۳۹۸[https://iranglobal.info/node/15410]</ref> | «از حدود یک سال و نیم قبل، آقای کامبیزی که به منزل من رفت و آمد می‌کرد مطالب خیلی کلی بدون این که هیچ ربطی به سازمان و تشکیلاتی داشته باشد را مطرح می‌کرد. وی بعد از دو بار صحبت‌های کلی، رفت و مجدداً حدود سه الی چهار ماه قبل از دستگیری من مجدداً آمد و همان صحبت‌ها را تکرار کرد. وی در یکی از جلسات اظهار داشت که دارای تشکیلاتی می‌باشد و از من تقاضای همکاری کرد که من قبول کردم و قرار شد وی نیز با دوستانش صحبت کند که کرد. در جلسه بعدی نام برده به اتفاق آقای حبیب‌زاده به منزل من آمد و همان صحبت‌های قبلی در این جلسه تکرار شد. حدود یک ماه قبل از دستگیری که آقایان آمدند و صحبت از این مسئله کردند که اگر بخواهیم عملی انجام دهیم این عمل ناظر است بر محاصره بیت امام برای اینکه ورود و خروج انجام نگیرد و گرفتن دیگر نقاط حساس و به خاطر همین مسئله بود که آقای کامبیزی قرار شد برود و آن منزل را از نزدیک ببیند.»<ref name=":0">ایران گلوبال، صادق قطب‌زاده: این انقلاب کابوسی بود که من برای این ملت رقم زدم اسفند ۱۳۹۸[https://iranglobal.info/node/15410]</ref> | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۵۰: | ||
== صادق قطب‌زاده از زبان نامزدش == | == صادق قطب‌زاده از زبان نامزدش == | ||
[[پرونده:کارول جروم نامزد صادق قطب زاده.JPG|جایگزین=کارول جروم نامزد صادق قطب زاده|بندانگشتی|250x250پیکسل|کارول جروم نامزد صادق قطب زاده]] | [[پرونده:کارول جروم نامزد صادق قطب زاده.JPG|جایگزین=کارول جروم نامزد صادق قطب زاده|بندانگشتی|250x250پیکسل|کارول جروم نامزد صادق قطب زاده]] | ||
روزنامه‌های جمهوری اسلامی در آن روزگار به صادق قطب‌زاده تهمت فساد اخلاقی نیز زده‌اند که طبق گزارش‌ها استنادشان به خانم کارول جروم اهل کانادا بود. کارول جروم نامزد صادق قطب‌زاده بود، هنگام آمدن به ایران به همراه وی در همان هواپیمای حامل خمینی به ایران آمد. او خبرنگار شبکه سی بی اس نیوز بود. کارول جروم بعدها کتابی در مورد صادق قطب‌زاده به نام «مردی در آینه» نوشت. کارول جروم می‌گوید: | |||
<blockquote>«صادق می‌دانست که به سراغش خواهند آمد. به او گفتم: من و دوستانم تو را از کشور خارج خواهیم کرد. اما او جواب داد: نه. این انقلاب کابوسی بود که من برای این ملت رقم زدم. من مقصر هستم. می‌مانم و با سرنوشتم روبرو می‌شوم. وقتی که سوار ماشین شد که برود، هرگز نمی‌دانستم که دیگر او را نخواهم دید. باور نمی‌کردم که آقای خمینی پسر خود را خواهد کشت.»</blockquote>کارول جروم همچنین پرده از اختلاف نظر میان قطب‌زاده و آیت‌الله خمینی برمی‌دارد و درباره دیدگاه صادق قطب‌زاده درباره حکومت می‌گوید: | <blockquote>«صادق می‌دانست که به سراغش خواهند آمد. به او گفتم: من و دوستانم تو را از کشور خارج خواهیم کرد. اما او جواب داد: نه. این انقلاب کابوسی بود که من برای این ملت رقم زدم. من مقصر هستم. می‌مانم و با سرنوشتم روبرو می‌شوم. وقتی که سوار ماشین شد که برود، هرگز نمی‌دانستم که دیگر او را نخواهم دید. باور نمی‌کردم که آقای خمینی پسر خود را خواهد کشت.»</blockquote>کارول جروم همچنین پرده از اختلاف نظر میان قطب‌زاده و آیت‌الله خمینی برمی‌دارد و درباره دیدگاه صادق قطب‌زاده درباره حکومت می‌گوید: | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۵۸: | ||
تفسیر کارول جروم از صادق قطب‌زاده در آن زمان این بود که وی در تلاش بوده از تاریخ استثمار ایران سخن بگوید و از لزوم هماهنگی بین سیاست و مذهب در یک فرهنگ اسلامی. جروم می‌گوید قطب زاده همواره می‌خواست این را اثبات کند که اسلام یک نیروی پیشرو در حال تغییر است. | تفسیر کارول جروم از صادق قطب‌زاده در آن زمان این بود که وی در تلاش بوده از تاریخ استثمار ایران سخن بگوید و از لزوم هماهنگی بین سیاست و مذهب در یک فرهنگ اسلامی. جروم می‌گوید قطب زاده همواره می‌خواست این را اثبات کند که اسلام یک نیروی پیشرو در حال تغییر است. | ||
کارول جروم او را در لحظه خاکسپاری دیده بود: «وقتی | کارول جروم او را در لحظه خاکسپاری دیده بود: «وقتی به‌خاکش می‌سپردند، دیدم که ریش‌اش سفید شده بود.» خلاصه زندگی قطب‌زاده را هم می‌توان در جمله‌ای از نامزد او پیدا کرد: «مبارزه در سراسر زندگی برای یک رؤیا و در غلتیدن به یک کابوس.» | ||
== منابع == | == منابع == | ||
<span dir="RTL"></span> | <span dir="RTL"></span> | ||
<references /> | <references /> | ||