۲۳۷
ویرایش
قانون اساسی جمهوری اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(اضافه کردن بخش جدید) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ابتدا به دستور روح‌الله خمینی توسط حسن حبیبی در پاریس براساس قانون اساسی وقت ایران و قوانین برخی کشورهای دیگر نوشته شد. بعد از رسیدن خمینی به ایران، وی | قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ابتدا به دستور روح‌الله خمینی توسط حسن حبیبی در پاریس براساس قانون اساسی وقت ایران و قوانین برخی کشورهای دیگر نوشته شد. بعد از رسیدن خمینی به ایران، وی عده‌ای از حقوقدانان را موظف به تهیه پیش نویس دیگری کرد. این افراد ناصر کاتوزیان، عبدالکریم لاهیجی، حسن حبیبی، محمدجعفر جعفری لنگرودی، ناصر میناچی و احمد صدرحاج سیدجوادی با کمک رضا زواره‌ای و سید علی خامنه‌ای بودند. هرچند خامنه‌ای تنها یک یا دوبار در جلسات مربوبط به این کار که دو ماه به طول انجامید، شرکت کرد. | ||
پس از آن مطابق نظر | پس از آن مطابق نظر خمینی، قرار براین بود که قانون اساسی به رفراندوم گذاشته شود. مهندس بازرگان و یدالله سحابی با این رفراندوم مخالف بودند.آنها معتقد بودند که مردم باید قادر باشند در مورد تک تک بندهای قانون اساسی نظر بدهند. آنها خواهان تشکیل مجلس موسسان با آراء مردم بودند که این مجلس بتواند آراء مردم رادر جزء به جزء قانون وارد کند.برخی جریانها از جمله سازمان مجاهدین خلق نیز با چنین رویکردی مخالف و خواهان تشکیل مجلس موسسان بودند.سازمان مجاهدین خلق به قانون اساسی رأی نداد. | ||
سرانجام خمینی بجای مجلس | سرانجام خمینی بجای مجلس موسسان، نوشتن قانون را به مجلس خبرگان واگذار کرد. مجلس خبرگان پیش نویس قبلی را به کلی کنار گذاشت و خود دوباره قانون اساسی را نوشت. | ||
== قانون ولایت فقیه == | == قانون ولایت فقیه == | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
نظریه ولایت فقیه حدود ۱۵۰ سال پیش برای اولین بار از طرف ملا احمد نراقی به میان آمده است که فقط تعداد کمی از فقها و علمای دین آن را پذیرفته اند.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/view/86297 گنجینه معارف-پیشینه تاریخی ولایت فقیه]</ref> البته اغلب مؤیدین نظریه ولایت فقیه پیش از خمینی آنرا نه به معنی حاکمیت سیاسی بر جامعه بلکه در امور «موجبه‌ی جزئیه» پذیرفته‌اند، اما به عقیده خمینی ولایت فقیه در دوران حاضر و عصر غیبت امام زمان همان اختیاراتی را دارد که بنابه گفته‌ی او امام زمان در زمان حضور خود داشته است<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_130489/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/%DA%86%DA%A9%DB%8C%D8%AF%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%AF% سایت امام خمینی-مبانی فقهی ولایت فقیه]</ref> | نظریه ولایت فقیه حدود ۱۵۰ سال پیش برای اولین بار از طرف ملا احمد نراقی به میان آمده است که فقط تعداد کمی از فقها و علمای دین آن را پذیرفته اند.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/view/86297 گنجینه معارف-پیشینه تاریخی ولایت فقیه]</ref> البته اغلب مؤیدین نظریه ولایت فقیه پیش از خمینی آنرا نه به معنی حاکمیت سیاسی بر جامعه بلکه در امور «موجبه‌ی جزئیه» پذیرفته‌اند، اما به عقیده خمینی ولایت فقیه در دوران حاضر و عصر غیبت امام زمان همان اختیاراتی را دارد که بنابه گفته‌ی او امام زمان در زمان حضور خود داشته است<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_130489/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/%DA%86%DA%A9%DB%8C%D8%AF%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%AF% سایت امام خمینی-مبانی فقهی ولایت فقیه]</ref> | ||
علاوه براین عبارت ولایت و وظایف آن توسط شیخ مفید و ابن ادریس حلّی مطرح گردیده است. با این تفاوت که آنها ولایت را تنها متعلق به ائمه معصوم میدانند. همچنین ابن ادریس کسی را که شخص امام معصوم برگزیده | علاوه براین عبارت ولایت و وظایف آن توسط شیخ مفید و ابن ادریس حلّی مطرح گردیده است. با این تفاوت که آنها ولایت را تنها متعلق به ائمه معصوم میدانند. همچنین ابن ادریس کسی را که شخص امام معصوم برگزیده باشد، واجد شرایط ولایت میداند که وظیفه‌ی آن نظارت بر اجرای «احکام تعبدی» است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/view/86297 پیشینه تاریخی ولایت فقیه]</ref> | ||
نظریه ولایت فقیه از نظر روح الله خمینی معنی متفاوتی دارد.البته دیدگاه او نیز با گذر زمان نسبت به این موضوع تغییر | نظریه ولایت فقیه از نظر روح الله خمینی معنی متفاوتی دارد. البته دیدگاه او نیز با گذر زمان نسبت به این موضوع تغییر می‌کند؛ او در ابتدا به نظارت فقیه معتقد بود که در کتاب کشف اسرار وی نیز منعکس شده است. خمینی پس از آن، اختیارات فقیه را از نظارت به ولایت افزایش میدهد. او در ادامه، ولایت فقیه را به ولایت مطلقه فقیه تغییر میدهد و آنرا نایب امام زمان و دارای اختیارات او در عصر حاضر برمی‌شمرد.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_130489/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/%DA%86%DA%A9%DB%8C%D8%AF%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%AF% مبانی فقهی ولایت فقیه-سایت امام خمینی]</ref> | ||
=== ورود به قانون اساسی === | === ورود به قانون اساسی === | ||
پیش نویس اولیه قانون اساسی به امر دولت موقت مهندس بازرگان توسط عبدالکریم لاهیجی، ناصر کاتوزیان، محمدجعفر جعفری لنگرودی و حسن حبیبی نوشته شد. در این پیش نویس تا زمانی که تحویل دفتر | پیش نویس اولیه قانون اساسی به امر دولت موقت مهندس بازرگان توسط عبدالکریم لاهیجی، ناصر کاتوزیان، محمدجعفر جعفری لنگرودی و حسن حبیبی نوشته شد. در این پیش نویس تا زمانی که تحویل دفتر طرح‌های انقلاب و شورای انقلاب شد،اصل ولایت فقیه وجود نداشت.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/f35_Iran_His_Rev_Velayat_Faqih/2155898.html رادیو فردا- چگونه ولایت فقیه به قانون اساسی ایران اضافه شد؟]</ref> | ||
عبدالکریم | عبدالکریم لاهیجی در این باره می‌گوید:<blockquote>«ما فکر می‌کردیم برای یک جمهوری، قانون اساسی می‌نویسیم و این که در جمهوری قدرت در دست مردم است، در دست هیچ شخص یا گروهی نیست. بنابراین در طرحی که ما داده بودیم، قدرت در دست مجلس نمایندگان مردم بود و گفته می‌شود و تا حدودی هم درست است که ما از قانون اساسی فرانسه خیلی الهام گرفته بودیم. ولی حتی در بحث اختیارات رئیس جمهور، قدرتی که در طرح ما رئیس جمهور داشت، به هیچ وجه قابل مقایسه با قدرتی که رئیس جمهور فرانسه دارد نبود و سعی ما براین بود که قدرت را در مجلس شورای ملی متمرکز کنیم»<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA/a-17408098 دویچه‌وله-«ولایت فقیه» چگونه به قانون اساسی راه یافت؟]</ref></blockquote>پس از تحویل دادن پیش نویس قانون اساسی به مجلس خبرگان، روح‌الله خمینی نامه‌ای به این مجلس نوشته و اعلام کرد که از اعضای خبرگان تنها فقها هستند که میتوانند در مورد منطبق بودن یا نبودن مواد این پیش‌نویس با اسلام نظر بدهند.<ref>رادیو فردا- [https://www.radiofarda.com/a/f35_Iran_His_Rev_Velayat_Faqih/2155898.html چگونه ولایت فقیه به قانون اساسی ایران اضافه شد؟- سوال سوم]</ref> | ||
مجلس خبرگان قانون اساسی که وظیفه بررسی پیش نویس قانون اساسی را در دوماه به عهده گرفته بود، با این | مجلس خبرگان قانون اساسی که وظیفه بررسی پیش نویس قانون اساسی را در دوماه به عهده گرفته بود، با این وجود مجلس خبرگان پیش نویس را بطور کامل نفی و مجددا نوشتن آنرا شروع کرد. دولت موقت مهندس بازرگان به مجلس شورای اسلامی فرصتی دوماهه برای بررسی قانون داد اما اینکار انجام نشد و به همین دلیل طرح انحلال مجلس توسط مهندس بازرگان ارائه شد که با مخالفت شدید شخص روح‌الله خمینی مواجه شد. در این اثنا بود که محمد بهشتی مشهور به آیت‌الله بهشتی این طرح را در تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۵۸به تصویب مجلس رسانید.<ref>[http://www.dw.com/fa-ir/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA/a-17408098 ولایت فقیه» چگونه به قانون اساسی راه یافت؟]</ref> | ||
== اضافه شدن واژه «مطلقه» به اصل ولایت فقیه == | == اضافه شدن واژه «مطلقه» به اصل ولایت فقیه == | ||