کاربر:Khosro/صفحه تمرین قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''قرداد ۲۵ ساله ایران و چین''' ، یک قرارداد با ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی است که بین نظام جمهوری اسلامی ایران و چین بسته شده است. بسیاری معتقدند که رژیم ایران در مواجهه با بحران‌های سیاسی از جمله تظاهرات‌های گسترده عمومی و تحریم‌های بین‌المللی قصد دارد با بهره‌گیری از حمایت سیاسی و نظامی روسیه و چین از سرنگونی خود ممانعت کند. مردم ایران از این قرارداد به‌شدت ناراضی هستند و این قرارداد را خیانت به منافع ملی توصیف می‌کنند. عده‌ای آن را با قراداد ترکمن‌چای مقایسه کرده‌اند که به خاطر دادن امتیازهای زیاد به کشور خارجی، در تاریخ ایران به عنوان ''قراردادی ننگین'' از آن یاد می‌شود. این قرارداد برای نخستین بار در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۶، و هم‌زمان با سفر شی‌جین پینگ رئیس جمهور چین به ایران، در بیانیه‌ای مشترک مطرح شد. این قرارداد دارای ابعاد سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی است. طرح مورد نظر رژیم ایران برای قرارداد جامع و راهبردی ۲۵ ساله با جمهوری خلق چین دارای تهدیدات راهبردی گسترده برای کشور بوده و با شئونات ملی، منافع ملی و امنیت ملی ایران تعارض دارد. طبق این قرارداد ۵ هزار پرسنل امنیتی چینی در ایران برای حفاظت از پروژه‌های چینی مستقر خواهند شد. به دنبال این قرارداد از نهم نوامبر آینده، یعنی از ۱۹ آبان‌ماه ۱۳۹۹، جنگنده‌های روسیه و چین، به پایگاه‌های هوایی ایران در همدان، بندرعباس، چابهار و آبادان دسترسی کامل خواهند داشت.

در ازای این هم‌کاری‌های نظامی و اطلاعاتی، نظام جمهوری اسلامی ایران امتیازات اقتصادی گسترده‌ای به‌ویژه در حوزه انرژی به چین می‌دهد. هم‌چنین دولت چین تمامی فرآوردهای نفتی ایران را حداقل ٣٢ درصد ارزانتر از بهای واقعی آن‌ها در بازارهای جهانی خریداری خواهد کرد؛ به علاوه برخی از بنادر استراتژیک را نیز به صورت اجاره بلند مدت در اختیار خواهد داشت.

برنامه بلندمدت همکاری‌های رژیم ایران و چین که دولت حسن روحانی آن را ''سند راهبردی'' و مردم و مخالفان قرارداد ''ترکمن‌چای چینی'' می‌خوانند، تبدیل به یک بحران اجتماعی شده است.

آن‌چه با چهارمین سفر وزیر خارجه رژیم ایران به پکن به موضوعی جنجالی بدل شده، ۵ سال پیش در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۶، در دیدار شی‌جین پینگ، رئیس جمهوری خلق چین و [[علی خامنه‌ای]]، رهبر رژیم ایران، کلید خورد. یعنی کمتر از دو هفته مانده به امضای برجام در تهران. [[علی خامنه‌ای]] با ''حکمت‌آمیز'' خواندن گفت‌وگوهایی که به توافق رئیسان جمهوری دو کشور منتهی شد؛ به هم‌کاری‌های چین در دوران تحریم اشاره نموده و گفته بود که این هم‌کاری‌ها را هیچ‌گاه فراموش نخواهد کرد.

ستایش خامنه‌ای از این برنامه ۲۵ ساله در حالی است که بر اساس اصل ۷۷ قانون اساسی: عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد. بنابراین مجلس یازدهم که از نظر گرایش سیاسی، مجلسی یک‌دست و متشکل از طیف‌های اصول‌گرایان است، بدون اشاره به پشتیبانی خامنه‌ای، دولت حسن روحانی را سرزنش می‌کنند.<ref>[https://www.bbc.com/persian/iran-features-53324843 سند همکاری ایران و چین؛ حکمت‌آمیز یا قرارداد ترکمن‌چای - بی.بی.سی. فارسی]</ref>  

طبق ماده ششم این توافقنامه، دو کشور نسبت به افزایش روابط و هم‌کاری در حوزه‌های انرژی، زیرساخت‌ها، صنایع و فناوری تفاهم کرده‌اند. رژیم ایران و چین توافق کرده‌اند که مذاکرات و مشاوره‌های لازم برای دست‌یابی به قرارداد ۲۵ ساله،میان دو کشور انجام شود.<ref name=":0">[https://www.bbc.com/persian/iran-features-53351303 پیمان شیر و اژدها - بی.بی.سی. فارسی]</ref>

خبرگزاری اسپوتنیک نیز در گزارشی با عنوان ''معامله هسته‌ای شرقی،'' به اطلاعاتی که در سپتامبر سال ۲۰۱۹ در مجله ''پترولیوم اکونومیست'' منتشر شده بود اشاره کرده است که با استناد به منابع آگاه نزدیک به وزارت نفت ایران نوشته بود که این توافق‌نامه در سال ۲۰۱۶ امضا شد؛ اما مقررات مخفی در سال ۲۰۱۹ اضافه شد که شامل امتیازاتی به چین است. به‌طور مثال، مطابق با شرایط توافق‌نامه جدید، به چین حق تعویق پرداخت‌ها در عوض محصولات ایرانی تا ۲ سال داده خواهد شد. چین هم‌چنین قادر خواهد بود، نفت ایران را نه به دلار بلکه به یوان یا ارزهای نرم خریداری کند.<ref name=":3">[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%DA%86%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%DB%8C%D8%A7-%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA سند توسعه یا خیانت به منافع ملی - سایت دویچه وله فارسی]</ref>

حالا پس از گذشت ۴ سال از توافق ۲۵ ساله ایران و چین پرده‌برداری شده است، اما هنوز مشخص نیست که دولت چین چه نگاهی دارد. هم‌چنین جزئیات توافق مشخص نیست و صرفاً کلیات و خواسته‌های مورد نظر رژیم ایران تا حدودی مشخص شده است. البته فعلاً به‌طور رسمی طرح مورد نظر دولت دوازدهم منتشر نشده و تلاش بر این است که پیش از آماده شدن نسخه مورد توافق دو طرف موضوع در پشت پرده باقی بماند.

ولی نسخه‌های غیررسمی منتشر شده، نزدیک به واقعیت به‌نظر می‌رسند. هرچند نطفه‌ی توافق مورد بحث کنونی، بیانیه‌ی مشارکت جامع راهبردی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین است؛ اما اساس اولیه‌ی آن طرح ابتکار ''کمربند- راه'' چین در سال ۱۳۹۲ از سوی شی‌جینگ پینگ برای بازسازی جاده تاریخی راه ابریشم است که با هدف تثبیت موقعیت محوری چین در ترانزیت زمینی و دریایی بین‌المللی و ارتقای موقعیت ژئوپلتیک این کشور قدیمی در ساختار تجارت جهانی مطرح شد. ابتکار ''کمربند-راه'' چین که در ۷ سال گذشته دست‌خوش تغییرات بسیاری شده و در حدود ۶۵ کشور دنیا در سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا را در بر می‌گیرد، علاوه بر جنبه اقتصادی، ابعاد راهبردی، سیاسی، امنیتی و فرهنگی هم دارد. این طرح نقطه‌ی کانونی سیاست تهاجمی شی‌جینگ پینگ برای رشد قدرت جهانی چین و دست‌رسی به هژمونی است که راهبرد دنگ شیائو پینگ، بنیانگذار چین جدید (حفظ کمونیسم با پذیرش قواعد اقتصاد آزاد و رقابتی) را کنار گذاشته است.<ref name=":9">[[توافق اژدها و شیر، یا بازی چین با کارت ایران در برابر عقاب - سایت رادیو فردا]]</ref>  

انتشار یک ویدیویی کوتاه از پشت صحنه یک برنامه تلویزیونی، جنجال‌های تازه‌ای درباره‌ی قراداد ۲۵ ساله رژیم ایران و چین به وجود آورد. در این ویدئو مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین می‌گوید:<blockquote>«ما پیام نظام را به چینی‌ها دادیم نه پیام دولت. چینی‌ها می‌دانند که دولت هیچ‌کاره است. واقعیتی که اکثر نیروها در داخل و خارج می‌دانند ولی بعضی از روی جهل و یا غرض آن را نفی می‌کنند… علی لاریجانی با پیام کتبی [[علی خامنه‌ای]] به چین رفته است… رهبری، علی‌لاریجانی و حسین آقامحمدی مشاور اقتصادی‌اش را به چین فرستاد تا پیام نظام برای بازسازی روابط اقتصادی را ببرند. سرنخ مذاکرات با چین [[علی لاریجانی]] بوده است. آقای لاریجانی به همراه آقای آقامحمدی نمایندگان ''بیت رهبری'' در مذاکرات با چین بوده‌اند. کلمه به کلمه مذاکرات با رهبر چک می‌شده».<ref>[https://www.independentpersian.com/node/73326/%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D افشاگری نقش خامنه‌ای درباره قرارداد ۲۵ ساله - سایت ایندپندنت]</ref></blockquote>[[علی خامنه‌ای]]، در دیدار با رئیس‌جمهور چین گفت: <blockquote>«دلیل علاقه کشورهای مستقل به هم‌کاری با یک‌دیگر همین وضعیت است، و قرارداد ۲۵ ساله همکاری راهبردی بین ایران و چین باید توسط هر دو طرف با جدیت در این چارچوب دنبال شود.»<ref name=":0" /></blockquote>

هم‌چنین، چین قادر است تمام محصولات نفتی، گازی و پتروشیمی را با حداقل تخفیف تضمین شده خریداری کند. بر اساس توافق جدید که جزئیات آن در سال ۲۰۱۹، به‌دست پترولیوم اکونومیست رسیده است، جمهوری چین حق دارد در ازای خرید محصولات ایرانی تا ۲ سال در بازپرداخت بدهی‌اش تأخیر داشته باشد. چین هم‌چنین می‌تواند بدهی‌هایش را به ارزهای موسوم به ''نرم ارز'' پرداخت کند. نرم‌ارزها به واحد پولی کشورهایی گفته می‌شود که با نوسان بالایی همراه هستند. ایران یکی از آن‌هاست. این نوسان می‌تواند ناشی از بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی کشورها باشد. دولت چین توافق کرده است که بدهی‌هایش را به رژیم ایران با ارز کشورهایی مانند کشورهای آفریقایی و اقمار شوروی سابق پرداخت کند؛ به این معنی که در تبادلات دو طرف، هیچ تبادل دلاری وجود نخواهد داشت.<ref name=":1" />  

اما ملاحظه اصلی دولت چین، عدم ثبات و مشکلات ساختاری و بحران لاعلاج اقتصاد ایران است که از ابعاد و زاوایای مختلف دچار سیر قهقرایی است. هر کشوری که بخواهد در ایران سرمایه‌گذاری سنگین مالی و اقتصادی داشته باشد، نیازمند اطمینان از پایداری و ثبات شرایط در ایران، عدم بحران بزرگ سیاسی و اجتماعی و بهبود شاخص‌های اقتصادی به‌ویژه در زمینه‌ی مبارزه با فساد و پولشویی است. اقتصاد ایران به دلایل مختلف ظرفیت هضم این ابعاد سرمایه گذاری در قالب فعالیت اقتصادی پُربازده را ندارد. در واقع جذابیت و توجه آن از زاویه کسب سود و نرخ بازگشت سرمایه برای خارجی‌ها بالا نیست. در حوزه‌ی قوانین و آئین‌نامه‌ها هم موانع و تنگناها و مشکلات جدی وجود دارد. وضعیت سیاسی رژیم ایران پُرتلاطم است ؛ و هر لحظه ممکن است حوادث و اتفاقات بزرگ و غافل‌گیرکننده رخ بدهد. این وضعیت شکننده و به‌هم خوردن نظم در درون حکومت ایران و افزایش آشفتگی در رفتار نظام سیاسی نظام جمهوری اسلامی، مجال تأمین امنیت لازم برای سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و پایدار اقتصادی در داخل خاک ایران را نمی‌دهد. این ملاحظه فقط برای دولت چین نیست، بلکه اتحادیه اروپا و روسیه نیز ملاحظات مشابهی دارند؛ و همان‌طور که سفیر سابق رژیم ایران در چین اظهار داشته است، پیشنهاد مشابهی قبلاً به اتحادیه اروپا داده شده‌ بود که آن‌ها مخالفت کردند.<ref name=":9" />  

اگر قرارداد ۲۵ ساله بین رژیم ایران و چین منعقد شود؛ موقعیت سیاسی ایران در داخل و خارج تضعیف می‌شود. مطابق این قرارداد، قرار است چین فرصت‌ها و موقعیت‌هایی را در خلیج فارس و دریای عمان پیدا کند و به‌ویژه در جزیره جاسک تأسیساتی را ایجاد کند. این موضوع در گام اول به لحاظ اقتصادی برای ایران مضر است. حضور چین در خلیج فارس به دلیل استفاده از روش‌های غیرقانونی در صید ماهی همواره باعث از میان رفتن منابع غنی و ثروت دریایی نهفته در آن بوده است، به طوری که امکان ماهیگیری برای صیادان ایرانی در حال از میان رفتن است. هچنین آسیب‌های زیست محیطی که کشتی‌های چینی به خلیج فارس می‌زنند تا صدها سال قابل جبران نیستند.

علاوه بر این همکاری‌های امنیتی و نظامی ایران و چین در خلیج فارس موقعیت ژئوپلتیک ایران در خاورمیانه را تضعیف می‌کند و پیامد آن تشدید بی‌ثباتی در منطقه خواهد بود. به همین دلیل است که گفته می‌شود این قرارداد با شئونات ملی، منافع ملی و امنیت ملی ایران تعارض دارد.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/commentary-on-iran-china-economic-cooperation/30746744.html قرارداد ۲۵ ساله و زوال رؤیای ایرانی - سایت رادیو فردا]</ref>  

بر اساس گزارش رادیو فرانسه، [[علی خامنه‌ای]] با پیشنهاد فرماندهان [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] و سرویس‌های امنیتی سپاه، مبنی بر افزودن هم‌کاری‌های گسترده نظامی و اطلاعاتی به توافق ۲۵ساله ایران و چین موافقت کرد. قرار است در دومین هفته ماه اوت ۲۰۲۰، برابر با نیمه مهرماه ۱۳۹۹، نمایندگان نظامی و اطلاعاتی حکومت‌های ایران، چین و روسیه با یکدیگر ملاقات و در مورد جزئیات این بخش از هم‌کاری‌ها با یک‌دیگر گفت‌وگو کنند. به دنبال این گفت‌وگوها از نهم نوامبر آینده، یعنی از ۱۹ آبان‌ماه ۱۳۹۹، جنگنده‌های روسیه و چین، به پایگاه‌های هوایی ایران در همدان، بندرعباس، چابهار و آبادان دست‌رسی کامل خواهند داشت. در ازای این هم‌کاری‌های نظامی و اطلاعاتی، نظام جمهوری اسلامی ایران امتیازات اقتصادی گسترده‌ای به‌ویژه در حوزه انرژی به چین می‌دهد… هم‌چنین دولت چین تمامی فرآوردهای نفتی ایران را حداقل ٣٢ درصد ارزانتر از بهای واقعی آن‌ها در بازارهای جهانی خریداری خواهد کرد.<ref>رادیو فرانسه، هفدهم تیرماه ۱۳۹۹</ref><ref name=":4">[https://irane-ma.com/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%88%D8%B7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%DB%B2%DB%B5%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86/ جزئیات قرارداد وطن‌فروشانه ایران و چین - سایت ایران ما]</ref>  

قراردادی که چینی‌ها با رژیم ایران بسته‌اند؛ از نظر انحصارهایی که چین توانسته بر رژیم ایران تحمیل کند، در تمام قراردادها با کشورهای دیگر بی‌سابقه است؛ و در واقع با این قرارداد ایران را به مستعمره چین مبدل می‌کند. اما مقامات حکومتی ایران، تلاش دارند که این سند را به سود مردم معرفی کنند. در حالی که مقامات رژیم ایران این قرارداد را توسعه ملی می‌دانند، احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون سازمان محیط زیست، از نابودی زیستگاه آبزیان خلیج فارس و دریای عمان توسط صید ترال چینی‌ها خبر داد و گفت: <blockquote>«یکی از بزرگترین جنایت محیط زیستی که در منطقه توسط چینی ها در حال گسترش است باید متوقف شود. صید ترال روشی است که ماهی‌ها و هر آن‌چه در کف دریا است را قتل وعام می‌کند. در این روش تورهایی روانه کف دریا می‌شود و چند شناور آن را به دنبال خود می‌کشد که هر موجود زنده و غیر زنده‌ای که در مسیر باشد را جمع می‌کند و با خود از آب بیرون می‌کشد. قایق‌های صید ترال چینی‌ها در خلیج فارس و دریای عمان دارند با کشیدن ابزار سنگین ماهی‌گیری در کف دریا، نسل آبزیان در خلیج فارس را به نابودی می‌کشانند.»</blockquote>شماری از رسانه‌های اجتماعی نیز پیش‌تر فیلمی از صید ترال توسط قایق‌های چینی در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند که نشان می‌داد کشتی‌های چینی با استفاده از شوک برقی و تجهیزات صید ترال چه‌گونه آبزیان را در خلیج فارس صید می‌کنند. نکته‌ی جالب توجه این است که این گزارش توسط صدا و سیما هرمزگان تهیه شده بود. تاکنون هیچ‌یک از مقامات حکومتی ایران در این زمینه واکنشی نشان نداده‌اند.<ref name=":5">[https://radis.org/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%DA%86%DB%8C%D9%86%D8%9B-%DB%8C%D8%A7-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%87/ قرارداد همکاری ایران و چین یا مستعمره شدن ایران برای ۲۵ سال - سایت پیام اسرائیل]</ref>  

در این گزارش نوشته است که جواد ظریف در ابتدای شهریور ۹۸ پس از ملاقات با وانگ یی همتای خود در چین خبر از پیش‌نویس قراردادی با چین داد که توافقات آن از سال ۲۰۱۶ آغاز شده است. این قرارداد بیش از هر چیز یک قرارداد نظامی و امنیتی است. قراردادی که به چین روسیه امکان تسلط بر ایران و زیرساخت‌های نظامی آن را می‌دهد و می‌تواند [[ژئوپلیتیک خاورمیانه]] را تغییر دهد.

[[پرونده:قرارداد تسلیحاتی نظامی در ۲۵ ساله.JPG|جایگزین=قرارداد تسلیحاتی - نظامی ۲۵ ساله|بندانگشتی|قرارداد تسلیحاتی - نظامی ۲۵ ساله ایران با چین|275x275پیکسل]]  

در مفاد نظامی قرارداد ایران و چین بخش‌هایی از پایگاه‌های هوایی آبادان، نوژه، بندرعباس و چابهار در اختیار جنگنده‌های چینی و روسی قرار می‌گیرد و چین و روسیه تجهیزات پیشرفته و سامانه‌های موشکی خود را در ایران ایجاد می‌کنند. بر اساس این قرارداد در مقابل آموزش سالانه ۱۱۰ افسر ارشد [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] در چین و روسیه، ۱۱۰ مستشار از چین و روسیه در ایران حضور خواهند داشت. این گزارش تکان‌دهنده و نگران‌کننده، در ادامه به نقل از منابع ارشد مرتبط با وزارت نفت ایران نوشته است که محورهای پنهانی قرارداد ۲۵ ساله، تنها در حوزه تجاری نیست بلکه چین بخش‌هایی در زمینه نظامی و امنیتی نیز در آن گنجانده است که پیامدهایی گسترده برای امنیت جهانی دارد.<ref name=":6">[https://kayhan.london/fa/1399/04/18/%D9%85%D8%AA%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A7 ایران‌فروشی فراتر از تفاهم‌نامه و قرارداد - سایت کیهان لندن]</ref>  

بر اساس تخفیف‌های نفتی رژیم ایران به چین طی ۲۵ سال آینده، دولت چین می‌تواند محصولات نفتی، گازی و پتروشیمی ایران را با تخفیف‌های ویژه خریداری کند. خریداری کند. ولی این تنها تخفیف تضمینی و حداقلی برای محصولات نفت، گاز و پتروشیمی رژیم ایران به چین طی ربع قرن نخواهد بود و در کنار این تخفیف، یک تخفیف ۶ تا ۸ درصدی نیز به بهانه‌ی ''زیان‌های احتمالی'' به این کشور داده خواهد شد.

بر اساس قرارداد ایران و چین،‌چین قادر خواهد بود از نیروی ارزان کار ایرانیان استفاده کند و محصولات چینی را در خود ایران تولید کند. چین می‌تواند کارخانه‌هایی در ایران بنا کرده و سپس محصولات خود را نیز از طریق همان پروژه‌ی کمربندی به اروپا ارسال کند.

در تابستان سال ۹۸ بود که جهانگیری معاون اول [[حسن روحانی]] همزمان با بحث قرارداد ۲۵ ساله میان دو کشور ایران و چین، از قرارداد احداث قطار برقی ۹۰۰ کیلومتری با چین در مسیر تهران- مشهد خبر داد. در این گزارش به نقل از جهانگیری آمده است که چنین برنامه‌هایی برای ایجاد خط قطار پر سرعت تهران- قم- اصفهان و گسترش این شبکه ارتقاء یافته و تا شمال غربی از طریق تبریز نیز در نظر گرفته شده است. در گزارش اویل پرایس تأکید شده که چند مرکز مهم مرتبط با نفت، گاز و پتروشیمی در تبریز واقع شده است. هم‌چنین نقطه آغاز خط لوله انتقال گاز تبریز- آنکارا، نقطه محوری از ۲۳۰۰ کیلومتری جاده ابریشم جدید است که چین از طریق این مسیر که از مبدأ ارومچی، مرکز استان سین کیانگ غربی آغاز می‌شود، به قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان و به ایران و سپس از طریق ترکیه به اروپا متصل می‌شود. این پروژه‌ها در راستای بهره‌کشی از نیروی کار ایرانی برای گسترش تجارت چین با غرب است.<ref name=":6" />

سیمون واتکینز نویسنده این گزارش تکان دهنده در اویل پرایس، در گزارش خود به‌نقل از ''یک منبع'' در وزارت نفت فاش ساخته است که، [[علی خامنه‌ای]] رهبر جمهوری اسلامی با گسترش ابعاد قرارداد فعلی موافقت کرد و محورهای نظامی که از طرف یک مقام ارشد [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] و نهادهای امنیتی پیشنهاد شده بود، به قرارداد افزوده شد. این محورها، هم‌کاری کامل نظامی در حوزه هوایی و دریایی میان ایران و چین خواهد بود که روسیه نیز در این میان نقشی کلیدی بازی خواهد کرد. در این‌باره نشستی نیز در هفته دوم اوت ۲۰۲۰، میان گروهی متشکل از مقامات جمهوری اسلامی و همتایان چینی و روسی آن‌ها ترتیب داده شده است. در این نشست قرار است درباره‌ی جزییات محورهای هم‌کاری نظامی این سه کشور گفتگو شود. این منبع ایرانی افزوده است که اگر همه چیز بر اساس برنامه پیش رود، از ۹ نوامبر، یعنی نیمه‌ی مهرماه ۱۳۹۹ بمب‌افکن‌ها، جنگنده‌ها و هواپیماهای لجستیک چین و روسیه دست‌رسی نامحدودی به پایگاه‌های هوایی ایران خواهند داشت. هم‌چنین فاش شده است که کشتی‌های نظامی چین و روسیه نیز می‌توانند از تسهیلات دارای کاربری دوگانه که به تازگی در بندر مهم چابهار، بندر بوشهر و بندرعباس توسط کمپانی‌های چینی ساخته شده، استفاده کنند.

شایان ذکر است که ''سیمون واتکینز'' نویسنده این گزارش، تاجر بازار ارز و گزارشگر و نویسنده‌ی مسائل امور مالی و دارای کتاب‌های پرفروش در این عرصه است. وی مدیر بخش فروش و معاملات تجاری بازار بورس، از جمله در بانک مونترال و هم‌چنین مدیر نشریه هفتگی و نویسنده اصلی ''بیزنس مونیتور اینترنشنال'' بوده است. سیمون واتکینز برای بسیاری از نشریات مهم اقتصادی در زمینه‌ی نفت و گاز و ارز و بورس، گزارش تهیه کرده و به‌عنوان مشاور با بسیاری از صندوق‌های مهم مالی از جمله در لندن، مسکو، و دوبی هم‌کاری کرده است. او ۵ کتاب درباره‌ی تجارت و بازارهای مالی منتشر کرده است.<ref name=":6" />  

قرار است چین ۲۸۰ میلیارد دلار در صنایع نفت و گاز و ۱۲۰ میلیارد دلار در صنعت حمل و نقل ایران سرمایه‌گذاری کند. این سرمایه‌گذاری که همراه با تخفیف در خرید نفت بود؛ در اجرای طرح‌های توسعه به چین اولویت می‌داد و امکان حضور ۵ هزار نیروی امنیتی چین در خاک ایران را فراهم می‌کرد. [[محمدحسین باقری|محمد باقری]]، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح رژیم ایران نیز سال گذشته به پکن سفر و از جمله با رئیس ستاد مشترک ارتش چین گفت‌وگو کرده بود. وی سپس وعده ''توسعه چشمگیری'' در رابطه با ''روابط دفاعی و نظامی دو کشور'' را داد. رئیس جمهور رژیم ایران [[حسن روحانی]] از تصویب ''پیش‌نویس'' نهایی در جلسه روز اول تیرماه ۱۳۹۹، هیئت دولت سخن گفته و رئیس اتاق بازرگانی رژیم ایران و چین از طی شدن تنها ''۵۰ درصد مسیر'' خبر داده است.<ref>[https://www.bbc.com/persian/iran-53334115 دولت حامی و متقدان عصبانی از توافق ۲۵ ساله ایران و چین چه درز کرده؟ بی.بی.سی. فارسی]</ref>  

ایرانیان به شدت از قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، عصبانی شده‌اند و آن را سرمنشاء استعمار چین می‌دانند. در فضای مجازی نیز هشتگ #ترکمنچای_چینی، در زمان کوتاهی ۱۰ هزار بار توییت شد که به قرارداد ترکمنچای و واگذاری بخش‌های بزرگی از ایران به شوروی اشاره دارد.

گروهی قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین را خیانت به منافع ملی می‌دانند. برخی از مقامات رژیم ایران مانند اسحاق جهانگیری می‌گویند که این قرارداد برای توسعه است و باید با شهامت از آن دفاع کرد، اما پنهان از چشم مردم. چرا مردم حق اطلاع از جزئیات این سند را ندارند.<ref name=":3" />  

کارنامه‌ی محمود احمدی‌نژاد برای ملت ایران بوضوح روشن است. احمدی‌نژاد با خار و خاشاک خواندن جوانان معترض، راه را برای سرکوب قیام ششم دیماه ۱۳۸۸ باز کرد. میزان فروش نفت در دو دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد به میزان ۸۰۰ میلیارد دلار بوده که این رقم، برابر با فروش نفت ایران در صد سال گذشته است. یعنی دولت احمدی‌نژاد به تنهایی به اندازه صد سال سرمایه ایران را برباد داده است. اما حالا این قرارداد ۲۵ساله با چین به قدری فاجعه‌بار است که او هم صدایش درآمده است.<ref name=":7" />

 

محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۷ قراردادی با چین منعقد کرد که از آن به نام ''ترکمانچای ارزی'' یاد می‌شود؛ که در تاریخ ایران این نام در کنار سایر قراردادهای ننگین و خیانت به مردم ایران ثبت شده است. بر اساس این قرارداد، چین در مقابل صادرات نفتی رژیم ایران پولی به این کشور پرداخت نمی‌کرد؛ و از آن به‌عنوان ضمانت ''«ال سی»'' های خرید کالاهای چینی استفاده می‌کرد. حتی مدیریت این پول نه برعهده ایران بلکه چین بود. قراردادی به شدت خفت‌بار که جمهوری اسلامی را مسئول زیان ناشی از نوسانات ارزی و از بین رفتن پول می‌کرد. قراردادی که با مخالفت و عدم پیگیری مجلس هشتم و نهم روبرو شد.<ref name=":5" />

در بین ایرانیان خارج از کشور نیز قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین مخالفان بسیاری دارد که آن را با قرارداد ترکمانچای مقایسه می‌کنند و خیانت به منافع ملی ایران می‌دانند. تا آن‌جا که  شاهزاده رضا پهلوی هم، در حساب توییتری خود از قرار داد یاد شده به عنوان قراردادی ننگین یاد کرده که هدفش تاراج منابع کشور و پذیرش ارتش بیگانه در خاک میهن است.

روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله روز سه‌شنبه ۱۷ تیرماه ۱۳۹۹ خود، در انتقاد از پنهان نگاه داشتن محتوای این سند از افکار عمومی نوشت:  

چین و ایران یک سال است که در حال تلاش برای نهائی کردن سند ۲۵ ساله‌اند و پرسیده است که چرا مردم از جزئیات این سند بی‌اطلاعند؟ بعضی افراد ادعا کرده‌اند از محتوای این سند خبردار شده‌اند. اگر چنین است، چرا عموم مردم نباید از آن مطلع شوند؟

سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی یک قدم جلوتر رفته و به سابقه مناسبات دو کشور و ''متحدی'' اشاره کرده است که در طول مناسبات با ایران تنها به منافع یک‌جانبه خود توجه کرده است. در این رابطه نوشته است: درست در زمانی که بحث‌های مربوط به سند ۲۵ ساله ایران و چین مطرح است، چین آشکارا اعلام می‌کند نفت عربستان را جایگزین نفت ایران کرده است. درحالی که ما هنوز زخم‌های برجای مانده از تخلفات چین در قرارداد ارزی دوران دولت احمدی‌نژاد، که یک ترکمانچای ارزی بود، را بر تن داریم، نباید به قرارداد دیگری آن‌هم ۲۵ ساله با چین تن بدهیم.<ref name=":3" />

پس از افشای قرارداد ۲۵ ساله چین و ایران، مردم جزیره کیش و قشم در واگذاری سواحل این جزایر، زنجیره انسانی تشکیل داده و بر روی پلاکاردهایشان نوشتند ''فروش سواحل خیانت به مردم است''. مردم جزیره کیش و قشم، تلاش می‌کردند با تن‌هایشان از این قرارداد ۲۵ساله که آن را وطن فروشی توصیف نموده‌اند، جلوگیری کنند.<ref name=":4" />  

واکنش به قرارداد ۲۵ ساله رژیم ایران و چین علاوه بر ایرانیان داخل و خارج کشور، توجه روزنامه‌نگاران و تحلیل‌گران خارجی را هم به خود جلب کرده است، طی هفته جاری برایان هوک، مسئول ویژه امور ایران در وزارت خارجه آمریکا و کیث کراچ، معاون رشد اقتصادی و محیط زیست مایک پومپئو، هر دو از شورای سردبیری واشینگتن‌پست و تحلیل‌گران اقتصادی مجله فوربس، همگی در یادداشت‌ها و سرمقاله‌های متعدد به آن پرداخته‌اند. هر کدام از دیدگاه خود؛ یکی آن را اتحاد دو حکومت مستبد و دیگری نتیجه خروج آمریکا از برجام ارزیابی کرده‌اند.<ref name=":8">[https://www.bbc.com/persian/iran-53508030 بازتاب قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین در رسانه‌های آمریکا - بی.بی.سی. فارسی]</ref>  

پیش‌نویس قراداد ۲۵ ساله ایران و چین که از سوی مسئولین حکومت ایران راهبردی خوانده شده، موجب واکنش‌های گسترده‌ای شده و در خود حکومت نیز مخالفت‌ها با آن رو به گسترش است. رویداد ۲۴ در تفسیری پیرامون این قرارداد نوشته است:

چهارشنبه ۱۸ تیرماه، محمدرضا صباغیان عضو هیئت رئیسه مجلس رژیم ایران، بی‌توجه به توضیحات دولت، تأکید کرد که نمایندگان باید نظارت بیشتری بر مذاکرات دولت ایران و چین داشته باشند. وی با انتقاد از دولت گفت: <blockquote>«نباید اجازه داد آشی را که آقای ظریف و دولت می‌پزند، ما در ۲۰ دقیقه هم‌چون برجام سربکشیم.»</blockquote>شماری دیگر از نمایندگان مجلس هم با این انتقاد هم‌صدا شدند. هم‌چنین انتقادهای تندی از این توافق مطرح شده است؛ و حتی عده‌ای آن را با قراداد ترکمانچای مقایسه کرده‌اند که به خاطر دادن امتیازهای زیاد به کشور خارجی، در تاریخ ایران به عنوان قرارداد ''ننگین'' از آن یاد می‌شود.<ref name=":0" />  

== منابع: ==