۴۹۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
مقیاس فعالیت بخش NGO در سطح جهان بسیار بزرگ است. برای مثال، گزارشهایی از هند نشان میدهد که تعداد NGO های ثبتشده در این کشور از تعداد مدارس و مراکز بهداشتی بیشتر است، که گویای گستردگی این بخش در برخی نقاط جهان است [15]. NGO ها نه تنها در سطح محلی و ملی، بلکه در عرصه بینالمللی نیز بازیگران مهمی هستند. آنها در شکلدهی به هنجارها و قوانین بینالمللی (مانند کمپین منع مینهای زمینی)، نظارت بر اجرای معاهدات بینالمللی و مشارکت در فرآیندهای سازمان ملل و سایر نهادهای جهانی نقش دارند [7, 13, 14]. آنها بخش جداییناپذیری از "جامعه مدنی جهانی" محسوب میشوند و به ایجاد ارتباطات و همکاریهای فرامرزی کمک میکنند [4]. | مقیاس فعالیت بخش NGO در سطح جهان بسیار بزرگ است. برای مثال، گزارشهایی از هند نشان میدهد که تعداد NGO های ثبتشده در این کشور از تعداد مدارس و مراکز بهداشتی بیشتر است، که گویای گستردگی این بخش در برخی نقاط جهان است [15]. NGO ها نه تنها در سطح محلی و ملی، بلکه در عرصه بینالمللی نیز بازیگران مهمی هستند. آنها در شکلدهی به هنجارها و قوانین بینالمللی (مانند کمپین منع مینهای زمینی)، نظارت بر اجرای معاهدات بینالمللی و مشارکت در فرآیندهای سازمان ملل و سایر نهادهای جهانی نقش دارند [7, 13, 14]. آنها بخش جداییناپذیری از "جامعه مدنی جهانی" محسوب میشوند و به ایجاد ارتباطات و همکاریهای فرامرزی کمک میکنند [4]. | ||
''' | '''مقایسهی شرایط و جایگاه NGOها در ایران''' | ||
سازمانهای مردمنهاد (NGO) بخش پویا، متنوع و جداییناپذیری از جهان معاصر هستند. آنها با تعریف مشخص خود به عنوان نهادهای مستقل، غیرانتفاعی و داوطلبانه، نقشهای متعددی از ارائه خدمات و حمایتگری گرفته تا نظارت و توانمندسازی را ایفا میکنند. تاریخچه تکامل آنها نشاندهنده رشد فزاینده اهمیت جامعه مدنی در پاسخ به چالشهای ملی و جهانی است. با این حال، این بخش با چالشهای جدی در زمینه تامین مالی، مشروعیت، پاسخگویی و محدودیتهای دولتی نیز مواجه است. برای حفظ و تقویت نقش مثبت NGO ها، توجه به استانداردهای بالای حکمرانی، شفافیت، پاسخگویی و اثربخشی ضروری است. در نهایت، NGO ها به عنوان پل ارتباطی بین شهروندان و قدرت، و به عنوان عاملان تغییر و توسعه، نقشی حیاتی در ساختن جهانی عادلانهتر، پایدارتر و دموکراتیکتر ایفا میکنند و انتظار میرود اهمیت آنها در آینده نیز تداوم یابد. | سازمانهای مردمنهاد (NGO) بخش پویا، متنوع و جداییناپذیری از جهان معاصر هستند. آنها با تعریف مشخص خود به عنوان نهادهای مستقل، غیرانتفاعی و داوطلبانه، نقشهای متعددی از ارائه خدمات و حمایتگری گرفته تا نظارت و توانمندسازی را ایفا میکنند. تاریخچه تکامل آنها نشاندهنده رشد فزاینده اهمیت جامعه مدنی در پاسخ به چالشهای ملی و جهانی است. با این حال، این بخش با چالشهای جدی در زمینه تامین مالی، مشروعیت، پاسخگویی و محدودیتهای دولتی نیز مواجه است. برای حفظ و تقویت نقش مثبت NGO ها، توجه به استانداردهای بالای حکمرانی، شفافیت، پاسخگویی و اثربخشی ضروری است. در نهایت، NGO ها به عنوان پل ارتباطی بین شهروندان و قدرت، و به عنوان عاملان تغییر و توسعه، نقشی حیاتی در ساختن جهانی عادلانهتر، پایدارتر و دموکراتیکتر ایفا میکنند و انتظار میرود اهمیت آنها در آینده نیز تداوم یابد. | ||
در کشورهای دمکراتیک جهان امروز، محدودیتهای افراد متقاضی تاسیس یک سازمان مردمنهاد، معمولا حداقلی و معطوف به «اهلیت قانونی» (داشتن سن قانونی و توانایی عقلی نرمال)، «نداشتن جرایم مالی» (کلاهبرداری و اختلاس) یا «جرائم متناقض با اهداف سازمان» (مثلا نداشتن سوابق جرایم علیه کودکان برای ثبت سازمانی که با کودکان کار میکند) و نهایتا «نداشتن ورشکستگی به تقصیر» (افرادی که سابقهی ورشکستگی همراه با سوء مدیریت داشتهاند) میباشد. علایق و سلایق سیاسی یا ابراز عقاید مذهبی و یا اثبات وفاداری سیاسی و ایدئولوژیک به حکومت و ... مانعی برای تاسیس یک «سمن» نمیباشد. | |||
اما در ایران تحت حکومت جمهوری اسلامی، چهارچوبهای متعدد و پیچیدهی تاسیس و نظارتهای مستقیم نهادهای متعدد دولتی و امنیتی، عملا جایی برای «مستقل» بودن و «غیر دولتی/حکومتی» بودن سازمان یا موسسه باقی نمیگذارد. | |||
محدودیتهای اعمال شده برای افراد متقاضی ثبت یک سمن در ایران | |||
'''شرایط عمومی:''' علاوه بر شرایط سنی و عدم ممنوعیت قانونی، شرایطی مانند «التزام عملی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» و «عدم وابستگی به احزاب و گروههای غیرقانونی» مطرح است. تفسیر این شروط میتواند بسیار گسترده و سلیقهای باشد. | |||
* '''بررسی صلاحیت و استعلام:''' مهمترین بخش، فرآیند بررسی صلاحیت فردی مؤسسان و اعضای هیئت مدیره است. این بررسی شامل استعلام از مراجع مختلف، از جمله «مراجع انتظامی، امنیتی و قضایی» میشود. برخلاف نظامهای دموکراتیک که صرفاً سوابق کیفری مرتبط بررسی میشود، در ایران گستره استعلام بسیار وسیعتر است و میتواند سوابق فعالیتهای سیاسی، اجتماعی و حتی عقیدتی افراد را در بر گیرد. | |||
* التزام به قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران | |||
* '''نداشتن سوءپیشینه مؤثر کیفری:''' تعریف «سوءپیشینه مؤثر» میتواند شامل جرائمی شود که در کشورهای دیگر جرم سیاسی یا عقیدتی تلقی شده و مانع فعالیت مدنی نیستند. افرادی که سابقه محکومیتهای امنیتی یا سیاسی دارند، حتی پس از گذراندن دوران محکومیت، اغلب با سد محکمی برای تأسیس یا عضویت در هیئت مدیره سمنها مواجه میشوند. | |||
* عدم سابقه عضویت در گروههای معاند و محارب: با وجود یک بند جداگانه برای «نداشتن سوء پیشینهی کیفری»، اما در قوانین جمهوری اسلامی به تصریحی جداگانه تاکید شده فردی که سوابق وابستگی (یا حتی علایق) به گروههایی مانند مجاهدین و مخالفان حکومت ولایت فقیه داشته یا دارد، اجازهی تاسیس یک سمن نخواهد یافت. | |||
* عدم وابستگي به احزاب، سازمانها وگروههای غيرقانونی: این شرط عملا هر شخصی خارج از دایرهی حاکمیت و نهادهای حکومتی را فاقد صلاحیت تاسیس سمن میداند. | |||
* '''حسن شهرت:''' یکی دیگر از شروط، داشتن «حسن شهرت» است که مفهومی کاملاً نسبی و قابل تفسیر است و میتواند به ابزاری برای رد درخواست افرادی که مورد تأیید نهادهای حاکم نیستند، تبدیل شود. | |||
* همچنین الزام تحویل دادن یک کپی از «تمام» صفحات شناسنامه نشان میدهد که نه تنها فرد نباید وابستگی و تعلق خاطر به مخالفان سیاسی و عقیدتی رژیم داشته باشد، بلکه تعداد مهرهای شناسنامهی فرد (تا پیش از رسمی شدن استفاده از کارت ملی در انتخابات، شناسنامههای افراد در هر شرکت در انتخابات مهر میخورد) نشاندهندهی تائید حکومت جمهوری اسلامی توسط فرد خواهد بود. | |||
مقایسه این دو رویکرد نشان میدهد که در ایران، فرآیند ثبت سمن به گونهای طراحی شده که کنترل و نظارت حاکمیت بر شکلگیری نهادهای مدنی را به حداکثر میرساند. شروطی مانند التزام عملی به قانون اساسی و استعلامهای گسترده امنیتی، عملاً به این معناست که مؤسسان یک سمن باید از فیلتر تأیید نهادهای امنیتی و سیاسی و بعضا نظامی عبور کنند. این فرآیند، افرادی را که دارای سوابق فعالیت سیاسی منتقدانه هستند یا به هر دلیلی مورد «اعتماد» سیستم امنیتی و سیاسی کشور نباشند، از گردونه خارج میکند. | |||
در نتیجه، سمنهایی که موفق به ثبت میشوند، یا توسط افرادی تأسیس شدهاند که قرابت فکری یا عملی با ساختار حاکمیت دارند (وابستگی مستقیم یا غیرمستقیم)، یا دستکم افرادی هستند که از نظر نهادهای مسئول، «بیخطر» و قابل اعتماد تشخیص داده شدهاند. این وضعیت، استقلال واقعی بسیاری از سمنها را زیر سؤال برده و فضا را برای فعالیت نهادهای مدنی مستقل و منتقد که یکی از پایههای اصلی دموکراسی و جامعه مدنی پویا هستند، به شدت محدود میکند. در حالی که در نظامهای دموکراتیک، تأکید بر آزادی و استقلال تشکلهاست، در ایران، تأکید بر کنترل و لزوم کسب «اعتماد» از حاکمیت قرار دارد. | |||
* Investopedia. (n.d.). ''What Is a Non-Governmental Organization (NGO)?'' Retrieved from <nowiki>https://www.investopedia.com/ask/answers/13/what-is-non-government-organization.asp</nowiki> | * Investopedia. (n.d.). ''What Is a Non-Governmental Organization (NGO)?'' Retrieved from <nowiki>https://www.investopedia.com/ask/answers/13/what-is-non-government-organization.asp</nowiki> |
ویرایش