کاربر:Hossein/140367صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

جاوید رحمان، دکترای حقوق بین‌الملل دارد. این فعال حقوق بشر، تحقیقاتی در زمینه آزادی ادیان، قوانین جهانی حقوق بشر و قوانین اسلامی انجام داده و سپس رئیس دانشکده حقوق دانشگاه برونل در لندن و استاد قانون اسلامی، قانون‌مداری اسلامی و حقوق بشر شده است.<ref name=":0" /> دکتر جاوید رحمان بیش از دهها مقاله و کتاب در زمینه حقوق اسلامی، حقوق بشر بین‌المللی، حقوق اقلیت‌ها نوشته است. دادگاه‌های معتبر بین‌المللی در بسیاری از پرونده‌های حساس از وی دعوت به همکاری و درخواست مشاوره کرده‌اند، پرونده‌هایی که به قوانین اسلامی، تروریسم بین‌المللی و حقوق بشر مربوط می‌شده است.<ref name=":1" />

جاوید رحمان در کتاب «عملکرد دولت‌ اسلامی، قانون بین‌الملل و تهدید تروریسم» عنوان می‌کند که در جهان پس از یازده سپتامبر، موج ضداسلام و مسلمانان به جریان افتاده است که می‌خواهد نشان دهد جهان اسلام در خود گیر کرده و امکان تحول و تطابق با نیازهای کنونی جوامع را ندارد. او در مطالعه‌ای جامع درباره رابطه قانون اسلام و عملکرد دولت‌های اسلامی نشان می‌دهد که درک و برداشت نادرست از مفاهیمی چون جهاد و آزادی عملکرد دینی در چهارچوب شریعت صورت گرفته است. دکتر جاوید با ارائه جزئیات بسیار و استدلال‌های منطقی نشان می‌دهد که دولت‌های اسلامی در توسعه قانون بین‌الملل و حتی هنجارها و ضدیت با تروریسم سهم داشته‌اند. کتاب او نا‌عدالتی‌ها و بی‌انصافی‌های «قانون بین‌الملل» را می‌کاود و نشان می‌دهد که این «نظام قانونی»، نظامی است ساخته و پرداخته شماری از دولت‌های قدرتمند بوده و عملکرد آن نیز تحت سلطه آنها است.

شورای حقوق بشر سازمان ملل، روز جمعه ۱۵ تیرماه ۱۳۹۷، در آخرین روز از سی و هشتمین نشست خود در ژنو، جاوید رحمان حقوقدان پاکستانی- بریتانیایی را رسماً به عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در ایران معرفی کرد. او پیشتر نیز به عنوان مشاور در زمینه حقوق اقلیت‌ها، ممنوعیت شکنجه، مبارزه با تروریسم و قوانین اسلامی با کارگروه حقوق اقلیت‌ها در سازمان ملل همکاری کرده است. برای احراز سمت گزارشگری ویژه حقوق بشر در ایران ۱۴ نفر نامزد بودند که از این تعداد با شش نفر مصاحبه صورت گرفت و در نهایت جاوید رحمان برای تصدی این سمت برگزیده شد.<ref name=":0" />  

جاوید رحمان در گفتگویی با خبرگزاری رویترز به تاریخ ۲۹ ژوئن ۲۰۲۱، درخواست کرده است که درباره نقش‌آفرینی  ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری جمهوری اسلامی ایران در کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ تحقیق شود. گزارش‌گران بدون مرز (RSF) از خواست جاوید رحمان و تشکیل کمیسیون تحقیق در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد حمایت کرد.<ref>[https://rsf.org/fa/rsf-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%DA%AF%D8%B1-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%DB%8C RSF از خواست جاوید رحمان گزارش‌گر ویژه سازمان ملل برای تحقیق جهانی در باره ابراهیم رئیسی حمایت می‌کند]</ref>

در حالی که رژیم ایران همواره این گزارشها را «یک‌طرفه، دروغ، بی‌اعتبار و با اهداف سیاسی» توصیف کرده‌ عاصمه جهانگیر چندی پیش از درگذشتش در مصاحبه‌ با رادیو فردا عنوان کرده بود که مقام‌های ایران نتوانسته‌اند به گزارش او هیچ ایراد مستندی وارد کنند.<ref name=":0" />

== اعتراض جاوید رحمان به دولت بایدن ==

جاوید رحمان: دولت بایدن هیچ راهبرد جامعی برای مقابله با جمهوری اسلامی ندارد. ایران همچنان به سرکوب معترضان و اقلیت‌های سیاسی یا مذهبی ادامه می‌دهد. جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، صبح سه‌شنبه ۱۹ تیر ۱۴۰۳در کاپیتول هیل برای [شرکت در] یک جلسه توجیهی با اعضای دو گروه دوحزبی کمیته‌های پارلمانی حضور داشت. رحمان در پاسخ به پرسشی مستقیم مبنی بر اینکه آیا چنین چشم‌انداز منسجمی به شرکای بین‌المللی ایالات متحده ارائه شده است یا خیر، گفت: «نه، من فکر نمی‌کنم. اگر آن‌ها [راهبردی] داشتند، من نمی‌دانم وزارت خارجه چه می‌گوید اما بر اساس آنچه من دیده‌ام، چنین چیزی وجود ندارد. به همین دلیل است که رژیم ایران از این وضعیت سوء‌استفاده کرده است.» او ادامه داد: «فکر می‌کنم شما باید مشخص کنید که برای مقابله با رژیمی که پیوسته حقوق مردمش را نقض می‌کند و همچنین تهدیدی برای منطقه و جهان است، چه اقدامی انجام خواهید داد. ما این مسئله را با حمایت جمهوری اسلامی ایران از روس‌ها در اوکراین بابت تامین پهپادها داشتیم. پس چگونه می‌توان به ایرانی‌ها اعتماد و با آن‌ها مقابله کرد؟»<ref name=":5">[https://www.independentpersian.com/node/406126/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D8%AC%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D9%87%DB%8C%DA%86-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C جاوید رحمان: دولت بایدن هیچ راهبرد جامعی برای مقابله با جمهوری اسلامی ندارد]</ref>

جاوید رحمان توافق دولت برای مبادله زندانیان را که امکان آزادی پنج آمریکایی زندانی در ایران را در ازای آزادسازی شش میلیارد دلار پول‌های بلوکه‌شده ایران در سیستم مالی ایالات متحده و همچنین آزادی تعداد نامعلومی از ایرانیان در بازداشت ایالات متحده را فراهم کرد، محکوم کرد. رحمان گفت: «ارزش‌های حقوق بشری باید اولویت داشته باشند. مشکل دولت‌های متوالی ایالات متحده این است که وقتی برایشان مناسب است، حاضرند معاملاتی با ایرانی‌ها انجام دهند. سال گذشته دیدیم که دولت ایالات متحده موافقت کرد که شش میلیارد دلار در ازای این گروگان‌ها بدهد. فکر می‌کنم که ما نباید با یک دولت سرکش معامله کنیم.»<ref name=":5" />

در جلسه توجیهی رحمان در روز سه‌شنبه، او هشدار داد که اصلاحات پزشکیان با واقعیت‌های سیستم که کنترل سیاست و فرهنگ جمهوری اسلامی ایران را در دست دارد، محدود خواهد شد. او پس از جلسه به ایندیپندنت گفت: «مسئله نظام‌مندی که ما داریم، سرکوب سازمان‌یافته زنان و دختران، سیاست حجاب اجباری، سرکوب اقلیت‌ها، اعدام‌های گسترده مخالفان سیاسی‌ــ این‌ها نگرانی اصلی من‌ به شمار می‌روند و من مطمئن نیستم تغییر شخص جدید، رئیس‌جمهوری‌ــ تا چه حد می‌تواند این‌ها را تغییر دهد. من خیلی خوش‌بین نیستم.»<ref name=":5" />

=== [[قتل عام ۶۷|قتل‌عام۶۷]] جنایت علیه بشریت ===

گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره وضعیت حقوق بشر در ایران بخش قابل‌توجهی از گزارش خود درباره «جنایات وحشیانه» جمهوری اسلامی را به فتوای خمینی در تابستان ۶۷ و قتل‌عام متعاقب زندانیان سیاسی در پی محاکمات ساختگی و فراقانونی اختصاص داده است. طبق این گزارش، غالب اعدام‌شدگان از اعضای سازمان مجاهدین خلق بودند اما صدها مخالف چپگرای حکومت ایران نیز در نتیجه همین فتوای خمینی توسط «هیئت‌های مرگ» اعدام و در گورهای دسته‌جمعی بی نام و نشان در سراسر ایران دفن شدند.<ref name=":7" />

جاوید رحمان در گزارشش گفت: در شهریور سال ۱۳۶۷ طی حکمی از سوی آیت‌الله خمینی، زندانیان سیاسی چپ و وابسته به مجاهدین خلق که یک بار محاکمه شده و در حال گذراندن دوران محکومیت‌شان بودند در دادگاه‌هایی چند دقیقه‌ای به اعدام محکوم شدند و حکمشان به اجرا درآمد. پیکرهای این زندانیان در گورهای دسته‌جمعی در گورستان خاوران واقع در شرق تهران دفن شده است. جاوید رحمان تصریح کرد که این زندانیان سیاسی بدون دسترسی به یک محاکمه عادلانه به قتل رسیدند و اعمال شکنجه‌های گسترده علیه آنان مصداق "جنایت علیه بشریت" بوده است.<ref name=":4" />

در گزارش جاوید رحمان ذکر شده که اعدام‌های تابستان ۱۳۶۷ با فتوا و به تأیید روح‌الله خمینی از طریق کمیته‌ای موسوم به "هیأت مرگ" به اجرا درآمد. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور پیشین ایران که در سانحه سقوط هلی‌کوپتر کشته شد و مصطفی پورمحمدی، دادستان پیشین دادگاه انقلاب و یکی از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری، دو عضو این کمیته بوده‌اند.<ref name=":4" />

گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد اضافه کرد: «با وجود نگرانی‌های جدی که از سوی من و جامعه بین‌المللی ابراز شده، اعدام کودکان در ایران ادامه یافته و دست‌کم یک اعدام در سال ۲۰۲۳ گزارش شده است. یکی از بالاترین نرخ‌های اعدام زنان در این کشور ثبت شده است که دست‌کم ۲۲ زن در سال ۲۰۲۳ اعدام شده‌اند.»<ref name=":2" /><ref name=":7" />

رحمان گفت: «بسیار ناراحت‌کننده و جان‌گداز است که مقامات حکومتی، با مصونیت کامل، دست‌کم ۴۸ زن و ۶۸ کودک را به‌طور غیرقانونی کشته و تعداد بسیار زیادی از زنان و دختران را در جریان جنبش «زن، زندگی، آزادی» مجروح، مورد تجاوز و برخوردهای وحشیانه قرار داده‌اند و گزارش‌های بسیار نگران‌کننده‌ای نیز از تجاوز، شکنجه و سایر اشکال خشونت جنسی به منظور تنبیه این معترضان منتشر شده است.»

او در ابتدای گزارش خود گفت: «اعدام‌های جاری و افزایش محکومیت‌ها به مرگ در دوره گزارش‌دهی من به شدت نگران‌کننده است. دست‌کم ۸۳۴ نفر در سال ۲۰۲۳ اعدام شدند که نسبت به سال ۲۰۲۲، ۴۳ درصد افزایش یافته است. از تعداد اعدام‌های گزارش‌شده در سال ۲۰۲۳، ۴۷۱ اعدام - تقریباً ۵۶.۵ درصد - به اتهامات مرتبط با مواد مخدر بوده است. تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳، از زمان آغاز اعتراضات سراسری در سپتامبر ۲۰۲۲، متأسفانه مقامات ایرانی ۹ نفر را به دلیل مشارکت در اعتراضات اعدام کرده‌اند.»<ref name=":2" />

در پی انتشار گزارش جاوید رحمان کنفرانسی دربارهٔ قتل‌عام زندانیان سیاسی و نسل‌کشی مجاهدین در سال۶۷ با حضور کارشناسان، گزارشگران و حقوقدانان برجستهٔ بین‌المللی و خانم مریم رجوی در پاریس برگزار شد که آقای جاوید رحمان هم در آن شرکت کرد. در این کنفرانس پروفسور ابو اوسوجی رئیس دیوان بین‌المللی جنایی (۲۰۱۸ – ۲۰۲۱)، پروفسور ویلیام شیباس- پروفسور لیلا سادات و طاهر بومدرا نیز شرکت داشتند.<ref name=":6">[https://news.mojahedin.org/i/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%AA%D9%84-%D8%B9%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%B6%DB%B7-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%88 کنفرانس دربارهٔ قتل‌عام زندانیان سیاسی و نسل‌کشی مجاهدین در سال۶۷ در پی انتشار گزارش تاریخی جاوید رحمان]</ref>

پس از تمدید ماموریت گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران در فروردین ۱۴۰۳ برای یک سال دیگر خانم مای ساتو جایگزین جاوید رحمان شد. مای ساتو، دانشمند علوم اجتماعی ژاپنی که قرار است در پایان ماه ژوئیه به‌عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق‌بشر در ایران جایگزین جاوید رحمان شود یک «کارشناس درجه یک» در حقوق کیفری است و به‌گفته ناظران یکی از مدافعان برجسته حقوق‌بشر توصیف شده است. ساتو، برنده جایزه جرم‌شناس جوان ژاپن در سال ۲۰۱۴، در حال حاضر دانشیار دانشگاه معتبر موناش استرالیا است. پیش از این به‌عنوان محقق و دانشیار در دانشگاه ملی استرالیا و هم‌چنین مدرس و دانشیار در دانشگاه ریدینگ و افسر تحقیقاتی آکسفورد-هاوارد و عضو فوق دکترا در دانشگاه آکسفورد، هر دو در بریتانیا، کار کرده است.