۵٬۷۷۰
ویرایش
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
'''شاه نعمت الله ولی'''، با نام کامل سید امیر نورالدین نعمتهالله بن عبدالله بن محمد کوهبنانی کرمانی، مشهور به شاه نعمتالله ولی (زاده ۱۴ ربیعالاول ۷۳۱-ه. ق، کوهبنان ماهان یا حلب – درگذشته ۸۳۴-ه. ق، ماهان کرمان) عارف و شاعر مشهور دورهی تیموری است. شاه نعمتالله ولی عارفی غزلسرا بود که مفاهیم عارفانه را با زبان شعر بیان میکرد. او علاوه بر تحصیل در حوزهی تصوف و عرفان، بهطور عملی به ریاضت و عبادت مشغول بود. شاه نعمتالله ولی طریق جدیدی در تصوف ایجاد کرد و آن را به نام خود یعنی | '''شاه نعمت الله ولی'''، با نام کامل سید امیر نورالدین نعمتهالله بن عبدالله بن محمد کوهبنانی کرمانی، مشهور به شاه نعمتالله ولی (زاده ۱۴ ربیعالاول ۷۳۱-ه. ق، کوهبنان ماهان یا حلب – درگذشته ۸۳۴-ه. ق، ماهان کرمان) عارف و شاعر مشهور دورهی تیموری است. شاه نعمتالله ولی عارفی غزلسرا بود که مفاهیم عارفانه را با زبان شعر بیان میکرد. او علاوه بر تحصیل در حوزهی تصوف و عرفان، بهطور عملی به ریاضت و عبادت مشغول بود. شاه نعمتالله ولی طریق جدیدی در تصوف ایجاد کرد و آن را به نام خود یعنی نعمتاللهیه نام نهاد که بعدها به هندوستان انتقال پیدا کرد. با گذشت زمان و روی کار آمدن سلسلهی قاجار، فرقه نعمتاللهیه از هند به ایران بازگشت. این سلسله از قرن هشتم تا کنون طرفداران ویژهای در کشورهای مختلف دارد. درباره مذهب شاه نعمت الله ولی اختلافات زیادی است. بسیاری از عرفا و تذکرهنویسان، شاه نعمت الله ولی را شیعه میدانند و برخی نیز او را اهل تسنن معرفی کردهاند، اما معلوم است که شاه نعمتالله ارادت ویژهای به حضرت علی (ع) داشته است. از اشعار وی چنین برمیآید که مذهب او شیعه بوده است و در رسالهی او تحت عنوان مهدیه، قصیدهی بلندی درباره حضرت مهدی (ع) به جای مانده است. همچنین برخی از محققین شاه نعمتالله ولی را از نوادگان امام باقر (ع) دانستهاند. شاه نعمت الله ولی در دیوان اشعارش بیش از ۴۰۰ بیت اعم از غزل و قصیده در مدح مولا علی (ع) و اهل بیت دارد، اما حتی یک قصده یا غزل در وصف و مدح سایر اصحاب پیامبر اکرم نسروده و بهجز حضرت علی با کسی دیگر چنین اشعار عاشقانه و موالیانه نگفته است. شاه نعمت الله ولی در اجتهاد و کوشش عملی، پیروانش را از بیکاری و گوشهنشینی و انزوا یا پوشیدن لباسهای کهنه و فقیرانه منع میکرد. او تصوف را انحصاری و مخصوص یک عده نمیدانست و به هر کسی که بهدنبال مکتب توحیدی میگشت راه محبت کردن را توصیه میکرد. پیروان شاه نعمت الله ولی، روحیه و نشاط و شادمانی زیادی در امر سلوک داشتتند و مانند دیگر فرقههای صوفیه مخالف خمودگی و دوری از جامعه بودند. شاه نعمت الله ولی از جمله شارحان مهم نظریههای محیالدین ابن عربی بهشمار میرود. وی به ابن عربی به دیدهی تکریم و احترام مینگریست و کتاب فصوصالحکم ابن عربی را از حفظ بود و یکی از مفصلترین رسالههای خود را به شرح ابیات فصوصالحکم اختصاص داده است. یکی از توصیه و سفارشات شاه نعمت الله ولی به مریدان و پیروان خود این بود که برای تزکیه نفس و تصفیه دل باید در خدمت خلق باشید و در خدمت به تودههای مردم کوتاهی نکنید و همیشه میان مردم در اجتماع باشید. در واقع او از گوشهگیری و رهبانیت پرهیز میداد و به حضور در جامعه ترغیب میکرد و در عین حال به آمادگی برای سفر آخرت و دل نبستن به دنیا توصیه مینمود. پیشگویی شاه نعمتالله ولی در قصیدهای که به وی منسوب است، با مطلع «قدرت کردگار میبینم»، آغاز شده که بسیاری از اخبار و وقایع آینده در آن به تصویر کشیده شده است و این شعر در میان ایرانیان بسیار مشهور و معروف است و شخصیت او را بین عوام شگفتانگیز ساخته است. مهمترین اثر منظوم شاه نعمتالله ولی دیوان اشعار او است که مشتمل بر غزلیات، قصاید، قطعات، مثنویها و رباعیات است که بالغ بر ۱۲ هزار بیت است. شاه نعمتالله ولی همچنین رسالات منثور بسیاری را نوشته است و تعداد آن را تا ۵۰۰ رساله ذکر کردهاند که البته تا کنون انتساب ۱۱۴ رساله از آن تأیید و محرز شده است. شاه نعمتالله ولی پس از صد و سه سال عمر پر برکت، در سال ۸۳۴-ه. ق، از دنیا رفت. پیکر او را در ماهان واقع در استان کرمان بهخاک سپردند و به همین خاطر بهنام «ماه ماهان» نیز شناخته میشود. | ||
== زندگی و تحصیلات == | == زندگی و تحصیلات == | ||
سید امیر نورالدین نعمت الله بن عبدالله بن محمد کوه بنانی کرمانی، معروف به شاه نعمت الله ولی، عارف و شاعر مشهور دوره تیموری است. شاه نعمتالله ولی در ۱۴ ربیعالاول سال ۷۳۱هجری قمری (۱۳ دی ۷۰۹هجری خورشیدی) در حلب، و به روایتی دیگر در کوهبنان کرمان به | سید امیر نورالدین نعمت الله بن عبدالله بن محمد کوه بنانی کرمانی، معروف به شاه نعمت الله ولی، عارف و شاعر مشهور دوره تیموری است. شاه نعمتالله ولی در ۱۴ ربیعالاول سال ۷۳۱هجری قمری (۱۳ دی ۷۰۹هجری خورشیدی) در حلب، و به روایتی دیگر در کوهبنان کرمان به دنیا آمد. | ||
شاه نعمتالله ولی عارفی غزلسرا بود که مفاهیم عارفانه را با زبان شعر بیان میکرد. او علاوه بر تحصیل در حوزهی تصوف و عرفان، بهطور عملی به ریاضت و عبادت مشغول بود. شاه نعمتالله ولی طریق جدیدی در تصوف ایجاد کرد و آن را به نام خود یعنی | شاه نعمتالله ولی عارفی غزلسرا بود که مفاهیم عارفانه را با زبان شعر بیان میکرد. او علاوه بر تحصیل در حوزهی تصوف و عرفان، بهطور عملی به ریاضت و عبادت مشغول بود. شاه نعمتالله ولی طریق جدیدی در تصوف ایجاد کرد و آن را به نام خود یعنی نعمتاللهیه نام نهاد که بعدها به هندوستان انتقال پیدا کرد. با گذشت زمان و روی کار آمدن سلسلهی قاجار، فرقه نعمتاللهیه از هند به ایران بازگشت. این سلسله از قرن هشتم تا کنون طرفداران ویژهای در کشورهای مختلف دارد.<ref name=":0">[https://www.kojaro.com/figures/191946-shah-nematullah-wali-poet-mystic/ شاه نعمت الله ولی کیست؟ - سایت کجارو]</ref> | ||
شاه نعمتالله ولی علوم مقدماتی را در محضر شیخ رکنالدین شیرازی، علم بلاغت را نزد شیخ شمسالدین مکی، حکمت را در مکتب سید جلالالدین خوارزمی و اصول و فقه را نزد قاضی عضدالدین ایجی آموخت.<ref name=":1">[https://www.parsine.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-51/457869-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%88%D9%84%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D8%B2 شاه نعمت الله ولی، چهرهای رازآلود در پس روایتهای گوناگون - سایت پارسینه]</ref> | شاه نعمتالله ولی علوم مقدماتی را در محضر شیخ رکنالدین شیرازی، علم بلاغت را نزد شیخ شمسالدین مکی، حکمت را در مکتب سید جلالالدین خوارزمی و اصول و فقه را نزد قاضی عضدالدین ایجی آموخت.<ref name=":1">[https://www.parsine.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-51/457869-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%88%D9%84%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D8%B2 شاه نعمت الله ولی، چهرهای رازآلود در پس روایتهای گوناگون - سایت پارسینه]</ref> | ||
خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
از آنجا که علوم ظاهری طبع شاه نعمتالله ولی را قانع نمیکرد، سالها به ریاضت و تصفیه و تزکیه باطن مشغول گردید و به دنبال مراد و مرشد به سیر و سفر پرداخت.<ref name=":1" /> | از آنجا که علوم ظاهری طبع شاه نعمتالله ولی را قانع نمیکرد، سالها به ریاضت و تصفیه و تزکیه باطن مشغول گردید و به دنبال مراد و مرشد به سیر و سفر پرداخت.<ref name=":1" /> | ||
شاه نعمتالله ولی به مناطقی مانند ماوراءالنهر، هرات، حجاز و برخی از شهرهای جنوبی ایران سفر | شاه نعمتالله ولی به مناطقی مانند ماوراءالنهر، هرات، حجاز و برخی از شهرهای جنوبی ایران سفر کرد، تا اینکه در سفر مکه با شیخ عبدالله یافعی آشنا شد و از دست او که یکی از عرفای عصر خویش بود، خرقه پوشید و مدت هفت سال اصول عرفان و تصوف را در نزد او آموخت. بعد از آنکه شاه نعمتالله به مقام شیخی و مرادی رسید، به خراسان رفت و از آنجا به شهر کش که تیمور گورکانی مشهور به تیمور لنگ در آنجا بود، سفر کرد. (کش، یکی از شهرهای تاریخی ازبکستان است که در دورران مدرن به شهر سبز تغییرنام یافت). شاه نعمت الله ولی در این شهر فعالیت خود را مبنی بر دعوت مردم به تصوف آغاز کرد. پس از مدتی، بهدلیل افزایش پیروان شاه نعمت الله ولی، تیمور لنگ دستور اخراج او را از خراسان داد. شاه نعمت الله ولی به هرات رفت و مدتی را در آنجا ماند. شاه نعمتالله سرانجام راهی کرمان شد و شهر ماهان را برای اقامت و دعوت پیروانش به تصوف انتخاب کرد. او ۲۵ سال پایانی عمرش را در شهر ماهان گذراند و در همان شهر نیز از دنیا رفت. از او یک فرزند با نام خلیلالله باقی ماند که بعدها جانشین پدر در فرقه نعمتاللهی شد.<ref name=":0" /> | ||
=== مذهب شاه نعمت الله ولی === | === مذهب شاه نعمت الله ولی === | ||
درباره مذهب شاه نعمت الله ولی اختلافات زیادی است. بسیاری از عرفا و تذکرهنویسان، شاه نعمت الله ولی را شیعه میدانند و برخی نیز او را اهل تسنن معرفی کردهاند، اما معلوم است که شاه نعمتالله ارادت ویژهای به حضرت علی داشته است.<ref name=":0" /> | درباره مذهب شاه نعمت الله ولی اختلافات زیادی است. بسیاری از عرفا و تذکرهنویسان، شاه نعمت الله ولی را شیعه میدانند و برخی نیز او را اهل تسنن معرفی کردهاند، اما معلوم است که شاه نعمتالله ارادت ویژهای به حضرت علی (ع) داشته است.<ref name=":0" /> | ||
از اشعار وی چنین برمیآید که مذهب او شیعه بوده است و در رسالهی او تحت عنوان مهدیه، قصیدهی بلندی درباره حضرت مهدی (ع) به جای مانده است. همچنین برخی از محققین شاه نعمتالله ولی را از نوادگان امام باقر (ع) دانستهاند.<ref name=":2">[https://asheghanekhoda.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%88%D9%84%DB%8C/ زندگینامه شاه نعمتالله ولی - سایت عاشقان خدا]</ref> | از اشعار وی چنین برمیآید که مذهب او شیعه بوده است و در رسالهی او تحت عنوان مهدیه، قصیدهی بلندی درباره حضرت مهدی (ع) به جای مانده است. همچنین برخی از محققین شاه نعمتالله ولی را از نوادگان امام باقر (ع) دانستهاند.<ref name=":2">[https://asheghanekhoda.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%88%D9%84%DB%8C/ زندگینامه شاه نعمتالله ولی - سایت عاشقان خدا]</ref> |
ویرایش