۵٬۷۷۰
ویرایش
خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
از آنجا که علوم ظاهری طبع شاه نعمتالله ولی را قانع نمیکرد، سالها به ریاضت و تصفیه و تزکیه باطن مشغول گردید و به دنبال مراد و مرشد به سیر و سفر پرداخت.<ref name=":1" /> | از آنجا که علوم ظاهری طبع شاه نعمتالله ولی را قانع نمیکرد، سالها به ریاضت و تصفیه و تزکیه باطن مشغول گردید و به دنبال مراد و مرشد به سیر و سفر پرداخت.<ref name=":1" /> | ||
شاه نعمتالله ولی به مناطقی مانند ماوراءالنهر، هرات، حجاز و برخی از شهرهای جنوبی ایران سفر کرد، تا اینکه در سفر مکه با شیخ عبدالله یافعی آشنا شد و از دست او که یکی از عرفای عصر خویش بود، خرقه پوشید و مدت هفت سال اصول عرفان و تصوف را در نزد او آموخت. بعد از آنکه شاه نعمتالله به مقام شیخی و مرادی رسید، به خراسان رفت و از آنجا به شهر | شاه نعمتالله ولی به مناطقی مانند ماوراءالنهر، هرات، حجاز و برخی از شهرهای جنوبی ایران سفر کرد، تا اینکه در سفر مکه با شیخ عبدالله یافعی آشنا شد و از دست او که یکی از عرفای عصر خویش بود، خرقه پوشید و مدت هفت سال اصول عرفان و تصوف را در نزد او آموخت. بعد از آنکه شاه نعمتالله به مقام شیخی و مرادی رسید، به خراسان رفت و از آنجا به شهر «کش» که تیمور گورکانی مشهور به تیمور لنگ در آنجا بود، سفر کرد. (کش، یکی از شهرهای تاریخی ازبکستان است که در دورران مدرن به شهر سبز تغییرنام یافت). شاه نعمت الله ولی در این شهر فعالیت خود را مبنی بر دعوت مردم به تصوف آغاز کرد. پس از مدتی، بهدلیل افزایش پیروان شاه نعمت الله ولی، تیمور لنگ دستور اخراج او را از خراسان داد. شاه نعمت الله ولی به هرات رفت و مدتی را در آنجا ماند. شاه نعمتالله سرانجام راهی کرمان شد و شهر ماهان را برای اقامت و دعوت پیروانش به تصوف انتخاب کرد. او ۲۵ سال پایانی عمرش را در شهر ماهان گذراند و در همان شهر نیز از دنیا رفت. از وی یک فرزند با نام خلیلالله باقی ماند که بعدها جانشین پدر در فرقه نعمتاللهی شد.<ref name=":0" /> | ||
=== مذهب شاه نعمت الله ولی === | === مذهب شاه نعمت الله ولی === | ||
درباره مذهب شاه نعمت الله ولی اختلافات زیادی است. بسیاری از عرفا و تذکرهنویسان، شاه نعمت الله ولی را شیعه میدانند و برخی نیز او را اهل تسنن معرفی کردهاند، اما معلوم است که شاه نعمتالله ارادت ویژهای به حضرت علی (ع) داشته است.<ref name=":0" /> | درباره مذهب شاه نعمت الله ولی اختلافات زیادی است. بسیاری از عرفا و تذکرهنویسان، شاه نعمت الله ولی را شیعه میدانند و برخی نیز او را اهل تسنن معرفی کردهاند، اما معلوم است که شاه نعمتالله ارادت ویژهای به حضرت علی (ع) داشته است.<ref name=":0" /> | ||
از اشعار وی چنین برمیآید که مذهب او شیعه بوده است و در رسالهی او تحت عنوان مهدیه، قصیدهی بلندی درباره حضرت مهدی (ع) به جای مانده است. همچنین برخی از | از اشعار وی چنین برمیآید که مذهب او شیعه بوده است و در رسالهی او تحت عنوان مهدیه، قصیدهی بلندی درباره حضرت مهدی (ع) به جای مانده است. همچنین برخی از محققین، شاه نعمتالله ولی را از نوادگان امام باقر (ع) دانستهاند.<ref name=":2">[https://asheghanekhoda.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%88%D9%84%DB%8C/ زندگینامه شاه نعمتالله ولی - سایت عاشقان خدا]</ref> | ||
شاه نعمت الله ولی در دیوان اشعارش بیش از ۴۰۰ بیت اعم از غزل و قصیده در مدح مولا علی (ع) و اهل بیت دارد، اما حتی یک قصده یا غزل در وصف و مدح سایر اصحاب پیامبر اکرم نسروده و بهجز حضرت علی با کسی دیگر چنین اشعار عاشقانه و موالیانه نگفته است. | شاه نعمت الله ولی در دیوان اشعارش بیش از ۴۰۰ بیت اعم از غزل و قصیده در مدح مولا علی (ع) و اهل بیت دارد، اما حتی یک قصده یا غزل در وصف و مدح سایر اصحاب پیامبر اکرم نسروده و بهجز حضرت علی با کسی دیگر چنین اشعار عاشقانه و موالیانه نگفته است. | ||
اشاره به چند بیت شعر که در وصف مولا علی سروده است: | اشاره به چند بیت شعر که در وصف مولا علی و ائمه اطهار سروده است: | ||
رافضی نیستم ولی هستم ***مؤمن پاک و خصم معتزلی | رافضی نیستم ولی هستم ***مؤمن پاک و خصم معتزلی | ||
خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
== شاه نعمتالله ولی و [[حافظ]] == | == شاه نعمتالله ولی و [[حافظ]] == | ||
درباره ارتباط شاه نعمتالله ولی با ''' | درباره ارتباط شاه نعمتالله ولی با [[حافظ|'''حافظ شیرازی''']] روایات زیادی وجود دارد و برخی معتقدند که این دو با هم دیدار و گفتگو داشته و شعر و اندیشهی همدیگر تأثیر پذیرفتهاند. حتی در برخی منابع عنوان شده است که مصرعی از شعر حافظ اشاره به شعر شاه نعمتالله دارد. | ||
آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند | آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند | ||
خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
صد درد دل به گوشه چشمی دوا کنیم | صد درد دل به گوشه چشمی دوا کنیم | ||
برخی از محققان و عرفا نیز بر این باورند که شاه نعمتالله ولی احترام زیادی برای حافظ قائل بوده و هرجا در اشعارش از خواجه نام برده و وی را ستوده، | برخی از محققان و عرفا نیز بر این باورند که شاه نعمتالله ولی احترام زیادی برای حافظ قائل بوده و هرجا در اشعارش از خواجه نام برده و وی را ستوده، منظورش شخص حافظ بوده است.<ref name=":0" /> | ||
== اندیشهی شاه نعمتالله ولی == | == اندیشهی شاه نعمتالله ولی == | ||
خط ۱۲۹: | خط ۱۲۹: | ||
=== محبوبیت شاه نعمتالله === | === محبوبیت شاه نعمتالله === | ||
شاه نعمتالله ولی در شهرستان ماهان، خانقاه و حمام ساخت. امیران و پادشاهان آن زمان مانند شاهرخ و میرزا اسکندر بن عمر شیخ، نسبت به شاه نعمتالله ارادت و لطف بسیار داشتند. علاوه بر شاهان و سلاطین ایران، برخی از پادشاهان دکن هندوستان مانند شهابالدین احمد شاه | شاه نعمتالله ولی در شهرستان ماهان، خانقاه و حمام ساخت. امیران و پادشاهان آن زمان مانند شاهرخ و میرزا اسکندر بن عمر شیخ، نسبت به شاه نعمتالله ارادت و لطف بسیار داشتند. علاوه بر شاهان و سلاطین ایران، برخی از پادشاهان دکن هندوستان مانند شهابالدین احمد شاه ولی بهمنی و فرزندش علاءالدین به شاه نعمتالله خالصانه ارادت میورزیدند و به همین خاطر زمینهی مساعدی برای توسعه و ترویج زبان فارسی در مناطق مختلف هندوستان به وجود آمد. پس از ورود سلسلهی نعمتاللهی از هندوستان به ایران و گسترش آن، سلسلههای دیگری نیز شکل گرفتند که همگی از پیروان طریقه نعمتاللهی بودند. برخی از این سلسلهها که معروف هستند، عبارتند از: سلسله اخوت (صفی علیشاهیه)، سلسله کوثریه، سلسله شمسیه، سلسله گنابادیه و سلسله مونس علیشاهیه<ref name=":1" /> | ||
== کرامات شاه نعمتالله ولی == | == کرامات شاه نعمتالله ولی == | ||
شاه نعمت الله ولی صاحب کراماتی بوده | شاه نعمت الله ولی صاحب کراماتی بوده که یکی از کرامات او این بوده است که لقمهی حرام از گلویش پایین نمیرفت. امیرتیمور لنگ برای آزمایش این موضوع، امر کرد که غذای حرامی درست کرده و به شاه نعمتالله بدهند. خان سالار تیمور لنگ، از پیر زنی برهای با زور تصاحب میکند و از آن طعامی ترتیب میدهد و به شاه نعمتالله میدهند تا بخورد. پس از خوردن بره، امیر از شاه نعمتالله میپرسد که طعام حلال بود یا حلال؟ شاه نعمتالله پاسخ میدهد که بر من حلال و بر شما حرام است. امیر خشمگین میشود و نحوهی بهدست آوردن بره را از خان سالار خود میپرسد تا حقیقت بر او آشکار شود. در همین زمان پیرزن برای شكایت از سرقت برهاش نزد تیمور لنگ آمده و میگوید که پسرم به سرخس رفته بود و من از سلامتی او نگران بودم، شنیدم كه سید نعمتالله به هرات آمده است و من نذر كردم اگر پسرم به سلامت برگردد، این بره را به جهت سید ببرم.<ref name=":2" /> | ||
=== پیشگوییهای شاه نعمتالله === | === پیشگوییهای شاه نعمتالله === | ||
پیشگویی شاه نعمتالله ولی در قصیدهای که به وی منسوب است، با مطلع «قدرت کردگار میبینم»، آغاز شده که بسیاری از اخبار و وقایع آینده در آن به تصویر کشیده شده است که این شعر در میان ایرانیان بسیار مشهور و معروف است و شخصیت او را بین عوام شگفتانگیز ساخته است.<ref name=":1" /> | پیشگویی شاه نعمتالله ولی در قصیدهای که به وی منسوب است، با مطلع «قدرت کردگار میبینم»، آغاز شده که بسیاری از اخبار و وقایع آینده در آن به تصویر کشیده شده است که این شعر در میان ایرانیان بسیار مشهور و معروف است و شخصیت او را بین عوام شگفتانگیز ساخته است و در طول تاریخ این اشعار مورد توجه ایرانیان بوده است.<ref name=":1" /> | ||
پیشگویی شاه نعمتالله به شکلهای مختلفی روایت شده و به شعر او نیز افزوده شده اشت. در اینجا به شعر او که در گنجور آمده است، استناد شده | پیشگویی شاه نعمتالله به شکلهای مختلفی روایت شده و به شعر او نیز افزوده شده اشت. در اینجا به شعر او که در گنجور آمده است، استناد شده است: | ||
{{شعر}}{{ب|قدرت کردگار میبینم|حالت روزگار میبینم}} | {{شعر}}{{ب|قدرت کردگار میبینم|حالت روزگار میبینم}} | ||
خط ۱۹۹: | خط ۱۹۷: | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
شاه نعمتالله ولی پس از صد و سه سال عمر پر برکت، در سال ۸۳۴-ه. ق، از دنیا رفت. پیکر او را در ماهان واقع در استان کرمان بهخاک سپردند و به همین خاطر بهنام | شاه نعمتالله ولی پس از صد و سه سال عمر پر برکت، در سال ۸۳۴-ه. ق، از دنیا رفت. پیکر او را در ماهان واقع در استان کرمان بهخاک سپردند و به همین خاطر بهنام «ماه ماهان» نیز شناخته میشود. شاه نعمتالله خلافت و جانشینی خود را به فرزندش سید برهانالدین خلیللله سپرد و او را مأمور مراقبت و حفاظت خانقاه و تربیت سالکان فرمود.<ref name=":1" /> | ||
پس از درگذشت شاه نعمت الله ولی، به فرمان احمد بهمنی پادشاه وقت دکن که از پیروان او بود، مقبرهای بر مزار شاه نعمتالله ساخته شد. در زمان شاه عباس دوم صفوی، مقبرهی او گسترش پیدا کرد و آرامگاه او تا امروز زیارتگاه اهل تصوف و مردم بوده است.<ref name=":0" /> | پس از درگذشت شاه نعمت الله ولی، به فرمان احمد بهمنی پادشاه وقت دکن که از پیروان او بود، مقبرهای بر مزار شاه نعمتالله ساخته شد. در زمان شاه عباس دوم صفوی، مقبرهی او گسترش پیدا کرد و آرامگاه او تا امروز زیارتگاه اهل تصوف و مردم بوده است.<ref name=":0" /> | ||
خط ۲۱۰: | خط ۲۰۸: | ||
شاه نعمتالله ولی رسالات منثور بسیاری را نوشته است و تعداد آن را تا ۵۰۰ رساله ذکر کردهاند که البته تا کنون انتساب ۱۱۴ رساله از آن تأیید و محرز شده است. نثر این رسالهها غالباً پیچیده و مشکل است و بیشتر دارای ویژگیهای نثر قرن هشتم و نهم است.<ref name=":3" /> | شاه نعمتالله ولی رسالات منثور بسیاری را نوشته است و تعداد آن را تا ۵۰۰ رساله ذکر کردهاند که البته تا کنون انتساب ۱۱۴ رساله از آن تأیید و محرز شده است. نثر این رسالهها غالباً پیچیده و مشکل است و بیشتر دارای ویژگیهای نثر قرن هشتم و نهم است.<ref name=":3" /> | ||
برخی از آثار عبارت است از: | برخی از آثار منثور او عبارت است از: | ||
* منظومة فی تحقیقالایمان | * منظومة فی تحقیقالایمان | ||
* رساله نصایح منظومه | * رساله نصایح منظومه | ||
خط ۲۲۳: | خط ۲۲۱: | ||
آرامگاه شاه نعمتالله ولی در ۳۵ کیلومتری جنوب کرمان در خیابان ولی عصر شهر ماهان واقع شده است. بنای اولیه مقبره، یک اتاق چهار گوشه با طاق گنبدی بود که در دوره صفویه گسترش یافت. سنگ مزار شاه نعمتالله داخل اتاق گنبدی قرار گرفته و اتاق با نقاشیهای روی گچ و کاشیهای لاجوردی و فیروزهای تزیین شده است و نمای بیرونی آن نیز نقش و نگارهای اسلیمی زیبایی دارد. دربهای آرامگاه با قطعههایی از عاج فیل هندی و خاتم کاری تزیین گردیده و روی سنگ مرمر قبر، آیاتی از قرآن و نام امامان شیعه حک شده است.<ref name=":0" /> | آرامگاه شاه نعمتالله ولی در ۳۵ کیلومتری جنوب کرمان در خیابان ولی عصر شهر ماهان واقع شده است. بنای اولیه مقبره، یک اتاق چهار گوشه با طاق گنبدی بود که در دوره صفویه گسترش یافت. سنگ مزار شاه نعمتالله داخل اتاق گنبدی قرار گرفته و اتاق با نقاشیهای روی گچ و کاشیهای لاجوردی و فیروزهای تزیین شده است و نمای بیرونی آن نیز نقش و نگارهای اسلیمی زیبایی دارد. دربهای آرامگاه با قطعههایی از عاج فیل هندی و خاتم کاری تزیین گردیده و روی سنگ مرمر قبر، آیاتی از قرآن و نام امامان شیعه حک شده است.<ref name=":0" /> | ||
[[پرونده:مقبره نعمتالله3.JPG|جایگزین=مقبره شاه نعمتالله ولی|بندانگشتی|264x264پیکسل|مقبره شاه نعمتالله ولی]] | [[پرونده:مقبره نعمتالله3.JPG|جایگزین=مقبره شاه نعمتالله ولی|بندانگشتی|264x264پیکسل|مقبره شاه نعمتالله ولی]] | ||
آرامگاه شاه نعمتالله ولی و بنای آن به دوره صفوی برمیگردد. این آرامگاه در سال ۱۳۱۰، بهعنوان آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آرامگاه شاه نعمتالله ولی یکی از بناهای عرفانی و منحصر به فرد ایران است که توجه بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی را به خود جلب کرده است. این بنای عالی با معماری و صحنهای بسیار زیبا و درختان بلندقامت سرو، گردشگران و زائران را ساعتها غرق تماشا میکند. | آرامگاه شاه نعمتالله ولی و بنای آن به دوره صفوی برمیگردد. این آرامگاه در سال ۱۳۱۰، بهعنوان آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آرامگاه شاه نعمتالله ولی یکی از بناهای عرفانی و منحصر به فرد ایران است که توجه بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی را به خود جلب کرده است. این بنای عالی با معماری و صحنهای بسیار زیبا و درختان بلندقامت سرو، گردشگران و زائران را ساعتها غرق تماشا میکند. مساحت آرامگاه شاه نعمتالله ولی ۳۵۰۰۰ مترمربع، شامل مجموعهای از بناهای تاریخی است که هر کدام با پیشینهی تاریخی خود، بخشی از سبک معماری ایرانی را معرفی میکنند. ۳ حیاط و ساختمانهای اطراف نمای کلی آرامگاه را تشکیل میدهند. هرکدام از این حیاطها یک حوض و تعدادی درخت دارد.<ref name=":4">[https://www.beytoote.com/iran/bastani/shah5-nematollah-vali.html آرامگاه شاه نعمتالله ولی، بنایی زیبا و تاریخی در کرمان - سایت بیتوته]</ref> | ||
مساحت آرامگاه شاه نعمتالله ولی ۳۵۰۰۰ مترمربع، شامل مجموعهای از بناهای تاریخی است که هر کدام با پیشینهی تاریخی خود، بخشی از سبک معماری ایرانی را معرفی میکنند. ۳ حیاط و ساختمانهای اطراف نمای کلی آرامگاه را تشکیل میدهند. هرکدام از این حیاطها یک حوض و تعدادی درخت دارد.<ref name=":4">[https://www.beytoote.com/iran/bastani/shah5-nematollah-vali.html آرامگاه شاه نعمتالله ولی، بنایی زیبا و تاریخی در کرمان - سایت بیتوته]</ref> | |||
=== قسمتهای مختلف آرامگاه === | === قسمتهای مختلف آرامگاه === | ||
آرامگاه شاه نعمت الله ولی از بخشهای مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از: | آرامگاه شاه نعمت الله ولی از بخشهای مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از: | ||
'''بقعه:''' بقعه شاه نعمتالله ولی یک اتاق چهارگوش با سقفی گنبدی با تزئینات گچی است که رو گچ با نقاشی پوشانده شده است. نمای داخلی آن نیز با کاشیکاریهای معرق با رنگهای زیبا و نقوش اسلیمی، جلوهای زیبا به این بنا بخشیده است. سنگ قبر شاه نعمتالله ولی مرمرین است که اطراف آن نام ۱۲ امام و آیاتی از قرآن مجید با خطی بسیار | '''بقعه:''' بقعه شاه نعمتالله ولی یک اتاق چهارگوش با سقفی گنبدی با تزئینات گچی است که رو گچ با نقاشی پوشانده شده است. نمای داخلی آن نیز با کاشیکاریهای معرق با رنگهای زیبا و نقوش اسلیمی، جلوهای زیبا به این بنا بخشیده است. سنگ قبر شاه نعمتالله ولی مرمرین است که اطراف آن نام ۱۲ امام و آیاتی از قرآن مجید با خطی بسیار زیبا حکاکی شده است.[[پرونده:مزار نعمتالله ولی.JPG|جایگزین=آستانه ورودی آرامگاه|بندانگشتی|268x268پیکسل|آستانه ورودی آرامگاه]]'''چلهخانه:''' در سمت جنوب غربی بقعه، فضای کوچکی است که به مکان چلهنشینی شاه نعمتالله ولی معروف است که بسیار جذاب و بهتانگیز است. درون این چلهخانه آذینهای رنگارنگ و نقاشیهای بر روی دیوار نقش بسته است که جلب توجه میکند. | ||
'''رواق شاه عباسی:''' همچنانکه از نام آن پیداست، در دوره صفوی و شاه عباس ساخته شده و دارای سردری زیبایی است که از جنس فولاد بوده و نام ۱۲ امام بهصورت برجسته بر روی آن تراشیده شده است. | '''رواق شاه عباسی:''' همچنانکه از نام آن پیداست، در دوره صفوی و شاه عباس ساخته شده و دارای سردری زیبایی است که از جنس فولاد بوده و نام ۱۲ امام بهصورت برجسته بر روی آن تراشیده شده است. | ||
[[پرونده:فضای داخلی آرامگاه شاه نعمتالله.JPG|جایگزین=فضای داخلی آرامگاه شاه نعمتالله|بندانگشتی|273x273پیکسل|فضای داخلی آرامگاه شاه نعمتالله]] | [[پرونده:فضای داخلی آرامگاه شاه نعمتالله.JPG|جایگزین=فضای داخلی آرامگاه شاه نعمتالله|بندانگشتی|273x273پیکسل|فضای داخلی آرامگاه شاه نعمتالله]] | ||
'''صحن میرداماد:''' در دورهی صفویه ساخته شده و در زمان ناصرالدین شاه این صحن مجدداً بازسازی و تکمیل شده است. | '''صحن میرداماد:''' در دورهی صفویه ساخته شده و در زمان [[ناصرالدین شاه|'''ناصرالدین شاه''']] این صحن مجدداً بازسازی و تکمیل شده است. | ||
'''صحن اتابکی:''' توسط علیاصغرخان اتبابک، صدراعظم ناصرالدین شاه با کمک هدایای ارسالی به دربار ساخته شده است. | '''صحن اتابکی:''' توسط علیاصغرخان اتبابک، صدراعظم ناصرالدین شاه با کمک هدایای ارسالی به دربار ساخته شده است. |
ویرایش