۸٬۸۵۷
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین حقوق بین‌المللی بشردوستانه: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
کاربر:Khosro/صفحه تمرین حقوق بین‌المللی بشردوستانه (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۳
، ۱۴ آوریلاصلاح املا، اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام
بدون خلاصۀ ویرایش |
(اصلاح املا، اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام) |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| content2 = | | content2 = | ||
{{plainlist| | {{plainlist| | ||
'''* نسل‌کشی | |||
* قانون جنگ | |||
* قانون لایبر | * قانون لایبر | ||
* سپر انسانی | * سپر انسانی | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
* جنایت آپارتاید | * جنایت آپارتاید | ||
* جنگ تجاوزکارانه | * جنگ تجاوزکارانه | ||
* جنایت جنگی | * جنایت جنگی''' | ||
}} | }} | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
'''حقوق بین‌المللی بشردوستانه (IHL)'''، مجموعه‌ای از قواعد حقوقی است که با هدف کاهش رنج انسانی در مخاصمات مسلحانه، رفتار طرف‌های درگیر را تنظیم و از افراد غیرنظامی، اسرا، و دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر حمایت می‌کند. این نظام حقوقی، که ریشه در کنوانسیون‌های ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل‌های الحاقی آن دارد، بر اصولی چون تفکیک، تناسب، و ضرورت نظامی تأکید دارد. با این حال، نقض این قواعد در بسیاری از نقاط جهان، از جمله ایران، چالش‌هایی جدی برای اجرای عدالت و حمایت از حقوق بشر ایجاد کرده است. این مقاله به بررسی ارتباط میان حقوق بین‌المللی بشردوستانه و نقض حقوق بشر در ایران می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه فقدان مخاصمات مسلحانه رسمی در ایران، تعریف سنتی IHL را پیچیده می‌کند، اما سرکوب‌های داخلی می‌توانند به‌عنوان نقض قواعد مرتبط با حقوق بشر و اصول بشردوستانه تفسیر شوند. | '''حقوق بین‌المللی بشردوستانه (IHL)'''، مجموعه‌ای از قواعد حقوقی است که با هدف کاهش رنج انسانی در مخاصمات مسلحانه، رفتار طرف‌های درگیر را تنظیم و از افراد غیرنظامی، اسرا، و دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر حمایت می‌کند. این نظام حقوقی، که ریشه در کنوانسیون‌های ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل‌های الحاقی آن دارد، بر اصولی چون تفکیک، تناسب، و ضرورت نظامی تأکید دارد. با این حال، نقض این قواعد در بسیاری از نقاط جهان، از جمله ایران، چالش‌هایی جدی برای اجرای عدالت و حمایت از حقوق بشر ایجاد کرده است. این مقاله به بررسی ارتباط میان حقوق بین‌المللی بشردوستانه و نقض حقوق بشر در ایران می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه فقدان مخاصمات مسلحانه رسمی در ایران، تعریف سنتی IHL را پیچیده می‌کند، اما سرکوب‌های داخلی می‌توانند به‌عنوان نقض قواعد مرتبط با حقوق بشر و اصول بشردوستانه تفسیر شوند. | ||
ایران در طول چهار دهه گذشته به دلیل نقض گسترده حقوق بشر، از جمله اعدام‌های گسترده، شکنجه، سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز، و تبعیض علیه اقلیت‌ها و زنان، بارها از سوی نهادهای بین‌المللی مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد مورد انتقاد قرار گرفته است. گزارش‌های معتبر، مانند گزارش دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۲۴ و گزارشگر ویژه سازمان ملل، افزایش اعدام‌ها و محدودیت‌های شدید بر آزادی‌های اساسی را مستند کرده‌اند. این اقدامات، اگرچه عمدتاً در چارچوب درگیری‌های داخلی رخ می‌دهند، با اصول IHL، به‌ویژه ممنوعیت رفتار غیرانسانی و مجازات‌های خودسرانه، در تضاد هستند. برای مثال، سرکوب اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، پس از مرگ | ایران در طول چهار دهه گذشته به دلیل نقض گسترده حقوق بشر، از جمله اعدام‌های گسترده، شکنجه، سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز، و تبعیض علیه اقلیت‌ها و زنان، بارها از سوی نهادهای بین‌المللی مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد مورد انتقاد قرار گرفته است. گزارش‌های معتبر، مانند گزارش دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۲۴ و گزارشگر ویژه سازمان ملل، افزایش اعدام‌ها و محدودیت‌های شدید بر آزادی‌های اساسی را مستند کرده‌اند. این اقدامات، اگرچه عمدتاً در چارچوب درگیری‌های داخلی رخ می‌دهند، با اصول IHL، به‌ویژه ممنوعیت رفتار غیرانسانی و مجازات‌های خودسرانه، در تضاد هستند. برای مثال، سرکوب اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، پس از مرگ '''[[مهسا امینی]]'''، که به کشته شدن صدها نفر منجر شد، نمونه‌ای از نقض حق حیات و کرامت انسانی است که در اسناد بین‌المللی مورد تأکید قرار گرفته‌اند. | ||
این مقاله استدلال می‌کند که گرچه ایران به‌طور رسمی در یک مخاصمه مسلحانه بین‌المللی یا داخلی قرار ندارد، اما سرکوب‌های سیستماتیک آن می‌توانند تحت چارچوب‌های حقوقی گسترده‌تر، مانند نقض قواعد عرفی IHL یا اسناد حقوق بشری مکمل، بررسی شوند. همچنین، موانع جبران خسارت برای قربانیان، از جمله مصونیت مقامات و فقدان مکانیسم‌های پاسخگویی داخلی، مورد تحلیل قرار می‌گیرد. در نهایت، مقاله پیشنهاد می‌کند که تقویت نظارت بین‌المللی، حمایت از جامعه مدنی، و استفاده از سازوکارهای قضایی جهانی، مانند دیوان کیفری بین‌المللی، می‌تواند به کاهش نقض‌ها کمک کند. این بررسی با تکیه بر منابع آکادمیک و گزارش‌های نهادهای معتبر، تصویری جامع از تقاطع IHL و نقض حقوق بشر در ایران ارائه می‌دهد و بر ضرورت اصلاحات ساختاری تأکید دارد. [منابع چکیده: ۱، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹] | این مقاله استدلال می‌کند که گرچه ایران به‌طور رسمی در یک مخاصمه مسلحانه بین‌المللی یا داخلی قرار ندارد، اما سرکوب‌های سیستماتیک آن می‌توانند تحت چارچوب‌های حقوقی گسترده‌تر، مانند نقض قواعد عرفی IHL یا اسناد حقوق بشری مکمل، بررسی شوند. همچنین، موانع جبران خسارت برای قربانیان، از جمله مصونیت مقامات و فقدان مکانیسم‌های پاسخگویی داخلی، مورد تحلیل قرار می‌گیرد. در نهایت، مقاله پیشنهاد می‌کند که تقویت نظارت بین‌المللی، حمایت از جامعه مدنی، و استفاده از سازوکارهای قضایی جهانی، مانند دیوان کیفری بین‌المللی، می‌تواند به کاهش نقض‌ها کمک کند. این بررسی با تکیه بر منابع آکادمیک و گزارش‌های نهادهای معتبر، تصویری جامع از تقاطع IHL و نقض حقوق بشر در ایران ارائه می‌دهد و بر ضرورت اصلاحات ساختاری تأکید دارد. [منابع چکیده: ۱، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹] | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
=== تعریف و اصول بنیادین === | === تعریف و اصول بنیادین === | ||
حقوق بین‌المللی بشردوستانه مجموعه‌ای از قواعد حقوقی است که رفتار طرف‌های درگیر در مخاصمات مسلحانه (بین‌المللی یا غیربین‌المللی) را تنظیم می‌کند. هدف اصلی IHL کاهش رنج انسانی از طریق حمایت از غیرنظامیان، اسرا، مجروحان، و دیگر افراد غیررزمنده است. بر اساس تعریف کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، IHL شامل معاهدات بین‌المللی مانند کنوانسیون‌های ژنو و پروتکل‌های الحاقی، و همچنین قواعد عرفی است که حتی در نبود معاهده، الزام‌آور هستند. اصول کلیدی IHL عبارتند از: | حقوق بین‌المللی بشردوستانه مجموعه‌ای از قواعد حقوقی است که رفتار طرف‌های درگیر در مخاصمات مسلحانه (بین‌المللی یا غیربین‌المللی) را تنظیم می‌کند. هدف اصلی IHL کاهش رنج انسانی از طریق حمایت از غیرنظامیان، اسرا، مجروحان، و دیگر افراد غیررزمنده است. بر اساس تعریف کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، IHL شامل معاهدات بین‌المللی مانند کنوانسیون‌های ژنو و پروتکل‌های الحاقی، و همچنین قواعد عرفی است که حتی در نبود معاهده، الزام‌آور هستند. اصول کلیدی IHL عبارتند از: | ||
* '''تفکیک''': تمایز میان نظامیان و غیرنظامیان، که حملات به غیرنظامیان را ممنوع می‌کند. | * '''تفکیک''': تمایز میان نظامیان و غیرنظامیان، که حملات به غیرنظامیان را ممنوع می‌کند. | ||
* '''تناسب''': استفاده از زور باید متناسب با هدف نظامی باشد و از خسارات غیرضروری اجتناب شود. | * '''تناسب''': استفاده از زور باید متناسب با هدف نظامی باشد و از خسارات غیرضروری اجتناب شود. | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۰: | ||
=== مورد خاص: اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ === | === مورد خاص: اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ === | ||
اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱، که پس از مرگ | اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱، که پس از مرگ '''[[مهسا امینی]]''' در بازداشت گشت ارشاد آغاز شد، یکی از بارزترین نمونه‌های نقض حقوق بشر در ایران است که ابعاد گسترده‌ای از سرکوب دولتی را نشان می‌دهد. مهسا امینی، زن جوان کرد، به دلیل ادعای عدم رعایت حجاب اجباری بازداشت شد و مرگ او در سپتامبر ۲۰۲۲ جرقه جنبشی شد که به مطالبه حقوق زنان، آزادی‌های مدنی، و پایان سرکوب‌های سیستماتیک تبدیل شد. گزارش دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۲۴ مستند می‌کند که در جریان این اعتراضات، بیش از ۵۰۰ نفر، از جمله حداقل ۶۸ کودک، توسط نیروهای امنیتی کشته شدند و بیش از ۲۰٬۰۰۰ نفر بازداشت شدند. استفاده از گلوله‌های جنگی، شلیک مستقیم به معترضان، و ضرب‌وجرح بازداشت‌شدگان، نقض آشکار حق حیات و کرامت انسانی بود [۳]. | ||
از منظر حقوق بین‌المللی بشردوستانه (IHL)، این سرکوب‌ها را می‌توان با قواعد عرفی IHL، مانند اصل تفکیک و ممنوعیت خشونت غیرضروری، تحلیل کرد. ماده ۳ مشترک کنوانسیون‌های ژنو، که حداقل استانداردهای رفتار در شرایط ناآرامی داخلی را تعیین می‌کند، صراحتاً قتل و رفتار ظالمانه علیه غیرنظامیان را ممنوع کرده است. گزارش هرانا در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که نیروهای امنیتی به‌طور هدفمند غیرنظامیان غیرمسلح، از جمله زنان و کودکان، را هدف قرار دادند، که نقض این اصل است. برای مثال، کشته شدن نیکا شاکرمی، دختر ۱۶ ساله، در جریان اعتراضات، به‌عنوان یک مورد برجسته از خشونت غیرمتناسب مطرح شد [۴]. | از منظر حقوق بین‌المللی بشردوستانه (IHL)، این سرکوب‌ها را می‌توان با قواعد عرفی IHL، مانند اصل تفکیک و ممنوعیت خشونت غیرضروری، تحلیل کرد. ماده ۳ مشترک کنوانسیون‌های ژنو، که حداقل استانداردهای رفتار در شرایط ناآرامی داخلی را تعیین می‌کند، صراحتاً قتل و رفتار ظالمانه علیه غیرنظامیان را ممنوع کرده است. گزارش هرانا در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که نیروهای امنیتی به‌طور هدفمند غیرنظامیان غیرمسلح، از جمله زنان و کودکان، را هدف قرار دادند، که نقض این اصل است. برای مثال، کشته شدن نیکا شاکرمی، دختر ۱۶ ساله، در جریان اعتراضات، به‌عنوان یک مورد برجسته از خشونت غیرمتناسب مطرح شد [۴]. | ||
| خط ۱۹۰: | خط ۱۸۹: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
# کمیته بین‌المللی صلیب سرخ. (۲۰۱۶). ''حقوق بین‌المللی بشردوستانه چیست؟'' <nowiki>https://blogs.icrc.org/ir/ihl/329-2/</nowiki> | # کمیته بین‌المللی صلیب سرخ. (۲۰۱۶). ''حقوق بین‌المللی بشردوستانه چیست؟'' <nowiki>https://blogs.icrc.org/ir/ihl/329-2/</nowiki> | ||
# زنان نیروی تغییر. (۲۰۲۳). ''همبستگی جهانی با مقاومت زنان ایران''. <nowiki>https://wncri.org/fa/%D9%87%D9%85%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/</nowiki> | # زنان نیروی تغییر. (۲۰۲۳). ''همبستگی جهانی با مقاومت زنان ایران''. <nowiki>https://wncri.org/fa/%D9%87%D9%85%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/</nowiki> | ||
| خط ۱۹۹: | خط ۱۹۷: | ||
# کانون حقوق بشر ایران. (۲۰۲۴). ''نقض حقوق بشر در ایران؛ گزارش جاوید رحمان در شورای حقوق بشر''. <nowiki>https://iranhrs.org/%D9%86%D9%82%D8%B6-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B4%D8%AF%D9%87/</nowiki> | # کانون حقوق بشر ایران. (۲۰۲۴). ''نقض حقوق بشر در ایران؛ گزارش جاوید رحمان در شورای حقوق بشر''. <nowiki>https://iranhrs.org/%D9%86%D9%82%D8%B6-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%B4%D8%AF%D9%87/</nowiki> | ||
# ایندیپندنت فارسی. (۲۰۲۴). ''هشدار مجموعه فعالان حقوق بشر در مورد «خطر اعدام» ۱۲ زندانی سیاسی و عقیدتی''. <nowiki>https://www.independentpersian.com/node/383301</nowiki> | # ایندیپندنت فارسی. (۲۰۲۴). ''هشدار مجموعه فعالان حقوق بشر در مورد «خطر اعدام» ۱۲ زندانی سیاسی و عقیدتی''. <nowiki>https://www.independentpersian.com/node/383301</nowiki> | ||
# Sassòli, M., Bouvier, A. A., & Quintin, A. (2011). ''How Does Law Protect in War? Cases, Documents and Teaching Materials on Contemporary Practice in International Humanitarian Law''. International Committee of the Red Cross. | # Sassòli, M. , Bouvier, A. A. , & Quintin, A. (2011). ''How Does Law Protect in War? Cases, Documents and Teaching Materials on Contemporary Practice in International Humanitarian Law''. International Committee of the Red Cross. | ||
# Crawford, J. (2002). ''The International Law Commission’s Articles on State Responsibility: Introduction, Text and Commentaries''. Cambridge University Press. | # Crawford, J. (2002). ''The International Law Commission’s Articles on State Responsibility: Introduction, Text and Commentaries''. Cambridge University Press. | ||