کاربر:Khosro/صفحه تمرین اختلاف طبقاتی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
= شکاف طبقاتی در ایران: تحلیل عوامل، پیامدها و شواهد =
= شکاف طبقاتی در ایران: تحلیل عوامل، پیامدها و شواهد =


== چکیده ==
شکاف طبقاتی در ایران به یکی از معضلات اصلی اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده که ریشه در سیاست‌های ناکارآمد اقتصادی، فساد سازمان‌یافته، و توزیع ناعادلانه منابع دارد. این پدیده نه‌تنها فاصله بین طبقات اجتماعی را به سطحی بی‌سابقه رسانده، بلکه به فقر گسترده، فروپاشی طبقه متوسط، و افزایش نارضایتی عمومی منجر شده است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، ضریب جینی، به‌عنوان شاخص نابرابری درآمدی، در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۰.۴ رسیده و رکوردهای جدیدی را ثبت کرده است.<ref name=":0">[https://iranwire.com/fa/news-1/134885-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%B3%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%D8%B4%D8%AA-%D8%B3%D8%B1-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B4%D8%AA/ اختلاف طبقاتی، رکورد سه سال اخیر را پشت سر گذاشت - سایت ایران وایر]</ref> این افزایش نابرابری در حالی رخ داده که گروه‌های وابسته به حاکمیت از ثروت‌های کلان برخوردار شده‌اند، درحالی‌که اکثریت مردم با بحران‌های معیشتی، از جمله تورم افسارگسیخته و ناتوانی در تأمین مسکن، دست‌وپنجه نرم می‌کنند.<ref name=":1">[https://www.irancircle.org/post/poverty-corruption-in-iran-1 عوامل گسترش فقر و فساد سازمان یافته در ایران  - سایت حلقه ایران]</ref><ref name=":2">[https://www.independentpersian.com/node/411429/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D8%B9%D9%85%DB%8C%D9%82-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%9B-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D9%82%D8%B1-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%AA%D8%A7-%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C شکاف عمیق طبقاتی در ایران؛ از فقر مطلق تا ثروت‌های چند هزارمیلیاردی - سایت ایندیپندنت]</ref>
شکاف طبقاتی در ایران به یکی از معضلات اصلی اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده که ریشه در سیاست‌های ناکارآمد اقتصادی، فساد سازمان‌یافته، و توزیع ناعادلانه منابع دارد. این پدیده نه‌تنها فاصله بین طبقات اجتماعی را به سطحی بی‌سابقه رسانده، بلکه به فقر گسترده، فروپاشی طبقه متوسط، و افزایش نارضایتی عمومی منجر شده است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، ضریب جینی، به‌عنوان شاخص نابرابری درآمدی، در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۰.۴ رسیده و رکوردهای جدیدی را ثبت کرده است [1]. این افزایش نابرابری در حالی رخ داده که گروه‌های وابسته به حاکمیت از ثروت‌های کلان برخوردار شده‌اند، درحالی‌که اکثریت مردم با بحران‌های معیشتی، از جمله تورم افسارگسیخته و ناتوانی در تأمین مسکن، دست‌وپنجه نرم می‌کنند [2, 7]. نقش حکومت در این بحران غیرقابل انکار است، زیرا سیاست‌های تبعیض‌آمیز، سوءمدیریت منابع، و فساد سیستماتیک، شکاف طبقاتی را به گسلی اجتماعی تبدیل کرده است [31]. این مقاله با رویکردی آکادمیک به بررسی عوامل ایجاد شکاف طبقاتی، از جمله سیاست‌های نئولیبرال، فساد حکومتی، و بحران مسکن، می‌پردازد. همچنین، پیامدهای این نابرابری، نظیر افزایش جرم، بی‌ثباتی سیاسی، و کاهش کیفیت آموزش در دهک‌های پایین، تحلیل می‌شود. شواهد آماری، از جمله گزارش‌های مرکز آمار و تحلیل‌های استانی ضریب جینی، عمق این بحران را نشان می‌دهند [12, 27]. منابع متعدد، از جمله گزارش‌های رسانه‌های مستقل مانند ایران‌وایر و ایندیپندنت، و حتی افشاگری‌های رسانه‌های حکومتی در جنگ باندی، تصویری عریان از نابرابری ارائه می‌دهند [1, 7, 32]. برای مثال، گزارش فرهیختگان از شکستن رکورد ۱۶ ساله شکاف طبقاتی خبر می‌دهد، درحالی‌که اعتماد نیوز به تعمیق این شکاف اشاره دارد [8, 32]. این مطالعه با استناد به کتاب‌های معتبر، از جمله «اقتصاد ایران در تنگنای توسعه» نوشته‌ی حسن درگاهی و «فقر و نابرابری در ایران» نوشته‌ی محمد مالجو، و منابع ارسالی، تلاش دارد تحلیلی جامع ارائه دهد [5, 6]. یافته‌ها نشان می‌دهند که شکاف طبقاتی به دلیل سوءمدیریت حکومتی و غارت منابع ملی، پتانسیل ایجاد بحران‌های سیاسی و اجتماعی را تقویت کرده است [14, 29]. پیامدهای این نابرابری نه‌تنها در حوزه اقتصادی، بلکه در ساختارهای اجتماعی مانند آموزش و ازدواج نیز مشهود است، جایی که نابرابری فرصت‌ها به بازتولید فقر منجر شده است [13, 22]. این مقاله پیشنهاد می‌کند که برای کاهش شکاف طبقاتی، اصلاحات ساختاری در نظام اقتصادی، مبارزه با فساد، و بازتوزیع عادلانه منابع ضروری است. بدون چنین اصلاحاتی، ایران در معرض مخاطرات اجتماعی و سیاسی بیشتری قرار خواهد گرفت. این مطالعه با هدف عیان کردن حقیقت شکاف طبقاتی و ارائه شواهد مستند، به‌عنوان منبعی برای پژوهشگران و سیاست‌گذاران تدوین شده است.
نقش حکومت در این بحران غیرقابل انکار است، زیرا سیاست‌های تبعیض‌آمیز، سوءمدیریت منابع، و فساد سیستماتیک، شکاف طبقاتی را به گسلی اجتماعی تبدیل کرده است.<ref>[https://setaresobh.ir/news/675163/%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%DA%AF%D8%B3%D9%84 تبدیل شکاف طبقاتی به گسل - سایت حکومتی ستاره صبح]</ref> این مقاله با رویکردی آکادمیک به بررسی عوامل ایجاد شکاف طبقاتی، از جمله سیاست‌های نئولیبرال، فساد حکومتی، و بحران مسکن، می‌پردازد. همچنین، پیامدهای این نابرابری، نظیر افزایش جرم، بی‌ثباتی سیاسی، و کاهش کیفیت آموزش در دهک‌های پایین، تحلیل می‌شود. شواهد آماری، از جمله گزارش‌های مرکز آمار و تحلیل‌های استانی ضریب جینی، عمق این بحران را نشان می‌دهند.<ref name=":3">[https://old.iranintl.com/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%AC%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C گزارش مرکز آمار از افزایش ضریب جینی در ایران - سایت ایران اینترنشنال]</ref><ref>[https://amarfact.com/statistics/iran-gini-coefficient-by-province/ آمار میزان ضریب جینی ایران به تفکیک استان - سایت آمار فکت]</ref>
بر اساس گزارش‌های مستقل و حتی افشاگری‌های رسانه‌های حکومتی در جنگ باندی، تصویری عریان از نابرابری ارائه می‌دهند.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4">[https://farhikhtegandaily.com/page/159852/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF-16-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA/ شکاف طبقاتی رکورد ۱۶ ساله را شکست - سایت حکومتی فرهیختگان]</ref> برای مثال، گزارش فرهیختگان از شکستن رکورد ۱۶ ساله شکاف طبقاتی خبر می‌دهد، درحالی‌که اعتماد نیوز به تعمیق این شکاف اشاره دارد.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/223363/%D8%B4%D9%83%D8%A7%D9%81-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%B9%D9%85%DB%8C%D9%82%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1-%D8%B4%D8%AF شکاف طبقاتی عمیق‌تر شد - سایت حکومی اعتماد نیوز]</ref><ref name=":4" /> این مطالعه با استناد به کتاب‌های معتبر، از جمله «اقتصاد ایران در تنگنای توسعه» نوشته‌ی حسن درگاهی و «فقر و نابرابری در ایران» نوشته‌ی محمد مالجو، و منابع ارسالی، تلاش دارد تحلیلی جامع ارائه دهد.<ref>اقتصاد ایران در تنگنای توسعه، نوشته درگاهی، حسن درگاهی (۱۳۹۸). تهران: نشر نی.</ref><ref name=":5">فقر و نابرابری در ایران، نوشته محمد مالجو (۱۴۰۰)، تهران: انتشارات آگاه.</ref> یافته‌ها نشان می‌دهند که شکاف طبقاتی به دلیل سوءمدیریت حکومتی و غارت منابع ملی، پتانسیل ایجاد بحران‌های سیاسی و اجتماعی را تقویت کرده است.<ref name=":8">[https://article.mojahedin.org/i/%D8%AF%D8%BA%D8%AF%D8%BA%D9%87--%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%9F دغدغه‌‌ی خامنه‌ای؛ جامعه‌ی انفجاری یا...؟ - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref><ref name=":9">[https://iranhrs.org/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A8%DB%8C%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%A7/ شکاف طبقاتی و افزایش بی‌ثباتی در ارکان حکومت - کانون حقوق بشر ایران]</ref> پیامدهای این نابرابری نه‌تنها در حوزه اقتصادی، بلکه در ساختارهای اجتماعی مانند آموزش و ازدواج نیز مشهود است، جایی که نابرابری فرصت‌ها به بازتولید فقر منجر شده است.<ref name=":6">[https://ir.voanews.com/a/existence-of-23-types-of-public-schools/7967572.html وجود «۲۳ نوع مدرسه دولتی»؛ «فقر یادگیری» در دانش‌آموزان دهک‌های پایین - سایت صدای آمریکا]</ref><ref>[https://ravanaramclinic.com/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC/ اختلاف طبقاتی در ازدواج - سایت کلینیک روان آرام]</ref> این مطالعه با هدف عیان کردن حقیقت شکاف طبقاتی و ارائه شواهد مستند، به‌عنوان منبعی برای آزاداندیشان است.
 
== مقدمه ==
نابرابری اقتصادی و شکاف طبقاتی در ایران طی دهه‌های اخیر به یکی از چالش‌های اصلی جامعه تبدیل شده است. این پدیده، که نتیجه ترکیبی از سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد، فساد سیستماتیک، و تمرکز ثروت در دست گروه‌های وابسته به حاکمیت است، نه‌تنها فاصله بین فقرا و اغنیا را عمیق‌تر کرده، بلکه به کاهش کیفیت زندگی اکثریت مردم منجر شده است. گزارش‌های متعدد، از جمله تحلیل‌های مرکز آمار ایران و رسانه‌های مستقل، از افزایش ضریب جینی و گسترش فقر مطلق خبر می‌دهند.<ref name=":0" /><ref name=":3" /> درحالی‌که عوامل حکومتی از ثروت‌های چند هزار میلیاردی برخوردارند، اکثریت جامعه با چالش‌هایی نظیر تورم، بیکاری، و بحران مسکن مواجه است.<ref name=":2" /><ref name=":7">[https://persianepochtimes.com/the-housing-crisis-in-iran-is-the-cause-of-poverty/ بحران مسکن در ایران؛ عامل فقر، نابرابری و شکاف طبقاتی - سایت اپک تایمز]</ref> این مقاله با رویکردی دانشنامه‌ای به بررسی علل، پیامدها، و شواهد آماری شکاف طبقاتی در ایران می‌پردازد و علل تعمیق و گسترش این بحران را برجسته می‌کند.
 
== ۱. عوامل ایجاد شکاف طبقاتی ==
 
=== ۱.۱. سیاست‌های اقتصادی نئولیبرال و خصوصی‌سازی غیرشفاف ===
سیاست‌های اقتصادی ایران، به‌ویژه پس از دهه ۱۳۷۰، تحت تأثیر رویکردهای نئولیبرال و خصوصی‌سازی‌های غیرشفاف، به افزایش نابرابری درآمدی منجر شده است. کتاب «اقتصاد ایران در تنگنای توسعه» نوشته‌ی حسن درگاهی نشان می‌دهد که خصوصی‌سازی‌های رانت‌محور، به‌جای توزیع عادلانه منابع، ثروت را در دست گروه‌های وابسته به حاکمیت متمرکز کرده است. این سیاست‌ها، از طریق واگذاری شرکت‌های دولتی به افراد خاص با قیمت فیک و غیرواقعی، به انباشت سرمایه در دست اقلیتی منجر شده‌اند. گزارش ایران‌وایر نیز تأیید می‌کند که ضریب جینی در سال ۱۴۰۲ به بالاترین سطح در سه سال اخیر رسیده، که نشان‌دهنده شکست این سیاست‌ها در کاهش نابرابری است<ref name=":0" /> رسانه حکومتی فرهیختگان نیز در افشاگری‌های جنگ باندی، به افزایش شکاف طبقاتی به دلیل سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد اشاره کرده است.<ref name=":4" />
 
=== ۱.۲. فساد سازمان‌یافته و رانت‌خواری حکومتی ===
فساد سیستماتیک در نهادهای حکومتی یکی از عوامل اصلی تعمیق شکاف طبقاتی است. مقاله حلقه ایران فساد سازمان‌یافته را «ستون فقرات» نابرابری در ایران توصیف می‌کند و نشان می‌دهد که عوامل حکومتی از طریق رانت‌خواری و سوءاستفاده از منابع ملی، ثروت‌های کلان انباشت کرده‌اند.<ref name=":1" /> این فساد شامل اعطای قراردادهای انحصاری، وام‌های کلان بدون بازپرداخت، و معافیت‌های مالیاتی به افراد وابسته به حاکمیت است. گزارش ایندیپندنت از وجود ثروت‌های چند هزار میلیاردی در میان این افراد خبر می‌دهد، درحالی‌که اکثریت مردم در فقر مطلق به سر می‌برند.<ref name=":2" /> حتی رسانه‌های حکومتی مانند آرمان امروز در جنگ باندی، به سوءمدیریت و فساد اقتصادی به‌عنوان عوامل نابرابری اذعان کرده‌اند.<ref>[https://armandaily.ir/%D8%B1%D9%85%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C/ رمزگشایی از جدیدترین آمار شکاف طبقاتی در ایران - سایت حکومتی آرمان امروز]</ref> کتاب «فقر و نابرابری در ایران» نوشته‌ی محمد مالجو نیز به نقش فساد در بازتولید نابرابری تأکید دارد.<ref name=":5" />
 
=== ۱.۳. بحران مسکن و نابرابری در دسترسی به سرپناه ===
بحران مسکن یکی از نمودهای بارز شکاف طبقاتی در ایران است که به دلیل سیاست‌های ناکارآمد حکومتی و سوداگری در بازار املاک تشدید شده است. گزارش اپک تایمز نشان می‌دهد که افزایش سرسام‌آور قیمت مسکن، به‌ویژه در کلان‌شهرها، دسترسی طبقات پایین و متوسط به سرپناه را عملاً غیرممکن کرده است.<ref name=":7" />  این وضعیت به حاشیه‌نشینی، افزایش اجاره‌نشینی، و گسترش زاغه‌نشینی منجر شده است. مقاله دنیای اقتصاد نیز به تبعات این بحران بر نابرابری اقتصادی اشاره دارد و نشان می‌دهد که سوداگری زمین و مسکن توسط گروه‌های وابسته به حاکمیت، این شکاف را عمیق‌تر کرده است.<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/4112797-%D8%AA%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 تبعات افزایش شکاف طبقاتی در ایران - سایت حکومتی دنیای اقتصاد]</ref> گزارش رنجبران ایران نیز به نقش سیاست‌های حکومتی در تشدید بحران مسکن تأکید دارد.<ref name=":5" />
 
=== ۱.۴. نابرابری در دسترسی به آموزش ===
نابرابری در دسترسی به آموزش باکیفیت، چرخه فقر و شکاف طبقاتی را بازتولید می‌کند. گزارش صدای آمریکا از وجود ۲۳ نوع مدرسه دولتی خبر می‌دهد که نشان‌دهنده تبعیض ساختاری در نظام آموزشی است. دانش‌آموزان دهک‌های پایین به دلیل «فقر یادگیری» و نبود امکانات، از فرصت‌های برابر محروم‌اند.<ref name=":6" /> مقاله مجاهدین خلق نیز آموزش و پرورش ایران را در «کام هیولای فاصله طبقاتی» توصیف می‌کند و به نقش سیاست‌های حکومتی در ایجاد این نابرابری اشاره دارد.<ref>[https://article.mojahedin.org/i/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%84%D9%87-%D9%94-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C آموزش و پرورش ایران در کام هیولای فاصله‌‌ی طبقاتی - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref> این تبعیض آموزشی، شانس طبقات پایین برای تحرک اجتماعی را کاهش داده و نابرابری را نهادینه کرده است.
 
=== ۱.۵. نابرابری در دسترسی به خدمات عمومی ===
دسترسی نابرابر به خدمات عمومی، از جمله بهداشت، حمل‌ونقل، و زیرساخت‌های شهری، شکاف طبقاتی را تشدید کرده است. گزارش به‌پیش نشان می‌دهد که مناطق محروم ایران، به‌ویژه در استان‌های مرزی، از خدمات اولیه محروم‌اند، درحالی‌که مناطق مرفه‌تر از امکانات پیشرفته برخوردارند.<ref>[https://bepish.org/fa/node/9377 گسترش فقر، تعمق شکاف طبقاتی و جاگاه عدالت اجتماعی - سایت به‌پیش]</ref> این نابرابری نتیجه تخصیص غیرعادلانه بودجه توسط حکومت است که منابع را به نفع گروه‌های خاص هدایت می‌کند. مقاله حزب توده ایران نیز به نابرابر بودن توزیع خدمات عمومی به دلیل سیاست‌های تبعیض‌آمیز حکومتی اشاره دارد.<ref>[https://www.tudehpartyiran.org/2025/03/24/%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D9%90-%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9%D9%90-%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%DA%98%D8%B1/ نابرابر بودنِ توزیعِ ثروت در ایران و ژرف شدنِ فاصلهٔ طبقاتی در آن - حزب توده ایران]</ref> برای مثال، در حالی‌که بیمارستان‌های خصوصی در تهران خدمات لوکس ارائه می‌دهند، مناطق محروم از حداقل امکانات درمانی محروم‌اند.
 
=== ۱.۶. تحریم‌ها و تأثیرات اقتصادی ===
تحریم‌های اقتصادی، همراه با سوءمدیریت حکومتی، به تشدید نابرابری اقتصادی منجر شده‌اند. مقاله فرارو به پدیده «مادون طبقه» اشاره دارد، جایی که بخشی از جامعه به دلیل تورم ناشی از تحریم‌ها و کاهش ارزش پول ملی، به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/834003/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%B4%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF تورم در سایه تحریم؛ بخشی از مردم «مادون طبقه» شده‌اند - سایت حکومتی فرارو]</ref> اگرچه تحریم‌ها فشار اقتصادی را افزایش داده‌اند، گزارش ایران آزادی نشان می‌دهد که سوءمدیریت منابع توسط حکومت، این فشار را به طبقات پایین منتقل کرده، درحالی‌که گروه‌های وابسته به حاکمیت از رانت‌های ارزی سود برده‌اند.<ref>[https://iranfreedom.net/%da%af%d8%b3%d8%aa%d8%b1%d8%b4-%d9%81%d9%82%d8%b1-%d8%af%d8%b1-%d9%85%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%85%d8%b1%d8%af%d9%85-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86-2/ گسترش فقر در میان مردم ایران! - سایت ایران آزادی]</ref> این وضعیت، شکاف بین فقرا و اغنیا را عمیق‌تر کرده است.
 
=== ۱.۷. ساختار مالیاتی ناعادلانه ===
نظام مالیاتی ایران، به دلیل معافیت‌های گسترده برای گروه‌های خاص و فشار بر طبقات متوسط و پایین، به نابرابری دامن زده است. مقاله رادیو فردا به لزوم اصلاح نظام مالیاتی برای کاهش شکاف طبقاتی اشاره دارد و نشان می‌دهد که فقدان مالیات بر ثروت‌های کلان، انباشت سرمایه را در دست اقلیتی تشدید کرده است.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/31637755.html رفع شکاف طبقاتی در ایران؛ چرا و چگونه؟ - سایت رادیو فردا]</ref>  گزارش اکو ایران نیز تأیید می‌کند که ساختار مالیاتی کنونی، به‌جای بازت توزیع عادلانه درآمد، نابرابری را تقویت می‌کند.<ref name=":10">[https://www.karvakaregar.com/fa/Main/Detail/89551/%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%AC%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D9%81%D9%82%D8%B1-%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%85%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%B1%D8%AE-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D8%AF کاهش ضریب جینی در ایران با فقر طبقه متوسط رخ می‌دهد سایت کار و کارگر]</ref> این سیاست‌ها، که به نفع گروه‌های وابسته به حاکمیت طراحی شده‌اند، منابع عمومی را از اکثریت جامعه دریغ کرده‌اند.
 
=== ۱.۸. تمرکز قدرت اقتصادی در نهادهای حکومتی ===
تمرکز قدرت اقتصادی در نهادهای حکومتی و شبه‌حکومتی، یکی دیگر از عوامل کلیدی شکاف طبقاتی است. گزارش مجاهدین خلق به نقش این نهادها در «چپاول» منابع ملی اشاره دارد و نشان می‌دهد که آنها از طریق کنترل بخش‌های کلیدی اقتصاد، مانند نفت و تجارت خارجی، ثروت را به نفع خود مصادره کرده‌اند.<ref name=":8" /> مقاله کانون حقوق بشر ایران نیز به افزایش بی‌ثباتی اقتصادی به دلیل این تمرکز قدرت اشاره دارد.<ref name=":9" /> این نهادها، با بهره‌مندی از امتیازات انحصاری، فرصت‌های اقتصادی را از بخش خصوصی واقعی و طبقات متوسط سلب کرده‌اند.
 
== ۲. پیامدهای شکاف طبقاتی ==
 
=== ۲.۱. فروپاشی طبقه متوسط ===
طبقه متوسط، که زمانی ستون اصلی ثبات اجتماعی بود، به دلیل تورم، کاهش قدرت خرید، و بیکاری در حال فروپاشی است. مقاله ایران امروز نشان می‌دهد که نابرابری درآمدی، طبقه متوسط را به سمت فقر سوق داده و شکاف بین فقرا و اغنیا را عمیق‌تر کرده است.<ref>[https://www.iran-emrooz.net/index.php/sabz/more/101342/ تعمیق شکاف طبقاتی با طبقه متوسط ایران چه کرده است؟ - سایت ایران امروز]</ref> [11]. گزارش کار و کارگر نیز تأیید می‌کند که کاهش ضریب جینی در برخی سال‌ها نه به دلیل بهبود توزیع درآمد، بلکه به دلیل فقیرتر شدن طبقه متوسط رخ داده است.<ref name=":10" />
 
=== ۲.۲. افزایش جرم و ناامنی ===
شکاف طبقاتی به افزایش جرم و ناامنی منجر شده است. گزارش صدای آمریکا به ارتباط بین فقر و افزایش سرقت‌ها اشاره دارد و نشان می‌دهد که نابرابری اقتصادی، امنیت اجتماعی را تهدید می‌کند.<ref>[https://ir.voanews.com/a/iran-economic-crisis-burglary/6649695.html زنگ خطر امنیت؛ افزایش فقر و گسترش اختلاف طبقاتی در ایران - صدای آمریکا]</ref> مقاله اکو ایران نیز از افزایش جرایم اقتصادی به دلیل نابرابری خبر می‌دهد.<ref>[https://ecoiran.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86-79/71423-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81-%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84 روایت ۴۰ ساله از نابرابری در ایران؛ افزایش شکاف درآمدی در سال ۱۴۰۲ - سایت اکو ایران]</ref>


== مقدمه ==
== مقدمه ==
۸٬۸۵۶

ویرایش