۱٬۶۵۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
== کودکی و نوجوانی == | == کودکی و نوجوانی == | ||
میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی معروف به «سید الوزرا» در سال ۱۱۹۳ هجری قمری برابر با ۱۱۵۸ خورشیدی در هزاوه فراهان از توابع اراک به دنیا آمد. پدرش میرزا عیسی «قائم مقام اول» فرزند میرزا حسن و مادرش دختر میرزا محمدحسین فراهانی بود. او دوران کودکی را نزد پدر و مادر سپری کرد و خواندن و نوشتن را فراگرفت. اصل و نسب قائم مقام به حاج میرزا محمدحسین فراهانی مرتبط است. حاج میرزا محمدحسین فراهانی پس از ورود [[کریمخان زند]] به شیراز و تصرف شهر و انتخاب آن برای پایتخت حکومت زندیه به عنوان وزیر در دستگاه پادشاهی کریمخان مشغول کار شد و به زودی با کارهای دیوانی و روال کار زندیان آشنا شد و از تبحر و استادی خوبی برخوردار گردید. | میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی معروف به «سید الوزرا» در سال ۱۱۹۳ هجری قمری برابر با ۱۱۵۸ خورشیدی در هزاوه فراهان از توابع اراک به دنیا آمد. پدرش میرزا عیسی «قائم مقام اول» فرزند میرزا حسن و مادرش دختر میرزا محمدحسین فراهانی بود. او دوران کودکی را نزد پدر و مادر سپری کرد و خواندن و نوشتن را فراگرفت. اصل و نسب قائم مقام به حاج میرزا محمدحسین فراهانی مرتبط است. حاج میرزا محمدحسین فراهانی پس از ورود [[کریمخان زند]] به شیراز و تصرف شهر و انتخاب آن برای پایتخت حکومت زندیه به عنوان وزیر در دستگاه پادشاهی کریمخان مشغول کار شد و به زودی با کارهای دیوانی و روال کار زندیان آشنا شد و از تبحر و استادی خوبی برخوردار گردید. | ||
== زندگی سیاسی == | == زندگی سیاسی == | ||
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
شاه در سال دوم سلطنت خود (۱۸۳۵ میلادی) دستور داد قائم مقام را در باغ نگارستان، محل ییلاقی خانواده سلطنتی، زندانی و پس از چند روز خفه کردند و بدین قرار به زندگانی مردی که از بزرگان ایران و ابلغ المترسلین آن زمان بود، در سال ۱۲۱۴ هجری خورشیدی پایان داده شد. | شاه در سال دوم سلطنت خود (۱۸۳۵ میلادی) دستور داد قائم مقام را در باغ نگارستان، محل ییلاقی خانواده سلطنتی، زندانی و پس از چند روز خفه کردند و بدین قرار به زندگانی مردی که از بزرگان ایران و ابلغ المترسلین آن زمان بود، در سال ۱۲۱۴ هجری خورشیدی پایان داده شد. | ||
ﺳﻔﯿر ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ، ﻗﺘﻞ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻡ ﻓرﺍﻫﺎﻧﯽ رﺍ ﺩر ﮐﺘﺎﺏ "ﺣﻘﻮﻕ ﺑﮕﯿرﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﺩر ﺍﯾرﺍﻥ" ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌرﯾﻒ میکند:<blockquote>«ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻡ ﻓرﺍﻫﺎﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﯾرﺍﻧﯽ ﻭﻃﻦ ﭘرﺳﺘﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﯾﻢ ﺍﻭ رﺍ ﺑﺨرﯾﻢ. ﻫر رﺷﻮﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺪﻭ میدﺍﺩﯾﻢ، میگرﻓﺖ، ﺍﻣﺎ ﺁنرا ﺑﻪ ﺷﺎﻩ میدﺍد ...! ﺳرﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺎمهﺍﯼ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﺎﻟﯿﻪ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻭ ﺑرﺍﯼ ﮐﺸﺘﻦ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺩرﺧﻮﺍﺳﺖ ﭘﻮﻝ ﮐرﺩﻡ ...! ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻓرﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﺪ، ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬرﺍﻥ رﻓﺘﻢ ﻭ ﻣﻘﺪﺍرﯼ رﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻭ ﻣﻘﺪﺍرﯼ رﺍ ﻫﻢ ﺟﻬﺖ ﻋﻮﺍﻣﻠﺶ ﺑﺪﻭ ﺩﺍﺩﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ: ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻭﯼ رﺍ ﺗﮑﻔﯿر ﮐﻨﻨﺪ ...!؟ ﻓرﺩﺍ ﺩر ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺗﻬرﺍﻥ رﻭﺣﺎﻧﯿﻮﻥ ﺑر ﻣﻨﺒر رﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺎﻧﮓ ﺑر ﺁﻭرﺩﻧﺪ: ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﻓر ﻓرﯾﺎﺩ ﻓرﯾﺎﺩ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻡ رﺍ ﺑر ﺯﻣﯿﻦ ﺯﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ... ﺳر ﻭ ﺻﺪﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﮔرﻓﺖ ﺷﺎﻩ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﻭ رﺍ ﻋﺰﻝ ﮐرﺩﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ، ﻓرﻣﺎﻥ ﻗﺘﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﯾرﺍﻧﯽ ﻭﻃﻦ ﭘرﺳﺖ رﺍ ﺍﻣﻀﺎﺀ ﮐرﺩ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﺁﻥ ﺑﺰرگﻣرﺩ، ﺳﻮﺍر ﺑر ﺍﺳﺐ ﺷﺪﻡ ﺗﺎ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻣرﺩﻡ رﺍ ﺩر ﺷﻬر ﺑﺒﯿﻨﻢ. ﺩﯾﺪﻡ ﺍﯾﻦ ﻣرﺩﻡ ﺍﺑﻠﻪ ﻓرﻭﻣﺎﯾﻪ ﺑﺴﺎﻥ ﺷﺐ ﻋﯿﺪ ﯾﮑﺪﯾﮕر رﺍ ﺩر ﺁﻏﻮﺵ ﮐﺸﯿﺪﻩ ﻭ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﻓر ﻣﻠﺤﺪ رﺍ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺗﺒرﯾﮏ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ.» | ﺳﻔﯿر ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ، ﻗﺘﻞ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻡ ﻓرﺍﻫﺎﻧﯽ رﺍ ﺩر ﮐﺘﺎﺏ "ﺣﻘﻮﻕ ﺑﮕﯿرﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﺩر ﺍﯾرﺍﻥ" ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌرﯾﻒ میکند:<blockquote>«ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻡ ﻓرﺍﻫﺎﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﯾرﺍﻧﯽ ﻭﻃﻦ ﭘرﺳﺘﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﯾﻢ ﺍﻭ رﺍ ﺑﺨرﯾﻢ. ﻫر رﺷﻮﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺪﻭ میدﺍﺩﯾﻢ، میگرﻓﺖ، ﺍﻣﺎ ﺁنرا ﺑﻪ ﺷﺎﻩ میدﺍد ...! ﺳرﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺎمهﺍﯼ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﺎﻟﯿﻪ ﺍﻧﮕﻠﯿﺲ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻭ ﺑرﺍﯼ ﮐﺸﺘﻦ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺩرﺧﻮﺍﺳﺖ ﭘﻮﻝ ﮐرﺩﻡ ...! ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻓرﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﺪ، ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺟﻤﻌﻪ ﺗﻬرﺍﻥ رﻓﺘﻢ ﻭ ﻣﻘﺪﺍرﯼ رﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻭ ﻣﻘﺪﺍرﯼ رﺍ ﻫﻢ ﺟﻬﺖ ﻋﻮﺍﻣﻠﺶ ﺑﺪﻭ ﺩﺍﺩﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ: ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻭﯼ رﺍ ﺗﮑﻔﯿر ﮐﻨﻨﺪ ...!؟ ﻓرﺩﺍ ﺩر ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺗﻬرﺍﻥ رﻭﺣﺎﻧﯿﻮﻥ ﺑر ﻣﻨﺒر رﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺎﻧﮓ ﺑر ﺁﻭرﺩﻧﺪ: ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﻓر ﻓرﯾﺎﺩ ﻓرﯾﺎﺩ ﺍﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻡ رﺍ ﺑر ﺯﻣﯿﻦ ﺯﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ... ﺳر ﻭ ﺻﺪﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﮔرﻓﺖ ﺷﺎﻩ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﻭ رﺍ ﻋﺰﻝ ﮐرﺩﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ، ﻓرﻣﺎﻥ ﻗﺘﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﯾرﺍﻧﯽ ﻭﻃﻦ ﭘرﺳﺖ رﺍ ﺍﻣﻀﺎﺀ ﮐرﺩ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﺁﻥ ﺑﺰرگﻣرﺩ، ﺳﻮﺍر ﺑر ﺍﺳﺐ ﺷﺪﻡ ﺗﺎ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻣرﺩﻡ رﺍ ﺩر ﺷﻬر ﺑﺒﯿﻨﻢ. ﺩﯾﺪﻡ ﺍﯾﻦ ﻣرﺩﻡ ﺍﺑﻠﻪ ﻓرﻭﻣﺎﯾﻪ ﺑﺴﺎﻥ ﺷﺐ ﻋﯿﺪ ﯾﮑﺪﯾﮕر رﺍ ﺩر ﺁﻏﻮﺵ ﮐﺸﯿﺪﻩ ﻭ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﻓر ﻣﻠﺤﺪ رﺍ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺗﺒرﯾﮏ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ.»</blockquote> | ||
[[پرونده:تندیس قائم مقام.jpg|جایگزین=تندیس قائم مقام فراهانی|بندانگشتی|360x360پیکسل|تندیس قائم مقام فراهانی]] | |||
== ویژگیهای فردی == | == ویژگیهای فردی == | ||
=== دانش و مقام علمی === | === دانش و مقام علمی === | ||
به گواهی اسناد معتبر تاریخی، دانش و مقام علمی و ادبی میرزاابوالقاسم قائم مقام فراهانی یکی از مهمترین خصوصیات وی میباشد. برخورداری ایشان از خاندانی که اهل علم و ادب بودند، باعث شد تا او نیز از ابتدای کودکی با دارا بودن هوش سرشار و استعداد فوق العاده مراحل علمی را یکی پس از دیگری سپری کند. | به گواهی اسناد معتبر تاریخی، دانش و مقام علمی و ادبی میرزاابوالقاسم قائم مقام فراهانی یکی از مهمترین خصوصیات وی میباشد. برخورداری ایشان از خاندانی که اهل علم و ادب بودند، باعث شد تا او نیز از ابتدای کودکی با دارا بودن هوش سرشار و استعداد فوق العاده مراحل علمی را یکی پس از دیگری سپری کند. | ||
او در دامان خانوادهی خود رشد و نمو کرد و با توجه به حضور پدرش در دستگاه حکومت و آگاهی او از امور گوناگون، از همان ابتدا در حوزههای مختلف علمی، ادبی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آگاهیهای فراوان و پرارزش کسب نمود و امروز کتاب «منشآت» او بهترین و معتبرترین سندی است که میتوان از متن آن به اطلاعات متنوعی دست یافت. | او در دامان خانوادهی خود رشد و نمو کرد و با توجه به حضور پدرش در دستگاه حکومت و آگاهی او از امور گوناگون، از همان ابتدا در حوزههای مختلف علمی، ادبی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آگاهیهای فراوان و پرارزش کسب نمود و امروز کتاب «منشآت» او بهترین و معتبرترین سندی است که میتوان از متن آن به اطلاعات متنوعی دست یافت. | ||
خط ۸۳: | خط ۸۴: | ||
وطن پرستی یکی از صفتهای بارز قائم مقام می باشد. میرزاابوالقاسم هیچگاه در مقابل زد و بندهای استعمارگران خارجی و نقشههای خائنان داخلی سکوت نکرد. به ایران عشق میورزید و برای پاسداری از سرحدات، استقلال، خودکفایی و سربلندی وطن کوشید و عاقبت جان خود را در همین راه از دست داد. او از بذل و بخششهای پادشاهان قاجار رنج میبرد و کار آنان را مایهی خفت و خواری مردم و مملکت میدانست. جیمز فریزر در این باره مینویسد: | وطن پرستی یکی از صفتهای بارز قائم مقام می باشد. میرزاابوالقاسم هیچگاه در مقابل زد و بندهای استعمارگران خارجی و نقشههای خائنان داخلی سکوت نکرد. به ایران عشق میورزید و برای پاسداری از سرحدات، استقلال، خودکفایی و سربلندی وطن کوشید و عاقبت جان خود را در همین راه از دست داد. او از بذل و بخششهای پادشاهان قاجار رنج میبرد و کار آنان را مایهی خفت و خواری مردم و مملکت میدانست. جیمز فریزر در این باره مینویسد: | ||
« قائم مقام شخصیتی بسیار قوی داشت و در استدلال سیاسی و نکته سنجی و حاضر جوابی فوق العاده توانا بود. دفاع او از منافع و حقوق ملّت ایران سیمای مرد وطن پرستی را نشان می دهد که در برابر زد و بندهای سیاسی همسایگان، سخت ایستادگی و مبارزه می کرد». | « قائم مقام شخصیتی بسیار قوی داشت و در استدلال سیاسی و نکته سنجی و حاضر جوابی فوق العاده توانا بود. دفاع او از منافع و حقوق ملّت ایران سیمای مرد وطن پرستی را نشان می دهد که در برابر زد و بندهای سیاسی همسایگان، سخت ایستادگی و مبارزه می کرد». | ||
== منابع == | |||
قائم مقام فراهانی، پناهی سمنانی | |||
حقوقبگیران انگلیس در ایران، اسماعیل رائین | |||
خطابهی حاجی میرزا یحیی دولتآبادی | |||
انگلستان و قراردادهای استعماری، سجاد راعی گلوجه | |||
== منابع == | == منابع == | ||
<references /> | <references /> |
ویرایش