۷٬۳۴۸
ویرایش
اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح نویسه‌های عربی
بدون خلاصۀ ویرایش |
(اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
|نام = | |نام = مهدی اخوان ثالث | ||
|تصویر = اخوان_ثالث.jpg | |تصویر = اخوان_ثالث.jpg | ||
|توضیح تصویر = | |توضیح تصویر = | ||
|نام اصلی = | |نام اصلی = مهدی اخوان ثالث | ||
|زمینه فعالیت = | |زمینه فعالیت = شاعر، صدا بردار و دوبلرفیلم | ||
|ملیت = [[ایرانی]] | |ملیت = [[ایرانی]] | ||
|تاریخ تولد = متولدمشهد اسفند ۱۳۰۷ | |تاریخ تولد = متولدمشهد اسفند ۱۳۰۷ | ||
|محل تولد = مشهد | |محل تولد = مشهد | ||
|والدین = | |والدین = | ||
|تاریخ مرگ = | |تاریخ مرگ = درگذشت شهریور ۱۳۶۹ تهران | ||
|محل مرگ = تهران | |محل مرگ = تهران | ||
|محل زندگی = تهران | |محل زندگی = تهران | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
|لقب = | |لقب = | ||
|بنیانگذار = | |بنیانگذار = | ||
|پیشه = | |پیشه = شاعر، صدا بردار و دوبلرفیلم | ||
|سبک نوشتاری = شعر کلاسیک فارسی توانا بود و در ادامه به شعر نو گرایید|کتاب‌ها = | |سبک نوشتاری = شعر کلاسیک فارسی توانا بود و در ادامه به شعر نو گرایید|کتاب‌ها = | ||
|تاریخ اتمام اثر = | |تاریخ اتمام اثر = | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
}} | }} | ||
مهدی اخوان ثالث با نام مستعار م. امید (متولد ۱۰ اسفند ۱۳۰۷ در مشهد - درگذشته در ۴ | مهدی اخوان ثالث با نام مستعار م. امید (متولد ۱۰ اسفند ۱۳۰۷ در مشهد - درگذشته در ۴ شهریور ۱۳۶۹ تهران) شاعر معاصر و پرآوازه‌ی ایران است. مهدی اخوان ثالث در سبک نیمایی شعر می سرود. او دارای زبان شعری خاص خود بود. زبان شعری او از استحکامی بی‌نظیر برخوردار بود و اشعارش بر نسل‌های پس از خود تأثیری عمیق گذاشت. اشعار او زمینه‌های سیاسی و اجتماعی دارند. همچنین لحن حماسی در اشعار او بسیار آشکار است. پس از انقلاب به وی پیشنهاد شد در بخش‌های حکومتی وارد شود. علی خامنه‌ای که پیش از انقلاب با او آشنایی داشت از وی خواست که به حکومت بیپیوندد اما مهدی اخوان ثالث پاسخ داده بود:بنای ما بر این است که همیشه بر سلطه باشیم نه با سلطه! | ||
همین موضوع منجر به رانده شدن او تا پایان عمر شد.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/khamenei-cultural-views-and-non-governmental-literature/29956608.html خامنه‌ای و «قبر» پرماجرای شاملو]</ref> | همین موضوع منجر به رانده شدن او تا پایان عمر شد.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/khamenei-cultural-views-and-non-governmental-literature/29956608.html خامنه‌ای و «قبر» پرماجرای شاملو]</ref> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
وی تا پایان عمر در جمهوری اسلامی منزوی بود و حتی به لحاظ مالی در تنگدستی به سر می‌برد. مهدی اخوان ثالث در اواخر عمر از اسماعیل خویی دعوت به بازگشت به ایران کرده و در این نامه خامنه‌ای را مردی فاضل نامید که به وی اجازه بازگشت خواهد داد. این موضوع مورد انتقاد بسیاری از روشنفکران قرار گرفت.<ref>[https://nahad.qiau.ac.ir/index.aspx?key=docs&id=2375 اخوان ثالث و دوستی اش با رهبر انقلاب]</ref> ۴ شهریور ۱۳۶۹ در تهران درگذشت. | وی تا پایان عمر در جمهوری اسلامی منزوی بود و حتی به لحاظ مالی در تنگدستی به سر می‌برد. مهدی اخوان ثالث در اواخر عمر از اسماعیل خویی دعوت به بازگشت به ایران کرده و در این نامه خامنه‌ای را مردی فاضل نامید که به وی اجازه بازگشت خواهد داد. این موضوع مورد انتقاد بسیاری از روشنفکران قرار گرفت.<ref>[https://nahad.qiau.ac.ir/index.aspx?key=docs&id=2375 اخوان ثالث و دوستی اش با رهبر انقلاب]</ref> ۴ شهریور ۱۳۶۹ در تهران درگذشت. | ||
== زندگی | == زندگی == | ||
مهدی اخوان ثالث (م - امید) در سال ۱۳۰۷ در مشهد متولد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود به پایان رسانید از هنرستان صنعتی فارغ التحصیل شد. نزد سلیمان روح افزا یکی از نوازندگان تار، با هنر موسیقی آشناشد. با تشویق پدر به شعر و شاعری متمایل گشت و در ادامه راه معلمش پرویز کاویان جهرمی نیز از او رهبری نمود با ورود به «انجمن ادبی خراسان» و آشنایی با بزرگان شعر آن روزگاران همچون استاد نصرت (منشی باشی) درسالهای ۲۳–۲۴ و دعوت به انجمن ادبی (تخلص و نام امید) داده شد. مهدی اخوان ثالث در سرودن شعر به سبک کلاسیک در قصیده سرایی (به شیوه اساتید کهن خراسان و خاصه منوچهری) و غزلسرایی (ارغنون از جمله فعالیتهای این دوره اوست) و نیز به سبک نو (به شیوه نیما، مانند مجموعه زمستان) طبع آزمایی کرد. | |||
پس از | پس از کودتای ۲۸مرداد سال ۳۲، ایران چهرهء دیگری به‌خود گرفت و نظام سیاسی-فرهنگی جامعهء آن‌زمان به‌کلی دگرگون شد. اخوان نیز مانند بسیاری از اهل قلم، دستگیر و روانهء زندان شد. او در این زمان از امضای تعهدنامه جهت آزادی از زندان امتناع کرد و ناگزیر چند ماه در زندان ماند؛ اما طولی نکشید مجددا در سال ۱۳۴۴برای دومین بار راهی زندان شد؛ اما این بار اتهام او سیاسی نبود، پس از آزاد شدن از زندان، دیگر هیچ‌گاه برای حزب و دسته‌ای خاص فعالیت نکرد و در واقع از کارهای روزمرهء سیاسی کناره‌گیری کرد و برای امرار معاش به روزنامهء «ایران ما» پیوست. | ||
== | == مشاغل و سمتهای اداری == | ||
اخوان ثالث در سال | اخوان ثالث در سال ۱۳۲۷ ساکن تهران شد و به خدمت آموزش و پرورش درآمد و به دبیری پرداخت و پس از چندی به سمت مامور در وزارت اطلاعات مشغول همکاری شد و وظیفه‌اش نظارت بر برنامه‌های ادبی بود. وی همچنین به کار صدا برگردانی (دوبله) فیلم‌های مستند در استودیو «گلستان» نیز پرداخت. بنا به قول گلستان در مدت سه - چهار سال روی صداگذاری نزدیک به سیصد فیلم مستند نظارت کرد. به جز آن هم به متن ترجمه‌ها و روانی گفتارها رسیدگی می‌کرد، هم بر نوار اصلی و برگردان به نسخه‌های فیلم. پس از آنکه کارگاه فیلم گلستان تعطیل شد، ایرج گرگین رییس برنامهء دوم رادیو از اخوان دعوت کرد تا مسئوولیت مستقیم برنامه‌های ادبی را برعهده گیرد. با توجه به آنکه تجربهء لازم را برای این‌کار نداشت، اما با موفقیت برنامه‌ها را اداره کرد. او می‌گوید: «من آن وقت هفته‌ای چهار برنامه داشتم، یک برنامهء ادبی داشتم، یک برنامهء کتاب داشتم، در میزگردهایی هم که راجع به این جور مسایل بود شرکت می‌کردم.» | ||
در سال | در سال ۱۳۴۸ از اخوان برای کار تلویزیون آبادان دعوت به عمل آمد. او تا سال ۱۳۵۳ برای تلویزیون آبادان برنامه‌سازی نمود، اما حادثهء مرگ دخترش لاله، او را مجبور کرد به تهران بازگردد و از همکاری با تلویزیون آبادان صرفنظر نماید. تا قبل از انقلاب، اخوان ثالث کمابیش با برنامه‌های ادبی در تلویزیون ظاهر می‌شد، پس از پیروزی انقلاب برای مدتی در سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی (فرانکلین سابق) مشغول به کار شد، اما پس از مدتی استعفا داد و خانه‌نشین شد. | ||
== فعالیتهای | == فعالیتهای == | ||
مهدی اخوان ثالث پس از آنکه به تهران آمد به اتفاق احمد خویی و اکبر آذری با سفارش مدیر روزنامهء «زندگی» ،در اداره فرهنگ روستایی برای آموزگاری استخدام شد. اداره نیز هر سه نفر آنها را برای تدریس به ورامین فرستاد. تدریس در مدرسهء روستایی کریم آباد بهنام سوخته ورامین اولین گام برای ورود به حرفهء معلمی بود. انتخاب شغل معلمی در آن سالیان با روحیهء اخوان سازگار بود. یکی دو سال بعد، او را به مدرسهء کشاورز منتقل کردند و او در آنجا علاوه بر آنکه معلم ادبیات بود، فقه و آهنگری را نیز به بچه‌ها یاد می‌داد. اخوان بعدها به دلایلی از کار تدریس در آموزش و پرورش کناره‌گیری کرد. او خود علت این امر را برخی تمردها یا رفتن، نرفتن‌ها بیان می‌کند. ادامهء فعالیت آموزشی مهدی اخوان ثالث درسال ۱۳۵۶ می‌باشد. او با دعوت دانشگاه، شعر سامانیان و مشرطیت به بعد را تدریس می‌کرد و در اواخر عمر نیز در دانشگاههای تهران، تربیت معلم و شهید بهشتی به این کار مشغول بود.<ref name=":0">بیتوته - [http://www.beytoote.com/scientific/scientist/biography-autobiography-third-mehdi-mensurable.html بیوگرافی مهدی اخوان ثالث]</ref> | |||
== مجموعه شعرهای اخوان هستند. | == مجموعه شعرهای اخوان هستند. == | ||
اخوان ثالث در شعر کلاسیک فارسی توانا بود و در ادامه به شعر نو گرایید. از وی اشعاری در هر دو سبک به جای مانده است. | اخوان ثالث در شعر کلاسیک فارسی توانا بود و در ادامه به شعر نو گرایید. از وی اشعاری در هر دو سبک به جای مانده است. علاوه بر شعر نیمایی اشعاری در قالب‌های قصیده، قطعه، مثنوی، ترکیب بند، مستزاد و رباعی سروده است. «ارغنون»، «زمستان»، «آخر شاهنامه»، «از این اوستا»، «منظومه (شکار)»، «پاییز در زندان»، «عاشقانه و کبود»، «بهترین امید»، «زندگی می‌گوید: اما باز باید زیست»، «در حیاط کوچک پاییز در زندان»، «دوزخ اما سرد»، «ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم»<ref>ستاره - [http://setare.com/fa/news/12813/%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AB%D8%A7%D9%84%D8%AB گزیده ای از بهترین اشعار مهدی اخوان ثالث]</ref> | ||
== اشعار مهدی اخوان ثالث == | == اشعار مهدی اخوان ثالث == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
به دیدارم بیا هر شب | به دیدارم بیا هر شب | ||
در | در این تنهایی تنها و تاریکِ خدا مانند | ||
دلم تنگ است | دلم تنگ است | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
شعرهای مهدی اخوان ثالث | شعرهای مهدی اخوان ثالث | ||
موجها خوابیده | موجها خوابیده اند، آرام و رام | ||
طبل طوفان از نوا افتاده است | طبل طوفان از نوا افتاده است | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
قدم در راه بی برگشت بگذاریم | قدم در راه بی برگشت بگذاریم | ||
ببینیم آسمان هر کجا آیا همین رنگ | ببینیم آسمان هر کجا آیا همین رنگ است؟ | ||
آثار مهدی اخوان ثالث | آثار مهدی اخوان ثالث | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۹: | ||
عکس مهدی اخوان ثالث | عکس مهدی اخوان ثالث | ||
بهار | بهار آمد، پریشان باغ من افسرده بود اما | ||
به جو باز آمد آب رفته، ماهی مرده بود اما | |||
اشعار عاشقانه مهدی اخوان ثالث | اشعار عاشقانه مهدی اخوان ثالث | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۹: | ||
کلاغی روی بام خانه ی همسایه ی ما بود | کلاغی روی بام خانه ی همسایه ی ما بود | ||
و بر | و بر چیزی، نمیدانم چه، شاید تکه استخوانی | ||
دمادم تق و تق منقار می زد باز | دمادم تق و تق منقار می زد باز | ||
| خط ۱۴۵: | خط ۱۴۵: | ||
و نزدیکش کلاغی روی آنتن قار می زد باز | و نزدیکش کلاغی روی آنتن قار می زد باز | ||
نمی دانم | نمی دانم چرا، شاید برای آنکه این دنیا بخیل است | ||
و تنها می خورد هر کس که دارد | و تنها می خورد هر کس که دارد | ||
| خط ۱۶۱: | خط ۱۶۱: | ||
سروده های مهدی اخوان ثالث | سروده های مهدی اخوان ثالث | ||
زمین | زمین دلمرده، سقفِ آسمان کوتاه، | ||
غبار آلوده مهر و | غبار آلوده مهر و ماه، | ||
زمستان است | |||
دیوان شعر مهدی اخوان ثالث | دیوان شعر مهدی اخوان ثالث | ||
زمستون، تن عریون باغچه چون بیابون | |||
درختا با پاهای برهنه زیر بارون | درختا با پاهای برهنه زیر بارون | ||
| خط ۲۲۵: | خط ۲۲۵: | ||
با سکوت پاک غمناکش | با سکوت پاک غمناکش | ||
ساز | ساز او باران، سرودش باد | ||
جامه اش شولای عریانی ست | جامه اش شولای عریانی ست | ||
| خط ۲۵۷: | خط ۲۵۷: | ||
جاودان بر اسب یال افشان زردش می چمد در آن | جاودان بر اسب یال افشان زردش می چمد در آن | ||
پادشاه | پادشاه فصلها، پاییز<ref>همدوره - [http://hamdore.com/2576-mehdi-akhavan-sales/ گزیده اشعار زیبا و کوتاه از اخوا ثالث]</ref> | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
مهدی اخوان ثالث در روز یکشنبه ۴ شهریور ۱۳۶۹ در بیمارستان مهر تهران بدرود حیات گفت و پیکرش را به مشهد انتقال دادند و در جوار آرامگاه فردوسی در باغ توس به خاک سپردند.<ref name=":0" /> | |||
جستارهای وابسته == | جستارهای وابسته == | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||