۷٬۳۴۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = محمد معین | تصویر = دکت...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
'''محمّد معین''' (۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ در محلهٔ | '''محمّد معین''' (۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ در محلهٔ زرجوب رشت<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://tebyan.net/newindex.aspx?pid=69591 |عنوان=زندگی‌نامه دکتر محمد معین | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref name="www1.jamejamonline.ir">{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www1.jamejamonline.ir/newstext2.aspx?newsnum=100905462468 |عنوان=زندگی نخبگان دکتر محمد معین |ناشر=روزنامه جام جم |تاریخ=۹ اردیبهشت ۱۳۸۸ |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305085940/http://www1.jamejamonline.ir/newstext2.aspx?newsnum=100905462468 |archivedate=۵ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> – ۱۳ تیر ۱۳۵۰ در تهران) یکی از محققان برجسته و پدیدآورندهٔ یکی از مهمترین لغت‌نامه‌های فارسی یعنی فرهنگ معین است. آرامگاه وی در آستانهٔ اشرفیه قرار دارد.<ref name="tishi">{{یادکرد وب|نشانی = http://www.tishineh.com/touritem/45/1|عنوان = آرامگاه دکتر معین، ایرانگردی تیشینه|}}</ref> نیما یوشیج در وصیت‌نامه‌اش اختیار چاپ آثارش را به معین داد. علی اکبر دهخدا تکمیل لغت نامه دهخدا را به معین محول کرد. | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
محمد معین در روز ۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ در محلهٔ | محمد معین در روز ۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ در محلهٔ زرجوب [[رشت]] به دنیا آمد. پدرش شیخ ابوالقاسم از روحانیان شهر رشت بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://er.gilan.ir/پژوهش/معرفی/مفاخر-علمی/item/104-دکتر-معین |عنوان=دکتر محمد معین |ناشر=دفتر آموزش و پژوهش استانداری گیلان |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140804010127/http://er.gilan.ir/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C/%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C/item/104-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86 |archivedate=۴ اوت ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> بر طبق صفحهٔ اول دستخطّی که وی دربارهٔ زندگی خود نوشته، تاریخ تولد وی ۱۷ رجب سال ۱۳۳۲ (قمری) برابر با ۲۱ خرداد سال ۱۲۹۳ است. در متن دانشنامهٔ دکترا، سال تولَد وی ۱۲۹۱ ذکر شده‌است؛ ولی در نوشتهٔ قاب‌شده‌ای که در خانهٔ وی و در اتاق کارش به دیوار آویخته‌است تاریخ تولد او دوشنبه ۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ نوشته شده‌است. | ||
او که اولین فرزند خانواده بود، در سن شش سالگی مادرش را بر اثر بیماری حصبه از دست داد و پنج روز بعد از فوت مادر، پدرش نیز به سبب همین بیماری درگذشت. بیماری حصبه در رشت شیوع یافته و در آن سال ۲۸هزار نفر را از بین برده بود.<ref>{{یادکرد روزنامه | عنوان = آخرین سوار ادبیات کهن | ژورنال = [[شرق (روزنامه)|شرق]]| شماره = ۲۰۹۲ | صفحه = ۹| پیوند = http://sharghdaily.ir/Modules/News/PrintVer.aspx?Src=Main&News_Id=41608| تاریخ بازبینی = ۹ اسفند ۱۳۹۳ هجری خورشیدی}}</ref> جد پدری او شیخ محمدتقی معین‌العلما که در سلک علمای روحانی بود، به تربیت وی همت گذاشت. محمد معین ترقیات علمی و معنوی خود را مدیون او می‌دانست. جد مادری او شیخ محمد سعیر نیز از علما و مدرسان علوم قدیمه بود. | او که اولین فرزند خانواده بود، در سن شش سالگی مادرش را بر اثر بیماری حصبه از دست داد و پنج روز بعد از فوت مادر، پدرش نیز به سبب همین بیماری درگذشت. بیماری حصبه در رشت شیوع یافته و در آن سال ۲۸هزار نفر را از بین برده بود.<ref>{{یادکرد روزنامه | عنوان = آخرین سوار ادبیات کهن | ژورنال = [[شرق (روزنامه)|شرق]]| شماره = ۲۰۹۲ | صفحه = ۹| پیوند = http://sharghdaily.ir/Modules/News/PrintVer.aspx?Src=Main&News_Id=41608| تاریخ بازبینی = ۹ اسفند ۱۳۹۳ هجری خورشیدی}}</ref> جد پدری او شیخ محمدتقی معین‌العلما که در سلک علمای روحانی بود، به تربیت وی همت گذاشت. محمد معین ترقیات علمی و معنوی خود را مدیون او می‌دانست. جد مادری او شیخ محمد سعیر نیز از علما و مدرسان علوم قدیمه بود. | ||
او در سال ۱۳۰۴ دورهٔ شش-سالهٔ ابتدائی در دبستان اسلامی رشت را ظرف دو سال به پایان رساند. دورهٔ اول متوسطه را در «دبیرستان نمره ۱» رشت (که بعدها به نام دبیرستان شاهپور خوانده شد) به اتمام رساند و دورهٔ دوم متوسطه را در رشتهٔ ادبی در دبیرستان | او در سال ۱۳۰۴ دورهٔ شش-سالهٔ ابتدائی در دبستان اسلامی رشت را ظرف دو سال به پایان رساند. دورهٔ اول متوسطه را در «دبیرستان نمره ۱» رشت (که بعدها به نام دبیرستان شاهپور خوانده شد) به اتمام رساند و دورهٔ دوم متوسطه را در رشتهٔ ادبی در دبیرستان دارالفنون تهران به سرانجام رساند. در اوان تحصیل در دبیرستان، صرف و نحو عربی و بخشی از علوم قدیمه را نزد پدربزرگش و سید مهدی رشت‌آبادی فرا گرفت. در سال ۱۳۱۰ در دانشسرای عالی در رشتهٔ ادبیات و فلسفهٔ علوم تربیتی به تحصیل پرداخت. در سال ۱۳۱۳ با نوشتن پایان‌نامه‌ای به زبان فرانسه در مورد شاعر فرانسوی «لوکونت دو لیل» در رشتهٔ ادبیات و فلسفه به اخذ مدرک کارشناسی نایل شد. | ||
پس از طی دورهٔ شش-ماههٔ دانشکدهٔ افسری احتیاط، شش ماه اول سال ۱۳۱۴ را به خدمت افسری گذرانید و در مهر ماه آن سال به دبیری دبیرستان شاهپور اهواز منصوب شد. پس از سه ماه، ریاست دانشسرای شبانه‌روزی اهواز را یافت و در عین حال عضویت تحقیق اوقاف و ریاست پیشاهنگی و تربیت بدنی استان ششم به عهدهٔ وی بود. در همین ایام به وسیلهٔ مکاتبهٔ آموزشگاه روانشناسی بروکسل، که تحت نظر Elmer Knowles روانشناس اداره می‌شد، روانشناسی عملی و دیگر شعب آن از قبیل خط‌شناسی، قیافه‌شناسی و مغزشناسی را فراگرفت. | پس از طی دورهٔ شش-ماههٔ دانشکدهٔ افسری احتیاط، شش ماه اول سال ۱۳۱۴ را به خدمت افسری گذرانید و در مهر ماه آن سال به دبیری دبیرستان شاهپور اهواز منصوب شد. پس از سه ماه، ریاست دانشسرای شبانه‌روزی اهواز را یافت و در عین حال عضویت تحقیق اوقاف و ریاست پیشاهنگی و تربیت بدنی استان ششم به عهدهٔ وی بود. در همین ایام به وسیلهٔ مکاتبهٔ آموزشگاه روانشناسی بروکسل، که تحت نظر Elmer Knowles روانشناس اداره می‌شد، روانشناسی عملی و دیگر شعب آن از قبیل خط‌شناسی، قیافه‌شناسی و مغزشناسی را فراگرفت. | ||
در سال ۱۳۱۸ به تهران منتقل گردید. در حین تصدی معاونت و سپس کفالت اداره دانشسراها در وزارت فرهنگ، برای دورهٔ دکترا در ادبیات فارسی در دانشگاه تهران ثبت نام نمود. پس از چندی با حفظ سمت به دبیری دانشکدهٔ ادبیات منصوب گردید. در روز سه‌شنبه، ۱۷ شهریور سال ۱۳۲۱ از پایان‌نامهٔ دکترای خود با عنوان «مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی» دفاع کرد. پایان‌نامهٔ او با راهنمائی | در سال ۱۳۱۸ به تهران منتقل گردید. در حین تصدی معاونت و سپس کفالت اداره دانشسراها در وزارت فرهنگ، برای دورهٔ دکترا در ادبیات فارسی در دانشگاه تهران ثبت نام نمود. پس از چندی با حفظ سمت به دبیری دانشکدهٔ ادبیات منصوب گردید. در روز سه‌شنبه، ۱۷ شهریور سال ۱۳۲۱ از پایان‌نامهٔ دکترای خود با عنوان «مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی» دفاع کرد. پایان‌نامهٔ او با راهنمائی ابراهیم پورداوود با قید «بسیار خوب» پذیرفته شد و محمد معین به عنوان نخستین فارغ‌التحصیل دورهٔ دکترای ادبیات فارسی در ایران شناخته شد. از آن پس به سمت دانشیار و سپس به سمت استاد کرسی «تحقیق در متون ادبی» در دانشکده ادبیات برگزیده شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.persian-language.org/Group/Article.asp?ID=981| عنوان = دکتر محمد معین، بزرگ‌مردی از سلاله فرهنگ| ناشر = شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی}}</ref> | ||
در ۱۳۲۱ ازدواج کرد که نتیجه آن ۴ فرزند می‌باشد. از آغاز سال ۱۳۲۵ شمسی که چاپ | در ۱۳۲۱ ازدواج کرد که نتیجه آن ۴ فرزند می‌باشد. از آغاز سال ۱۳۲۵ شمسی که چاپ لغتنامه دهخدا طبق قانون، در مجلس شورای ملی آغاز شد، معین به همکاری [[علی‌اکبر دهخدا]] برگزیده شد. در دی ماه ۱۳۳۴ با موافقت علی‌اکبر دهخدا، سازمان لغتنامه از منزل شخصی دهخدا به مجلس شورای ملی منتقل شد و طبق وصیت‌نامه دهخدا، معین به ریاست امور علمی آن سازمان منصوب گردید. در اسفند ۱۳۳۶ سازمان مذکور به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران انتقال یافت و طبق اساسنامه مصوب شورای دانشگاه، ریاست سازمان لغتنامه به عهده محمد معین گذاشته شد. وی این سمت را تا آخرین روزی که دچار سکته گردید به عهده داشت. | ||
=== کما و درگذشت === | === کما و درگذشت === | ||
{{جعبه نقل قول | نقل‌قول ='''وقتی دکتر محمد معین، پس از چند سال بیهوشی درگذشت، از خیل عظیم دانشگاهیان و دانشجویانی که او را می‌ستودند، فقط عده معدودی که از شمار انگشتان دست کمتر بودند در مراسم تشییع پیکر او شرکت کردند.'''»{{سخ}}[[فرهنگ فرهی]]، روزنامه‌نگار پیش‌کسوت ایرانی.<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2013/01/130127_l44_funeral_enayat_mahmoud_.shtml خاک‌سپاری و بزرگداشت محمود عنایت، سردبیر «نگین» در لس‌آنجلس]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>| تراز = چپ | عرض = 300px | اندازه خط = 12px | گیومه نقل‌قول = بله | تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول | نقل‌قول ='''وقتی دکتر محمد معین، پس از چند سال بیهوشی درگذشت، از خیل عظیم دانشگاهیان و دانشجویانی که او را می‌ستودند، فقط عده معدودی که از شمار انگشتان دست کمتر بودند در مراسم تشییع پیکر او شرکت کردند.'''»{{سخ}}[[فرهنگ فرهی]]، روزنامه‌نگار پیش‌کسوت ایرانی.<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2013/01/130127_l44_funeral_enayat_mahmoud_.shtml خاک‌سپاری و بزرگداشت محمود عنایت، سردبیر «نگین» در لس‌آنجلس]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>| تراز = چپ | عرض = 300px | اندازه خط = 12px | گیومه نقل‌قول = بله | تراز منبع = چپ}} | ||
محمد معین در ۹ آذر ۱۳۴۵ پس از بازگشت از | محمد معین در ۹ آذر ۱۳۴۵ پس از بازگشت از ترکیه، در دفتر گروه زبان و ادبیات فارسی، سکته کرد و پنج سال آخر زندگی‌اش را در حالت اغما گذراند.<ref>[http://www.bbc.com/persian/arts/2015/07/150730_l44_dehkhoda_dictionary دهخدا: «لغتنامه نویسی عمر هفت کرکس می‌خواهد»]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> | ||
وی را جهت معالجه بیشتر در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۴۶ به کشور | وی را جهت معالجه بیشتر در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۴۶ به کشور کانادا منتقل کردند؛ ولی چون بهبودی در وضعیت او مشاهده نشد، در ۱۵ آبان ۱۳۴۶ به ایران بازگردانده شد و در بیمارستان فیروزگر بستری شد. محمد معین در روز ۱۳ تیرماه ۱۳۵۰ در همان بیمارستان درگذشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2007/07/070705_oh_moein.shtml| عنوان = یادبود دکتر محمد معین، پدیدآورنده لغتنامه معین| تاریخ بازدید = ۳ خرداد ۱۳۸۷| نویسنده = لادن پارسی| تاریخ = ۱۴ تیر ۱۳۸۶| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی}}</ref> | ||
در مراسم خاک‌سپاری محمد معین، عده‌ای بسیار معدود شرکت داشتند که با توجه به شخصیت ادبی شناخته‌شده جهانی او، رنجش بسیاری از فرهنگ‌دوستان آن زمان را برانگیخت. | در مراسم خاک‌سپاری محمد معین، عده‌ای بسیار معدود شرکت داشتند که با توجه به شخصیت ادبی شناخته‌شده جهانی او، رنجش بسیاری از فرهنگ‌دوستان آن زمان را برانگیخت. ابوالقاسم انجوی شیرازی در فردای روز تشییع جنازه، مقاله‌ای انتقادی با عنوان «تهران بمیر» در روزنامه اطلاعات انتشار داد و این تشییع جنازه را از سر گِلِه از فرهنگ‌دوستان با تشییع جنازه مهوش مقایسه کرد. هم‌چنین محمود عنایت در یکی از سرمقاله‌هایش نوشت: «تهران مرگ محمد معین را حس نکرد».<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2013/01/130127_l44_funeral_enayat_mahmoud_.shtml خاک‌سپاری و بزرگداشت محمود عنایت، سردبیر «نگین» در لس‌آنجلس]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> | ||
با این همه | با این همه مهدخت مین فرزند اون پس از سال‌ها در گفتگویی با حامد داراب که روزنامه شرق آن را منتشر کرد؛ شرکت عده معدود در مراسم خاک‌سپاری پدرش را تکذیب نمود.<ref>[http://w.magiran.com/npview.asp?ID=3009506]، روزنامه شرق. گفت و گوی حامد داراب با مهدخت معین</ref> | ||
همسر محمد معین، مهین امیرجاهد نیز که طی چند سالی که وی در بستر بیماری بود، از وی پرستاری نمود در تاریخ ۸ آذرماه ۱۳۹۲ خورشیدی در آستانه اشرفیه درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.<ref>[http://isna.ir/fa/news/92090805569 خبرگزاری ایسنا مورخ ۸ آذر ۱۳۹۲]</ref><ref>عبدالله نصری، کارنامه دکتر معین، انتشارات امیرکبیر، سال ۱۳۶۴</ref> | همسر محمد معین، مهین امیرجاهد نیز که طی چند سالی که وی در بستر بیماری بود، از وی پرستاری نمود در تاریخ ۸ آذرماه ۱۳۹۲ خورشیدی در آستانه اشرفیه درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.<ref>[http://isna.ir/fa/news/92090805569 خبرگزاری ایسنا مورخ ۸ آذر ۱۳۹۲]</ref><ref>عبدالله نصری، کارنامه دکتر معین، انتشارات امیرکبیر، سال ۱۳۶۴</ref> | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
== آرامگاه معین == | == آرامگاه معین == | ||
[[پرونده:Mohammad Moin Tomb 3298.jpg|بندانگشتی|مقبره محمد معین در [[آستانه اشرفیه]]]] | [[پرونده:Mohammad Moin Tomb 3298.jpg|بندانگشتی|مقبره محمد معین در [[آستانه اشرفیه]]]] | ||
محمد معین را پس از تشییع پیکر از مسجد فخرالدوله به سمت زادگاهش شهر رشت و آرمیدن در آرامگاه خانوادگی معین در شهر آستانه اشرفیه به خاک سپردند.<ref name="www1.jamejamonline.ir"/><ref name="tishi"/> | محمد معین را پس از تشییع پیکر از مسجد فخرالدوله به سمت زادگاهش شهر رشت و آرمیدن در آرامگاه خانوادگی معین در شهر آستانه اشرفیه به خاک سپردند.<ref name="www1.jamejamonline.ir" /><ref name="tishi" /> وزارت فرهنگ و هنر، ساخت آرامگاه محمد معین را برعهده گرفت. در حیاط آرامگاه درختان چنار، صنوبر، یوکا، شمشاد و فواره آب و نیمکت و فضای سبز وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.gchto.ir/main/media/f/aramgah%20moeen.pdf|عنوان = آرامگاه دکتر محمد معین، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان|accessdate = ۱۶ فوریه ۲۰۱۴|archiveurl = https://web.archive.org/web/20140311172020/http://www.gchto.ir/main/media/f/aramgah%20moeen.pdf|archivedate = ۱۱ مارس ۲۰۱۴|dead-url = yes}}</ref> آرامگاه او بنا به وصیت خودش، به احترام حرم جلال الدین اشرف و علاقه وی به علامه شیخ حسینی وحید در کنار حشمت رود در شهر آستانه اشرفیه قرار دارد و سالانه مورد بازدید علاقه‌مندان به زبان و ادب فارسی است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://guilan.irib.ir/تولیدات-ویژه/679/61598-دکتر%20محمد%20معین |عنوان=دربارهٔ دکتر محمد معین چهره ممتاز گیلان | ناشر =وبگاه شبکه تلویزیونی باران |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> | ||
=== رابطه زادگاه با آرامگاه === | === رابطه زادگاه با آرامگاه === | ||
مهدخت معین فرزند معین دربارهٔ سنخیت زادگاه با آرامگاه وی گفته‌است: | مهدخت معین فرزند معین دربارهٔ سنخیت زادگاه با آرامگاه وی گفته‌است: <ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://guilanian.ir/دكتر-محمد-معين-،-معين-جاويد-زبان-و-ادب-ف/ |عنوان=زنده یاد دکتر معین از نگاه دخترش دکتر مهدخت معین: | ||
دکتر معین، معین جاوید زبان و ادب پارسی | ناشر =وبگاه گیلانیان |تاریخ =۱۵ تیر ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=}}</ref> | دکتر معین، معین جاوید زبان و ادب پارسی | ناشر =وبگاه گیلانیان |تاریخ =۱۵ تیر ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=}}</ref> | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۹۷: | ||
== مسافرت‌ها == | == مسافرت‌ها == | ||
در تابستان سال ۱۳۳۳ به دعوت | در تابستان سال ۱۳۳۳ به دعوت دانشگاه هاروارد به آمریکا رفت و از موسسات فرهنگی و فنی و هنری شرق آمریکا دیدار کرد. پس از آن در کتابخانه‌ها و موزه‌های لندن و پاریس نیز مطالعاتی به عمل آورد. | ||
در تابستان ۱۳۳۶ جزو هیئت اعزامی دولت و [[دانشگاه تهران]] به کنگره خاورشناسی در | در تابستان ۱۳۳۶ جزو هیئت اعزامی دولت و [[دانشگاه تهران]] به کنگره خاورشناسی در مونیخ به اروپا رفت و مدتی در سوئیس و آلمان به پژوهش پرداخت. در کنگرهٔ مزبور به عضویت «کمیتهٔ مجموعهٔ کتیبه‌های ایرانی» {{به انگلیسی|Corpus Inscription Iranicarum}} و عضویت کمیتهٔ تألیف «فرهنگ پهلوی» منصوب گردید و سخنرانی تحت عنوان «هورقلیا» به زبان فرانسه ایراد نمود که خلاصهٔ آن در مجموعهٔ سخنرانی‌های کنگرهٔ مزبور درج گردید. در همین کنگره دوره [[برهان قاطع]] که به تصحیح و تفسیر او رسیده بود، از طرف والتر هنینگ و امیل بنونیست و محمدباقر (از پاکستان) مورد تقدیر قرار گرفت. | ||
در آذر ماه ۱۳۳۶ به دعوت دانشگاه‌ها و [[فرهنگستان]]های [[مسکو]] و [[لنینگراد]] و [[باکو]]، برای بازدید از موسسات علمی و سخنرانی در زمینهٔ فرهنگ و ادب ایران و رفع بعض اشکالات [[متون ادبی]] و [[دستور زبان]] فارسی به [[اتحاد جماهیر شوروی]] سفر کرد. | در آذر ماه ۱۳۳۶ به دعوت دانشگاه‌ها و [[فرهنگستان]]های [[مسکو]] و [[لنینگراد]] و [[باکو]]، برای بازدید از موسسات علمی و سخنرانی در زمینهٔ فرهنگ و ادب ایران و رفع بعض اشکالات [[متون ادبی]] و [[دستور زبان]] فارسی به [[اتحاد جماهیر شوروی]] سفر کرد. | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۰۵: | ||
در ژانویهٔ همان سال در «[[موتمر اسلامی]]» {{به انگلیسی|Islamic colloquium}}که در [[لاهور]] شرکت کرد و در باب «صلح در نظر جلال الدین مولوی» به انگلیسی سخنرانی کرد که در مجموعهٔ موتمر به چاپ رسید. | در ژانویهٔ همان سال در «[[موتمر اسلامی]]» {{به انگلیسی|Islamic colloquium}}که در [[لاهور]] شرکت کرد و در باب «صلح در نظر جلال الدین مولوی» به انگلیسی سخنرانی کرد که در مجموعهٔ موتمر به چاپ رسید. | ||
در فروردین ۱۳۳۷ از طرف «مرکز ملی پژوهش‌های علمی» فرانسه (''CNRS'') برای بازدید از موسسات علمی فرانسه و ایراد سخنرانی‌ها در دانشگاه پاریس دعوت شد و تا آخر تابستان آن سال در | در فروردین ۱۳۳۷ از طرف «مرکز ملی پژوهش‌های علمی» فرانسه (''CNRS'') برای بازدید از موسسات علمی فرانسه و ایراد سخنرانی‌ها در دانشگاه پاریس دعوت شد و تا آخر تابستان آن سال در فرانسه بود. در این مدت یک سلسله سخنرانی در مدرسه پژوهش‌های عالی در زمینه تصوّف ایرانی و تفاوت آن با شیخیه ایراد نمود که گزارش آن در سالنامه ۵۹–۱۹۵۸ مدرسهٔ مزبور مندرج است. علاوه بر این سخنرانی دربارهٔ جلال‌الدین محمد بلخی در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه سوربن ایراد نمود. در همین ایام به عضویت انجمن خاورشناسان ''Société Asiatique '' در پاریس و انجمن فلسفی ارنست رنان پاریس درآمد. نیز چندی در کتابخانه‌ها و موزه‌های بلژیک و هلند به مطالعه پرداخت. در سال ۱۳۴۲ (برابر با ۶۴–۱۹۶۳ میلادی) طبق دعوت دانشگاه پرینستون آمریکا به آن کشور رفت. آذرماه ۱۳۴۵ برای شرکت در کنفرانس فرهنگ منطقه‌ای، به مدت یک هفته به ترکیه عزیمت نمود. | ||
== امتیازات فرهنگی == | == امتیازات فرهنگی == | ||
* معین در سالهای ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۳ عضو شورای عالی فرهنگ بود. | |||
* معین در سالهای ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۳ عضو | * در کنگره‌های هزاره ابن سینا، هفتصدمین سال خواجه نصیرالدین طوسی، آزادی فرهنگ که در تهران برگزار شد، عضویت داشت و در آن‌ها به ایراد سخنرانی پرداخت. | ||
* در کنگره‌های | * از سال۱۳۲۴ با پروفسور هانری کربن (خاورشناس فرانسوی) در تصحیح و نقد متون فلسفی و عرفانی فارسی و عربی همکاری داشت. در نتیجه این همکاری، یک سلسله کتب فارسی و عربی از طرف انیستیتوی ایران و فرانسه چاپ و منتشر شده‌است. | ||
* از سال۱۳۲۴ با | * در سال ۱۳۳۳ برای کتاب جامع الحکمتین ناصر خسرو که نخستین بار توسط هانری کربن و معین تصحیح و چاپ شده بود، از طرف فرهنگستان کتیبه‌شناسی و زبان‌های باستانی فرانسه ''Académie des Inscriptions et Belles-Lettres''، به دریافت جایزه نایل شد. | ||
* در سال ۱۳۳۳ برای کتاب | |||
* در تابستان ۱۳۳۷ بنا به تصویب هیئت وزیران ایران، به عنوان عضو فرهنگستان ایران انتخاب شد. این عضویت مجدداً در پاییز ۱۳۴۰ نیز از طرف هیئت وزیران تمدید شد. | * در تابستان ۱۳۳۷ بنا به تصویب هیئت وزیران ایران، به عنوان عضو فرهنگستان ایران انتخاب شد. این عضویت مجدداً در پاییز ۱۳۴۰ نیز از طرف هیئت وزیران تمدید شد. | ||
* در مهرماه ۱۳۳۷ به عنوان «استاد ممتحن خارجی» | * در مهرماه ۱۳۳۷ به عنوان «استاد ممتحن خارجی» دانشگاه پنجاب (پاکستان) برای مطالعه و اظهار نظر در رساله‌های دکترا آن دانشگاه برگزیده شد. | ||
* در آذرماه ۱۳۳۸ از | * در آذرماه ۱۳۳۸ از نیما یوشیج، پیشوای شعر نو در ایران وصیت‌نامه‌ای بدست آمد که در آن دکتر معین را بدون اینکه دیده باشد، به عنوان وصی تعیین کرده بود تا اشعار وی را بررسی کند و قسمت لازم را انتشار دهد و انتخاب و طبع اشعار نیز تحت نظر وی باشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.radiofarda.com/content/f4_namaye_door_nazdik_mohamad_moein_40_years/24257367.html|عنوان =دکتر محمد معین؛ چقدر به این چهره نامدار می‌توان اعتماد کرد؟ | ناشر =رادیو فردا |تاریخ =۱۵ تیر ۱۳۹۰ ۱۳۹۰|زبان=فارسی}}</ref> | ||
* از تاریخ ۹ تا ۱۵ شهریور ۱۳۴۵ ریاست کمیسیون ادبیات را در کنگرهٔ جهانی ایران‌شناسان عهده‌دار بود. | * از تاریخ ۹ تا ۱۵ شهریور ۱۳۴۵ ریاست کمیسیون ادبیات را در کنگرهٔ جهانی ایران‌شناسان عهده‌دار بود. | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۰: | ||
=== تألیف === | === تألیف === | ||
۱. {{یادکرد | ۱. {{یادکرد | ||
|کتاب= فرهنگ فارسی معروف به | |کتاب= فرهنگ فارسی معروف به فرهنگ معین؛ دوره کامل فرهنگ فارسی، شامل لغات فارسی، لغات و ترکیبات عربی متداول در فارسی، لغات اروپایی که به تدریج در فارسی وارد شده و اعلام اشخاص، اعلام جغرافیایی، در هفت هزار و نهصد صفحه و در شش مجلد | ||
|نویسنده = | |نویسنده = | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۰: | ||
۲. {{یادکرد | ۲. {{یادکرد | ||
|کتاب= جلد اول | |کتاب= جلد اول حافظ شیرین سخن | ||
|نویسنده = | |نویسنده = | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۰: | ||
۳. {{یادکرد | ۳. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= یک قطعه شعر در پارسی باستان | ||
|نویسنده = | |نویسنده = | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۱۸۴: | خط ۱۸۰: | ||
۷. {{یادکرد | ۷. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= ارداویرافنامه | ||
|نویسنده = | |نویسنده = | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۲۰۴: | خط ۲۰۰: | ||
۹. {{یادکرد | ۹. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= پورداوود | ||
|نویسنده = | |نویسنده = | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۲۶۴: | خط ۲۶۰: | ||
۱۵. {{یادکرد | ۱۵. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= امیر خسرو دهلوی | ||
|نویسنده = | |نویسنده = | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۲۸۴: | خط ۲۸۰: | ||
۱۷. {{یادکرد | ۱۷. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= آیینه سکندر | ||
|نویسنده = | |نویسنده = | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۳۰۴: | خط ۳۰۰: | ||
۱۹. {{یادکرد | ۱۹. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= لغات فارسی ابن سینا | ||
|نویسنده = | |نویسنده = | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۳۴۵: | خط ۳۴۱: | ||
=== تصحیح کتب === | === تصحیح کتب === | ||
۱. {{یادکرد | ۱. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= دانشنامه علائی تألیف ابن‌سینا | ||
|نویسنده = علم برین | |نویسنده = علم برین | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۳۷۵: | خط ۳۷۱: | ||
۴. {{یادکرد | ۴. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= جامع الحکمتین | ||
|نویسنده = | |نویسنده = ناصر خسرو | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
|ناشر = انیستیتوی ایران و فرانسه | |ناشر = انیستیتوی ایران و فرانسه | ||
| خط ۳۹۵: | خط ۳۹۱: | ||
۶. {{یادکرد | ۶. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= برهان قاطع | ||
|نویسنده = محمد حسین بن خلف تبریزی | |نویسنده = محمد حسین بن خلف تبریزی | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۴۰۵: | خط ۴۰۱: | ||
۷. {{یادکرد | ۷. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= جوامع الحکایات | ||
|نویسنده = سدید الدین محمد عوفی | |نویسنده = سدید الدین محمد عوفی | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۴۱۵: | خط ۴۱۱: | ||
۸. {{یادکرد | ۸. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= عبهر العاشقین | ||
|نویسنده = روزبهان بقلی شیرازی | |نویسنده = روزبهان بقلی شیرازی | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۴۲۶: | خط ۴۲۲: | ||
=== ترجمه‌ها === | === ترجمه‌ها === | ||
۱. {{یادکرد | ۱. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= روانشناسی تربیتی ترجمه از «علم النّفس و آثارُه فی التّربیةِ و التّعلیم» | ||
|نویسنده = علی الجارم و مصطفی امین | |نویسنده = علی الجارم و مصطفی امین | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۴۳۶: | خط ۴۳۲: | ||
۲. {{یادکرد | ۲. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= کتیبه‌های پهلوی | ||
|نویسنده = و.ب. هنینگ (W.B.Hening) | |نویسنده = و.ب. هنینگ (W.B.Hening) | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۴۵۵: | خط ۴۵۱: | ||
۴. {{یادکرد | ۴. {{یادکرد | ||
|کتاب= | |کتاب= ایران | ||
|نویسنده = ر. گیرشمن | |نویسنده = ر. گیرشمن | ||
|مترجم = | |مترجم = | ||
| خط ۴۶۱: | خط ۴۵۷: | ||
|شهر= تهران | |شهر= تهران | ||
|سال= ۱۳۳۶ | |سال= ۱۳۳۶ | ||
|شابک= | |شابک= }} | ||
=== مقالات === | === مقالات === | ||
مقالات وی در موضوعات | مقالات وی در موضوعات ادب، تاریخ ادیان، ایران دوره قبل از اسلام و عهد اسلامی، تاریخ ادبیات، آثار باستانی، علوم تربیتی و…؛ در مجله‌های: ایران، مهر، سخن، آموزش و پرورش، یغما، یادگار، دانش (تهران)، اطلاعات ماهانه، اطلاعات هفتگی، فرهنگ (مشهد)، ایران لیگ (بمبئی)، روزگار نو (لندن)، اشتار (پایس)، آهنگ (دهلی)، آریانا (کابل) و نیز در سالنامه‌های پاریس، ایران، جاوید، کارون (تهران) و یادنامه بیروتی (کلکته) به طبع رسیده و تعداد آن‌ها بالغ بر۲۰۴ است. | ||
=== آثار منتشرنشده === | === آثار منتشرنشده === | ||