۱٬۶۵۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{عکس-نیاز|تاریخ=آوریل ۲۰۱۸}} | ||
{{ | {{ویرایش}} | ||
{{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار | {{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار | ||
| نام = | | نام = مهدی بازرگان | ||
| تصویر = مهندس_مهدی_بازرگان.jpg | | تصویر = مهندس_مهدی_بازرگان.jpg | ||
| شرح تصویر = | | شرح تصویر = | ||
| نام کامل = مهدی بازرگان | | نام کامل = مهدی بازرگان | ||
| معروف به = مهندس بازرگان | | معروف به = مهندس بازرگان | ||
| نام مستعار = | | نام مستعار = | ||
| زادروز = ۱۲۸۶ | | زادروز = ۱۲۸۶ | ||
| شهر تولد = | | شهر تولد = | ||
| کشور تولد = | | کشور تولد = | ||
| تاریخ مرگ = دیماه ۱۳۷۳ | | تاریخ مرگ = دیماه ۱۳۷۳ | ||
| شهر مرگ = | | شهر مرگ = | ||
| کشور مرگ = | | کشور مرگ = | ||
| نام همسر = | | نام همسر = | ||
| فرزندان = | | فرزندان = | ||
|خویشاوندان سرشناس = | |خویشاوندان سرشناس = | ||
| تحصیلات = رشته ترمودینامیک و نساجی | | تحصیلات = رشته ترمودینامیک و نساجی | ||
| دین = مسلمان | | دین = مسلمان | ||
| حزب سیاسی = نهضت آزادی | | حزب سیاسی = نهضت آزادی | ||
| سمت = اولین نخست‌وزیر دولت موقت | | سمت = اولین نخست‌وزیر دولت موقت | ||
| پست‌های قبلی = | | پست‌های قبلی = رئیس هیأب مدیره خلع یداز شرکت نفت بریتانیایی | ||
| فعالیت‌ها = [[ملی کردن نفت]] | | فعالیت‌ها = [[ملی کردن نفت]] | ||
| قبل از = | | قبل از = | ||
| بعد از = | | بعد از = | ||
| وب‌گاه رسمی = | | وب‌گاه رسمی = | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| زیرنویس = | | زیرنویس = | ||
}} | }} | ||
'''مهدی بازرگان''' ( | '''مهدی بازرگان''' (زاده‌ی ۱۲۸۶ خورشیدی - درگذشته‌ی ۳۰ دیماه ۱۳۷۳) در تهران متولد شد. پدرش حاج عباسقلی بازرگان (تبریزی) از تجار دیندار، روشنفکر و سرشناس زمان خود بود. بازرگان تحصیلات ابتدایی را در مدرسه سلطانیه تهران و متوسطه را در دارالمعلمین مرکزی به پایان رساند. وی در سال ۱۳۰۶ جزء اولین گروه محصلین ممتاز کشور، برای تحصیل به فرانسه اعزام شد. | ||
در سال ۱۳۱۳ پس از ۷ سال تحصیل در فرانسه به کشور بازگشت. در سال ۱۳۱۵ به عنوان اولین دانشیار در دانشکده فنی دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد و دو دوره متوالی ریاست دانشکده فنی را به عهده گرفت. در سال ۱۳۳۰، توسط دکتر مصدق به ریاست هیئت مدیره و مدیریت عامل شرکت ملی نفت ایران انتخاب شد و با حمایت مردم موفق به خلع ید از انگلیسی‌ها و با همت متخصصین ایرانی موفق به راه‌اندازی و اداره صنایع عظیم نفت شد. در سال ۱۳۳۱ | در سال ۱۳۱۳ پس از ۷ سال تحصیل در فرانسه به کشور بازگشت. در سال ۱۳۱۵ به عنوان اولین دانشیار در دانشکده فنی دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد و دو دوره متوالی ریاست دانشکده فنی را به عهده گرفت. در سال ۱۳۳۰، توسط دکتر [[محمد مصدق|مصدق]] به ریاست هیئت مدیره و مدیریت عامل شرکت ملی نفت ایران انتخاب شد و با حمایت مردم موفق به خلع ید از انگلیسی‌ها و با همت متخصصین ایرانی موفق به راه‌اندازی و اداره صنایع عظیم نفت شد. در سال ۱۳۳۱ مسئول احداث شبکه لوله‌کشی آب تهران شد و آن را به ثمر رساند. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، به دلیل اعتراض مکتوب علیه انتخابات مجلس شورای ملی که آن را غیرقانونی می‌دانست، در بهمن ۱۳۳۲ از خدمات دولتی و استادی دانشگاه برکنار شد و تا شانزدهم بهمن ۱۳۵۷ که پست نخست وزیری دولت موقت انقلاب را به عهده گرفت، تنها در بخش خصوصی در زمینه تولیدات صنعتی فعالیت و خلاقیت داشت.<ref name=":0">گروه تاریخ اندیشه معاصر-[http://moaser.iki.ac.ir/book/export/html/639 زندگی‌نامه مهندس مهدی بازرگان]</ref>بازرگان نه ماه پس از نخست‌وزیری به دلیل اختلاف با خمینی و حزب جمهوری اسلامی استعفا داد. مهدی بازرگان سرانجام در روز آخر دیماه ۱۳۷۳، در حالی که ایران را به قصد معالجه ترک کرده بود، در نیمه راه، درگذشت.<ref name=":42" /> | ||
== تحصیلات == | == تحصیلات == | ||
مهدی بازرگان در خانواده‌ای مذهبی در تبریز به‌دنیا آمد. وی در کودکی همراه پدرش که یک تاجر سرشناس بازار بود در تهران ساکن شد. پس از پایان تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال ۱۳۰۶ برای ادامه تحصیل به فرانسه اعزام شد در رشته ترمودینامیک و نساجی از مدرسه حرفه و فن فرانسه فارغ‌التحصیل شد و پس از بازگشت به ایران، به مقام نخستین دانشیار دانشکده فنی دانشگاه تهران منصوب شد.<ref name=":42">بی‌بی‌سی فارسی، [https://www.bbc.com/persian/iran-47077277 مهدی بازرگان]</ref><ref name=":52">سایت ملی مذهبی -[https://melimazhabi.com/maghalat/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86/ زندگی‌نامه مهندس مهدی بازرگان] </ref> | |||
== فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی == | == فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی == | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
== تأسیس کانون مهندسین == | == تأسیس کانون مهندسین == | ||
مهدی بازرگان پس از شهریور ۱۳۲۰ از بانیان تأسیس کانون مهندسین بود. در دومین | مهدی بازرگان پس از شهریور ۱۳۲۰ از بانیان تأسیس کانون مهندسین بود. در دومین سال تأسیس کانون مهندسین، اولین اعتصاب صنفی مهندسین به بار نشست و تحولی عمیق در ارجاع مسوولیت و میدان فعالیت به متخصصین به وجود آورد و راه اصلاحات باز شد. واگذاری مسوولیت ادارات و کارخانجات به تحصیلکرده‌ها و مهندسان و حقِ داشتن دو نماینده منتخب از هر دانشکده در شورای دانشگاه، از دستاوردهای این اعتصاب صنفی بود.<ref name=":0" /> | ||
== نهضت آزادی ایزان == | == نهضت آزادی ایزان == | ||
بازرگان در تشکیل جبهه ملی دوم و مبارزات سیاسی فعالیتی مؤثر داشت و در بهار سال ۱۳۴۰ همراه با آیت‌الله طالقانی و دکتر یدالله سحابی، نهضت آزادی ایران را پایه‌گذاری کرد و به نهضت مقاومت ملی نیرویی دوباره داد و نیروهای ملی و مذهبی را در این جمعیت سازمان و توانایی بخشید. <ref name=":52" /> | بازرگان در تشکیل جبهه ملی دوم و مبارزات سیاسی فعالیتی مؤثر داشت و در بهار سال ۱۳۴۰ همراه با آیت‌الله طالقانی و دکتر یدالله سحابی، نهضت آزادی ایران را پایه‌گذاری کرد و به نهضت مقاومت ملی نیرویی دوباره داد و نیروهای ملی و مذهبی را در این جمعیت سازمان و توانایی بخشید.<ref name=":52" /> | ||
[[پرونده:عکسهای بازرگان.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:عکسهای بازرگان.jpg|بندانگشتی|عکسهای بازرگان]] | ||
== دستگیری و زندان == | == دستگیری و زندان == | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
== دفاع از حقوق اساسی قربانیان ۱۳۶۷ == | == دفاع از حقوق اساسی قربانیان ۱۳۶۷ == | ||
در | در دیماه ۶۷ نهضت آزادی ایران ـ به دبیرکلی مهندس بازرگان ـ در بیانیه‌ای که منتشر کرد به کشتار مخالفان سیاسی اعتراض کرد. مهندس بازرگان و همفکرانش پرسیده بودند: «اگر این اعدام‌ها مطابق شرع و قانون اساسی انجام گشته چرا در سکوت و بی‌خبری و در پشت درهای بسته اجرا شده‌است؟ چرا خانواده‌های اعدام‌شدگان تهدید شده‌اند که مبادا گریه کنند، سیاه بپوشند و یا مجلس ختم تشکیل دهند؟ بگذریم از این که اهانت و زخم زبان به مادران و پدران داغدیده و تبریک گفتن به آنان به عنوان این که لکه ننگی را از دامان خانواده شما پاک کرده‌ایم، با هیچ معیار اسلامی و انسانی قابل توجیه نیست.» | ||
در بیانیه نهضت آزادی تأکید شده بود که «انگیزه اعتراض ما کشتار گسترده اسرایی از هموطنان است که در سال‌های گذشته در دادگاه‌های همین رژیم و با احکام همین حکام شرع به محکومیت‌هایی کمتر از اعدام، حتی یک سال و دو سال محکوم شده و بعضاً روزهای آخر اسارت خود را می‌گذراندند، و خانواده‌هایی قبل از تحویل ساک و لباس خونین، خانه را برای ورود آنها آب و جارو کرده بودند! آیا در جوامع متدین و موحد و در کشورهای متمدن دنیا سابقه دارد که زندانیان محکوم شده را بدون آنکه کار تازه‌ای کرده باشند به جرم ایستادگی بر «موضع عقیدتی» بدون محاکمه یا با محاکمه مجدداً اعدام نمایند؟»<ref>سایت زیتون -[http://zeitoons.com/16603 اعدام‌های ۶۷ و منش مهندس بازرگان]</ref> | در بیانیه نهضت آزادی تأکید شده بود که «انگیزه اعتراض ما کشتار گسترده اسرایی از هموطنان است که در سال‌های گذشته در دادگاه‌های همین رژیم و با احکام همین حکام شرع به محکومیت‌هایی کمتر از اعدام، حتی یک سال و دو سال محکوم شده و بعضاً روزهای آخر اسارت خود را می‌گذراندند، و خانواده‌هایی قبل از تحویل ساک و لباس خونین، خانه را برای ورود آنها آب و جارو کرده بودند! آیا در جوامع متدین و موحد و در کشورهای متمدن دنیا سابقه دارد که زندانیان محکوم شده را بدون آنکه کار تازه‌ای کرده باشند به جرم ایستادگی بر «موضع عقیدتی» بدون محاکمه یا با محاکمه مجدداً اعدام نمایند؟»<ref>سایت زیتون -[http://zeitoons.com/16603 اعدام‌های ۶۷ و منش مهندس بازرگان]</ref> | ||
== | == درگذشت == | ||
مهدی بازرگان سرانجام در | مهدی بازرگان سرانجام در ۳۰ دیماه ۱۳۷۳، در حالی که ایران را به قصد درمان و معالجه بیماری قلب ایران را ترک کرده و عازم سوییس بود، در فرودگاه زوریخ وضعیتش رو به وخامت گذاشت. وی را از فرودگاه به بیمارستان منتقل کردند ولی سودی نبخشید و بازرگان در سن ۸۷ سالگی در زوریخ درگذشت.<ref name=":42" /> | ||
پیکر مهدی بازرگان را پس از درگذشت به ایران بازگرداندند و بنا به وصیتش، در مقبره بیات در جوار مرقد حضرت معصومه و در کنار پدر و مادر و جمعی از اقوامش به خاک سپرده شد.<ref name=":0" /> | |||
== تالیفات و آثار == | |||
مهدی بازرگان اولین تألیف خود با عنوان «نماز» بین سال‌های ۱۳۱۵ تا ۱۳۲۰ برای جوانان نوشت و با هزینه شخصی به چاپ رساند. مذهب در اروپا، مطهرات در اسلام، کار در اسلام، راه طی شده، اختیار، پراگماتیسم در اسلام، از دیگر آثار دینی او در دهه ۱۳۲۰ و «از خداپرستی تا خودپرستی» و «آموزش قرآن» در ۳ جلد در دهه ۱۳۳۰ می‌باشد. از مرحوم بازرگان بیش از ۱۰۰ اثر مذهبی و ۱۶ اثر قرآنی به جای مانده است. | |||
همچنین بازرگان آثار علمی و فنی نیز داشت که عبارتند از: در وصف صنعت (۱۳۱۵)، زندان هارون یا آتشکده ساسانی (۱۳۲۳)، دیاگرام عمومی برای گاز‌ها و هوای مرطوب (۱۳۲۳)، سازمان مسافربری شهرستان تهران (۱۳۲۳)، صفحه محاسبه (۱۳۲۳)، ترمودینامیک صنعتی ۱ و ۲ (۱۳۲۳)، تعیین شرایط هوای مطبوع (۱۳۲۶)، آینه صنعت در ایران (۱۳۲۸)، خشک کردن هوا بدون ماشین مبرد (۱۳۲۹)، مهندس خارجی (۱۳۳۴) و بسازیم یا برایمان بسازند (۱۳۳۵)، باد و باران در قرآن (۱۳۴۳)، پدیده‌های جوّی (۱۳۴۳)، سیر تحول قرآن ۱ و ۲ (۱۳۴۴)، بررسی نظریه اریک فروم (۱۳۵۵) و علمی بودن مارکسیسم (۱۳۵۶).<ref name=":0" /> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
[[رده:اعضای جبهه ملی ایران]] | |||
[[رده:اعضای شورای انقلاب اسلامی ایران]] | |||
[[رده:اعضای نهضت آزادی ایران]] | |||
[[رده:اهالی تهران]] | |||
[[رده:سیاست‌مداران اهل ایران]] | |||
[[رده:نخست‌وزیران ایران]] | |||
[[رده:مخالفان جمهوری اسلامی ایران]] | |||