کاربر:Sayfe/صفحه تمرین2: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''محیط زیست ایران''' به همه‌ی محیط‌هایی گفته می شود که در زندگی در این کشور در آن جریان دارد.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7+%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA&SSOReturnPage=Check&Rand=0 محیط زیست]</ref> به این ترتیب، از شهرها و روستاها، تا جنگل‌ها و کوه‌ها و رودخانه‌ها همگی محیط زیست به شمار می‌روند. اکوسیستم یک سیستم طبیعی در محیط زیست است. سیستمی شامل گیاهان، حیوانات و میکروارگانیزم‌ها که در یک ناحیه مشخص با همه‌ی عوامل و اجزای فیزیکی غیرزنده‌ی همان محیط در ارتباط هستند.<ref>[https://www.amazon.com/Elemental-Geosystems-8th-Robert-Christopherson/dp/032198501X رابرت کریستوفرسون -Elemental Geosystems]</ref> محیط زیست ایران در سال‌های اخیر به ویژه ۴۰ سال گذشته آسیب‌های زیادی دیده است. به گفته‌ی فائو از ۱۸ میلیون جنگل در ایران تنها ۷ ملیون هکتار باقی مانده است. تا … علت عمده‌ی نابودی جنگل‌ها در ایران برداشت بی‌رویه و غیرقانونی چوب، آتش‌سوزی، فرسایش خاک و خشکسالی های ناشی از برهم خوردن عامدانه‌ی اکوسیستم است.<ref name=":02" /> بسیاری از دریاچه‌های ایران در سال‌های پس از حاکمیت جمهوری اسلام خشک شده‌اند یا در حال خشک‌شدن هستند. دریاچه‌ی ارومیه، هامون، بختگان و … از این جمله هستند.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/453703/%DB%B2%DB%B0%DB%B4%DB%B0-%D8%B2%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9% زنگ هشدار بحران وخیم بی آبی در ایران]-خبرگزاری رسمی حوزه</ref> دریاچه ارومیه از میانه‌های دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۵ این دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده است. از جمله دلایل خشک شدن دریاچه‌ها، سدسازی بی رویه'''،''' ساخت بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بی رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و … است. تحقیق جدیدی توسط گروهی از محققان در آمریکای شمالی نشان می‌دهد که خشک‌سالی تنها منجر به کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده است. خاک حاصل‌خیز و کوه‌های ایران نیز در سالهای اخیر آسیب‌های بسیاری دیده‌اند. فعالیت‌هایی با بهانه‌های عمرانی نظیر راه‌سازی، معدنکاوی، خطوط انتقال نیرو و ساخت‌ و ساز که اغلب بدون ارزیابی زیست‌محیطی واقعی برای سودجویی اما تحت عنوان توسعه صورت می‌گیرد یکی از مهمترین عواملی است به محیط‌های کوهستانی کشور آسیب‌های بسیاری رسانده است.<ref name=":4">[https://www.hamshahrionline.ir/news/383471/%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%DA%A9%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A هشدار نسبت به تخریب کوه‌ها در روز جهانی پاکسازی کوهستان]سایت روزنامه همشهری</ref>  
[[پرونده:محیط زیست ایران.jpg|جایگزین=محیط زیست ایران|بندانگشتی|محیط زیست ایران|386x386پیکسل]]
'''محیط زیست ایران،''' به همه‌ی محیط‌هایی گفته می‌شود که زندگی در این کشور در آن جریان دارد.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7+%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA&SSOReturnPage=Check&Rand=0 محیط زیست]</ref> به این ترتیب، از شهرها و روستاها، تا جنگل‌ها و کوه‌ها و رودخانه‌ها همگی محیط زیست به شمار می‌روند. اکوسیستم یک سیستم طبیعی در محیط زیست است. سیستمی شامل گیاهان، حیوانات و میکروارگانیزم‌ها که در یک ناحیه مشخص با همه‌ی عوامل و اجزای فیزیکی غیرزنده‌ی همان محیط در ارتباط هستند.<ref>[https://www.amazon.com/Elemental-Geosystems-8th-Robert-Christopherson/dp/032198501X رابرت کریستوفرسون -Elemental Geosystems]</ref> محیط زیست ایران در سال‌های اخیر به ویژه ۴۰ سال گذشته آسیب‌های زیادی دیده است. به گفته‌ی فائو از ۱۸ میلیون جنگل در ایران تنها ۷ ملیون هکتار باقی مانده است. تا … علت عمده‌ی نابودی جنگل‌ها در ایران برداشت بی‌رویه و غیرقانونی چوب، آتش‌سوزی، فرسایش خاک و خشکسالی های ناشی از برهم خوردن عامدانه‌ی اکوسیستم است.<ref name=":02" /> بسیاری از دریاچه‌های ایران در سال‌های پس از حاکمیت جمهوری اسلام خشک شده‌اند یا در حال خشک‌شدن هستند. دریاچه‌ی ارومیه، هامون، بختگان و … از این جمله هستند.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/453703/%DB%B2%DB%B0%DB%B4%DB%B0-%D8%B2%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9% زنگ هشدار بحران وخیم بی آبی در ایران]-خبرگزاری رسمی حوزه</ref> دریاچه ارومیه از میانه‌های دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۵ این دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده است. از جمله دلایل خشک شدن دریاچه‌ها، سدسازی بی رویه'''،''' ساخت بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بی رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و … است. تحقیق جدیدی توسط گروهی از محققان در آمریکای شمالی نشان می‌دهد که خشک‌سالی تنها منجر به کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده است. خاک حاصل‌خیز و کوه‌های ایران نیز در سالهای اخیر آسیب‌های بسیاری دیده‌اند. فعالیت‌هایی با بهانه‌های عمرانی نظیر راه‌سازی، معدنکاوی، خطوط انتقال نیرو و ساخت‌ و ساز که اغلب بدون ارزیابی زیست‌محیطی واقعی برای سودجویی اما تحت عنوان توسعه صورت می‌گیرد یکی از مهمترین عواملی است به محیط‌های کوهستانی کشور آسیب‌های بسیاری رسانده است.<ref name=":4">[https://www.hamshahrionline.ir/news/383471/%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%DA%A9%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A هشدار نسبت به تخریب کوه‌ها در روز جهانی پاکسازی کوهستان]سایت روزنامه همشهری</ref>  


عملیات معدنکاوی و جاده‌کشی در کوه دماوند که از آن با عنوان نماد کوه‌های ایران یاد می‌شود نمونه برجسته رفتارهای غیرمسئولانه با محیط‌های کوهستانی است.<ref name=":4" />
عملیات معدنکاوی و جاده‌کشی در کوه دماوند که از آن با عنوان نماد کوه‌های ایران یاد می‌شود نمونه برجسته رفتارهای غیرمسئولانه با محیط‌های کوهستانی است.<ref name=":4" />
خط ۲۸: خط ۲۹:


=== تخریب جنگل ابر ===
=== تخریب جنگل ابر ===
[[پرونده:جنگل های ابر در آستانه نابودی.jpg|جایگزین=جنگل های ابر در آستانه نابودی|بندانگشتی|جنگل های ابر،‌ از زیباترین جنگل‌های ایران در آستانه نابودی]]


<nowiki/><nowiki/>[[پرونده:جنگل ابر شاهرود.JPG|alt=چند تصویر از تخریب جنگل ابر |بندانگشتی|پیوند=https://www.iran-pedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84_%D8%A7%D8%A8%D8%B1_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF.JPG|چند تصویر از تخریب جنگل ابر ]]به عنوان مثال جنگل ابر که از زیباترین و بی‌نظیرترین جنگل‌های ایران است درحال نابودی کامل است. ماجرا از این قرار است که ۷ جاده بین سمنان و گلستان وجود دارد. تعدادی از نمایندگان در مجلس اصرار داشتند که باید یک جاده دیگر بین این دو استان ار وسط جنگل ابر کشیده شود. مردم به این اقدامات و طرح کشیدن جاده اعتراض کردند. سپس مشخص شد که عواملی مرتبط یه مقامات بالای حکومتی به دنبال ساخت شهرک‌های ویلایی در وسط جنگل ابر هستند و جاده نیز متعلق به همین پروژه‌ی ویلاسازی است. این پروژه به قیمت نابودی یکی از زیباترین و بزرگترین جنگل‌های دنیا یعنی جنگل ابر اجرا شد.<ref name=":02" />
به عنوان مثال جنگل ابر که از زیباترین و بی‌نظیرترین جنگل‌های ایران است درحال نابودی کامل است. ماجرا از این قرار است که ۷ جاده بین سمنان و گلستان وجود دارد. تعدادی از نمایندگان در مجلس اصرار داشتند که باید یک جاده دیگر بین این دو استان ار وسط جنگل ابر کشیده شود. مردم به این اقدامات و طرح کشیدن جاده اعتراض کردند. سپس مشخص شد که عواملی مرتبط یه مقامات بالای حکومتی به دنبال ساخت شهرک‌های ویلایی در وسط جنگل ابر هستند و جاده نیز متعلق به همین پروژه‌ی ویلاسازی است. این پروژه به قیمت نابودی یکی از زیباترین و بزرگترین جنگل‌های دنیا یعنی جنگل ابر اجرا شد.<ref name=":02" />


=== تخریب جنگل‌های لرستان ===
=== تخریب جنگل‌های لرستان ===
خط ۸۱: خط ۸۳:


هر چند در یک معامله تجاری ایران از سهم خود در مقابل روسیه عقب نشست و بخش‌های زیادی از خزر را به مسکو واگذار کرد. بر اساس کنوانسیون جدید قزاقستان 30 درصد، ترکمنستان 21 درصد، روسیه و آذربایجان هر یک 19 درصد از دریاچه‌ی خزر سهم می­برند و ایران با 11 درصد کمترین سهم را خواهد داشت.<ref>[https://www.independentpersian.com/node/13366/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C ایران و روسیه: سومین تحقیر تاریخی]</ref>
هر چند در یک معامله تجاری ایران از سهم خود در مقابل روسیه عقب نشست و بخش‌های زیادی از خزر را به مسکو واگذار کرد. بر اساس کنوانسیون جدید قزاقستان 30 درصد، ترکمنستان 21 درصد، روسیه و آذربایجان هر یک 19 درصد از دریاچه‌ی خزر سهم می­برند و ایران با 11 درصد کمترین سهم را خواهد داشت.<ref>[https://www.independentpersian.com/node/13366/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C ایران و روسیه: سومین تحقیر تاریخی]</ref>
[[پرونده:دریاچه هامون.jpg|جایگزین=دریاچه هامون|بندانگشتی|400x400پیکسل|دریاچه هامون]]


=== دریاچه‌های بزرگ و مهم ایران ===
=== دریاچه‌های بزرگ و مهم ایران ===
خط ۱۴۴: خط ۱۴۷:


یکی دیگر از دریاچه‌های ایران که در حال خشک شدن است دریاچه‌ی بختگان است. در بالادست این دریاچه به صورت غیرقانونی و استفاده از مجوز‌های حکومتی به اشکال مختلف آب را برای مصارف گوناگون به سمت‌های دیگر هدایت کرده‌اند. مصارف صنعتی و کشاورزی ازمهم‌ترین آن‌ها هستند. آبریز اصلی دریاچه بختگان رودخانه سیوند است که دولت با احداث سدی بر روی ان این دریاچه را در معرض خشک شدن قرار داده است. هم اکنون بخش‌های زیادی از دریاچه بختگان خشک شده و به پیست موتور سواری و تیک اف ماشین‌های لاکچری تبدیل شده است. این دریاچه پیش از این محل مهاجرت زمستانی فلامینکوهای روسیه بود. با خشک شدن دریاچه فلامینکوها نیز آن را ترک کرده‌اند.
یکی دیگر از دریاچه‌های ایران که در حال خشک شدن است دریاچه‌ی بختگان است. در بالادست این دریاچه به صورت غیرقانونی و استفاده از مجوز‌های حکومتی به اشکال مختلف آب را برای مصارف گوناگون به سمت‌های دیگر هدایت کرده‌اند. مصارف صنعتی و کشاورزی ازمهم‌ترین آن‌ها هستند. آبریز اصلی دریاچه بختگان رودخانه سیوند است که دولت با احداث سدی بر روی ان این دریاچه را در معرض خشک شدن قرار داده است. هم اکنون بخش‌های زیادی از دریاچه بختگان خشک شده و به پیست موتور سواری و تیک اف ماشین‌های لاکچری تبدیل شده است. این دریاچه پیش از این محل مهاجرت زمستانی فلامینکوهای روسیه بود. با خشک شدن دریاچه فلامینکوها نیز آن را ترک کرده‌اند.
[[پرونده:خشک شدن تالاب انزلی.jpg|جایگزین=خشک شدن تالاب انزلی|بندانگشتی|خشک شدن تالاب انزلی]]


=== '''تالاب انزلی''' ===
=== '''تالاب انزلی''' ===
[[پرونده:تالاب انزلی در باتلاق نابودی.jpg|بندانگشتی|'''تالاب انزلی در باتلاق نابودی''']]
تالاب انزلی حدود ۱۹ هزار هکتار است که تصفیه خانه آب دریای خزر به شمار می‌رود. ۲۷ رود بزرگ و مهم در گیلان به این تالاب سرازیر می‌شوند این رودها با آب شیرین خود سدی در برابر آب شور دریای خزر هستند. در تالاب انزلی بیش از ۵۰ نوع ماهی و ۱۰۰ نوع پرنده و همچنین صدها گونه گیاهی و جانوری و میکروسکوپی وجود دارد. تالاب انزلی نیز هم‌اکنون مانند بسیاری از دیگر از اکوسیستم‌های ایران در حال نابودی است. ساختن استخر پرورش ماهی در پیرامون تالاب و افزایش میزان فلزات سنگین و بخصوص سرب در آب و رسوبات تالاب، پمپاژ آب به مناطق دیرگ  برای مصارف کشاوزی و صنعتی، ساخت کومه‌های شکار، ریختن حجم زیادی از زباله های غیرقابل تجزیه به درون رودخانه‌های گیلان و تالاب انزدی و لایروبی نکردن رودخانه‌ها، رهاکردن فاضلاب‌های صنعتی، خانگی و بیمارستانی چند شهرستان استان گیلان به تالاب انزلی( روزانه بیش از ۴۰۰ هزار متر مکعب فاضلاب)، همگی از عواملی هستند که این تالاب را به مرگ و نابودی کشانده‌اند. عمق این تالاب در سال‌های اخیر از ۱۱ متر به کمتر از دو نیم متر رسیده است.<ref name=":5" />
تالاب انزلی حدود ۱۹ هزار هکتار است که تصفیه خانه آب دریای خزر به شمار می‌رود. ۲۷ رود بزرگ و مهم در گیلان به این تالاب سرازیر می‌شوند این رودها با آب شیرین خود سدی در برابر آب شور دریای خزر هستند. در تالاب انزلی بیش از ۵۰ نوع ماهی و ۱۰۰ نوع پرنده و همچنین صدها گونه گیاهی و جانوری و میکروسکوپی وجود دارد. تالاب انزلی نیز هم‌اکنون مانند بسیاری از دیگر از اکوسیستم‌های ایران در حال نابودی است. ساختن استخر پرورش ماهی در پیرامون تالاب و افزایش میزان فلزات سنگین و بخصوص سرب در آب و رسوبات تالاب، پمپاژ آب به مناطق دیرگ  برای مصارف کشاوزی و صنعتی، ساخت کومه‌های شکار، ریختن حجم زیادی از زباله های غیرقابل تجزیه به درون رودخانه‌های گیلان و تالاب انزدی و لایروبی نکردن رودخانه‌ها، رهاکردن فاضلاب‌های صنعتی، خانگی و بیمارستانی چند شهرستان استان گیلان به تالاب انزلی( روزانه بیش از ۴۰۰ هزار متر مکعب فاضلاب)، همگی از عواملی هستند که این تالاب را به مرگ و نابودی کشانده‌اند. عمق این تالاب در سال‌های اخیر از ۱۱ متر به کمتر از دو نیم متر رسیده است.<ref name=":5" />


خط ۱۶۰: خط ۱۶۲:
== گونه های جانوری در ایران ==
== گونه های جانوری در ایران ==
در حال حاضر به گفته‌ی مدیر آزمایشگاه بانک سلول های انسانی و جانوری مرکز ذخایر ژنتیکی ایران، شمار گونه‌های جانوری در ایران ۱۲۰۰ گونه است که ۱۵۰ گونه از آن‌ها در حال منقرض شدن هستند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83274244/150-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%B6-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6 150 گونه جانوری ایران در معرض خطر انقراض] - خبرگزاری جمهوری اسلامی</ref>
در حال حاضر به گفته‌ی مدیر آزمایشگاه بانک سلول های انسانی و جانوری مرکز ذخایر ژنتیکی ایران، شمار گونه‌های جانوری در ایران ۱۲۰۰ گونه است که ۱۵۰ گونه از آن‌ها در حال منقرض شدن هستند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83274244/150-%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%B6-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6 150 گونه جانوری ایران در معرض خطر انقراض] - خبرگزاری جمهوری اسلامی</ref>
 
[[پرونده:سیاه گوش ایرانی.jpg|جایگزین=سیاه گوش ایرانی - محیط زیست ایران|بندانگشتی|سیاه گوش ایرانی]]
علت عمده از بین رفتن گونه‌های جانوری، تخریب و از بین بردن زیستگاه طبیعی آنهاست. در حال حاضر بسیاری از گونه‌های جانوری چون  خرس قهوه‌ای، پلنگ، سیاه گوش، گربه وحشی، گربه جنگلی، سگ آبی، سنجاب ایرانی، کل وبز، قوچ ومیش، عقاب طلائی، عقاب مارخور، کرکس (دال) هما، سمندر کردستانی، سمندر آتشین از جمله گونه های جانوری هستند که در خطر انقراض قرار دارند.
علت عمده از بین رفتن گونه‌های جانوری، تخریب و از بین بردن زیستگاه طبیعی آنهاست. در حال حاضر بسیاری از گونه‌های جانوری چون  خرس قهوه‌ای، پلنگ، سیاه گوش، گربه وحشی، گربه جنگلی، سگ آبی، سنجاب ایرانی، کل وبز، قوچ ومیش، عقاب طلائی، عقاب مارخور، کرکس (دال) هما، سمندر کردستانی، سمندر آتشین از جمله گونه های جانوری هستند که در خطر انقراض قرار دارند.


خط ۱۷۱: خط ۱۷۳:
=== گونه‌های در حال انقراض ===
=== گونه‌های در حال انقراض ===
'''یوز ایرانی''' یکی از گونه های درحال انقراض در ایران است. کارشناسان می‌گویند تنها ۶۰ قلاده از این یوز در ایران وجود دارد. در حال حاضر این جانور تنها در ایران و آن‌هم در نواحی دورافتاده‌ای از بیابان‌های ایران وجود دارد
'''یوز ایرانی''' یکی از گونه های درحال انقراض در ایران است. کارشناسان می‌گویند تنها ۶۰ قلاده از این یوز در ایران وجود دارد. در حال حاضر این جانور تنها در ایران و آن‌هم در نواحی دورافتاده‌ای از بیابان‌های ایران وجود دارد
 
[[پرونده:گربه پالاس.jpg|جایگزین=گربه پالاس|بندانگشتی|گربه پالاس]]
پلنگی ایرانی یکی دیگر از حیوانات در حال انقراض است که جمعیت آن به زیر ۵۰۰ قلاده رسیده است.
پلنگی ایرانی یکی دیگر از حیوانات در حال انقراض است که جمعیت آن به زیر ۵۰۰ قلاده رسیده است.


خط ۱۸۳: خط ۱۸۵:


== رودخانه ها ==
== رودخانه ها ==
ایران دارای رودخانه‌های بزرگی چون ارس،‌ کارون، زاینده رود، جاجرود، سفید رود و اترک است.<ref>[https://tabnakjavan.com/fa/news/7805/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%AF مهمترین رودهای ایران کدامند]</ref> تقریبا تمامی این رودخانه‌ها به دلیل سیاست‌گذاری های غلط و سودجویانه آسیب‌های بسیاری دیده‌اند و در نتیجه تمامی دشت‌هایی که از آن‌ها تغذیه می شدند نیز دچار آسیب‌ شده‌اند.
ایران دارای رودخانه‌های بزرگی چون ارس،‌ کارون، زاینده رود، جاجرود، سفید رود، اترک، نکا، چالوس، بابل و ... است.<ref>[https://tabnakjavan.com/fa/news/7805/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%AF مهمترین رودهای ایران کدامند]</ref> رودخانه‌های ایران بر  اساس حوزه آبخیز به دو گروه تقسیم می‌شوند. 
#[[پرونده:خشک شدن کارون.JPG|جایگزین=محیط زیست ایران|بندانگشتی|خشک شدن کارون]]گروه دریای خزر: تمامی رودخانه‌هایی هستند که از شرق یا غرب این دریا سرچشمه می گیرند.
# گروه خلیج فارس و عمان: رودخانه ‌هایی هستند که از رشته‌ کوه‌های زاگرس سرچشمه گرفته و به خلیج فارس می‌ریزند.<ref>[https://eafworld.com/rivers-of-iran/ رودخانه های ایران به چند دسته تقسیم می شوند؟]</ref> 


== روز جهانی محیط زیست ==
تقریبا تمامی این رودخانه‌ها به دلیل سیاست‌گذاری های غلط و سودجویانه آسیب‌های بسیاری دیده‌اند و در نتیجه تمامی دشت‌هایی که از آن‌ها تغذیه می شدند نیز دچار آسیب‌ شده‌اند.  
روز جهانی محیط زیست، روزی است که در تاریخ ۵ ژوئن از سوی سازمان ملل جهت افزایش سطح آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک و تشویق سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با ویرانی محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری برگزیده شده‌است.<ref name=":0">[https://www.beytoote.com/art/decorum/world3-environment2-day.html 5 ژوئن ؛ مصادف با روز جهانی محیط زیست]- سایت بیتوته</ref>


هر ساله روز ۱۵ خرداد (۵ ژوئن) در سراسر جهان با عنوان روز جهانی محیط زیست گرامی داشته می‌شود. تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال ۱۹۷۲ بر می‌گردد، در آن سال برای نخستین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار نمود.
=== زاینده رود ===
یکی از مهم‌ترین دلایل خشک شدن رودخانه زاینده رود حفر تونل گلاب است. این تونل که با هدف انتقال آب زاینده رود برای مصارف شهری و صنعتی حفر شده است سال‌هاست منجر به خشک شدن زاینده رود می‌شود. . میزان دبی  آب زاینده رود ۱۱ متر مکعب بر ثانیه است که راه‌اندازی این تونل آب را از این رود گرفته است. حتی با وجود باران‌های شدید و سیل، به دلیل لایروبی نشدن رودها، آبی پشت سد گلاب ذخیره نشده است و  حجم زیادی از آب هدر رفته است. به همین دلیل زاینده رود همچنان با خشکی مواجه است. خشک شدن زاینده رود علاوه بر این که منجر به قطعی آب شرب مردم می شود کشاورزی سنتی و دیرپای اصفهان را با نابودی کامل مواجه کرده است.<ref>[https://www.isna.ir/news/98020200347/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%AE%D8%B4%DA%A9-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8 عملیاتی شدن گلاب، خشک‌شدن زاینده‌رود را در پی دارد]</ref>


همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد، UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای را به مناسبت این روز برگزار می‌نماید. مراسم این روز می‌تواند به اشکال مختلف باشد مثل راهپیمایی‌های خیابانی، همایش‌های دوچرخه سواری، نمایش، مسابقات نقاشی و مقاله نویسی در مدارس، درختکاری، فعالیت‌های مربوط به بازیافت، پاکسازی و….
=== کارون ===
[[پرونده:خشک شدن زاینده رود.jpg|جایگزین=محیط زیست ایران|بندانگشتی|خشک شدن زاینده رود]]
رودخانه‌ی کارون با طولی بیش از ۹۵۰ کلیومتر یکی از پر‌آب‌ترین رودخانه‌های ایران بوده است. اما این رودخانه در حال حاضر به دلیل برداشت‌های بی‌رویه و سد‌سازی در های مختلف کم آب شده و رو به خشکی می رود.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%DA%A9%D9%85%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-% کم آبی کارون]</ref>  همچنین رها سازی فاضلاب شهری و پساب کارخانه‌ها در رودخانه‌‌ی کارون منجر به مسموم شدن آب شده است. این امر منجر به از میان رفتن آب‌زیانی شده که منبع درآمد صیادان بوده اند. دلاور نجفی معاون سابق محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست در سخنانی اعتراف کرد که بیش از نیمی از آب کارون فاضلاب است.<ref>[http://www.persiangulfstudies.com/fa/pages/632 مرگ تدریجی رودخانه کاروی]</ref>


هدف از برگزاری چنین مراسمی جلب توجه عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده ساخته است. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیدا محیط زیست را تهدید می‌کند به عنوان موضوع این روز انتخاب می‌شود.<ref name=":0" />
== روز جهانی محیط زیست ==
 
روز ۵ ژوئن مصادف با ۱۵ خرداد از طرف سازمان ملل بهعنوان روز جهانی محیط زیست در نظر گرفته شده است و هدف از آن افزایش سطح آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک و تشویق سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با ویرانی محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری است.<ref name=":0">[https://www.beytoote.com/art/decorum/world3-environment2-day.html 5 ژوئن ؛ مصادف با روز جهانی محیط زیست]- سایت بیتوته</ref> در همین سال سازمان ملل کنفرانسی را برای اولین بار در رابطه باهمین موضوع در شهر استکهلم برگزار نمود. همزمان با این کنفرانس سازمان ملل قطعنامه را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد، UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای را به مناسبت این روز برگزار می‌نماید.هدف از برگزاری چنین مراسمی جلب توجه عمومی به مسائلی است که محیط زیست را آلوده ساخته است. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیدا محیط زیست را تهدید می‌کند به عنوان موضوع این روز انتخاب می‌شود.<ref name=":0" />
برپایه گزارش خبرگزاری فارس دفتر خامنه‌ای روز سه‌شنبه ۲۶ آبان ماه ۱۳۹۸، سیاست‌های کلی محیط زیست را اعلام کرد. مدیریت هماهنگ و نظام‌مند منابع حیاتی، جرم‌انگاری تخریب محیط زیست، تهیه اطلس زیست‌بوم کشور و گسترش اقتصاد سبز و نهادینه‌سازی فرهنگ و اخلاق زیست‌محیطی" از جمله محورهای ابلاغیه یاد شده است.
 
این امر که زیر سلطه رژیم جمهوری اسلامی، محیط زیست در موقعیت بحرانی و فاحعه‌باری قرار گرفته مورد تایید سازمان‌های جهانی و همچنین بعضی از ارگان‌ها و مقامات رژیم نیز هست. «انستیتو جهانی منابع طبیعی» در گزارش سال ۲۰۱۵ خود تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای را رتبه‌بندی کرده است. مطابق با گزارش منتشر شده، جمهوری اسلامی بعد از چین، آمریکا، ۵ کشور اروپایی، هند و روسیه، با تولید سالانه ۷۱۵ میلیون تن دی اکسیدکربن مقام دهم را در جهان کسب کرده است. بر اساس این گزارش، تولید مذکور رو به افزایش نیز هست. به این اعتبار باید گفت ایران با بنیه اقتصادی ضعیف‌تر و جمعیتی کمتر از بقیه کشورها در رساندن زیان به ۷۸ میلیون جمعیت کشور و ۷ میلیارد از ساکنان زمین به چنین مقامی در تخریب محیط زیست رسیده است. بنا به گزارش برخی تحقیقات، سوزاندن وسیع گاز طبیعی و وجود چندین میلیون اتومبیل کهنه که بنزین غیر استاندارد می سوزانند، دو عامل اصلی در ایجاد میزان ذکر شده دی اکسید کربن در ایران می‌باشند. اما مشکلات زیست محیطی در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی فقط به تولید گازهای گلخانه ای محدود نمی‌شود. در سال‌های گذشته مشکلات زیست‌محیطی زیادی در ایران رخ داده که خشک شدن دریاچه‌ها، رودها و تالاب‌ها، از بین رفتن جنگل ها، بحران آب و همچنین آلوده بودن هوای شهرهای بزرگ از جمله آنهاست.
 
چندی پیش «حمید چیت چیان» وزیر نیرو در دولت یازدهم، بحران آب در ایران را جدی و اصلی ترین چالش کشور دانست. او شور شدن آب ها، خشک شدن باغات و زمین‌های کشاورزی، خشک شدن چشمه‌ها، قنات‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌ها و کاهش آب رودخانه‌ها را از شواهد بحران آب بر شمرد و افزود که سالانه ۱۲۰۰ کیلومتر کف شکنی در چاههای موجود یا حفر چاه های جدید در کشور صورت می‌گیرد. این در حالی است که یکی از عوامل اصلی بحران آب در ایران برداشت بی رویه از آبهای زیرزمینی و وجود هزاران چاه مجاز و غیرمجاز در کشور است. «ستار محمودی» قائم مقام وزیر نیرو نیز وضعیت آب در ۵۲۰ شهر ایران را بحرانی خواند. به نظر او خشکسالی های پایدار، سدسازی های بی رویه، اتلاف منابع آبی توسط کشاورزی سنتی و ناکارآمد و بالاخره حفر دهها هزار چاه به ویژه در اطراف دریاچه ها و تالاب ها، بحران و قحطی آب در ایران را باعث شده اند. مطابق آمارهای رسمی اکنون در ایران از ۶۴۷ سد، بهره‌برداری می‌شود و احداث ۶۸۳ سد دیگر در دست مطالعه یا اجراست. اکثر این سدها و آبراهه ها توسط قرارگاه خاتم الانبیا زده شده اند. بعضی از سدها برای رساندن آب به املاک و خانه های آخوندهای دانه درشت و مقامات، مراکز نظامی و یا در جایی مثل کردستان برای محروم کردن منطقه از آب فراوانی زده شده اند که می تواند موجب رشد کشاورزی، دامداری و دامپروری و بی نیازی اقتصادی این منطقه شود. درآمدهای به دست آمده از این پروژه ها به جیب سپاه و فرماندهان ارشد آن رفته و گرد و خاک حاصل از بستر خشک دریاچه ها، رودها و تالاب ها، مردم را به انواع بلایا مبتلا کرده است. جنگلهای زاگرس در کردستان آگاهانه و به بهانه حفظ امنیت توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی سوزانده می شوند. جنگلهای شمال نیز توسط فرماندهان نظامی، انتظامی، مقامات دولتی و رانت خواران و به خاطر خانه، ویلا و انبوه سازی، به آتش کشیده می شوند. پوشش گیاهی در مناطق مختلف و بویژه در کردستان زیر چکمه نیروهای ارتش، سپاه و بسیج لگد مال شده و یا توسط آتش سلاحهای آنان شعله ور گردیده و از بین میروند. در ابلاغیه خامنه ای از جمله به «جرم‌انگاری تخریب محیط زیست» اشاره شده است. آیا در کشوری که نظام حکومتی آن عامل اصلی تخریب محیط زیست است، چه کسی قرار است تخریب کنندگان محیط زیست را تنبیه کند؟
 
در سالهای اخیر بحران زیست محیطی خشم و اعتراضات گسترده مردم را برانگیخته است و رژیم با حربه سرکوب با این اعتراضات روبرو شده است. اما این سرکوب ها مردم را مرعوب نکرده و مبارزه برای بهبود محیط زیست به یکی از عرصه های رودرروئی مردم با رژیم تبدیل شده است.
 
وسعت و ژرفای بحران محیط زیست بخش هایی از کارگزاران رژیم و بورژوازی ایران را هم نگران کرده و به قول بعضی از کارشناسان به صورت مانعی در مقابل سرمایه گذاری های داخلی و خارجی درآمده است. در این شکی نیست که سرمایه گذاران خارجی و داخلی از فقدان قوانین در حفاظت از محیط زیست سود می برند. اما وقتی بحران در این عرصه ابعاد فاجعه باری پیدا می کند، کسب و کار و تندرستی خود و نیروی کارشان را به خطر می اندازد و به اعتراضات مردم دامن می زند، اینبار طرفدار دخالت و سرمایه گذاری دولت در این عرصه می شوند. ابلاغ «سیاست‌های کلی محیط زیست» توسط خامنه ای در شرایطی است که تخریب محیط زیست ابعاد فاجعه باری پیدا کرده است و پیامدهای آن دامن رژیم جمهوری اسلامی را گرفته است. تولد سرمایه داری با گام های آغازین، با تخریب محیط زیست همراه شد. ابعاد و اشکال این ویرانگری در طول تاریخ کوتاه سرمایهداری بسیار تغییر کرده است، ولی این پدیده نه تنها تکرار میشود، بلکه به عنوان جزء همزاد این سیستم عملکردی هولناک تر مییابد. در دل سیستم بحران زده کنونی سران حکومت اسلامی سرمایه قادر به جلوگیری از مصائب رو به افزایش ناشی از تخریب محیط زیست نبوده و نخواهند بود و بدون شک «سیاست‌های کلی محیط زیست» خامنه ای نیز همچون سایر اسناد مربوط به سیاست های کلان به یک ورق پاره تبدیل خواهد گردید.<ref>[http://cpiran.org/archive/2015/11/sokhan/page18.html رژیم جمهوری اسلامی عامل تخریب محیط زیست] حزب کمونیست ایران</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۸٬۶۷۵

ویرایش