قتل عام ۶۷: تفاوت میان نسخه‌ها

* به قتل رسیدن یکی از هواداران مجاهدین به نام مصطفی ذاکری در جریان حمله و رگبار پاسداران انقلاب به جمعیت شرکت کننده در میتینگ سخنرانی مسعود رجوی تحت عنوان «چه باید کرد» در ورزشگاه امجدیه تهران.<ref>(نشریه مجاهد- شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۵۹- شماره ۸۷)</ref>

طبق گفته مجاهدین در مدت دو و نیم سالی که مجاهدین آن را فاز سیاسی نامیده‌اند و یک فضای سیاسی رو به کاهشی وجود داشت ۷۱ مجاهد با چوب و چاقو و تفنگ کشته شدند. علاوه بر مجاهدین باید به سرکوب کردستان و ترکمن صحرا توسط سپاه پاسداران و یا فتواهای اعدام خلخالی اشاره کرد. تعدادی نیز از نیروهای مختلف فعال سیاسی از جمله از فداییان خلق در جریان انقلاب فرهنگی و دیگر درگیریهای آن زمان در شهرهای مختلف اعدام و یا کشته شدند.

اما حادثه‌ای را که می‌توان یک سرفصل در پیشینه قتل‌عام دانست میتینگ امجدیه مجاهدین در ۱۹خرداد ۱۳۵۹ است. این میتینگ با مجوز قانونی وزارت کشور در ورزشگاه امجدیه تشکیل شده بود اما باز هم مورد تهاجم دسته‌های چماقدار قرار گرفت و مصطفی ذاکری از هواداران مجاهدین کشته و تعداد زیادی مجروح شدند. شدت حادثه به حدی بود که احمد خمینی، علیه چماقداری در امجدیه موضعگیری کرد و تنی چند از نمایندگان مجلس بر ضد چماقداری حرف زدند و وزارت کشور هم که سرپرستی آن بر عهده میرسلیم بود گفت که کار چماقدارها غیرقانونی بوده است. اما خمینی بعد از ۱۳ روز در چهارم تیر ماه ۱۳۵۹موضع‌گیری کرد و چنین گفت: «منافقین از کفار هم بدترند». او در این سخنرانی به اشتباه گفت: «در قرآن سوره منافقین هست، اما سوره کفار نیست»... و اشاره کرد که دشمن اصلی همین منافقین هستند. مجاهدین معتقدند با توجه به موقعیت خمینی بعنوان رهبر مذهبی می‌توان این حرف را صدور یک فتوا برای مهدور الدم شمردن مجاهدین که خمینی به آنها لقب منافقین داده بود شمرد. [[پرونده:از راست اصغر اخوان، صنم قریشی و خیرالله اقبالی نژاد.jpg|جایگزین=از راست اصغر اخوان، صنم قریشی و خیرالله اقبالی نژاد|بندانگشتی|از راست اصغر اخوان، صنم قریشی و خیرالله اقبالی نژاد که در روز ۶ فروردین حین فعالیت‌های تبلیغاتی توسط چماقداران کشته شدند.]]

خمینی همچنین طی فرمانی در سال ۵۹ چنین گفت: «اگر کسی شعارهای باطل خواست بدهد، با قوت او را بکوبید و نگذارید یک شعارهای باطل بدهد. خود مردم مأمورند!...». ناظران سیاسی این گفته را یک نوع «آتش به اختیار» محسوب می‌کنند. بعد از این فرمان، حمله و هجوم به مقرات و میتینگهای نیروهای سیاسی افزایش یافت. در پی همین فرمان در ۱۱ آبان ۵۹ انتشار نشریه و کتاب مجاهدین '''ممنوع''' شد. به گفته مجاهدین در همین سال هزاران نفر از هواداران آنها مجروح و دهها جوان و دانش‌آموز توسط پاسداران و چماقداران کشته شدند. سیما صباغ دانش‌آموز ۱۵ ساله از جمله از آخرین هواداران مجاهدین بود که در لاهیجان کشته شد.

[[پرونده:از راست سمیه نقره خاجا و فاطمه رحیمی.jpg|جایگزین=از راست سمیه نقره خاجا و فاطمه رحیمی|بندانگشتی|از راست سمیه نقره خاجا و فاطمه رحیمی]]

محمد کچویی، رئیس زندان اوین نیز گفته بود: «ما دو بار برای مجاهدین خلق دام گذاشتیم تا دست به‌عمل مسلحانه بزنند و بتوانیم آنها را سرکوب کنیم، هر دو بار از دام جستند. اما این بار موفق شدیم».</ref>

جمهوری اسلامی مقوله‌یی به نام «زندانی سیاسی» را قبول ندارد. طبق نظریه ولایت فقیه که خمینی حکومتش را بر اساس آن بنا نموده است ولی فقیه نماینده رسول خدا است و بر طبق این اعتقاد هر مخالفتی با او مخالفت با رسول خدا محسوب شده و حکم باغی و محارب با خدا که محکومیتش مرگ است دارد. بنابر این هیچ مخالفتی با این حکومت شرعا مجاز نیست و نمی‌توان آن را مخالف سیاسی نامید. چنانکه خمینی می‌گوید: «مخالفت با این حکومت مخالفت با شرع است، قیام بر علیه شرع است. قیام بر علیه حکومت شرع جزایش در قانون ما هست، در فقه ما هست؛ و جزای آن بسیار زیاد است. من تنبه می‌دهم به کسانی که تخیل این معنی را می‌کنند که کارشکنی بکنند یا این که خدای نخواسته یک وقت قیام بر ضد این حکومت بکنند، من اعلام می‌کنم به آنها که جزای آنها بسیار سخت است در فقه‌ اسلام. قیام بر ضد حکومت خدایی قیام بر ضد خداست؛ قیام بر ضد خدا کفر است.<ref>خمینی در جمع خبرنگاران داخلی و خارجی، صحیفه نور، ج ۵، ص۳۱</ref>

زندانیان معتقدند انکار «زندانی سیاسی» در نگاه جمهوری اسلامی از عواملی است که می‌تواند زمینه‌ساز قتل‌عام ۶۷ باشد و آنچه در زندانها از ابتدای دهه ۶۰ گذشته است را تاییدی بر آن می‌دانند.

[[پرونده:اعدام دسته جمعی اکراد.jpg|جایگزین=اعدام دسته جمعی در کردستان و قتل عام مخالفین کرد|بندانگشتی|اعدام دسته جمعی در کردستان و قتل عام مخالفین کرد]]

از فردای ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ که تظاهرات مسالمت‌آمیز مجاهدین با رگبار نیروهای سپاه در میدان فردوسی به بیش از ۵۰ کشته انجامید مجازات اعدام بصورت بسیار گسترده‌یی بکار گرفته شد. اعدام‌ها اساسا در زندان اوین و به تبع آن در زندانهای شهرستانها انجام می‌شد. در زندان اوین در سال ۶۰ اعدامها در محوطه پای تپه بشت بند ۴ انجام می‌شد بصورتیکه صدای رگبار مسلسل جوخه اعدام و سپس صدای تک تیرهای تیر خلاص توسط زندانیان شنیده می‌شد. زندانیان گزارش می‌کنند که بعضی شبها تا بیش از ۲۰۰ تیر خلاص را شمارش کرده‌اند که حکایت از ۲۰۰ اعدامی در یک شب دارد و این به جز استثناهایی است که از ۴۰۰ نفر نیز گذشته است. اعدام‌ها در اوین بعدا به سالن مخصوص اعدام منتقل شد و در مراحل بعدی دار زدن هم که در حکم جزایی یک درجه شدیدتر از حکم تیرباران است به شیوه مرسومی بدل گشت. در قتل عام ۶۷ اساسا شیوه اعدام دار زدن بوده است. در شهرستانها نیز همین دو شیوه بکار گرفته می‌شده است.

همچنین در سال۱۳۶۲ واحد مسکونی در زندان قزلحصار با هدف حذف هویت و نابودی زندانی سیاسی زن (عمدتا از مجاهدین) راه‌اندازی شد. این امر با فرمان لاجوردی و با مدیریت داوود رحمانی و حضور شبانه‌روزی تعدادی از بازجویان و پاسداران در محل واحد مسکونی پاسداران در بخشی از ورودی زندان قزلحصار عملی شد. بارها لاجوردی و دیگر بازجویان می‌گفتند «یا باید بشکنید یا به‌سر حد دیوانگی برسید تا به درد رجوی هم نخورید». اکثر زندانیان زن بعد از نزدیک به یک سال و نیم، از واحد مسکونی و از واحد قفس‌ها در زندان قزلحصار به بند ۸برگشتند. آنها بشدت لاغر، شکننده، قوز شده و دچار تشنج می‌شدند. بعضی‌ها موهایشان در طی این مدت سفید شده بود. اغلب شب تا صبح نمی‌خوابیدند و یا روزها به‌حالت ضعف می‌افتادند…بعضی از آنها در بند راه می‌رفتند و ناگهان فریاد می‌زدند: «من ترا می‌شکنم». شکر محمدزاده یکی از همین زندانیان بود که سال۱۳۶۷ در جریان قتل‌عام اعدام شد.<ref>به نقل از یادداشت‌های نسرین فیضی زندانی سیاسی مجاهد</ref><ref>دکتر محمد ملکی جنایتهایی را که در زندان به چشم دیده است افشا [https://iranglobal.info/node/40572 میکند]</ref>

سپاه پاسداران از همان ابتدا معتقد به نگه‌داشتن زندانی نبود. در سال ۶۲ محسن رفیق‌دوست که در آن وقت وزیر سپاه پاسداران بود بازدیدی از زندانها از جمله از سلولهای انفرادی گوهردشت داشت. او حامل طرحی بود که زندانیان به سه دسته که با رنگهای سفید، زرد، سرخ مشخص می‌شدند دسته‌بندی می‌شدند. سفید آنهایی بودند که به گفته زندانبانان توبه‌شان مورد تایید قرار گرفته و می‌بایست مشمول عفو قرار گرفته و آزاد شوند، سرخها زندانیانی هستند که حاضر به کوتاه آمدن از هویت سیاسی خویش نیستند و در نتیجه باید اعدام شوند (اعتقاد به قتل‌عام زندانیان سرموضع) و زردها زندانیانی را شامل می‌شده که در زمان دسته‌بندی هنوز تعیین تکلیف نشده و طبق این طرح می‌بایست با فشار گذاشتن فزاینده به یکی از دو دسته سفید یا سرخ منتقل شوند.

لاجوردی بعنوان دادستان وقت مرکز در برابر سپاه و باند مقابل خود که معتقد بودند نگه‌داشتن زندانی به‌نفع نظام نیست، چنین پاسخ می‌داد که: «من کاری می‌کنم همه شون حزب‌اللهی بشن. اینا از جمعشون انگیزه می‌گیرن، پاشون به انفرادی برسه مبارزه یادشون میره». او خطاب به زندانیان گفته بود: «کاری می‌کنم یا حزب‌اللهی بشین، یا تواب بشین یا دیوونه». او همچنین یک بار در حسینیه اوین گفت: خیامی رئیس ایران ناسیونال در زمان شاه گفته بود «به امید روزی که هر ایرانی یک پیکان داشته باشه» و من هم الآن می‌گویم «به امید روزی که هر زندانی یک سلول انفرادی داشته باشه».<ref name=":0">حکایت مسعود ابویی از زندان اوین</ref> او با همین استدلال از مهر سال ۱۳۶۱با تکمیل سلول‌های انفرادی زندان گوهردشت که دارای ۱۰۰۰ سلول انفرادی بود، سیاست فشار حداکثر را در گوهردشت و هم‌زمان در اوین و زندان قزلحصار به اجرا گذاشت. او احکام آزادی زندانیانی که حکم‌شان پایان یافته بود را تعلیق کرد و در واقع چیزی شبیه به حکم حبس ابد را برای همه زندانیان اجرا کرد. او رسما در حسینیه اوین اعلام کرد در زمان شاه به زندانیانی که اضافه بر مدت حبس خود می‌کشیدند «ملی‌کش» می‌گفتند اما در زمان ما «فرجی‌کش» می‌گویند و توضیح می‌داد که یعنی زندانی باید تا فرج امام زمان در زندان باقی بماند.<ref name=":0" /> این انفرادیها که از مهرماه ۱۳۶۱ شروع شده بود تا اردبیهشت ۱۳۶۴ ادامه یافت. لاجوردی در مراجعه شخصیش به این زندانیان، ۹ ماه بعد از انتقالشان وقتی مورد سوال قرار گرفت که زندانی محکوم به حبس مشخص نباید در زندان انفرادی بماند پاسخ داد که شرط بازگشت شما به بند عمومی پذیرش مصاحبه برای ابراز ندامت در جمع زندانیان است که از تلویزیون سراسری کشور پخش شود و تا وقتی که این شرط را نپذیرید در انفرادی می‌مانید<ref name=":0" /> همچنین پاسدار مهدی در پاسخ به این سوال که برای چی زندانیان را به انفرادی منتقل کرده‌اید گفت بروید خدا را شکر کنید که زنده مانده‌اید چرا که طبق فتوای حضرت امام حکم همه شما اعدام است و این از لطف جمهوری اسلامی است که شما را بخشیده است<ref name=":0" />زندانبانان در طول این مدت فشارهای فزاینده‌یی را برای درهم‌شکستن زندانی استفاده کردند. حمله‌های ناگهانی در نیمه‌شبها و کابل زدن زندانی در وسط راهروی بند، کاهش شدید غذا، فقدان هرگونه هواخوری برای بیش از یک و نیم سال، امکان استفاده از حمام در هفته یک بار آنهم با آب سرد یا ولرم و به مدت ۱۰ دقیقه،انتقال زندانی با چشم‌بند وبدون لباس (فقط با شورت) از سلول به حمام جهت تحقیر، حمله به سلول و خارج کردن هر وسیله‌یی که خواندنی بود از جمله قرآن و هرچیزی که جمله قابل خواندنی بر آن بود حتی جعبه خمیردندان، و گرفتن هر چیزی که ممکن بود موجب سرگرمی بشود از جمله گلدوزی و تسبیح و… و در نهایت بکارگیری قوانین ۱۷ ماده‌یی که در سال ۶۲ برای این زندانیان خوانده شد بیانگر شدت این فشارها است. بعضی از قوانین ۱۷ ماده‌یی عبارت بود از: ممنوع بودن هرگونه نرمش و ورزش در داخل سلول، ممنوع بودن قدم زدن بعد از ساعت ۶ غروب در سلول و نزدیک شدن به پنجره سلول، ممنوعیت استفاده از سیفون بعد از ساعت ۹ شب تا ۶ صبح، خوابیدن اجباری در ساعت ۱۰ شب، ممنوعیت استفاده از هرگونه تسبیح که با هسته خرما یا زیتون یا آلو درست شده باشد، ممنوعیت هرگونه سوال و پرسش از پاسداران در حین نقل و انتقال به بازجویی، بهداری یا ملاقات و … با این اولتیماتوم که در صورت عدم رعایت هر یک از این قوانین حکم آن حتی الموت خواهد بود. یک زندانی که قانون خوابیدن در ساعت ۱۰ را رعایت نکرده بود به اندازه‌یی مورد شکنجه قرار گرفت که برای یکسال قادر به تکلم نبود<ref name=":0" />

[[پرونده:آیت الله منتظری.jpg|جایگزین=آیت الله منتظری از معترضین به اعدام و شکنجه در زندان‌های جمهوری اسلامی و قتل عام ۶۷|بندانگشتی|آیت الله منتظری از معترضین به اعدام و شکنجه در زندان‌های جمهوری اسلامی و قتل عام ۶۷]]

منتظری در این نامه می‌نویسد: «… آیا می‌دانید در زندانهای جمهوری اسلامی به نام اسلام جنایاتی شده که هرگز نظیر آن در رژیم منحوس شاه نشده است؟ آیا می‌دانید عده زیادی زیر شکنجه بازجوها مردند؟ آیا می‌دانید در زندان مشهد در اثر نبودن پزشک و نرسیدن به زندانی‌های دختر جوان بعداً ناچار شدند حدود ۲۵نفر دختر را با اخراج تخمدان و یا رحم ناقص کنند؟ آیا می‌دانید در زندان شیراز دختری روزه‌دار را با جرمی مختصر بلافاصله پس از افطار اعدام کردند؟ آیا می‌دانید در بعضی زندانهای جمهوری اسلامی دختران جوان را به‌زور تصرف کردند؟ آیا می‌دانید هنگام بازجویی دختران استعمال الفاظ رکیک ناموسی رایج است؟ آیا می‌دانید چه بسیارند زندانیانی که در اثر شکنجه‌های بی‌رویه کور یا کر یا فلج یا مبتلا به دردهای مزمن شده‌اند و کسی به داد آنها نمی‌رسد؟ آیا می‌دانید در بعضی از زندانها حتی از غسل و نماز زندانی جلوگیری کردند؟ آیا می‌دانید در بعضی از زندانها حتی از نور روز هم برای زندانی دریغ داشتند؟ این هم نه یک روز و دو روز بلکه ماهها؟ آیا می‌دانید برخورد با زندانی حتی پس از محکومیت فقط با فحش و کتک بوده؟ قطعاً به حضرتعالی خواهند گفت اینها دروغ است و فلانی ساده‌اندیش…»<ref>قسمتی از نامه منتظری به خمینی- ۱۷ مهر ۱۳۶۵</ref>

== روز شمار قتل عام ۶۷ ==

[[پرونده:آماده سازی زندانیان برای قتل عام.jpg|جایگزین=تفکیک زندانیان و آماده سازی‌های قتل عام|بندانگشتی|250x250پیکسل|تفکیک زندانیان برای قتل عام آغاز می‌شود]]

چنانکه آنچه که از ۶ماه قبل، اعم از تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان سیاسی، نقل و انتقال مستمر آنها و… بعنوان زمینه‌سازی و مقدمات قتل‌عام انجام شده بود به سرعت به نقطه اجرایی برسد.<ref group="پاورقی">مجاهدین عنوان می‌کنند خمینی با این کار می‌خواست تعادل سیاسی از دست داده به دلیل پذیرش آتش‌بس را بدست مجددا بدست آورد و به نیروهایش که در اثر عملی نشدن وعده استمرا جنگ به هر قیمت دچار سرخوردگی شده بودند روحیه بدهد و با ایجاد جو خفقان شدید مانع از بروز قیامهای اجتماعی سرپوش گذاشته شده بخاطر جنگ بشود و البته از صورت مسئله زندانی سیاسی خلاص گردد.</ref>

در زندان اوین جهت اجرایی کردن پروژه قتل‌عام، از صبح ۲۸ تیر بسیاری از زندانیان را از بندهای عمومی به سلول‌های انفرادی منتقل کردند. اینکه شروع قتل‌عام بطور رسمی از ۲۸ تیر ۶۷ کلید خورد را خانم مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا طی توییتی که حساب تویتری یو اس آ در فارسی آن را منتشر کرده و بصورت کلیپ صوتی و تصویری می‌باشد تایید کرده است. ایشان گفته است «نوزدهم ژوئیه سالگرد شروع باصطلاح «کمیسیون‌های مرگ» در ایران است.<ref>حساب تویتری یو اس آ در فارسی [https://twitter.com/USAdarFarsi/status/1285337632956977158]</ref><ref>سایت ایران آزادی مورگان اورتگاس حقیقت دستگاه قضایی ایران را فاش [https://fa.iranfreedom.org/%D9%85%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D8%9B-%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%82/ کرد]</ref>

روح‌الله الموسوی الخمینی<ref>[https://news.mojahedin.org/i/news/127159 پاسخ به موسوی اردبیلی]</ref>

برخی از افراد اعدام‌های سال ۶۷ را واکنش و عکس‌العمل خمینی به عملیات فروغ جاویدان عنوان می‌کنند. اما ناظران سیاسی معتقدند با نگاهی دقیق به فتوای خمینی، می‌توان دریافت که خمینی قبل از عملیات فروغ جاویدان تصمیم خودش را برای قتل عام زندانیان سیاسی گرفته بود. چون در فتوا آمده است که آنها (مجاهدین) جنگ کلاسیک در شمال و غرب و جنوب کشور داشته‌اند که منظور عملیات‌هایی است که مجاهدین قبل از عملیات فروغ جاویدان انجام دادند، مانند عملیات آفتاب و چلچراغ؛ و بخصوص اشاره به عملیات در شمال اثبات می‌کند که این فتوا قبل از عملیات فروغ جاویدان صادر شده است. اگر این فتوا بعد از عملیات فروغ جاویدان صادر شده بود، باید که اثری و اسمی از آن در این فتوا دیده می‌شد. در حالی که مطلقاً چنین نبود. برخی از زندانیانی که از آن سال‌ها زنده ماندند، نقل می‌کنند که لاجوردی قبل از عملیات فروغ مستمر خط و نشان می‌کشید که همه شما را نابود خواهیم کرد. این ناظران نتیجه می‌گیرند واکنشی دانستن این فتوا به عملیات فروغ، کم رنگ کردن این جنایت و نسل کشی تاریخی است و به نوعی کار خمینی را مشروع می‌کند. آنها می‌افزایند زندانی محبوس در زندان ربطی به عملیات مجاهدین در شهرهای مرزی ندارد. آنها معتقدند خمینی قبل از این که قطعنامه ۵۹۸ را بپذیرد، برای به تعادل رساندن خودش و رژیمش تصمیم گرفته بود که با کشتار وسیع از مجاهدین و زندانیان سیاسی رعب و وحشت را در جامعه بگستراند تا پایان جنگ ۸ ساله آغاز مطالبه‌گری گسترده مردم که می‌توانست به قیام گسترده منجر شود را از پی نداشته باشد.

روز جمعه ۷ مرداد آخوند مرتضوی که رئیس همزمان زندانهای اوین و گوهردشت بود به تک تک سلولهای انفرادی در بند آسایشگاه سر زده و هر کس را که تشخیص می‌داد دستور می‌داد که او را بیرون بکشند. زندانیان را در یک صف طولانی به خط کرده و به دادسرای اوین بردند. آن روز یک فرم ۴۰ سوالی به نفرات می‌دادند که با پاسخ آن و بطور مشخص پاسخ سوال اتهام که جواب آن گفتن کلمه «مجاهد» یا نگفتن آن و بکار بردن کلمات دیگر بود زندانی را به سوی جوخه اعدام یا بند هدایت می‌کردند. از تعداد اعدامی‌ها اطلاعی در دست نیست ولی خالی و پر شدن سلولها حاکی از تعداد زیاد آنها بوده است. البته به علت کثرت زندانیان و طول کشیدن این شیوه از برخورد بسیاری آن شب به سلولها برگردانده شدند.

در این روز کلیه زندانیان بند ۴ تبریز را ازبند بیرون بردند وغیر از ۴تن بقیة زندانیان اعدام شدند. حسین شهبازی، مجتبی آغداقی، ستار منصوری، کاظم راهنما نیا و محمد نقی راهنما نیا از شمار زندانیان بند۴ تبریز در این روز بودند.

در ۱۸ شهریور در جریان تظاهرات آمریکا یک هوادار مجاهدین بهنام مهرداد ایمن که از کالیفرنیا برای شرکت در تظاهرات به نیویورک آمده بود، در اعتراض به قتل‌عام زندانیان سیاسی توسط حکومت خمینی، دست به خودسوزی زد و  روز بعد  بر اثر شدت سوختگی در بیمارستان وفات یافت.

پروین فیروزان یکی از شاهدان قتل‌عام ۶۷می‌نویسد:

در این کنفرانس که با حضور خبرنگاران آمریکایی و بین‌المللی برگزار شد، انتشار کتاب جدید دفتر نمایندگی شورا در آمریکا درباره قتل عام سال ۶۷اعلام گردید. کتاب «ایران، جایی که قتل‌عام‌کنندگان حکومت می‌کنند»<ref>«ایران، جایی که قتل عام‌کنندگان حکومت می‌کنند»[https://www.iranntv.com/2017/12/05/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%AA%D9%84-%D8%B9%D8%A7%D9%85-%DB%B6%DB%B7-%D8%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1/]</ref> حاوی ۹فصل به‌علاوه ضمائمی از مدارک مستند پیرامون قتل‌عام سال ۶۷ و اسناد جنایت علیه بشریت هم‌چون فتوای خمینی برای کشتار جمعی مجاهدین است. این کتاب حاوی دو تقریظ از سناتور جوزف لیبرمن کاندیدای پیشین معاون ریاست‌جمهوری آمریکا و مایکل موکیزی وزیر پیشین دادگستری آمریکا است. پیشگفتار کتاب توسط سفیر کنت بلکول و دیباچه آن توسط سر جفری رابرتسون نوشته شده است.

در جلسه‌یی که بهمن ماه ۱۳۹۶با شرکت شماری از سازمانهای غیردولتی دارای رتبه مشورتیِ ملل متحد، در کلوپ مطبوعات ژنو به ابتکار انجمنِ «عدالت برای قربانیان قتل‌عام سال ۶۷» تشکیل شد، برجسته‌ترین حقوقدانان بین‌المللی، زندانیان از بند رسته و شاهدان و خانواده‌های کشت‌شدگان قتل‌عام زندانیان سیاسی شرکت داشتند و سخنرانان به حسابرسی از مقامات جمهوری اسلامی فراخوان دادند. در این اجلاس همچنین تعدادی از شاهدان، زندانیان سیاسی از بند رسته و اعضای خانواده‌های کشته‌شدگان قتل‌عام سال ۱۳۶۷به ادای شهادت پرداختند.<ref>اجلاس استماع شاهدان و خانواده های شهیدان قتل عام شدگان ۶۷ در [https://www.iranntv.com/2018/02/03/%D8%A7%D8%AC%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF/ ژنو]</ref>

آقای یانس یانشا نخست وزیر کنونی اسلوونی در کنفرانس جهانی ۲۰۲۱ مجاهدین خلق ایران که از جانب خودشان به کهکشان معروف است و طبق گفته خودشان بوسیله اینترنت با ارتباط با ۵۰ هزار نقطه برگزار شد در ارتباط با دادخواهی قتل‌عام‌شدگان ۶۷ گفت:

هم‌چنین می‌خواهم با خانواده‌های ۳۰هزار زندانی سیاسی صحبت کنم که در جریان قتل‌عام سال۱۳۶۷ جانشان را از دست دادند و حمایت خود را از خواسته‌های آنها اعلام کنم برای عدالت و حسابرسی از طریق تشکیل کمیسیون تحقیق سازمان‌ملل در مورد قتل‌عام۱۳۶۷. به‌مدت نزدیک به ۳۳سال، جهان قربانیان این قتل‌عام را فراموش کرده بود. این وضعیت باید تغییر کند. کمیسیون تحقیق سازمان ملل متحد اهمیت ویژه‌یی در روشن‌کردن قتل‌عام وحشتناک سال۱۳۶۷ دارد. خانواده‌های قربانیان خواهان یک کمیسیون تحقیق هستند تا بتوانند سرانجام به‌عدالت دست یابند و به‌اندوه آنها پایان داده شود. این امر به‌ویژه به‌دلیل این واقعیت مهم است که رئیس‌جمهور بعدی حکومت  ابراهیم رئیسی خواهد بود که توسط عفو بین‌الملل متهم به جنایت علیه بشریت به‌دلیل نقش او در همان کشتار است.<ref>سایت ایران آزادی - ابراهیم رئیسی از دیدگاه رهبران [https://fa.iranfreedom.org/%d8%a7%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d9%87%db%8c%d9%85-%d8%b1%d8%a6%db%8c%d8%b3%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87-%d8%b1%d9%87%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%b3%db%8c%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%ac%d9%87%d8%a7/ جهان]</ref>

جنبش دادخواهی همچنین توانسته‌ است درخواست تعقیب رئیسی را به بالاترین سطح مقامات آمریکا برساند.  

در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ برابر با ۵ می ۲۰۲۱، بیش از ۱۵۰ مقام سابق سازمان ملل متحد، وکلا و کارشناسان حقوق بشر در نامه‌ای سرگشاده از این سازمان خواستند کمیته‌ای برای تحقیق در مورد اعدام‌ هزاران زندانی سیاسی در سال ۶۷ تشکیل دهد.<ref>سایت دویچه وله - درخواست از سازمان ملل برای کمیته تحقیق اعدام ۶۷[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82-]</ref>

در ۸ تیر ۱۴۰۰، جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در زمینه وضعیت حقوق بشر در ایران، خواستار انجام تحقیقاتی مستقل در مورد نقش ابراهیم رئیسی در اعدام هزاران زندانی سیاسی در سال ۱۳۶۷ شد. آقای رحمان در گفتگو با خبرگزاری رویترز گفت حالا زمان مناسبی برای انجام این تحقیق و بررسی نقش افراد در رخدادهای سال ۶۷ است . او افزود: «در غیر این صورت، در مورد این رئیس‌جمهوری و نقش او ... در این اعدام‌ها نگرانی‌های جدی خواهیم داشت.»<ref>سایت صدای آمریکا - درخواست گزارشگر ویژه جهت تحقیق مستقل در مورد [https://ir.voanews.com/top-stories/un-expert-requests-probe-raisis-execution-role رئیسی]</ref>

[[پرونده:گزارش سازمان عفو بین الملل در مورد قتل عام ۶۷.jpg|جایگزین=گزارش سازمان عفو بین الملل در مورد قتل عام ۶۷|بندانگشتی|گزارش سازمان عفو بین الملل در مورد قتل عام ۶۷]]

نهم اردیبهشت ۱۳۹۷سازمان عفو بین الملل در گزارشی شواهد و مدارک جدیدی از گورهای جمعی زندانیان را فاش کرد. این گزارش از جمله شامل تصاویر ماهواره‌یی، عکس و ویدئوهای تحلیلی است. این گزارش توسط عفو بین‌الملل و عدالت برای ایران تهیه شده است. در این گزارش آمده است مقامات ایرانی محلهای تأیید شده یا احتمالی گورهای جمعی زندانیان قتل‌عام شده در سال ۱۳۶۷را تخریب می‌کنند. در این قتل‌عام هزاران زندانی که به دلائل سیاسی دستگیر شده بودند ناپدید شده و به‌طور فراقانونی اعدام شدند.

[[پرونده:اسم و تصویر برخی از قتل عام شدگان ۶۷.jpg|جایگزین=اسم و تصویر برخی از قتل عام شدگان ۶۷|بندانگشتی|اسم و تصویر برخی از قتل عام شدگان ۶۷]]صاحبان این نظر معتقدند زمانی که پرده‌ها کنار برود، خواهیم فهمید که عدد ۳۰هزار هم بسیار محتاطانه تنظیم شده و آمار واقعی بیش از اینهاست.

با شروع قتل‌عام، '''هاشمی رفسنجانی''' در خطبه‌های نماز جمعه در روز ۷مرداد ۱۳۶۷گفت: «اینایی که از زندونا آزاد کردیم رفتن سلاح گرفتن افتادن به جون مردم. اینا تو اسلام‌آباد رفتن از بیمارستان ۳۰تا مجروح رو بیرون کشیدن و به رگبار بستن…». او اضافه کرد: «این یکی از فتنه‌هایی است که باید از میان می‌رفت و به این آسانی هم نمی‌شد این فتنه را خواباند و مدتها طول می‌کشید تا این بچه‌های متعصب فریب خورده‌ای که این همه به اینها در زندانها محبت شد، توبه‌شان را پذیرفتیم، به‌عنوان «تائب» بیرون آمدند و دوباره به آنجا رفتند و برگشتند که با ملت خودشان بجنگند و برای عراق جاسوسی کنند. این فتنه باید یک روزی ریشه‌کن می‌شد…».

«این‌ها به‌حبس محکوم شده بودن و می‌بایستی آزاد می‌شدند این‌که ما بهانه‌یی بیاوریم این‌ها رو از سلول‌ها بیاوریم بیرون و بدار بیاویزیم هیچ توجیه‌ای ندارد… ظرف یک ماه به‌روایتی، روایت آقای منتطری قریب ۴هزار نفر به‌روایت معاونت وزارت اطلاعات قریب ۲۰هزار نفر در تهران و استانها یعنی ۴هزار نفر مال تهران هست وبه‌روایتی کسی مثل آقای ملکی قریب ۳۳هزار نفر ظرف یک ماه و چند روز سی و چند روز بدار آویخته شدن این‌ها. آیا جنازه‌هاشون تحویل شد آیا خانواده‌ها اطلاع پیدا کردن آیا قبری به‌خانواده‌ها تحویل دادید. همه این‌ها حقوق شهروندی است که شما زیر پا گذاشتید اما چه کسانی این کار رو کردن؟ قطعاً بایستی این سه نفری که الآن یکی شون وزیر است، یکی شون رئیس آستان قدس است، و یکی شون ریاست دادگاه انتظامی قضات را داره، باید پاسخ‌گو باشند».<ref>افشای ابعای تازه‌ای از جنایات رژیم در سال 67 از زبان مهدی [https://www.youtube.com/watch?v=vESaA9E2X-o خزعلی]</ref>

'''سید علی خامنه‌ای''' آن زمان رئیس‌جمهور بود بعدا ولی فقیه و نفر اول جمهوری اسلامی شد.

'''محمد مقیسه‌ای''' که با اسم ناصریان دادیار زندان و از عوامل قتل‌عام بطور خاص در زندان گوهردشت بود قاضی شعبه ۲۸ شده است.  

[[پرونده:مورگان اورتگاس.JPG|جایگزین=موضع گیری سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مورد قتل عام ۶۷|بندانگشتی|توییت وزارت خارجه آمریکا و موضع گیری مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت خارجه در مورد نقض حقوق بشر در ایران و قتل عام ۶۷]]

مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در ۲۱ جولای ۲۰۲۰ (۳۱ تیر ۱۳۹۹) در یک موضع گیری در مورد قتل عام ۶۷ و نقض حقوق بشر توسط رژیم جمهوری اسلامی گفت: «۱۹ژوئیه (۲۸ تیر) سالگرد شروع به‌اصطلاح «کمیسیونهای مرگ» در ایران است. به حکم خمینی این کمیسیون‌ها هزاران زندانی سیاسی مخالف را به‌طور غیرقانونی اعدام یا طبق گزارشها دچار ناپدیدسازی اجباری کردند. رئیس فعلی دادگستری ایران و وزیر دادگستری فعلی هر دو به‌عنوان اعضای سابق این «کمیسیونهای مرگ» شناخته شده‌اند. وسیعاً ملاحظه می‌شود که قوه قضاییه ایران فاقد استقلال و ضمانتهای دادرسی عادلانه است و دادگاههای انقلاب در حکم دادن در نقض حقوق‌بشر به‌طور خاصی برجسته هستند. همه مقامات ایران که مرتکب نقض حقوق‌بشر و سوءرفتار می‌شوند باید حسابرسی شوند. ایالات متحده به جامعه جهانی برای انجام تحقیقات مستقل فراخوان می‌دهد تا حسابرسی و عدالت را برای قربانیان رژیم ایران فراهم کند.»