۶٬۰۰۷
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین ادیب الممالک فراهانی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
کاربر:Khosro/صفحه تمرین ادیب الممالک فراهانی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۲۰
، ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
'''ادیب الممالک فراهانی''' ، با نام کامل محمدصادق ادیب‌الممالک فراهانی، (زاده ۱۱ مردادماه ۱۲۳۹-ه.ش، گازران اراک – درگذشته ۲۸ ربیع‌الثانی ۱۳۳۵-ه.ق – تهران) مقلب به امیرالشعرا و متخلص به ”امیری” و ”شاعر پروانه”، شاعر، ادیب و روزنامه‌نگار دوران مشروطه بود. ادیب‌الممالک در سن ۸ یا ۹ سالگی شعر می‌سروده است. ادیب‌الممالک پس از سفر به تبریز، معاون و نایب‌رئیس مدرسه لقمانیه تبریز شد. او در ابتدای سال ۱۳۱۸-ه.ق، به قفقاز و از آن‌جا به خوارزم رفت. ادیب‌الممالک از خوارزم به مشهد آمد؛ و تا سال ۱۳۲۰-ه.ق، در مشهد زندگی کرد؛ و سپس عازم تهران شد. وی در سال‌های ۱۳۲۱ و ۱۳۲۲-ه.ق، نویسنده مهم و درجه اول روزنامه ایران سلطانی بود. ادیب هم‌چنین سفری کوتاه به باکو داشت؛ و در آن‌جا با روزنامه ارشاد ترکی هم‌کاری و صفحه‌ی ضمیمه آن‌را به فارسی منتشر می‌کرد. ادیب‌الممالک در انواع شعر بسیار توانمند بود؛ و در سبک سخن‌سرایی، پیرو و هم‌طراز استادان قدیمی مانند قاآنی شیرازی وسروش اصفهانی است. ادیب‌الممالک از نخستین کسانی بود که با پایه‌گذاری روزنامه‌ی ادب، به‌طور رسمی و علنی وارد عرصه مطبوعات گردید؛ و کم‌وبیش تا پایان عمر خود، کار روزنامه‌نویسی را همراه با شاعری ادامه داد. ادیب‌الممالک فراهانی در دوران استبداد '''[[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]]''' به صفوف مشروطه‌خواهان پیوست. در سال ۱۲۹۰، وارد عدلیه یا همین دادگستری امروزی شد؛ و تا پایان عمر خود به‌ریاست چندین شعبه دادگستری در شهرهای سمنان، اراک، یزد و ساوجبلاغ منصوب شد. در زمانی که '''[[نهضت آزادی]]''' و آزادی‌خواهان ایرانی بر علیه استبداد قاجار پا گرفت و توده‌های مردم خواهان برقراری حکومت دموکراسی بودند، نوشته و مکتوبات ادیب‌الممالک در پیشبرد سطح آگاهی مردم از حقوق سیاسی و اجتماعی خود و تشویق برانگیختن آن‌ها به ایستادگی و مقاومت در برابر فشارها و تهدیدات زمامداران حکومت اثر بسیار مهمی داشت. ادیب‌الممالک را می‌توان پیشتاز شاعران و روزنامه‌نگارانی هم‌چون '''[[محمد فرخی یزدی|فرخی یزدی]]'''، '''[[محمدتقی بهار|ملک‌الشعرای بهار]]'''، '''[[میرزاده عشقی]]''' و '''[[علی‌اکبر دهخدا|علی اکبر دهخدا]]''' دانست. ادیب‌الممالک فراهانی زمانی که ریاست عدلیه‌ی یزد را به عهده داشت، سکته کرد؛ و | '''ادیب الممالک فراهانی''' ، با نام کامل محمدصادق ادیب‌الممالک فراهانی، (زاده ۱۱ مردادماه ۱۲۳۹-ه.ش، گازران اراک – درگذشته ۲۸ ربیع‌الثانی ۱۳۳۵-ه.ق – تهران) مقلب به امیرالشعرا و متخلص به ”امیری” و ”شاعر پروانه”، شاعر، ادیب و روزنامه‌نگار دوران مشروطه بود. ادیب‌الممالک در سن ۸ یا ۹ سالگی شعر می‌سروده است. ادیب‌الممالک پس از سفر به تبریز، معاون و نایب‌رئیس مدرسه لقمانیه تبریز شد. او در ابتدای سال ۱۳۱۸-ه.ق، به قفقاز و از آن‌جا به خوارزم رفت. ادیب‌الممالک از خوارزم به مشهد آمد؛ و تا سال ۱۳۲۰-ه.ق، در مشهد زندگی کرد؛ و سپس عازم تهران شد. وی در سال‌های ۱۳۲۱ و ۱۳۲۲-ه.ق، نویسنده مهم و درجه اول روزنامه ایران سلطانی بود. ادیب هم‌چنین سفری کوتاه به باکو داشت؛ و در آن‌جا با روزنامه ارشاد ترکی هم‌کاری و صفحه‌ی ضمیمه آن‌را به فارسی منتشر می‌کرد. ادیب‌الممالک در انواع شعر بسیار توانمند بود؛ و در سبک سخن‌سرایی، پیرو و هم‌طراز استادان قدیمی مانند قاآنی شیرازی وسروش اصفهانی است. ادیب‌الممالک از نخستین کسانی بود که با پایه‌گذاری روزنامه‌ی ادب، به‌طور رسمی و علنی وارد عرصه مطبوعات گردید؛ و کم‌وبیش تا پایان عمر خود، کار روزنامه‌نویسی را همراه با شاعری ادامه داد. ادیب‌الممالک فراهانی در دوران استبداد '''[[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]]''' به صفوف مشروطه‌خواهان پیوست. در سال ۱۲۹۰، وارد عدلیه یا همین دادگستری امروزی شد؛ و تا پایان عمر خود به‌ریاست چندین شعبه دادگستری در شهرهای سمنان، اراک، یزد و ساوجبلاغ منصوب شد. در زمانی که '''[[نهضت آزادی]]''' و آزادی‌خواهان ایرانی بر علیه استبداد قاجار پا گرفت و توده‌های مردم خواهان برقراری حکومت دموکراسی بودند، نوشته و مکتوبات ادیب‌الممالک در پیشبرد سطح آگاهی مردم از حقوق سیاسی و اجتماعی خود و تشویق برانگیختن آن‌ها به ایستادگی و مقاومت در برابر فشارها و تهدیدات زمامداران حکومت اثر بسیار مهمی داشت. ادیب‌الممالک را می‌توان پیشتاز شاعران و روزنامه‌نگارانی هم‌چون '''[[محمد فرخی یزدی|فرخی یزدی]]'''، '''[[محمدتقی بهار|ملک‌الشعرای بهار]]'''، '''[[میرزاده عشقی]]''' و '''[[علی‌اکبر دهخدا|علی اکبر دهخدا]]''' دانست. ادیب‌الممالک فراهانی زمانی که ریاست عدلیه‌ی یزد را به عهده داشت، سکته کرد؛ و به‌ناچار عازم تهران شد. وی سرانجام در روز چهارشنبه ۲۸ ربیع‌الثانی سال ۱۳۳۵-ه.ق، در سن ۵۸ سالگی در تهران درگذشت؛ و در شهر ری، در بارگاه شاه عبدالعظیم، در حجره‌ی میرزا ابولحسن خان قائم مقامی به‌خاک سپرده شد. | ||
== خاندان ادیب‌الممالک == | == خاندان ادیب‌الممالک == | ||
نام پدر ادیب‌الممالک حاج میرزاحسین، | نام پدر ادیب‌الممالک حاج میرزاحسین، پدر بزرگش صادق و جدش میرزا معصوم بود. میرزا معصوم اهل ادب بوده و شعر می‌سروده است؛ و تخلص او ”محیط” بود. ادیب‌الممالک درباره‌ی او می‌گوید:<blockquote>'''«...''' میرزا معصوم متخلص به محیط، از معاریف ادبا و بلغای صدر سلطنت قاجاریه است که ذکرش در دفاتر آن عصر از قبیل کتاب انجمن خاقان تألیف فاضل خان گروسی و گنج شایگان اثر خامه‌ی میرزا طاهر دیباچه‌نگار با مختصری از شعر شیرینش درج شده است...»</blockquote>ادیب‌الممالک شعری لطیف از میرزا معصوم نقل می‌کند که امیرنظام گرّوسی بر سر دَرِ خانه‌ی پدری خود، روی سنگ کنده بوده است: | ||
مرا خانه‌ای نیست در خورد دوست | مرا خانه‌ای نیست در خورد دوست | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
در این‌خانه هر کس که پا می‌نهد | در این‌خانه هر کس که پا می‌نهد | ||
قدم بر سر و چشم ما | قدم بر سر و چشم ما می‌نهد | ||
میرزا معصوم، برادر میرزا قاسم قائم مقام، وزیر فرهیخته، دانشمند و معروف محمدشاه قاجار است که توسط همین محمدشاه در نگارستان به قتل رسید.<ref name=":0">[https://rasekhoon.net/article/show/1052655/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D9%8A%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%8A-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%8A زندگینامه ادیب الممالک فراهانی - سایت راسخون]</ref> | میرزا معصوم، برادر میرزا قاسم قائم مقام، وزیر فرهیخته، دانشمند و معروف محمدشاه قاجار است که توسط همین محمدشاه در نگارستان به قتل رسید.<ref name=":0">[https://rasekhoon.net/article/show/1052655/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D9%8A%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%8A-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%8A زندگینامه ادیب الممالک فراهانی - سایت راسخون]</ref> | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
مولدم در گازُران از مُلک شَرّا | مولدم در گازُران از مُلک شَرّا | ||
گاه میلادم شب | گاه میلادم شب نیمه‌ی محرم | ||
کوکبم شمس است و طالع: بُرجِ جوزا | کوکبم شمس است و طالع: بُرجِ جوزا | ||
زاده‌ی قائم مقامم لیک باشد | |||
خامه‌ام قائم مقامِ کِلک قُسطا <ref name=":0" /> | خامه‌ام قائم مقامِ کِلک قُسطا <ref name=":0" /> | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
ادیب‌الممالک در انواع شعر بسیار توانمند بود؛ و در سبک سخن‌سرایی، پیرو و هم‌طراز استادان قدیمی مانند قاآنی شیرازی وسروش اصفهانی است. ادیب‌الممالک نیز مانند پیشینیان شاعری را با مداحی آغاز کرد؛ و به قصد دریافت پاداش، جهت امرارمعاش قصاید تملق‌آمیز در وصف امیران و بزرگان زمان خود سرود. | ادیب‌الممالک در انواع شعر بسیار توانمند بود؛ و در سبک سخن‌سرایی، پیرو و هم‌طراز استادان قدیمی مانند قاآنی شیرازی وسروش اصفهانی است. ادیب‌الممالک نیز مانند پیشینیان شاعری را با مداحی آغاز کرد؛ و به قصد دریافت پاداش، جهت امرارمعاش قصاید تملق‌آمیز در وصف امیران و بزرگان زمان خود سرود. | ||
ادیب | ادیب الممالک، ادیبی کامل بود که به لغت فارسی و عربی تسلط داشت؛ و بر ادب و تاریخ و قصص و روایات عرب و عجم مسلط بود. به‌همین خاطر نه‌تنها قصاید و مدایح او، بلکه اشعار سیاسی او نیز برای عامه‌ی مردم قابل فهم نبود. | ||
نماز شام کز قندیل کوکب | نماز شام کز قندیل کوکب | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
دیوان ادیب الممالک فراهانی مشتمل بر قصیده‌ها، مسمط‌ها و ترجیع‌بندها است. اشعار ادیب به‌طور محسوسی تأثیرپذیرفته از اخبار و رویدادهای روزگارش است. واضح است که او درگیر مبارزه‌های سیاسی در مسائل اجتماعی بوده است. سبک شعر او در قصیده‌سرایی، بیشتر به سبک اوحدالدین انوری نزدیک است. به‌خاطر تسلط ادیب‌الممالک بر ادبیات عرب، تلمیح‌های نامأنوس به گفتارها و احوال پیشینیان، در اشعار او بسیار است. گاهی این اشعار برای مخاطب سخت وسنگین به‌نظر می‌آید، گاهی نیز برخی نشانه‌های نوگرایی و ترقی‌خواهی در اشعارش به چشم می‌خورد؛ و نکوهش و هجوهایش، تند و نیشدار است. به‌ویژه هجوهایی که در رابطه با مخالفان مشروطه سروده است؛ و در یکی از قصیده‌هایش یکی از این مخالفان را آماج دشنام‌های زشت خود قرار داده است.<ref>[https://www.eneshat.com/iranian/famous/adib-mamalek-farahani همه چیز درباره ادیب الممالک فراهانی - سایت نشاط آوران]</ref> | دیوان ادیب الممالک فراهانی مشتمل بر قصیده‌ها، مسمط‌ها و ترجیع‌بندها است. اشعار ادیب به‌طور محسوسی تأثیرپذیرفته از اخبار و رویدادهای روزگارش است. واضح است که او درگیر مبارزه‌های سیاسی در مسائل اجتماعی بوده است. سبک شعر او در قصیده‌سرایی، بیشتر به سبک اوحدالدین انوری نزدیک است. به‌خاطر تسلط ادیب‌الممالک بر ادبیات عرب، تلمیح‌های نامأنوس به گفتارها و احوال پیشینیان، در اشعار او بسیار است. گاهی این اشعار برای مخاطب سخت وسنگین به‌نظر می‌آید، گاهی نیز برخی نشانه‌های نوگرایی و ترقی‌خواهی در اشعارش به چشم می‌خورد؛ و نکوهش و هجوهایش، تند و نیشدار است. به‌ویژه هجوهایی که در رابطه با مخالفان مشروطه سروده است؛ و در یکی از قصیده‌هایش یکی از این مخالفان را آماج دشنام‌های زشت خود قرار داده است.<ref>[https://www.eneshat.com/iranian/famous/adib-mamalek-farahani همه چیز درباره ادیب الممالک فراهانی - سایت نشاط آوران]</ref> | ||
ادیب‌الممالک حتی پس از انقلاب مشروطه و اعلان آزادی نیز که به زد و خورد و کشمکش‌های سیاسی و مطبوعاتی افتاد، کیفیت و ویژگی اصلی شعر خود را که همان قصیده‌سرایی بود، حفظ کرد. ادیب به علم حکمت، ریاضی، رمل و اسطرلاب، نجوم و | ادیب‌الممالک حتی پس از انقلاب مشروطه و اعلان آزادی نیز که به زد و خورد و کشمکش‌های سیاسی و مطبوعاتی افتاد، کیفیت و ویژگی اصلی شعر خود را که همان قصیده‌سرایی بود، حفظ کرد. ادیب به علم حکمت، ریاضی، رمل و اسطرلاب، نجوم و کفبینی نیز آگاهی داشت. وی از زبان کلدانی، روسی، ترکی و پهلوی آگاه بود؛ و کمی هم زبان فرانسه و انگلیسی می‌دانست.<ref name=":1" /> | ||
== تأسیس روزنامه ادب == | == تأسیس روزنامه ادب == | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۴: | ||
زندگی ادبی ادیب‌الممالک را می‌توان به دو دوره تقسیم کرد؛ دوره‌ی نخست از آغاز شاعری تا سال‌های پیش از انقلاب مشروطه و دوره‌ی دوم از سال‌های نزدیک به اوج گیری جنبش مشروطه تا پایان عمر<ref name=":1" /> | زندگی ادبی ادیب‌الممالک را می‌توان به دو دوره تقسیم کرد؛ دوره‌ی نخست از آغاز شاعری تا سال‌های پیش از انقلاب مشروطه و دوره‌ی دوم از سال‌های نزدیک به اوج گیری جنبش مشروطه تا پایان عمر<ref name=":1" /> | ||
تا پیش از آغاز نهضت مشروطه، روزنامه‌ها تحت کنترل و زیر نظر حکومت فعالیت می‌کردند؛ و هیچ روزنامه‌ی مستقلی وجود نداشت که منعکس‌کننده‌ی خواسته‌ها و آرمان‌های توده‌های مردم باشد. ادیب‌الممالک از نخستین کسانی بود که با پایه‌گذاری روزنامه‌ی ادب، به‌طور رسمی و علنی وارد عرصه مطبوعات گردید؛ و کم‌وبیش تا پایان عمر خود، کار | تا پیش از آغاز نهضت مشروطه، روزنامه‌ها تحت کنترل و زیر نظر حکومت فعالیت می‌کردند؛ و هیچ روزنامه‌ی مستقلی وجود نداشت که منعکس‌کننده‌ی خواسته‌ها و آرمان‌های توده‌های مردم باشد. ادیب‌الممالک از نخستین کسانی بود که با پایه‌گذاری روزنامه‌ی ادب، به‌طور رسمی و علنی وارد عرصه مطبوعات گردید؛ و کم‌وبیش تا پایان عمر خود، کار روزنامه‌نگاری را همراه با شاعری ادامه داد.<ref name=":2">[https://www.daneshchi.ir/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C/ تحقیق در مورد ادیب الممالک فراهانی - سایت دانشچی]</ref> | ||
=== '''سردبیری نشریات''' === | === '''سردبیری نشریات''' === | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۵۰: | ||
== پیوستن به مشروطه‌خواهان == | == پیوستن به مشروطه‌خواهان == | ||
ادیب‌الممالک فراهانی در دوران استبداد محمدعلی شاه در سال ۱۲۸۹، به صفوف مشروطه‌خواهان پیوست. در سال ۱۲۹۰، وارد عدلیه یا همین دادگستری امروزی شد؛ و تا پایان عمر خود، به‌ریاست چندین شعبه دادگستری در شهرهای سمنان، اراک، یزد و ساوجبلاغ منصوب شد.<ref name=":3" /> | ادیب‌الممالک فراهانی در دوران استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] در سال ۱۲۸۹، به صفوف مشروطه‌خواهان پیوست. در سال ۱۲۹۰، وارد عدلیه یا همین دادگستری امروزی شد؛ و تا پایان عمر خود، به‌ریاست چندین شعبه دادگستری در شهرهای سمنان، اراک، یزد و ساوجبلاغ منصوب شد.<ref name=":3" /> | ||
=== '''جایگاه سیاسی-اجتماعی''' === | === '''جایگاه سیاسی-اجتماعی''' === | ||
در زمانی که نهضت آزادی و آزادی‌خواهان ایرانی بر علیه استبداد قاجار پا گرفت و توده‌های مردم خواهان برقراری حکومت دموکراسی بودند، نوشته و مکتوبات ادیب‌الممالک در پیشبرد سطح آگاهی مردم از حقوق سیاسی و اجتماعی خود و تشویق برانگیختن آن‌ها به ایستادگی و مقاومت در برابر فشارها و تهدیدات زمامداران حکومت اثر بسیار مهمی داشت. | در زمانی که نهضت آزادی و آزادی‌خواهان ایرانی بر علیه استبداد قاجار پا گرفت و توده‌های مردم خواهان برقراری حکومت دموکراسی بودند، نوشته و مکتوبات ادیب‌الممالک در پیشبرد سطح آگاهی مردم از حقوق سیاسی و اجتماعی خود و تشویق برانگیختن آن‌ها به ایستادگی و مقاومت در برابر فشارها و تهدیدات زمامداران حکومت اثر بسیار مهمی داشت. | ||
شاید ادیب‌الممالک فراهانی نخستین شاعر ایرانی است که به کار روزنامه‌نگاری هم پرداخته‌است. بر این اساس می‌توان او را پیشتاز شعرای روزنامه‌نگاری مانند: فرخی | شاید ادیب‌الممالک فراهانی نخستین شاعر ایرانی است که به کار روزنامه‌نگاری هم پرداخته‌است. بر این اساس می‌توان او را پیشتاز شعرای روزنامه‌نگاری مانند: [[محمد فرخی یزدی|فرخی یزدی]]، [[ملک‌الشعرای بهار|ملک الشعرای بهار]]، [[میرزاده عشقی]]، اشرف‌الدین گیلانی و [[علی‌اکبر دهخدا|علی اکبر دهخدا]] دانست.<ref name=":2" /> | ||
== درگذشت ادیب‌الممالک == | == درگذشت ادیب‌الممالک == | ||
در بیشتر منابع تاریخ درگذشت ادیب‌الممالک سال ۱۳۳۶، هجری قمری ضبط شده است، اما بی‌گمان قول محمد قزوینی که تاریخ مرگ او را روز چهارشنبه ۲۸ ربیع‌الثانی ۱۳۳۵، که با قید تاریخ روز و ماه ذکر کرده، دقیق و درست‌تر است. دیلیل دیگر که صحت این تاریخ را تأیید می‌کند این است که روزنامه کاوه که در برلین منتشر می‌شد، در شماره‌ی ۲۲، نوشت:<blockquote>'''«'''روزنامه‌های اخیر که از ایران رسید، خبر اسفناکی برای ما آوردند. یکی از ارکان مهمّه‌ی علم و ادب و ستاره‌های درخشان نظم و نثر، میرزا محمد صادق قائم مقامی، ملقب به ادیب‌الممالک فراهانی در ۲۸ ربیع‌الثانی ۱۳۳۵، این جهانِ پُر قیل و قال را بدرود گفت. ادیب‌الممالک به اعتقاد اکثری از اهل ذوق در ایران اولین شاعر عهد اخیر بود که بدون استثنا بر کافه‌ی معاصرین خود در نظم برتری داشت...»<ref name=":0" /> </blockquote><blockquote>بدین ترتیب ادیب‌الممالک فراهانی زمانی که ریاست عدلیه‌ی یزد را به عهده داشت، سکته کرد؛ و | در بیشتر منابع تاریخ درگذشت ادیب‌الممالک سال ۱۳۳۶، هجری قمری ضبط شده است، اما بی‌گمان قول محمد قزوینی که تاریخ مرگ او را روز چهارشنبه ۲۸ ربیع‌الثانی ۱۳۳۵، که با قید تاریخ روز و ماه ذکر کرده، دقیق و درست‌تر است. دیلیل دیگر که صحت این تاریخ را تأیید می‌کند این است که روزنامه کاوه که در برلین منتشر می‌شد، در شماره‌ی ۲۲، نوشت:<blockquote>'''«'''روزنامه‌های اخیر که از ایران رسید، خبر اسفناکی برای ما آوردند. یکی از ارکان مهمّه‌ی علم و ادب و ستاره‌های درخشان نظم و نثر، میرزا محمد صادق قائم مقامی، ملقب به ادیب‌الممالک فراهانی در ۲۸ ربیع‌الثانی ۱۳۳۵، این جهانِ پُر قیل و قال را بدرود گفت. ادیب‌الممالک به اعتقاد اکثری از اهل ذوق در ایران اولین شاعر عهد اخیر بود که بدون استثنا بر کافه‌ی معاصرین خود در نظم برتری داشت...»<ref name=":0" /> </blockquote><blockquote>بدین ترتیب ادیب‌الممالک فراهانی زمانی که ریاست عدلیه‌ی یزد را به عهده داشت، سکته کرد؛ و به‌ناچار عازم تهران شد. وی سرانجام در روز چهارشنبه ۲۸ ربیع‌الثانی سال ۱۳۳۵-ه.ق، در سن ۵۸ سالگی در تهران درگذشت؛ و در شهر ری، در بارگاه شاه عبدالعظیم، در حجره‌ی میرزا ابولحسن خان قائم مقامی به‌خاک سپرده شد.<ref name=":2" /> </blockquote>یکی از خیابان‌های شهر ری به‌نام ادیب‌الممالک نام‌گذاری شده است، به‌خاطر این‌که در سال‌های پایان زندگی خود، در یک خانه‌ی کوچک گِلی در پشت یخچال صغیران، یعنی همین جایی که امروز خیابان ادیب‌الممالک نام دارد، ساکن بود.<ref name=":0" /> | ||
== آثار ادیب‌الممالک فراهانی == | == آثار ادیب‌الممالک فراهانی == | ||