غلامحسین ساعدی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''غلامحسین ساعدی''' با نام مستعار گوهرمراد (زاده ۲۴ دی ماه ۱۳۱۴ - درگذشته در ۲ آذر ۱۳۶۴) رمان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس نامدار ایرانی بود. وی نویسنده داستان معروف«گاو» است. فیلم سینمایی گاو از فیلم‌های موج نو سینمای ایران به کارگردانی داریوش مهرجویی و با بازی علی نصیریان، عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی و پرویز فنی‌زاده بر اساس همین داستان ساخته شده است.

غلامحسین ساعدی پزشک اعصاب و روان بود اما در زمینه نویسندگی بسیار پرکار بوده و تا پایان عمر پنجاه ساله‌اش آثار زیادی از خود به جا گذاشت.<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/مرگ-در-آوارگی-۲۵-سال-از-مرگ-ساعدی-میگذرد/a-6257513 دویچه وله-مرگ در آوارگی ، ۲۵ سال از مرگ ساعدی می‌گذرد]</ref><ref>[http://www.parceh.com/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8 نگاه اجمالی به زندگینامه غلامحسین ساعدی-سایت پرسه]</ref>

 

 

غلامحسین ساعدی فعالیت ادبی خود را با روزنامه‌نگاری آغاز کرد و سپس پا به عرصه‌های دیگر گذاشت. او با [[نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران|نهضت ملی شدن صنعت نفت]] فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. این فعالیت‌ها منجر به دستگیری چند ماهه‌ی او بعد از کودتای ۲۸ مرداد شد. او یک‌بار دیگر در سال ۱۳۵۳ دستگیر و به مدت یک سال در زندان‌های [[ساواک]] زندانی و شکنجه شد.<ref>[http://msmorvarid.persianblog.ir/post/159 مروری بر زندگی غلامحسین‌ساعدی]</ref>  

«شرف کفتار بر رژیم خمینی در این است که او به مرده خواری قناعت می‌کند، ولی این یک، نه تنها به تناول زنده‌ها و مرده‌ها مشغول است که نفس زندگی را می‌خواهد نابود کند، شرف و حیثیت و فرهنگ انسانی را می‌خواهد به خاک بسپارد»

غلامحسین ساعدی تا پایان عمر داستانها و نمایشنامه‌های زیادی نوشت که از جمله می‌توان به آثاری چون گاو، عزاداران بیل، چوب به دست‌های ورزیل اشاره کرد. وی پس از انقلاب مقالات و آثار زیادی در اعتراض به سرکوب و اختناق در ایران نوشت که از جمله‌ی آنها «اتللو در سرزمین عجایب» است.<ref>[http://www.parceh.com/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8 نگاه اجمالی به زندگینامه غلامحسین ساعدی]</ref>  

]]غلامحسین ساعدی سه سال پس از انقلاب در اثر فشارهای وارده از طرف جمهوری اسلامی ناچار به خروج از ایران شد. ساعدی در این رابطه نوشت:<blockquote>«من به هیچ صورت نمی‌خواستم کشور خودم را ترک کنم، ولی رژیم توتالیتر جمهوری اسلامی که همه‌ی احزاب و گروه‌های سیاسی و فرهنگی را به شدت سرکوب می‌کرد، به دنبال من هم بود. ابتدا با تهدیدهای تلفنی شروع شده بود. در روزهای اول انقلاب ایران، بیش‌تر از داستان‌نویسی و نمایش‌نامه‌نویسی که کار اصلی من است مجبور بودم که برای سه روزنامه‌ی معتبر و عمده‌ی کشور مقاله بنویسم. یک هفته‌نامه هم به نام آزادی مسئولیت عمده‌اش با من بود. در تک‌تک مقاله‌ها من، رو در رو با رژیم ایستاده بودم. پیش از قلع و قمع و نابودکردن روزنامه‌ها، بعد از نشر هر مقاله، تلفن‌های تهدیدآمیزی می‌شد، تا آن‌جا که مجبور شدم از خانه فرار کنم و مدت یک سال در یک اتاق زیر شیروانی زندگی نیمه‌مخفی داشتیم و باز مأموران رژیم دربه‌در دنبال من بودند…»<ref>غلام‌حسین ساعدی، واهمهٔ بی‌نشان-[https://tavaana.org/fa/Gholamhossein_Saedi سایت توانا]</ref></blockquote>غلامحسین ساعدی از طریق پاکستان و از راه کوه و دره از مرز خارج شد و از طریق سازمان ملل و چند حقوق‌دان فرانسوی به پاریس رفت. او در پاریس رنج غربت را به تمام معنا در خود احساس کرد. و در این رابطه گفت:<blockquote>«الان نزدیک به دو سال است که در این‌جا آواره‌ام و هر چند روز را در خانه یکی از دوستانم به سر می‌برم. احساس می‌کنم که از ریشه کنده شده‌ام. هیچ چیز را واقعی نمی‌بینم. تمام ساختمان‌های پاریس را عین دکور تئاتر می‌بینم. خیال می‌کنم که داخل کارت پستال زندگی می‌کنم. از دو چیز می‌ترسم: یکی از خوابیدن و دیگری از بیدار شدن. سعی می‌کنم تمام شب را بیدار بمانم و نزدیک صبح بخوابم و در فاصله‌ی چند ساعت خواب، مدام کابوس‌های رنگی می‌بینم. مدام به فکر وطنم هستم. مواقع تنهایی، نام کوچه پس کوچه‌های شهرهای ایران را با صدای بلند تکرار می‌کنم که فراموش نکرده باشم. حس مالکیت را به طور کامل از دست داده‌ام. نه جلوی مغازه‌ای می‌ایستم، نه خرید می‌کنم؛ پشت و رو شده‌ام. در عرض این مدت یک بار خواب پاریس را ندیده‌ام. تمام وقت خواب وطنم را می‌بینم. چند بار تصمیم گرفته بودم از هر راهی شده برگردم به داخل کشور. حتی اگر به قیمت اعدامم تمام شود. دوستانم مانعم شده‌اند. همه چیز را نفی می‌کنم. از روی لج حاضر نیستم زبان فرانسه یاد بگیرم و این حالت را یک مکانیسم دفاعی می‌دانم. حالت آدمی که بی‌قرار است و هرلحظه ممکن است به خانه‌اش برگردد. بودن در خارج بدترین شکنجه‌هاست. هیچ چیزش متعلق به من نیست و من هم متعلق به آن‌ها نیستم؛ و این چنین زندگی‌کردن برای من بدتر از سال‌هایی بود که در سلول انفرادی زندان به سر می‌بردم…»<ref>غلام‌حسین ساعدی، واهمهٔ بی‌نشان-[https://tavaana.org/fa/Gholamhossein_Saedi سایت توانا]</ref></blockquote>

غلامحسین ساعدی در سومین شماره از الفبا چنین نوشت:<blockquote>«وقتی در هر شهر و ده‌کوره‌ی وطن ما، حوزه فیضیه می‌سازند که حاکم شرع تربیت کنند؛ آداب کشتن و کشتار و رسوم سنگسار یاد دهند؛ دانشگاه‌ها را می‌بندند، ذهن‌ها را کور می‌کنند، هنر را به صلابه می‌کشند، علم را می‌کشند، آیا آوارگان امروزی باید دست روی دست بگذارند و ساکت بنشینند؟ مسئولیت همه ما بیشتر از آن است که فکر می‌کنیم… ما نباید ساکت و خاموش در گوشه‌ای بنشینیم و خفه بشویم»<ref>الفبا-غلامحسین ساعدی-تابستان62-نقل از [https://www.hambastegimeli.com/صفحات-ویژه/طبله-عطار/72095-از-بهار-آزادی-تا-آخرین سایت همبستگی]</ref></blockquote>ساعدی در مقالات خود به شدت، جمهوری اسلامی را مورد حمله قرار می‌داد. او هم‌چنین به [[روح‌الله خمینی]] حمله می‌کرد و در اعتراض به کشتار زندانیان و روشنفکران در مقاله‌ای تحت عنوان «نوروز امسال اسفناک‌تر است» در مورد او چنین نوشت:<blockquote>«شرف کفتار بر رژیم خمینی در این است که او به مرده خواری قناعت می‌کند، ولی این یک، نه تنها به تناول زنده‌ها و مرده‌ها مشغول است که نفس زندگی را می‌خواهد نابود کند، شرف و حیثیت و فرهنگ انسانی را می‌خواهد به خاک بسپارد»<ref>شورا، ش ۶ و ۷, ص ۳۳, مقاله «نوروز امسال اسفناک تر است</ref> </blockquote>او همچنین در مورد رسالت روشنفکر گفت:

# ایلچی ـ انتشارات مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دفترهای مونوگرافی، تهران ۱۳۴۲.

# خیاو یا مشکین شهر ـ انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، تهران ۱۳۴۴.

# اهل هوا ـ انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، تهران ۱۳۴۵.

# مرغ انجیر ـ سخن، تیرماه ۱۳۳۵.

# خانه‌های شهر ری ـ چاپ تبریز، ۱۳۳۶.

# گدا ـ سخن، ۲ آذر۱۳۴۱.

# عزاداران بَیل (۸داستان پیوسته) ـ نیل، تهران ۱۳۴۳.

# واهمه‌های بی‌نام و نشان (دو برادر، سعادتنامه، آرامش در حضور دیگران) ـ نیل، تهران، ۱۳۴۶.

# ترس و لرز (داستانهای پیوسته) ـ کتاب زمان، تهران ۱۳۴۷.

# توپ (داستان کوتاه) ـ اشرفی، تهران، ۱۳۴۷.

# شب‌نشینی باشکوه (شب‌نشینی باشکوه، چتر، مراسم معارفه، خوابهای پدرم، حدیث بی خاطری فرزندان، ظهر که شد، مفتّش، دایره درگذشتگان، سرنوشت محتوم، مسخره نوانخانه، مجلس تودیع) ـ امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۰.

# دندیل (عافیت گاه، آتش، من و کچل و کیکاووس) ـ امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۶.

# گور و گهواره (زنبورکخانه، سیاه با سیاه، آشغالدونی) ـ آگاه، تهران، ۱۳۵۶/

# لیلاج (نمایشنامه) ـ سخن، آذر ۱۳۳۶.

# قاصدکها (نمایشنامه) ـ صدف، ۱۳۳۸.

# کاربافکها در سنگر (نمایشنامه) ـ کتابفروشی تهران، ۱۳۳۹.

# شبان فریبک (نمایشنامه) ـ صدف، ۱۳۴۰.

# کلاته گل (نمایشنامه) ـ تهران، ۱۳۴۰.

# عروسی (نمایشنامه) ـ آرش، اردیبهشت۱۳۴۱.

# ده لال بازی (پوپک سیاه، دشت پیما، فقیر دعوت، ظلمات شفاعت، ضیافت، شهادت، جنگل، طالع).

# انتظار (پانتومیم) ـ آرش، تیر۱۳۴۳.

# بهترین بابای دنیا (نمایشنامه) ـ شفق، تهران ۱۳۴۴.

# چوب به دستان وَرزیل (نمایشنامه) ـ مروارید، تهران، ۱۳۴۴.

# پنج نمایشنامه از انقلاب مشروطیت (ازپانیفتاده‌ها، گرگها، ننه انسی، خانه‌ها را خراب کنید، بامها و زیربامها) ـ اشرفی، تهران، ۱۳۴۵.

# خانه روشنی (خانه روشنی، دعوت، دست بالای دست، خوشا به حال بردباران، پیام زن دانا) ـ اشرفی، تهران، ۱۳۴۶.

# دیکته و زاویه (دیکته، زاویه) ـ نیل، تهران، ۱۳۴۷.

# فصل گستاخی (فیلمنامه) ـ نیل، تهران ۱۳۴۸.

# پرواربندان (نمایشنامه) ـ نیل، تهران، ۱۳۴۸.

# وای بر مغلوب (نمایشنامه) ـ نیل، تهران ۱۳۴۹.

# چشم در برابر چشم (نمایشنامه) ـ امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۰.

# گاو (فیلمنامه) ـ آگاه، تهران، ۱۳۵۰.

# عاقبت قلمفرسایی (عاقبت قلمفرسایی، این به آن در) ـ آگاه، تهران، ۱۳۵۴.

# آی با کلاه، آی بی کلاه (نمایشنامه) ـ آگاه، تهران، ۱۳۵۷.

# جانشین (نمایشنامه) ـ آگاه، تهران، ۱۳۵۷.

# ما نمی‌شنویم (ما نمی‌شنویم، از همه جا می‌شود شروع کرد، محال ممکن) ـ امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۷.

# ماه عسل (نمایشنامه) ـ امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۷.

۱ـ پیک مالیون ـ تهران، ۱۳۳۵.

۲ـ خودشناسی (با نقی براهنی).

۳ـ قلب، بیماریهای قلبی و فشار خون (با م. نقشینه) ـ تبریز، ۱۳۴۲/

۱ـ آفتاب و مهتاب ـ سخن، ۱۳۳۴.

۲ـ خانه برف ـ اندیشه و هنر، ۱۳۳۴.

۳ـ تجزیه و تحلیلی از آل و امّ الصبیان برمبنای روانشناسی ـ سخن، ۱۳۴۴.

۴ـ سایه‌های خوش در حاشیه خلیج (سفرنامه) ـ تهران، ۱۳۴۵.

۵ـ کلیبر ـ نوجوانان، ۱۳۴۹یا۱۳۵۰.

۶ـ مرند ـ نوجوانان، ۱۳۴۹یا۱۳۵۰.

۷ـ مقتل (دو فصل از یک داستان بلند) ـ نگین، ۱۳۴۹.

۸ـ موجودات خیالی در افسانه‌های ایرانی ـ نوجوانان، ۱۳۴۹یا۱۳۵۰.

۹ـ شاملوها ـ سهند، شماره ۱, ۱۳۴۹.

۱۰ـ هواشناسی عامیانه ایران ـ سالنامه هواشناسی، تهران ۱۳۵۰.

۱۱ـ طرح پیشنهاد برای تهیه یک گزارش کامل از تبریز (با جلال آل احمد) ـ سهند، ش۱, ۱۳۴۹.

۱۲ـ بازی تمام شد ـ الفبا، شماره ۱, امیرکبیر، ۱۳۵۲.

۱۴ـ مدخلی بر یک داستان بلند ـ نگین، ش۱۴۶,تیرماه ۱۳۵۶.

۱۵ ـ شبه هنرمند (در کتاب ده شب) ـ امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۷.

۱۶ـ سخنرانی در انجمن ناشران آمریکا ـ نیویورک، ۱۵ژوئن۱۹۷۸.

۱۷ـ «فکر مقیّد» ـ نیویورک تایمز، ۲۱ژوییه۱۹۷۸.

۱۸ـ رو در رو و دوش به دوش ـ کتاب جمعه، ش۶, ۱۳۵۸.

۱۹ـ در آغاز سفره ـ آرش، ۵, شماره ۱, اسفند ۱۳۵۹.

۲۰ـ ای وای تو هم؟ ـ آرش، ۵, شماره ۲, اردیبهشت ۱۳۶۰.

۲۱ـ آشفته حال بیداربخت ـ آرش، ۵, شماره ۳, خرداد۱۳۶۰.

۲۲ـ جاروکش سقف آسمان ـ آرش، ۵, شماره ۶, شهریور۱۳۶۰/

۱ـ فرهنگ کشی و هنرزدایی ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۱, پاریس، زمستان ۱۳۶۱.

۲ـ سه‌گانه ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۱, پاریس، زمستان ۱۳۶۱.

۳ـ دگردیسی آواره‌ها ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۲, پاریس، بهار۱۳۶۲.

۴ـ در سراچه دبّاغان ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۲, پاریس، بهار۱۳۶۲.

۵ـ رودررویی با خودکشی فرهنگی ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۳, پاریس، تابستان ۱۳۶۲.

۶ـ کلاس درس ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۳, پاریس، تابستان ۱۳۶۲.

۷ـ اگر مرا بزنند ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۳, پاریس، تابستان ۱۳۶۲.

۸ـ غمباد ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۳, پاریس، تابستان ۱۳۶۲.

۹ـ یکی یک دانه ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۳, پاریس، پاییز ۱۳۶۲.

۱۰ـ نمایش در حکومت نمایشی ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۵, پاریس، زمستان ۱۳۶۲.

۱۱ ـ تصویر جمهوری اسلامی در آیینه قصه‌ها ـ الفبا، دوره جدید، شماره ۶, پاریس، پاییز ۱۳۶۴/

۱ـ دربارهٔ عکسهای ژیل پرس از «ایران ملاها» ـ ماهنامه شورا، دوره اول، شماره ۱.

۲ـ بهرام صادقی ـ ماهنامه «شورا»، دوره اول، شماره ۳و۴.

۳ ـ نوروز امسال اسفناکتر است ـ ماهنامه «شورا»، دوره اول، شماره ۶و۷.

۴ـ رودررویی جمهوری اسلامی با هنر تئاتر ـ ماهنامه «شورا»، دوره اول، شماره۹.

۵ـ اقتصاد صلواتی ـ ماهنامه «شورا»، دوره اول، شماره ۱۱.

۶ـ پناهنده سیاسی کیست؟ ـ ماهنامه «شورا»، دوره اول، شماره ۱۲/