۷٬۳۴۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه جنگ | |||
| جنگ = جنگ آلان | |||
| تصویر = | |||
[[پرونده:شهرهای ویران شده از جنگ.JPG|350پیکسل]] | |||
| زیرنویس = | |||
| زمان =۱۳۶۰ تا مهرماه ۱۳۶۲ | |||
| مکان = منطقه آلان-کردستان ایران | |||
| علت = نبرد بر اشغال منطقهی آزاد شدهی آلان توسط جمهوری اسلامی | |||
| قلمرو = | |||
| نتیجه = | |||
| جنگنده۱ = جمهوری اسلامی ایران | |||
| جنگنده۲ = مجاهدین خلق- حزب دموکرات کردستان- کومله | |||
| فرمانده۱ = [[روحالله خمینی]]- هاشمی رفسنجانی | |||
| فرمانده۲ = صدام حسین | |||
| قوای۱ = نیروهای رزمی کرد- مجاهدین | |||
| قوای۲ = سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی | |||
| خسارات۱ = | |||
}} | |||
'''جنگ آلان''' جنگی است که از ۲۵ مهر تا ۲ آبان ۱۳۶۲ خورشیدی بین نیروهای [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] و گروههای کردی از جمله [[حزب دموکرات کردستان ایران]] و [[حزب کومله|کومله]] از یکطرف با نیروهای ارتش و سپاه جمهوری اسلامی در منطقه آلان و سردشت در کردستان ایران در گرفت. سرانجام این نبرد که ۷ شبانه روز مقاومت مجاهدین خلق و حزب دموکرات و کومله در برابر تهاجم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی را در پی داشت به تصرف منطقه آزاد شده آلان توسط جمهوری اسلامی انجامید. | '''جنگ آلان''' جنگی است که از ۲۵ مهر تا ۲ آبان ۱۳۶۲ خورشیدی بین نیروهای [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] و گروههای کردی از جمله [[حزب دموکرات کردستان ایران]] و [[حزب کومله|کومله]] از یکطرف با نیروهای ارتش و سپاه جمهوری اسلامی در منطقه آلان و سردشت در کردستان ایران در گرفت. سرانجام این نبرد که ۷ شبانه روز مقاومت مجاهدین خلق و حزب دموکرات و کومله در برابر تهاجم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی را در پی داشت به تصرف منطقه آزاد شده آلان توسط جمهوری اسلامی انجامید. | ||
خط ۶: | خط ۲۵: | ||
== شکلگیری مقاومت مسلحانه در کردستان == | == شکلگیری مقاومت مسلحانه در کردستان == | ||
[[پرونده:پشمرگهها رزمنده در کردستان.JPG|جایگزین=پیشمرگهها رزمنده در کردستان|بندانگشتی|پیشمرگهها رزمنده در کردستان]] | |||
از همان روزهای اولیه پیروزی انقلاب ضد سلطنتی، مردم کردستان که در نظام گذشته همواره تحت سرکوب بودند به دنبال احقاق حقوق خود بودند. در این راستا گروههای کردی به ویژه حزب دموکرات کردستان و کومله بسیار فعال بودند و طیف وسیعی از مردم کردستان را نمایندگی میکردند. شوراهای مردمی درکردستان اداره امور جاری را در دست گرفتند. جمهوری اسلامی از همان ابتدا در صدد اعمال سلطهی کامل خود بر این منطقه بود. سرانجام خمینی در اواخر مرداد ۱۳۵۸ فرمان [[سرکوب کردستان|سرکوب تمام عیار کردستان]] را صادر کرد و طی آن نیروهای نظامی جمهوری اسلامی با یورش به استانهای کردنشین کشتار وسیعی را در این مناطق به راه انداختند. پس از شروع جنگ ایران و عراق تمرکز جمهوری اسلامی بر کردستان تخفیف پیدا کرد. این پیشامد فرصتی برای گروههای مخالف جمهوری اسلامی پدید آورد که مناطقی را در کردستان آزاد کنند و مقاومت مسلحانه خود علیه حاکمیت ولایت فقیه را شکل دهند. | از همان روزهای اولیه پیروزی انقلاب ضد سلطنتی، مردم کردستان که در نظام گذشته همواره تحت سرکوب بودند به دنبال احقاق حقوق خود بودند. در این راستا گروههای کردی به ویژه حزب دموکرات کردستان و کومله بسیار فعال بودند و طیف وسیعی از مردم کردستان را نمایندگی میکردند. شوراهای مردمی درکردستان اداره امور جاری را در دست گرفتند. جمهوری اسلامی از همان ابتدا در صدد اعمال سلطهی کامل خود بر این منطقه بود. سرانجام خمینی در اواخر مرداد ۱۳۵۸ فرمان [[سرکوب کردستان|سرکوب تمام عیار کردستان]] را صادر کرد و طی آن نیروهای نظامی جمهوری اسلامی با یورش به استانهای کردنشین کشتار وسیعی را در این مناطق به راه انداختند. پس از شروع جنگ ایران و عراق تمرکز جمهوری اسلامی بر کردستان تخفیف پیدا کرد. این پیشامد فرصتی برای گروههای مخالف جمهوری اسلامی پدید آورد که مناطقی را در کردستان آزاد کنند و مقاومت مسلحانه خود علیه حاکمیت ولایت فقیه را شکل دهند. | ||
== عزیمت مجاهدین به کردستان ایران == | == عزیمت مجاهدین به کردستان ایران == | ||
مجاهدین خلق پس از ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ و بسته شدن تمام راههای فعالیت مسالمت آمیز سیاسی، وارد فاز مبارزه مسلحانه با جمهوری اسلامی شدند. نیروهای مجاهدین در شهرها به نیروهای امنیتی و نظامی و انتظامی جمهوری اسلامی ضربه میزدند. | [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] پس از ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ و بسته شدن تمام راههای فعالیت مسالمت آمیز سیاسی، وارد [[فاز سیاسی فاز نظامی|فاز مبارزه مسلحانه]] با جمهوری اسلامی شدند. نیروهای مجاهدین در شهرها به نیروهای امنیتی و نظامی و انتظامی جمهوری اسلامی ضربه میزدند. استراتژی مجاهدین در این مرحله جنگ چریک شهری بود. جمهوری اسلامی نیز با تمام توان نظامی و پلیسی خود به مقابله با آنان پرداخت. نیروهای نظامی به ویژه نیروهای سپاه پاسداران برای سرکوب مجاهدین در شهرها از سلاحها و اداوات سنگین نظامی استفاده میکردند و عملا با حاکم کردن جو نظامی امکان هر گونه تحرک و گسترش را از آنان سلب کردند. در این مرحله فرماندهی مجاهدین تصمیم به خارج کردن نیروهای خود از زیر چتر خفقان نظامی حاکم در شهرها گرفت. منطقه کردستان که مناطقی از آن از سیطره جمهوری اسلامی آزاد بود برای این کار در نظر گرفته شد. اعضای مجاهدین به تدریج از اواخر ۱۳۶۰ از شهرهای سراسر کشور به این منطقه اعزام میشدند و یک فرماندهی و سازماندهی متمرکز از نیروهای نظامی مجاهدین خلق در منطقه کردستان شکل گرفت. | ||
=== استقرار مجاهدین در منطقه آلان === | === استقرار مجاهدین در منطقه آلان === | ||
خط ۱۷: | خط ۳۷: | ||
== تدارک جمهوری اسلامی برای تصرف آلان == | == تدارک جمهوری اسلامی برای تصرف آلان == | ||
مجاهدین در کردستان در چند جبهه از جمله سردشت و بانه با نیروهای جمهوری اسلامی درگیر بودند. در سال ۱۳۶۲ جمهوری اسلامی تهاجماتی را به این مناطق آغاز کرد. این حملات نشان میداد که مقامات جمهوری اسلامی تصمیم گرفتهاند که کردستان را از دست نیروهای مخالف بیرون بیاورند. اهداف جمهوری اسلامی یکی ضربه زدن به نیروهای مخالف از جمله مجاهدین خلق و گروههای کردی و بیرون راندن آنان از منطقه بود و دیگری با توجه به اینکه جنگ با عراق در جنوب به بن بست رسیده بود، | مجاهدین در کردستان در چند جبهه از جمله سردشت و بانه با نیروهای جمهوری اسلامی درگیر بودند. در سال ۱۳۶۲ جمهوری اسلامی تهاجماتی را به این مناطق آغاز کرد. این حملات نشان میداد که مقامات جمهوری اسلامی تصمیم گرفتهاند که کردستان را از دست نیروهای مخالف بیرون بیاورند. اهداف جمهوری اسلامی یکی ضربه زدن به نیروهای مخالف از جمله مجاهدین خلق و گروههای کردی و بیرون راندن آنان از منطقه بود و دیگری با توجه به اینکه جنگ با عراق در جنوب به بن بست رسیده بود، جمهوری اسلامی میخواست با تصرف کردستان جبهه جدیدی را در جنگ با عراق باز کند و از تمرکز ارتش عراق در جبهه جنوب بکاهد. | ||
در اردیبهشت ۶۲، ارتش با تهاجم به منطقه بانه ارتفاعات کاگر را تصرف کرد. مجاهدین برای جلوگیری از پیشروی ارتش پل نزدیک به «کیورود» بر روی رودخانه زاب را منفجر کردند. با انفجار این پل نیروهای نظامی جمهوری اسلامی امکان دسترسی مکانیزه به منطقهی آلان را از دست دادند. مجاهدین مناطق اطراف روستای «گرویس» را به عنوان مرکز فرماندهی خود در منطقه بانه انتخاب کردند. ارتش برای پیشروی به سوی منطقه آلان از سوی بانه باید از رودخانه زاب عبور میکرد. مجاهدین شرق این رودخانه در منطقه آلوت معبرها و مناطق احتمالی نفوذ را تله گذاری و مین گذاری کردند. مجاهدین همچنین با عملیات تهاجم به پایگاههای ارتش و کمینگذاری در مسیر تردد و گشتیهای نظامیان جمهوری اسلامی تحرکات ارتش را در این منطقه به حداقل رساندند. در منطقه سردشت نیز ارتش جمهوری اسلامی در خرداد ماه تهاجمی را برای تصرف منطقه آلان تدارک دید که از طرف مجاهدین پس زده شد. پس از آن جاده سردشت تا بالای ارتفاعات «هومل» که بلندترین ارتفاع منطقه است به طور گسترده توسط مجاهدین مینگذاری و تله گذاری شد. اگر ارتش میخواست از این منطقه برای تصرف منطقه آلان اقدام کند باید تلفات سنگینی را متحمل میشد. در منطقه سردشت نیز مجاهدین با تهاجم و کمین گذاری منطقه را برای ارتش ناامن کردند. منطقه اطراف روستای «دوله گرم» به عنوان مقر فرماندهی عملیات مجاهدین در منطقه سردشت انتخاب شد. | |||
سرانجام نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در ۲۵ مهرماه ۱۳۶۲ تهاجم گسترده و سنگین خود را با نیرویی نزدیک به ۵۰ هزار نفر از دو | از نیمه دوم مهرماه ۱۳۶۲ تحرکات نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در دو جبهه بانه و سردشت افزایش یافته و حالت غیر عادی داشت. مجاهدین برای اطلاع از تحرکات ارتش و سپاه و جلوگیری از هرگونه غافلگیری پستهای شبانه روزی متعددی را در این منطقه دایر کردند. مجاهدین همچنین سایر کانالهای اطلاعاتی خود را فعال کردند. بر طبق گزارشات کانالهای اطلاعاتی مجاهدین جمهوری اسلامی در هر دوجبهه بانه و سردشت نیروهای خود را تقویت و آماده کرده بودند و همه شواهد حاکی از یک حمله گسترده بود. فرماندهی مجاهدین در منطقه آلان آماده باش درجه ۱ اعلام کرد و حزب دموکرات نیز در تاریخ ۲۴ مهر ماه نیروهای خود را به حالت آماده باش در آورد. هماهنگیها برای طرح دفاعی بین مجاهدین و حزب دموکرات کردستان انجام شد و نیروهای خط مقدم تقویت شدند. همجنین کمینهای شبانه در مناطق نفوذ احتمالی تقویت شدند. | ||
[[پرونده:نقشه منطقه عملیاتی آلان.jpg|جایگزین=نقشه عملیاتی آلان|بندانگشتی|نقشه عملیاتی آلان]] | |||
سرانجام نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در ۲۵ مهرماه ۱۳۶۲ تهاجم گسترده و سنگین خود را با نیرویی نزدیک به ۵۰ هزار نفر از دو جبههی سردشت و بانه به طور همزمان آغاز کردند. | |||
== ۷شبانه روز جنگ و درگیری == | == ۷شبانه روز جنگ و درگیری == | ||
جنگ آلان از روز دوشنبه ۲۵ مهر ۱۳۶۲ با تهاجم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی به مواضع مجاهدین و گروههای کردی آغاز شد. فرماندهی مجاهدین در کردستان به عهده ابراهیم ذاکری بود که در آن مقطع برای شرکت در جلسه شورای ملی مقاومت ایران پیرامون بحثهای تصویب طرح خود مختاری کردستان در فرانسه بود. در نبود او مسعود عدل فرماندهی نیروهای مجاهدین را در منطقه کردستان به عهده داشت که بعدها | جنگ آلان از روز دوشنبه ۲۵ مهر ۱۳۶۲ با تهاجم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی به مواضع مجاهدین و گروههای کردی آغاز شد. فرماندهی مجاهدین در کردستان به عهده ابراهیم ذاکری بود که در آن مقطع برای شرکت در جلسه شورای ملی مقاومت ایران پیرامون بحثهای تصویب طرح خود مختاری کردستان در فرانسه بود. در نبود او مسعود عدل فرماندهی نیروهای مجاهدین را در منطقه کردستان به عهده داشت که بعدها در سال ۱۳۶۷ در [[عملیات فروغ جاویدان]] جان باخت. مسعود عدل گزارش روزانه نبردهای ۷ روزه را در گزارشی به ابراهیم ذاکری گزارش کرده است. این گزارش در نشریه مجاهد شماره ۱۷۶ به تاریخ ۱۲ آبان ۱۳۶۲ منتشر شده است. در نبردهای آلان مجاهدین و دو نیروی کردی یعنی حزب دموکرات کردستان ایران که در آن زمان متحد مجاهدین خلق در شورای ملی مقاومت ایران بود و همچنین کومله حضور داشتند. بنا به گفته شاهدان بیشترین مقاومت از طرف مجاهدین خلق صورت گرفت. عبدالرحمان مهابادی در صفحه فیس بوک خود در قسمتی از نقل قولی از حامد گوهری با عنوان «چگونه جمهوری اسلامی منطقه آلان سردشت را به اشغال خود درآورد» نوشته است: <blockquote>«...مقاومت نیروهای سیاسی به ویژه مجاهدین خلق چشمگیر بود. پارتیزانهای مجاهد در جبهههای دفاعی و به ویژه در حین حملات زمینی دشمن به کوههای «هومل» و «زرکی» پاهای خود را بسته بودند! که نتوانند عقبنشینی کنند و محکم و استوار در سنگرهای رویارویی با دشمن میجنگیدند...».<ref>فیس بوک عبدالرحمان مهابادی</ref></blockquote>'''دو شنبه ۲۵ مهر''' | ||
روز ۲۵ مهر حمله از دو سو یعنی از بانه و سردشت و در سه محور از حوالی نیمه شب آغاز شد. در این تهاجم نیروهای جمهوری اسلامی از سلاحهای سنگین مانند خمپاره، توپ و کاتیوشا استفاده کردند. در جبهه سردشت هدف نیروهای حمله کننده تصرف ارتفاعات هومل بود که سنگرها و مواضع دفاعی مجاهدین در بالای آن مستقر بود. | روز ۲۵ مهر حمله از دو سو یعنی از بانه و سردشت و در سه محور از حوالی نیمه شب آغاز شد. در این تهاجم نیروهای جمهوری اسلامی از سلاحهای سنگین مانند خمپاره، توپ و کاتیوشا استفاده کردند. در جبهه سردشت هدف نیروهای حمله کننده تصرف ارتفاعات هومل بود که سنگرها و مواضع دفاعی مجاهدین در بالای آن مستقر بود. | ||
[[پرونده:جنگهای کردستان.JPG|جایگزین=جنگهای کردستان بین نیروهای سپاه و پیشمرگهها|بندانگشتی|جنگهای کردستان بین نیروهای سپاه و پیشمرگهها]] | |||
'''سه شنبه ۲۶ مهر''' | '''سه شنبه ۲۶ مهر''' | ||
در جبهه بانه صبح زود روستای گرویس توسط مهاجمین تصرف شد. مجاهدین و سایر نیروهای مقاومت در ارتفاعات کرکس موضع گرفتند. همزمان روستای بیژوه توپ باران شد و در مقطعی از روز شلیک ۷۰ گلوله توپ به این روستا گزارش شده است. تهاجم پاسداران به ارتفاعات کرکس توسط مجاهدین و | در جبهه بانه صبح زود روستای گرویس توسط مهاجمین تصرف شد. مجاهدین و سایر نیروهای مقاومت در ارتفاعات کرکس موضع گرفتند. همزمان روستای بیژوه توپ باران شد و در مقطعی از روز شلیک ۷۰ گلوله توپ به این روستا گزارش شده است. تهاجم پاسداران به ارتفاعات کرکس توسط مجاهدین و نیروهای مبارز کردی دفع شد. تعدادی سلاح و مهمات به دست مجاهدین افتاد. یک مجاهد خلق با نام مستعار کاک طالب در این تهاجم جان باخت. مهاجمین با ۱۵۰ کشته عقب نشینی کردند. در جبههی سردشت، روستای شلماش به دست مهاجمین افتاد. در منطقه سردشت در ارتفاعات هاینامال نیروهای حزب دموکرات و در لانگی نیروهای کومله و در ارتفاعات پانگی نیروهای مجاهدین مستقر بودند. تهاجم پاسداران از ساعت ۴ بامداد أغاز شد. پس از نیم ساعت درگیری نیروهای کومله عقب نشینی کردند و ارتفاعات لانگی به دست مهاجمین افتاد. نیروهای حزب دموکرات تا ساعت ۳ بعدازظهر مقاومت کردند. پس از تصرف ارتفاعات هاینامال پاسدارن با هلیکوپتردر آنجا نیرو و سلاح پیاده کرده و ارتفاعات لانگی را که دردست مجاهدین بود توپ باران کردند. مجاهدین تا ساعت ۴ بعدازظهر در مقابل مهاجمین مقاومت کردند. تلفات جمهوری اسلامی در این روز ۲۵۰ نفر بود. طبق گزارش منبع موثق به مجاهدین فرماندهی عملیات تهاجم به آلان تحت فرماندهی ایزدی جانشین قرارگاه حمزه بوده است. | ||
[[پرونده:یکانّای رزمی مجاهدین در منطقه کردستان ایران.jpg|جایگزین=یکانهای رزمی مجاهدین در کردستان ایران|بندانگشتی|یکانهای رزمی مجاهدین در منطقه کردستان ایران]] | |||
'''چهارشنبه ۲۷ مهر''' | '''چهارشنبه ۲۷ مهر''' | ||
ارتش و سپاه قصد داشتند هر طور شده ارتفاعات هومل را تصرف کنند. برای این کار نیروی تاره نفس به منطقه آوردند. برفراز هومل هلیکوبترهای ارتش پزواز کردند که با آتش مجاهدین مجبور به ترک منطقه شدند. سنگرها و مواضع مجاهدین و سایر گروهها در این ارتفاعات مستمر توسط گلولههای توپ و کاتیوشا بمباران میشد. کومله مواضعش را در بالای هومل ترک کرد و عقب نشینی کرد. پاسداران مواضع آنان را اشغال کردند. و از آنجا مواضع سایر نیروهای مدافع را مورد هدف قرار | ارتش و سپاه قصد داشتند هر طور شده ارتفاعات هومل را تصرف کنند. برای این کار نیروی تاره نفس به منطقه آوردند. برفراز هومل هلیکوبترهای ارتش پزواز کردند که با آتش مجاهدین مجبور به ترک منطقه شدند. سنگرها و مواضع مجاهدین و سایر گروهها در این ارتفاعات مستمر توسط گلولههای توپ و کاتیوشا بمباران میشد. کومله مواضعش را در بالای هومل ترک کرد و عقب نشینی کرد. پاسداران مواضع آنان را اشغال کردند. و از آنجا مواضع سایر نیروهای مدافع را مورد هدف قرار دادند. مجاهدین و حزب دموکرات در این روز چند عملیات مشترک تهاجمی را علیه نیروهای جمهوری اسلامی اجرا کردند. | ||
'''پنج شنبه ۲۸ مهر''' | '''پنج شنبه ۲۸ مهر''' | ||
خط ۵۹: | خط ۷۹: | ||
== سرانجام جنگ آلان == | == سرانجام جنگ آلان == | ||
در جریان جنگ آلان مجاهدین با تاکتیک وارد کردن بیشترین تلفات به دشمن و با کمین گذاری و دفاع، مرحله به مرحله از منطقه آلان عقب نشینی کردند. در واقع از همان ابتدا نیز برای فرماندهی مجاهدین مشخص بود که در مقابل گسیل این میزان نیرو از طرف جمهوری اسلامی حفظ منطقه امکانپذیر نیست. از طرفی استراتژی مجاهدین نیز پیش بردن خط سرنگونی جمهوری اسلامی از طریق منطقه آزاد شده در کردستان | در جریان جنگ آلان مجاهدین با تاکتیک وارد کردن بیشترین تلفات به دشمن و با کمین گذاری و دفاع، مرحله به مرحله از منطقه آلان عقب نشینی کردند. در واقع از همان ابتدا نیز برای فرماندهی مجاهدین مشخص بود که در مقابل گسیل این میزان نیرو از طرف جمهوری اسلامی حفظ منطقه امکانپذیر نیست. از طرفی استراتژی مجاهدین نیز پیش بردن خط سرنگونی جمهوری اسلامی از طریق منطقه آزاد شده در کردستان نبود. اختناق حاکم بر جامعه ایران و تعادل قوای نظامی چنین امکانی را به مجاهدین نمیداد. مجاهدین با توجه به برتری نطامی جمهوری اسلامی که از سلاحهای سنگین برخوردار بود، تا آخرین حد توانایی خود در نبردهای آلان مقاومت کردند. نیروهای خط مقدم مجاهدین با سد کردن راه پیشروی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی به دنبال خرید وقت برای تحلیه پایگاهها و مقرات توسط نیروهای پشتیبان و همچنین تخلیه روستاها توسط مردم بودند. در نهایت آخرین دسته از نیروهای مجاهدین در روز ۲ آبان ۱۳۶۲ از مرز ایران و عراق وارد منطقه کردستان عراق شدند.<ref>کتاب «خاک آلان آخرین قطره آزادی در وطنم» - نوشته یوسف اکبری</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
<references /> | <references /> |