کاربر:Khosro/صفحه تمرین علی اشرف درویشیان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''علی‌اشرف درویشیان'''، (متولد سوم شهریور ۱۳۲۰، کرمانشاه – درگذشته چهارم آبان ۱۳۹۶، کرج) عضو قدیمی کانون نویسندگان ایران و نویسنده‌ای از دیار کرمانشاه بود که به‌خاطر آثار و کتاب‌هایش و به تصویر کشیدن فقر و محرومیت کودکان، درد و رنج طبقه‌ی فرودست جامعه و هم‌چنین آگاه کردن توده‌های مردم نسبت به بی‌عدالتی و ظلم و ستم دیکتاتوری شاه، شهرت و محبوبیت ویژه‌ای در بین عامه‌ی مردم و نویسندگان داشت. علی اشرف درویشیان در محله‌ی فقیرنشین آبشوران کرمانشاه در یک خانواده‌ی کارگری به دنیا آمد و از کودکی برای کمک به معیشت خانواده‌اش مجبور به کارگری شد. او استثمار کارگران و درد و رنج آن‌ها را لمس کرده و چشیده بود و از این‌رو راوی معضلات و مشکلات زندگی آنان گردید. علی‌اشرف درویشیان پس از گذراندن دوره‌ی دانشسرای مقدماتی کرمانشاه در سال ۱۳۳۷، به‌مدت ۸ سال در روستاهای فقیرنشین اسلام‌آباد و گیلان‌غرب معلم بود. او در سال ۱۳۴۵، جهت تحصیل عازم تهران شد و در رشته‌ی کارشناسی ادبیات فارسی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل گردید و سپس تحصیلاتش را در مقطع کارشناسی ارشد در رشته‌ی روان‌شناسی تربیتی ادامه داد.  

وی هم‌زمان در رشته‌ی مشاوره و راهنمایی تحصیلی نیز به تحصیل پرداخت. علی‌اشرف درویشیان پس از این‌که با '''[[جلال آل احمد|جلال آل‌احمد]]''' و '''[[سیمین دانشور]]''' آشنا شد، نویسندگی را با داستان‌های کوتاه آغاز کرد و الهام‌بخش داستان‌های کتاب‌هایش، دیدن تفاوت‌های فکری دانش‌آموزان و والدینشان و محرومیت‌های آنان بود که در دوران معلمی در مدارس روستایی مشاهده کرده بود. علی اشرف درویشیان در منزل جلال آل‌احمد با '''[[صمد بهرنگی]]''' آشنا شد و علاقه‌ی زیادی به او پیدا کرد، تا آن‌جا که مرگ صمد بهرنگی تأثیر عمیقی بر او گذاشت و با خود عهد بست که راه صمد را ادامه دهد. علی اشرف درویشیان در دوران دیکتاتوری [[محمدرضا پهلوی|'''محمدرضا شاه''']]، از سال ۱۳۵۰ تا سال ۱۳۵۷، به خاطر فعالیت‌های سیاسی و نوشتن کتاب «از این ولایت» ۳ بار دستگیر و زندانی و ممنوع‌القلم شد. بار اول در کرمانشاه دستگیر شد و به‌مدت ۸ ماه در '''[[زندان دیزل‌آباد]]''' کرمانشاه بود. ۲ ماه پس از آزادی از زندان، دوباره در تهران دستگیر و به ۷ ماه زندان محکوم گردید و از دانشگاه و شغل معلمی نیز اخراج شد. او مجدداً در سال ۱۳۵۳، دستگیر و به ۱۱ سال زندان محکوم شد. علی‌اشرف درویشیان در [[انقلاب ضد سلطنتی|'''انقلاب ضدسلطنتی سال ۱۳۵۷''']]، که منجر به سرنگونی نظام سلطنتی گردید، از زندان آزاد شد.  

تکرار سرکوب خشونت‌آمیز اواخر دهه ۱۳۶۰، دیگر غیرممکن است.» آقای درویشیان در سخنرانی خود که در خاکسپاری محمد مختاری و محمدجفر پوینده ایراد کرد، نظام جمهوری اسلامی را به‌شدت مورد انتقاد قرار داد و بر آن تاخت. او در این مراسم گفت: «سرانجام چاقوی تبه‌کاران از خون ما زنگار خواهد بست و طناب‌های دارشان خواهد پوسید و دست‌های لرزان و آلوده‌یشان خسته خواهد شد. اما اندیشه‌های تابناک رفقای ما همه جا ریشه خواهد دوانید.» در دورانی که محمد خاتمی رئیس‌جمهور شد، علی اشرف درویشیان و بسیاری دیگر از نویسندگان را به مراسم فرهنگی حکومتی دعوت کردند، اما او به این مراسم نرفت و گفت: «من سر سفره خون نمی‌نشینم.» علی اشرف درویشیان سرانجام پس از یک بیماری طولانی در ۴ آبان‌ماه ۱۳۹۶، بر اثر سکته‌ی مغزی درگذشت. پیکر آقای درویشیان با حضور هنرمندان و جمعیت انبوهی از مردم در بهشت سکینه کرج/قطعه‌ی ۷ به خاک سپرده شد. از علی‌اشرف درویشیان آثار بسیاری به‌جا مانده است، کتاب‌های معروفی مانند «از این ولایت»، «آبشوران»، «سلول ۱۸»، «درشتی» و… او هم‌چنین به کشورهای مختلف سفر کرد و جوایز متعددی را نیز دریافت نمود.

علی اشرف درویشیان در معرفی خود، در گفتگویی چنین گفته بود:<blockquote>«من در خانواده‌ای که منشأ روستایی داشتند متولد شدم. پدرم و عموهایم روستایی بودند. بعد از دانشسرای مقدماتی در کرمانشاه طبق تعهدی که داده بودم ناچار ۵ سال در روستاهای غرب کرمانشاه معلم شدم. آشنایی من با بچه‌های آن دیار برایم معلوم شد که فقر وحشتناکی بر آن جامعه حکم فرماست. پس زندگی آن بچه‌ها را تصویر کردم تا مردم ایران و حتی مردم جهان بدانند که در گوشه‌ای از این دنیا چه کسانی با چه مشکلاتی زندگی می‌کنند و این به هر حال روش کار من برای آثار بعدی‌ام شد.»<ref name=":2">[https://aleborzma.wordpress.com/%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D9%81-%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%86-%D8%B3%D8%B1/ بهرام رحمانی – علی اشرف درویشیان: «من سر سفره خون نمی‌نشینم» - البرز ما]</ref></blockquote>علی‌اشرف درویشیان در سن ۱۲ سالگی که مصادف بود با کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، برای افسران حزب توده که اعدام شدند، گریه می‌کرد. او با خانواده‌اش اغلب اوقات خانه به‌دوش بودند و در بسیاری از محله‌های کرمانشاه کرایه‌نشینی کردند، محله‌های مانند آبشوران، سرتپه، درطویله، چنانی، گذر صاحب‌جمع، تیمچه ملاعباسعلی، وکیل‌آقا، علاف‌خانه، سنگ معدن و چند محله‌ی دیگر که در کتاب «سال‌های ابری» به موضوع کرایه‌نشینی پرداخته است.<ref name=":3">[https://hiword.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D9%81-%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86/ زندگی و آثار علی اشرف درویشیان، نویسنده ای متعهد و ستایشگر آزادی - سایت سلام صدا]</ref>

=== آشنای با صمد بهرنگی ===

علی اشرف درویشیان در منزل جلال آل‌احمد با [[صمد بهرنگی]] آشنا شد و علاقه‌ی زیادی به او پیدا کرد، تا آن‌جا که مرگ صمد بهرنگی تأثیر عمیقی بر او گذاشت و با خود عهد بست که راه صمد را ادامه دهد. او در این‌باره گفته است:<blockquote>«صمد هم مثل من آدم خجالتی بود، هر دو هم عاشق آل‌احمد و دانشور بودیم… مرگ او من را وادار کرد که راه او را ادامه دهم.»<ref name=":2" /> </blockquote>علی اشرف درویشیان پس از مرگ مشکوک صمد بهرنگی، در کتاب «صمد جاودانه شد» خطاب به زنده‌یاد صمد بهرنگی این‌چنین نوشت:<blockquote>«بعد از تو دیگر نوشته‌ها و شعرهای آن دسته از دروغبافان خوشگذران برای ما ارزشی ندارد. مطمئن باش حنای آن‌ها بی‌رنگ خواهد بود. مگر این‌که چون تو زندگی‌شان شعر و افسانه باشد.»<ref name=":5">[https://fadaian-aghaliyat.org/archives/11966 درگذشت علی اشرف درویشیان - سایت سازمان فدائیان اقلیت]</ref> </blockquote>علی اشرف درویشیان نخستین کتاب خود را در زندان نوشت، اما هرگز منتشر نشد.<ref name=":2" />  

همسر علی اشرف درویشیان در این‌باره گفته است:<blockquote>«مرتبه دومی که همدیگر را ملاقات کردیم، علی‌اشرف بسته کاغذی کوچکی که شبیه سیگار پیچیده شده بود را به دستم داد. آنقدر هول شده بودم که تلاش کردم آن را در دهانم پنهان کنم اما جا نمی‌شد، سریع به فکرم رسید که آن را در مشتم بین دستمال کاغذی بگذارم، موقع بازرسی هم دست‌هایم را بالا گرفتم تا طبیعی جلوه کند و توجه‌شان به دستمال و کاغذی که بین آن پنهان کرده بودم جلب نشود. آنقدر استرس داشتم که بلافاصله زندان را ترک کردم، وقتی به خانه بازگشتم متوجه شدم که نوشته‌های تازه‌اش را به دستم رسانده است… به سراغ ماشین تحریری که آن را پنهان کرده بودیم رفتم و آن‌ها را تایپ کردم و به نشر «شبگیر» سپردم. حدود یک ماه بعد کتاب آماده شده را تحویل گرفتم و به همراه کتاب‌هایی که به خواست علی‌اشرف برای او و هم‌بندهایش خریده بودم به زندان رفتم. کتاب را که از پشت شیشه به او نشان دادم، آنقدر خوشحال شد که هنوز هم چهره‌اش در خاطرم مانده است.»<ref name=":6">[http://tarikhirani.ir/fa/news/6491/%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D9%81-%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86- ناگفته‌های همسر علی‌اشرف درویشیان از سال‌های زندان - تاریخ ایرانی]</ref> </blockquote>به‌گفته‌ی آقای درویشیان، در دوران دیکتاتوری سلطنتی شاه، کتاب‌هایی که علیه حکومت بودند و مردم را آگاه می‌کردند، سانسور و جمع‌آوری می‌شدند و نویسندگان را هم دستگیر و زندانی نموده و کتاب‌هایشان را با تیراژ بالا منتشر می‌شدند، خمیر می‌کردند.<ref name=":2" />  

=== محرومیت‌های کانون نویسندگان ایران ===

علی اشرف درویشیان در گفت‌وگویی درباره‌ی مشکلاتی که نظام جمهوری اسلامی برای کانون نویسندگان ایران ایجاد می‌کند، گفته بود:<blockquote>«ما در تمام مواردی که مسئله آزادی اندیشه و بیان در خطر می‌افتد یا در برابرش سد و مانعی ایجاد می‌شود، اعتراض می‌کنیم و تمام فعالیت‌هایی که در جامعه ما فعالیت‌های اعتراضی، تحصن‌ها، اعتصاب‌ها که اغلب مربوط به آزادی اندیشه و بیان هستند و اعمال سانسور از طرف حکومت، ما در برابرش ایستاده‌ایم و مقاومت می‌کنیم، با تمام این‌که واقعاً جایی برای دفتر و دستک‌مان یا مجمع عمومی برگزار کردن یا جمع شدن نداریم.»<ref name=":8">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AC%D9%84%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D9%81-%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86/a-41619577 جلوگیری از برگزاری مراسم یادبود علی اشرف درویشیان در تهران - سایت دویچه‌وله]</ref> </blockquote>علی‌اشرف درویشیان نه‌تنها در کانون نویسندگان ایران عضویت داشت بلکه برای تداوم این کانون، تلاش‌های بسیاری کرد و در برابر سرکوبگران نظام جمهوری اسلامی به‌ویژه در دوران '''[[قتل‌های زنجیره‌ای]]''' که نویسندگانی مانند '''[[محمد مختاری، شاعر و نویسنده|محمد مختاری]]''' و محمدجعفر پوینده را کشتند، با شهامت ایستاد.<ref name=":1" />  

آقای درویشیان در سال ۱۳۸۴، در با مصاحبه با «ایلدرت مولدر» از روزنامه «تراو» گفته بود:<blockquote>«هیچ‌کدام از ما (اعضای کانون نویسندگان ایران) مقام و موقعیت رسمی نداریم. پس از قتل‌های زنجیره‌ای در سال ۱۳۷۷، ما فقط یک‌بار مجاز به برگزاری کنگره شدیم و پس از آن دیگر برگزاری کنگره ممکن نشد… آن‌ها نمی‌خواستند نمونه‌ای یا سابقه‌ای از اتحادیه مستقل موجود باشد. می‌ترسند که اگر اتحادیه مستقل نویسندگی وجود داشته باشد، دیگران (کارگران، دانشجویان، معلمان، پرستاران…) نیز می‌توانستند خواهان اتحادیه‌های مستقل باشند. روند آزادی‌خواهی در ایران غیرقابل برگشت است. ما روزنامه و احزاب آزاد در ایران نداریم… رئیس جمهور در ایران چیز زیادی برای گفتن ندارد. تصمیم‌های اساسی را رهبر یعنی '''[[سید علی خامنه ای|خامنه‌ای]]''' می‌گیرد.

علی اشرف درویشیان چهره و نویسنده‌ی مستقلی بود که عضو هیچ حزب و گروهی نشد و با این‌که امکان رفتن به خارج هم برایش فراهم بود، اما او در ایران ماند و در برابر اختناق حاکم بر جامعه نیز سکوت نکرد. زهرا دارابیان، همسر آقای درویشیان در این رابطه می‌گوید:<blockquote>«با وجود نامهربانی‌ها و محدودیت‌های بسیاری که در تمام سال‌های زندگی‌اش متحمل شد، هیچ‌گاه عضو هیچ فرقه و گروهی نشد، نه توده‌ای بود، نه دنباله‌روی فدائیان… خودش را متعلق به مردم می‌دانست، حتی سال‌های آخر زندگی، وقتی دیگر توان راه رفتن نداشت هم تمام هم‌وغمش مردم بود و رنج آنان، آنقدر که وقتی سال‌ها قبل به او گفتم: علی‌اشرف بیا از ایران برویم، این‌جا شرایط سخت شده، او با ناراحتی و تحکم گفت: همین‌جا می‌مانم، همین‌جا زندگی می‌کنم و همین‌جا هم می‌میرم.»<ref name=":6" /> </blockquote>

=== مرزبندی با حکومت ===

=== خاکسپاری ===

کانون نویسندگان ایران به مناسبت درگذشت علی اشرف درویشیان با صدور بیانیه‌ای از تلاش‌های او برای آزادی بیان و هم‌چنین از آثار وی در عرصه‌ی ادبیات و پژوهش ادبی قدردانی کردند. در بیانیه‌ی کانون نویسندگان آمده است:<blockquote>«علی اشرف درویشیان، قلم فرودستان و زبان کودکان رنج و کار و عضو برجسته‌ی کانون نویسندگان ایران، روز چهارم آبان درگذشت. او که نزدیک به نیم قرن پژواک صدای بی‌صدایان و تصویرگر سیمای بی‌چهره‌گان بود، در حالی برای همیشه چشم‌های نگرانش را برهم نهاد که رؤیای زیبا کردن جهان، این جانمایه‌ی بی‌بدیل قلم او، هم‌چنان به تحقق نپیوسته است؛ با این همه، شعله‌ی فروزان آرمان‌ها و آرزوهایش، که خود در پراکندن آن بسیار سهم داشت، تابناک است و بر راه همه‌ی جویندگان شادی و آزادی نور می‌افشاند. آنچه او کرد و آنچه بر جا نهاد، نشان و میراث نویسنده‌ای است که هیچ‌گاه به تأیید ستم و سیاهی برنخاست؛ حاشا که همواره بر آن شورید و زبان اعتراض گشود، هیچ‌گاه و به هیچ بهانه‌ای بر سفره‌ی صاحبان قدرت ننشست؛ زیرا که آن را «خونین» می‌دانست. همین بود که سال‌ها زندان و فشار و آزار نصیبش کردند. سال‌ها حبس و شکنجه و آزار در زندان‌های رژیم شاه و سال‌ها تعقیب و احضار و فشار در رژیم کنونی تاوان سرفرازی و حفظ شرافت قلمش بود؛ قلمی که با آفرینش ده‌ها کتاب طی نیم قرن صدها هزار خواننده و محبوبیتی کم‌نظیر داشته است.

علی‌اشرف درویشیان نه تنها از شرف قلم خود محافظت کرد بلکه در تمام عمر ادبی‌اش پاسدار آزادی قلم و مخالف سرسخت سانسور بود. کوشش پیگیرانه او برای بازفعال کردن کانون نویسندگان ایران در سال‌های سراسر اختناق و آدمکشی دهه‌های شصت و هفتاد خورشیدی از دیگر نقطه‌های اوج کارنامه درخشان او به مثابه‌ی نویسنده‌ی روشنفکر و مدافع آزادی بیان بی‌هیچ حصر و استثناست. بی‌گمان اگر درویشیان آستین همّت بر نمی‌زد و به یاری هم‌قلمانی چند در احیای کانون نویسندگان ایران به جان نمی‌کوشید، نهاد روشنفکران و نویسندگان آزادی‌خواه ایران چنین استوار و برکنار از بازی‌های قدرت حاکم پا نمی‌گرفت. اعتماد به راستی و درستی او فراگیر بود. از همین روی در تمامی مجامع، بالاترین آرای همواره از آن او بود. راست این‌که در هر دوره از حیات جامعه، بالیدن و برآمدن آزادگانی چون او بسیار کم‌شمار است.

علی‌اشرف درویشیان نویسنده‌ای سوسیالیست بود و آرمانش برابری و آزادی، شک نیست که ما بخت‌یار بودیم که در زمانه‌ی او زیستیم و شوربخت از آن رو که شاهد مرگ و خاکسپاری‌اش هستیم. کانون نویسندگان ایران درگذشت یار خود، نویسنده برجسته، خوش‌نام و محبوب، علی‌اشرف درویشیان را به خانواده، دوستان، دوستداران و همه نویسندگان مستقل و روشنفکران آزاده تسلیت می‌گوید و در مراسم تشییع پیکر این رفیق راه، و تمامی مراسم و بزرگداشت‌های او در کنار خانواده محترم درویشیان خواهد بود.»<ref name=":1" /> </blockquote>

اشرف درویشیان هم‌چنین در کتاب‌هایش زندگی کودکان فقیر و فرودست را به تصویر کشیده و هدفش نیز آگاه و بیدار کردن توده‌های مردم برای مبارزه با ستم و بیداد بود؛ هم‌چنان‌که خودش گفته است:<blockquote>«هدفم این بوده است كه خودباوری را در آن‌ها نیرو ببخشم. از طرفی با نشان دادن زندگی روزمره این كودكان خواسته‌ام توجه آن‌ها را به زندگی سخت و توان‌فرسایشان جلب كنم و با نشان دادن تضاد بین تنگ‌دستان و ثروتمندان، آن‌ها را به مبارزه‌ی جدی با بیداد و ستم فرا بخوانم.» </blockquote>علی‌اشرف درویشیان کتاب «از این ولایت» را تحت تأثیر زندگی روستائیان گیلان‌غرب نوشته بود و خودش در این‌باره گفته است:<blockquote>«برای آموزگاری به گیلان‌غرب، یکی از بخش‌های شاه‌آباد غرب (اکنون اسلام‌آباد) رفتم. گیلان‌غرب قصبه‌ای بود و مردم آن‌جا فقیر بودند، ندار بودند و خان‌های قلدر و پول‌دار بر آن‌ها مسلط بودند. داستان‌های کوتاه «از این ولایت» اغلب مربوط به حال و هوای گیلان‌غرب است. مردم مهربان و خوب در آن‌جا زندگی می‌کردند. بچه‌های پابرهنه و بی‌چیز به کلاس می‌آمدند و خیلی‌ها هم نمی‌توانستند به مدرسه بیایند، کار می‌کردند.»<ref name=":2" /> </blockquote>علی‌اشرف درویشیان پیش از انقلاب سلطنتی، کتاب‌های خود را با نام مستعار «لطیف تلخستانی» منتشر می‌کرد.<ref name=":1" />  

==== آبشوران ====

کتاب «آبشوران» یکی از بهترین و شناخته‌شده‌ترین کتاب‌های آقای درویشیان است که نخستین‌بار در سال ۱۳۵۳، به چاپ رسید و منتشر شد و تا کنون نیز بارها تجدید چاپ شده است. این کتاب شامل مجموعه‌ای از ۱۲ داستان کوتاه و جذاب است که در آن به فقر و محرومیت و زندگی کارگری پرداخته شده است.<ref name=":0" />  

کتاب رمان «سلول ۱۸» پس از پیروزی انقلاب ضدسلطنتی در سال ۱۳۵۸، منتشر شد. آقای درویشیان در این کتاب زندگی خانواده‌ی فقیری را به تصویر کشیده است که اهل کرمانشاه هستند. قهرمان این رمان فردی به‌نام کمال است که دیگر نمی‌تواند بی‌عدالتی و ظلم و ستم حکومت دیکتاتوری شاه تحمل کند و به مبارزه مسلحانه روی می‌آورد. سرنوشت کمال و دستگیری اعضای خانواده‌ی او توسط ساواک و تحت فشار قرار دادن آن‌ها برای پیدا کردن کمال، ماجرای داستان این کتاب است. این کتاب پس از انقلاب مورد استقبال و توجه زیادی قرار گرفت.<ref name=":1" />  

سبک نویسندگی علی اشرف درویشیان سبک رئالیسم «واقع‌گرایی» است که به گفته‌ی خود آقای درویشیان موضوع بیشتر کتاب‌هایش را در دورانی که به‌عنوان معلم در روستاها و مناطق محروم می‌گذاراند، از دیدن کودکان فقیر و محروم و زندگی آن‌ها الهام گرفته است. داستان‌های علی اشرف درویشیان بسیار جزاب‌اند و با زبانی ساده و به دور از تکلف بیان شده است.<ref name=":0" />  

* کی برمی‌گردی داداش جان؟

* رنگینه (قصه برای کودکان)

آخرین اثر علی‌اشرف درویشیان کتاب رمانی تحت عنوان «همیشه مادر» بود، که قصد داشت پس از بازنگری دوباره، آن را منتشر کند، اما زندگی به او فرصت نداد و کتاب به انتشار نرسید. رمان همیشه مادر، پایه‌ی واقعی دارد و درباره‌ی خاطرات مادری است که خودش به گروه‌های چریکی پیوسته است.<ref name=":6" />  

علی اشرف درویشیان دل‌نوشته‌ای نیز دارد که عنوان آن «آن‌ها هنوز جوانند» است. این دل‌نوشته درباره‌ی جان‌باختگاه دهه‌ی ۱۳۶۰، و '''[[قتل‌عام ۶۷|قتل‌عام سراسری زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷]]''' است.<ref name=":5" />  

جایزه‌ی ادبی هوشنگ گلشیری در دوره‌ی دهم (برای تعهد به آزادی بیان و به تصویر کشیدن واقع‌گرایانه‌ی گذر دردناک جامعه روستایی به جامعه شهری)

== منابع ==