۴۹۳
ویرایش
کاربر:Poori/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
از سال ۱۹۸۴، سازمان ملل به دلیل نگرانی‌های مداوم در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، اقدام به تعیین نمایندگان و گزارشگران ویژه کرده است. این گزارشگران، کارشناسان مستقلی هستند که وظیفه نظارت، گزارش‌دهی و ارائه توصیه در مورد وضعیت حقوق بشر در یک کشور خاص یا یک موضوع خاص را بر عهده دارند. <ref name=":0">[https://www.ohchr.org/sites/default/files/Documents/Issues/Water/10anniversary/Being_a_Special_Rapporteur.pdf OHCHR. (n.d.). ''BEING A SPECIAL RAPPORTEUR'']</ref> انتصاب گزارشگر ویژه برای ایران نشان‌دهنده نگرانی عمیق جامعه بین‌المللی از نقض سیستماتیک حقوق بشر در این کشور، از جمله اعدام‌های گسترده (به ویژه برای جرایم مواد مخدر و علیه مخالفان سیاسی)، سرکوب آزادی بیان و اجتماعات، تبعیض علیه زنان و اقلیت‌های دینی و قومی، و عدم وجود دادرسی عادلانه است.[[پرونده:آندرس آگوئیلار ماودسلی.jpg|بندانگشتی|200x200پیکسل|آندرس آگوئیلار]] | از سال ۱۹۸۴، سازمان ملل به دلیل نگرانی‌های مداوم در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، اقدام به تعیین نمایندگان و گزارشگران ویژه کرده است. این گزارشگران، کارشناسان مستقلی هستند که وظیفه نظارت، گزارش‌دهی و ارائه توصیه در مورد وضعیت حقوق بشر در یک کشور خاص یا یک موضوع خاص را بر عهده دارند. <ref name=":0">[https://www.ohchr.org/sites/default/files/Documents/Issues/Water/10anniversary/Being_a_Special_Rapporteur.pdf OHCHR. (n.d.). ''BEING A SPECIAL RAPPORTEUR'']</ref> انتصاب گزارشگر ویژه برای ایران نشان‌دهنده نگرانی عمیق جامعه بین‌المللی از نقض سیستماتیک حقوق بشر در این کشور، از جمله اعدام‌های گسترده (به ویژه برای جرایم مواد مخدر و علیه مخالفان سیاسی)، سرکوب آزادی بیان و اجتماعات، تبعیض علیه زنان و اقلیت‌های دینی و قومی، و عدم وجود دادرسی عادلانه است.[[پرونده:آندرس آگوئیلار ماودسلی.jpg|بندانگشتی|200x200پیکسل|آندرس آگوئیلار]] | ||
گزارشگران ویژه ایران به ترتیب زمانی عبارتند از: آندرس آگوئیلار ماودسلی(۱۹۸۴-۱۹۸۶)، رینالدو گالیندو پل (۱۹۸۶-۱۹۹۵)، موریس کاپیتورن (۱۹۹۵-۲۰۰۲)، احمد شهید (۲۰۱۱-۲۰۱۶)، عاصمه جهانگیر (۲۰۱۶-۲۰۱۸)، جاوید رحمان (۲۰۱۸-۲۰۲۴) و مای ساتو (۲۰۲۴-تاکنون). <ref name=":2" /> <ref name=":3" /> (لازم به ذکر است که این مأموریت بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ متوقف بود.) گزارش‌های این افراد، علی‌رغم تفاوت در تمرکز و دسترسی، تصویری نگران‌کننده از نقض گسترده حقوق بشر در ایران ترسیم کرده‌اند. نقش پروفسور کاظم رجوی در جلب توجه اولیه سازمان ملل به این موارد بسیار حائز اهمیت بود. جمهوری اسلامی ایران عمدتاً با این گزارشگران همکاری نکرده، اجازه بازدید از کشور را به اکثر آن‌ها نداده و گزارش‌هایشان را مغرضانه و با انگیزه‌های سیاسی خوانده و اتهاماتی مبنی بر همکاری با گروه‌های مخالف مانند سازمان مجاهدین خلق و دریافت پول از کشورهای متخاصم را به آن‌ها وارد کرده است. با این حال، گزارش‌های آن‌ها همچنان به عنوان منابع مهمی برای مستندسازی وضعیت حقوق بشر در ایران و اعمال فشار بین‌المللی بر دولت ایران برای پاسخگویی و بهبود عملکرد خود عمل می‌کنند. | گزارشگران ویژه ایران به ترتیب زمانی عبارتند از: آندرس آگوئیلار ماودسلی(۱۹۸۴-۱۹۸۶)، رینالدو گالیندو پل (۱۹۸۶-۱۹۹۵)، موریس کاپیتورن (۱۹۹۵-۲۰۰۲)، احمد شهید (۲۰۱۱-۲۰۱۶)، عاصمه جهانگیر (۲۰۱۶-۲۰۱۸)، [[جاوید رحمان]] (۲۰۱۸-۲۰۲۴) و مای ساتو (۲۰۲۴-تاکنون). <ref name=":2" /> <ref name=":3" /> (لازم به ذکر است که این مأموریت بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ متوقف بود.) گزارش‌های این افراد، علی‌رغم تفاوت در تمرکز و دسترسی، تصویری نگران‌کننده از نقض گسترده حقوق بشر در ایران ترسیم کرده‌اند. نقش پروفسور کاظم رجوی در جلب توجه اولیه سازمان ملل به این موارد بسیار حائز اهمیت بود. جمهوری اسلامی ایران عمدتاً با این گزارشگران همکاری نکرده، اجازه بازدید از کشور را به اکثر آن‌ها نداده و گزارش‌هایشان را مغرضانه و با انگیزه‌های سیاسی خوانده و اتهاماتی مبنی بر همکاری با گروه‌های مخالف مانند سازمان مجاهدین خلق و دریافت پول از کشورهای متخاصم را به آن‌ها وارد کرده است. با این حال، گزارش‌های آن‌ها همچنان به عنوان منابع مهمی برای مستندسازی وضعیت حقوق بشر در ایران و اعمال فشار بین‌المللی بر دولت ایران برای پاسخگویی و بهبود عملکرد خود عمل می‌کنند. | ||
[[پرونده:رینالدو گالیندو پل.jpg|بندانگشتی|200x200پیکسل|رینالدو گالیندو پل]] | [[پرونده:رینالدو گالیندو پل.jpg|بندانگشتی|200x200پیکسل|رینالدو گالیندو پل]] | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
# '''احمد شهید (مالدیو، ۲۰۱۱-۲۰۱۶):''' پس از وقفه‌ای ۹ ساله، شورای حقوق بشر در سال ۲۰۱۱ مجدداً این مأموریت را تحت عنوان "گزارشگر ویژه" احیا کرد. <ref name=":3" /> احمد شهید، وزیر خارجه سابق مالدیو، به این سمت منصوب شد. ایران با این انتصاب مخالفت کرد و اجازه سفر به او نداد. <ref name=":8" /> <ref name=":12">[https://www.rferl.org/a/iran-un-rapporteur-propaganda/31848567.html Radio Free Europe/Radio Liberty. (2022, May 13). ''Visit To Iran By Controversial UN Rapporteur Provokes Concerns'']</ref> گزارش‌های او بر اساس مصاحبه با قربانیان و شاهدان در خارج از ایران و بررسی اسناد تهیه می‌شد و بر گستردگی اعدام‌ها (به ویژه برای مواد مخدر و جرایم بدون خشونت)، اعدام نوجوانان، محدودیت شدید آزادی بیان و مطبوعات، وضعیت وخیم زندانیان سیاسی و عقیدتی، و تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها تأکید داشت. <ref name=":5" /> <ref name=":18">[https://digitallibrary.un.org/record/795162/files/A_HRC_28_70-EN.pdf United Nations Digital Library System. (2015, May 28). ''A/HRC/28/70 General Assembly'']</ref> | # '''احمد شهید (مالدیو، ۲۰۱۱-۲۰۱۶):''' پس از وقفه‌ای ۹ ساله، شورای حقوق بشر در سال ۲۰۱۱ مجدداً این مأموریت را تحت عنوان "گزارشگر ویژه" احیا کرد. <ref name=":3" /> احمد شهید، وزیر خارجه سابق مالدیو، به این سمت منصوب شد. ایران با این انتصاب مخالفت کرد و اجازه سفر به او نداد. <ref name=":8" /> <ref name=":12">[https://www.rferl.org/a/iran-un-rapporteur-propaganda/31848567.html Radio Free Europe/Radio Liberty. (2022, May 13). ''Visit To Iran By Controversial UN Rapporteur Provokes Concerns'']</ref> گزارش‌های او بر اساس مصاحبه با قربانیان و شاهدان در خارج از ایران و بررسی اسناد تهیه می‌شد و بر گستردگی اعدام‌ها (به ویژه برای مواد مخدر و جرایم بدون خشونت)، اعدام نوجوانان، محدودیت شدید آزادی بیان و مطبوعات، وضعیت وخیم زندانیان سیاسی و عقیدتی، و تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها تأکید داشت. <ref name=":5" /> <ref name=":18">[https://digitallibrary.un.org/record/795162/files/A_HRC_28_70-EN.pdf United Nations Digital Library System. (2015, May 28). ''A/HRC/28/70 General Assembly'']</ref> | ||
# '''عاصمه جهانگیر (پاکستان، ۲۰۱۶-۲۰۱۸):''' وکیل برجسته حقوق بشر و رئیس سابق کانون وکلای دادگستری پاکستان، جانشین احمد شهید شد [4, 5]. <ref name=":2" /> <ref name=":3" /> او نیز اجازه سفر به ایران را دریافت نکرد. <ref name=":23">[https://iran1988.org/1988-massacre/ Justice for the Victims of the 1988 Massacre in Iran (JVMI). (n.d.). ''Iran 1988 Massacre'']</ref> گزارش‌های او ضمن تأیید یافته‌های گزارشگر قبلی، بر ادامه آمار بالای اعدام، بازداشت‌های خودسرانه، عدم دادرسی عادلانه، سرکوب مدافعان حقوق بشر و وضعیت اقلیت‌ها تمرکز داشت. <ref name=":4" /> <ref name=":9" /> <ref>[https://www.ncr-iran.org/en/iran-1988-massacre-of-political-prisoners/un-experts-call-for-accountability-in-irans-1988-massacre/ National Council of Resistance of Iran (NCRI). (2024, August 25). ''UN Experts Call for Accountability in Iran's 1988 Massacre'']</ref> او همچنین به سرکوب خانواده‌های قربانیان کشتار ۱۳۶۷ اشاره کرد. <ref name=":19">[https://iran1988.org/1988-massacre/ Justice for the Victims of the 1988 Massacre in Iran (JVMI). (n.d.). ''Iran 1988 Massacre'']</ref> عاصمه جهانگیر در فوریه ۲۰۱۸ در حین انجام مأموریت درگذشت. <ref name=":2" /> | # '''عاصمه جهانگیر (پاکستان، ۲۰۱۶-۲۰۱۸):''' وکیل برجسته حقوق بشر و رئیس سابق کانون وکلای دادگستری پاکستان، جانشین احمد شهید شد [4, 5]. <ref name=":2" /> <ref name=":3" /> او نیز اجازه سفر به ایران را دریافت نکرد. <ref name=":23">[https://iran1988.org/1988-massacre/ Justice for the Victims of the 1988 Massacre in Iran (JVMI). (n.d.). ''Iran 1988 Massacre'']</ref> گزارش‌های او ضمن تأیید یافته‌های گزارشگر قبلی، بر ادامه آمار بالای اعدام، بازداشت‌های خودسرانه، عدم دادرسی عادلانه، سرکوب مدافعان حقوق بشر و وضعیت اقلیت‌ها تمرکز داشت. <ref name=":4" /> <ref name=":9" /> <ref>[https://www.ncr-iran.org/en/iran-1988-massacre-of-political-prisoners/un-experts-call-for-accountability-in-irans-1988-massacre/ National Council of Resistance of Iran (NCRI). (2024, August 25). ''UN Experts Call for Accountability in Iran's 1988 Massacre'']</ref> او همچنین به سرکوب خانواده‌های قربانیان کشتار ۱۳۶۷ اشاره کرد. <ref name=":19">[https://iran1988.org/1988-massacre/ Justice for the Victims of the 1988 Massacre in Iran (JVMI). (n.d.). ''Iran 1988 Massacre'']</ref> عاصمه جهانگیر در فوریه ۲۰۱۸ در حین انجام مأموریت درگذشت. <ref name=":2" /> | ||
# '''جاوید رحمان (پاکستان/بریتانیا، ۲۰۱۸-۲۰۲۴):''' استاد حقوق بین‌الملل و حقوق بشر، در ژوئیه ۲۰۱۸ منصوب شد [4, 5]. <ref name=":2" /> <ref name=":3" /> او نیز از سفر به ایران منع شد. <ref name=":11" /> <ref name=":12" /> گزارش‌های او به طیف وسیعی از نقض حقوق بشر، از جمله سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز، وضعیت زنان و اقلیت‌ها، و استفاده گسترده از مجازات اعدام پرداخت. گزارش نهایی او تحت عنوان "جنایات سنگین" (Atrocity Crimes)، به طور خاص به اعدام‌های دهه ۱۳۶۰ و کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ پرداخت و این وقایع را جنایت علیه بشریت و احتمالاً نسل‌کشی توصیف کرد. <ref name=":10" /> <ref name=":11" /> <ref name=":20">[https://www.ncr-iran.org/en/iran-1988-massacre-of-political-prisoners/un-experts-call-for-accountability-in-irans-1988-massacre/ National Council of Resistance of Iran (NCRI). (2024, August 25). ''UN Experts Call for Accountability in Iran's 1988 Massacre'']</ref> <ref name=":13">[https://www.isna.ir/news/1403042717500/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%DB%8C%DA%A9-%D8%B2%D9%86-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%AF چرا یک زن گزارشگر سازمان ملل در ایران شد؟ - ایسنا]</ref> | # '''[[جاوید رحمان]] (پاکستان/بریتانیا، ۲۰۱۸-۲۰۲۴):''' استاد حقوق بین‌الملل و حقوق بشر، در ژوئیه ۲۰۱۸ منصوب شد [4, 5]. <ref name=":2" /> <ref name=":3" /> او نیز از سفر به ایران منع شد. <ref name=":11" /> <ref name=":12" /> گزارش‌های او به طیف وسیعی از نقض حقوق بشر، از جمله سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز، وضعیت زنان و اقلیت‌ها، و استفاده گسترده از مجازات اعدام پرداخت. گزارش نهایی او تحت عنوان "جنایات سنگین" (Atrocity Crimes)، به طور خاص به اعدام‌های دهه ۱۳۶۰ و کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ پرداخت و این وقایع را جنایت علیه بشریت و احتمالاً نسل‌کشی توصیف کرد. <ref name=":10" /> <ref name=":11" /> <ref name=":20">[https://www.ncr-iran.org/en/iran-1988-massacre-of-political-prisoners/un-experts-call-for-accountability-in-irans-1988-massacre/ National Council of Resistance of Iran (NCRI). (2024, August 25). ''UN Experts Call for Accountability in Iran's 1988 Massacre'']</ref> <ref name=":13">[https://www.isna.ir/news/1403042717500/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%DB%8C%DA%A9-%D8%B2%D9%86-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%AF چرا یک زن گزارشگر سازمان ملل در ایران شد؟ - ایسنا]</ref> | ||
# '''مای ساتو (ژاپن/بریتانیا، ۲۰۲۴-تاکنون):''' استاد جرم‌شناسی و مدیر مؤسسه تحقیقات سیاست جنایی و عدالت در دانشگاه بیرکبک لندن، در ژوئیه ۲۰۲۴ به عنوان گزارشگر ویژه جدید منصوب شد و کار خود را از اوت ۲۰۲۴ آغاز کرد. <ref name=":3" /> اولین گزارش او به شورای حقوق بشر بر افزایش چشمگیر اعدام‌ها (بالاترین سرانه جهانی)، تبعیض علیه زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی، محدودیت آزادی بیان و تجمعات، و عدم شفافیت تأکید داشت. <ref name=":6" /> <ref name=":13" /> <ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D8%A7%D8%AC%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%DA%98%D9%86%D9%88-%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AA%D9%88-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7-%D8%AD%D8%B3 اجلاس شورای حقوق‌بشر سازمان ملل در ژنو سخنرانیهای مای ساتو گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره ایران و سارا حسین رئیس هیأت حقیقت‌یاب مستقل]</ref> | # '''مای ساتو (ژاپن/بریتانیا، ۲۰۲۴-تاکنون):''' استاد جرم‌شناسی و مدیر مؤسسه تحقیقات سیاست جنایی و عدالت در دانشگاه بیرکبک لندن، در ژوئیه ۲۰۲۴ به عنوان گزارشگر ویژه جدید منصوب شد و کار خود را از اوت ۲۰۲۴ آغاز کرد. <ref name=":3" /> اولین گزارش او به شورای حقوق بشر بر افزایش چشمگیر اعدام‌ها (بالاترین سرانه جهانی)، تبعیض علیه زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی، محدودیت آزادی بیان و تجمعات، و عدم شفافیت تأکید داشت. <ref name=":6" /> <ref name=":13" /> <ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D8%A7%D8%AC%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%DA%98%D9%86%D9%88-%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AA%D9%88-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7-%D8%AD%D8%B3 اجلاس شورای حقوق‌بشر سازمان ملل در ژنو سخنرانیهای مای ساتو گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره ایران و سارا حسین رئیس هیأت حقیقت‌یاب مستقل]</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
* '''احمد شهید (۲۰۱۱-۲۰۱۶):''' با توجه به عدم دسترسی به ایران، گزارش‌های او مبتنی بر منابع خارجی و شهادت‌ها بود. او به شدت بر آمار "هشداردهنده" اعدام‌ها، از جمله اعدام نوجوانان و اجرای حکم برای جرایمی که طبق قوانین بین‌المللی مشمول مجازات اعدام نمی‌شوند، تأکید کرد. محدودیت آزادی بیان، سرکوب روزنامه‌نگاران و وکلا، بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه، عدم استقلال وکلا و قوه قضائیه، و تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها از محورهای اصلی گزارش‌های او بود. <ref name=":5" /> <ref name=":18" /> | * '''احمد شهید (۲۰۱۱-۲۰۱۶):''' با توجه به عدم دسترسی به ایران، گزارش‌های او مبتنی بر منابع خارجی و شهادت‌ها بود. او به شدت بر آمار "هشداردهنده" اعدام‌ها، از جمله اعدام نوجوانان و اجرای حکم برای جرایمی که طبق قوانین بین‌المللی مشمول مجازات اعدام نمی‌شوند، تأکید کرد. محدودیت آزادی بیان، سرکوب روزنامه‌نگاران و وکلا، بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه، عدم استقلال وکلا و قوه قضائیه، و تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها از محورهای اصلی گزارش‌های او بود. <ref name=":5" /> <ref name=":18" /> | ||
* '''عاصمه جهانگیر (۲۰۱۶-۲۰۱۸):''' گزارش‌های او ادامه نگرانی‌های گزارشگر قبلی بود. او بر نرخ بالای اعدام‌ها (حدود ۵۳۰ مورد در سال ۲۰۱۶)، اعدام نوجوانان، شکنجه و بدرفتاری، عدم دادرسی عادلانه، بازداشت‌های خودسرانه فعالان، محدودیت آزادی‌ها و تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها (به ویژه بهائیان) تأکید کرد [6]. <ref name=":4" /> او همچنین به طور خاص به آزار و اذیت خانواده‌های قربانیان کشتار ۱۳۶۷ اشاره نمود. <ref name=":19" /> | * '''عاصمه جهانگیر (۲۰۱۶-۲۰۱۸):''' گزارش‌های او ادامه نگرانی‌های گزارشگر قبلی بود. او بر نرخ بالای اعدام‌ها (حدود ۵۳۰ مورد در سال ۲۰۱۶)، اعدام نوجوانان، شکنجه و بدرفتاری، عدم دادرسی عادلانه، بازداشت‌های خودسرانه فعالان، محدودیت آزادی‌ها و تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها (به ویژه بهائیان) تأکید کرد [6]. <ref name=":4" /> او همچنین به طور خاص به آزار و اذیت خانواده‌های قربانیان کشتار ۱۳۶۷ اشاره نمود. <ref name=":19" /> | ||
* '''جاوید رحمان (۲۰۱۸-۲۰۲۴):''' گزارش‌های او طیف گسترده‌ای از نقض حقوق بشر را پوشش داد، از جمله سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات (مانند اعتراضات آبان ۹۸ و جنبش "زن، زندگی، آزادی")، ادامه اعدام‌ها، تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها، و عدم پاسخگویی مقامات. گزارش نهایی او در سال ۲۰۲۴ با عنوان "جنایات سنگین" (Atrocity Crimes)، به طور ویژه بر اعدام‌های دهه ۱۳۶۰ و کشتار جمعی زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ متمرکز شد. این گزارش با ارائه شواهد و تحلیل حقوقی، این اقدامات را مصداق بارز جنایت علیه بشریت (قتل، شکنجه، ناپدیدسازی قهری) و با توجه به هدف قرار دادن سیستماتیک اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق بر اساس فتوای آیت‌الله خمینی، دارای نشانه‌های قوی از وقوع جنایت نسل‌کشی دانست. <ref name=":10" /> <ref name=":11" /> این گزارش خواستار ایجاد یک سازوکار بین‌المللی برای تحقیق و پاسخگو کردن عاملان و پایان دادن به مصونیت از مجازات شد. <ref name=":11" /> <ref name=":20" /> | * '''[[جاوید رحمان]] (۲۰۱۸-۲۰۲۴):''' گزارش‌های او طیف گسترده‌ای از نقض حقوق بشر را پوشش داد، از جمله سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات (مانند اعتراضات آبان ۹۸ و جنبش "زن، زندگی، آزادی")، ادامه اعدام‌ها، تبعیض علیه زنان و اقلیت‌ها، و عدم پاسخگویی مقامات. گزارش نهایی او در سال ۲۰۲۴ با عنوان "جنایات سنگین" (Atrocity Crimes)، به طور ویژه بر اعدام‌های دهه ۱۳۶۰ و کشتار جمعی زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ متمرکز شد. این گزارش با ارائه شواهد و تحلیل حقوقی، این اقدامات را مصداق بارز جنایت علیه بشریت (قتل، شکنجه، ناپدیدسازی قهری) و با توجه به هدف قرار دادن سیستماتیک اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق بر اساس فتوای آیت‌الله خمینی، دارای نشانه‌های قوی از وقوع جنایت نسل‌کشی دانست. <ref name=":10" /> <ref name=":11" /> این گزارش خواستار ایجاد یک سازوکار بین‌المللی برای تحقیق و پاسخگو کردن عاملان و پایان دادن به مصونیت از مجازات شد. <ref name=":11" /> <ref name=":20" /> | ||
* '''مای ساتو (۲۰۲۴-تاکنون):''' اولین گزارش او بر افزایش بی‌سابقه اعدام‌ها در سال ۲۰۲۴ (بیش از ۹۰۰ مورد، بالاترین سرانه جهانی)، به ویژه برای جرایم مواد مخدر و علیه فعالان زن، تأکید کرد او همچنین به تبعیض چندلایه علیه زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی، محدودیت شدید آزادی بیان و اجتماعات، بازداشت فعالان و روزنامه‌نگاران، و عدم شفافیت در سیستم قضایی اشاره کرد. <ref name=":6" /> <ref name=":13" /> | * '''مای ساتو (۲۰۲۴-تاکنون):''' اولین گزارش او بر افزایش بی‌سابقه اعدام‌ها در سال ۲۰۲۴ (بیش از ۹۰۰ مورد، بالاترین سرانه جهانی)، به ویژه برای جرایم مواد مخدر و علیه فعالان زن، تأکید کرد او همچنین به تبعیض چندلایه علیه زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی، محدودیت شدید آزادی بیان و اجتماعات، بازداشت فعالان و روزنامه‌نگاران، و عدم شفافیت در سیستم قضایی اشاره کرد. <ref name=":6" /> <ref name=":13" /> | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
رویکرد جمهوری اسلامی ایران در قبال گزارشگران ویژه عمدتاً مبتنی بر عدم همکاری، انکار و متهم‌سازی بوده است. از زمان احیای مأموریت در سال ۲۰۱۱، هیچ یک از گزارشگران ویژه (شهید، جهانگیر، رحمان و تاکنون ساتو) اجازه سفر به ایران را دریافت نکرده‌اند. <ref name=":8" /> <ref name=":12" /> <ref name=":23" /> این در حالی است که ایران در سال ۲۰۰۲ یک "دعوتنامه دائمی" برای تمامی رویه‌های ویژه صادر کرده بود، اما در عمل به آن پایبند نبوده است.تنها مورد استثنا، سفر گزارشگر ویژه تأثیر اقدامات قهری یک جانبه (آلنا دوهان) در سال ۲۰۲۲ بود که پس از ۱۷ سال وقفه در بازدید گزارشگران صورت گرفت و از سوی فعالان حقوق بشر به عنوان تلاشی برای انحراف افکار عمومی از کارنامه حقوق بشری ایران و مقصر جلوه دادن تحریم‌ها تلقی شد. <ref name=":12" /> | رویکرد جمهوری اسلامی ایران در قبال گزارشگران ویژه عمدتاً مبتنی بر عدم همکاری، انکار و متهم‌سازی بوده است. از زمان احیای مأموریت در سال ۲۰۱۱، هیچ یک از گزارشگران ویژه (شهید، جهانگیر، رحمان و تاکنون ساتو) اجازه سفر به ایران را دریافت نکرده‌اند. <ref name=":8" /> <ref name=":12" /> <ref name=":23" /> این در حالی است که ایران در سال ۲۰۰۲ یک "دعوتنامه دائمی" برای تمامی رویه‌های ویژه صادر کرده بود، اما در عمل به آن پایبند نبوده است.تنها مورد استثنا، سفر گزارشگر ویژه تأثیر اقدامات قهری یک جانبه (آلنا دوهان) در سال ۲۰۲۲ بود که پس از ۱۷ سال وقفه در بازدید گزارشگران صورت گرفت و از سوی فعالان حقوق بشر به عنوان تلاشی برای انحراف افکار عمومی از کارنامه حقوق بشری ایران و مقصر جلوه دادن تحریم‌ها تلقی شد. <ref name=":12" /> | ||
مقامات ایرانی به طور مداوم گزارش‌های ارائه شده را "مغرضانه"، "سیاسی"، "ناعادلانه" و مبتنی بر اطلاعات نادرست از سوی "گروه‌های معاند" (اشاره به سازمان مجاهدین خلق) و کشورهای متخاصم خوانده‌اند. <ref name=":11" /> <ref name=":14" /> <ref name=":24">[https://36656454.khabarban.com/ چرایی تصویب قطعنامه ضد ایرانی کانادا در سازمان ملل/ برخورد دوگانه غربی‌ها در تعریف تروریسم]</ref> آن‌ها مشروعیت خود مأموریت گزارشگر ویژه برای ایران را زیر سؤال برده و آن را مصداق برخورد دوگانه و سیاسی شورای حقوق بشر دانسته‌اند. <ref name=":24" /> <ref>[https://www.isna.ir/news/1403090100001/%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%A8-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B6%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85 وزارت امور خارجه ایران: تصویب قطعنامه ضد ایرانی در کمیته سوم مجمع عمومی اقدامی سیاسی و ناموجه است. - ایسنا ۱ آذر ۱۴۰۳]</ref> ایران به جای پاسخگویی به موارد نقض حقوق بشر مطرح‌شده در گزارش‌ها، اغلب به انتقاد از وضعیت حقوق بشر در کشورهای غربی، به ویژه کانادا (به عنوان بانی اصلی قطعنامه‌های مربوط به ایران) می‌پردازد. <ref name=":27">[https://www.tabnak.ir/fa/news/1273007/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B6%D8%AF%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7 واکنش نماینده ایران به قطعنامه ضدحقوق بشری کانادا - تابناک ۳۰ آبان ۱۴۰۳]</ref> علی‌رغم رد گزارش‌ها، ایران گاهی به صورت محدود به برخی مکاتبات گزارشگران پاسخ داده یا در جلسات شورای حقوق بشر به ارائه توضیحات پرداخته است، اما این تعاملات به ندرت منجر به تغییرات ملموس یا پذیرش مسئولیت شده است. <ref name=":4" /> <ref name=":9" /> <ref>[https://docs.un.org/en/A/HRC/22/56 United Nations. (2013, March 4). ''A/HRC/22/56 General Assembly'']</ref> | مقامات ایرانی به طور مداوم گزارش‌های ارائه شده را "مغرضانه"، "سیاسی"، "ناعادلانه" و مبتنی بر اطلاعات نادرست از سوی "گروه‌های معاند" (اشاره به [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]]) و کشورهای متخاصم خوانده‌اند. <ref name=":11" /> <ref name=":14" /> <ref name=":24">[https://36656454.khabarban.com/ چرایی تصویب قطعنامه ضد ایرانی کانادا در سازمان ملل/ برخورد دوگانه غربی‌ها در تعریف تروریسم]</ref> آن‌ها مشروعیت خود مأموریت گزارشگر ویژه برای ایران را زیر سؤال برده و آن را مصداق برخورد دوگانه و سیاسی شورای حقوق بشر دانسته‌اند. <ref name=":24" /> <ref>[https://www.isna.ir/news/1403090100001/%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%A8-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B6%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85 وزارت امور خارجه ایران: تصویب قطعنامه ضد ایرانی در کمیته سوم مجمع عمومی اقدامی سیاسی و ناموجه است. - ایسنا ۱ آذر ۱۴۰۳]</ref> ایران به جای پاسخگویی به موارد نقض حقوق بشر مطرح‌شده در گزارش‌ها، اغلب به انتقاد از وضعیت حقوق بشر در کشورهای غربی، به ویژه کانادا (به عنوان بانی اصلی قطعنامه‌های مربوط به ایران) می‌پردازد. <ref name=":27">[https://www.tabnak.ir/fa/news/1273007/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B6%D8%AF%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7 واکنش نماینده ایران به قطعنامه ضدحقوق بشری کانادا - تابناک ۳۰ آبان ۱۴۰۳]</ref> علی‌رغم رد گزارش‌ها، ایران گاهی به صورت محدود به برخی مکاتبات گزارشگران پاسخ داده یا در جلسات شورای حقوق بشر به ارائه توضیحات پرداخته است، اما این تعاملات به ندرت منجر به تغییرات ملموس یا پذیرش مسئولیت شده است. <ref name=":4" /> <ref name=":9" /> <ref>[https://docs.un.org/en/A/HRC/22/56 United Nations. (2013, March 4). ''A/HRC/22/56 General Assembly'']</ref> | ||
== اتهامات جمهوری اسلامی به گزارشگران ویژه == | == اتهامات جمهوری اسلامی به گزارشگران ویژه == | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
* '''عاصمه جهانگیر:''' پس از انتصاب او، رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران و برخی مقامات، اتهاماتی جدی علیه او مطرح کردند. خبرگزاری ایرنا در گزارشی مدعی شد که مقامات عربستان سعودی در یک سفر غیررسمی به ریاض، به او پیشنهاد ۲۰۰ هزار دلار پول در ازای اتخاذ مواضع ضد ایرانی و حمایت از مجاهدین خلق و قاچاقچیان مواد مخدر داده‌اند. <ref name=":25">[https://www.irna.ir/news/82463085/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%B7%D9%88%D8%B1-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D9%85%DB%8C-%D9%83%D9%86%D8%AF كنسول عربستان در نیویورك به طور محرمانه از 'عاصمه جهانگیر' گزارشگر ویژه سازمان ملل برای انجام سفر یك سفر غیر رسمی و غیر علنی به ریاض دعوت به عمل آورد. - ایرنا ۲۳ اسفند ۱۳۹۵]</ref> اگرچه خانم جهانگیر مستقیماً به این اتهام خاص پاسخی نداد، <ref name=":26">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D9%85%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF/a-38573797 DW. (2017, April 25). ''عاصمه جهانگیر: گزارش ایرنا درباره خود را افتراآمیز خواند''.]</ref> اما به طور کلی گزارش‌ها و اتهامات علیه خود را رد می‌کرد. رسانه‌های دولتی ایران نیز او را به دریافت رشوه از عربستان برای جعل گزارش متهم کردند، اتهامی که او قویاً رد نمود. <ref name=":23" /> <ref name=":25" /> <ref name=":26" /> | * '''عاصمه جهانگیر:''' پس از انتصاب او، رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران و برخی مقامات، اتهاماتی جدی علیه او مطرح کردند. خبرگزاری ایرنا در گزارشی مدعی شد که مقامات عربستان سعودی در یک سفر غیررسمی به ریاض، به او پیشنهاد ۲۰۰ هزار دلار پول در ازای اتخاذ مواضع ضد ایرانی و حمایت از مجاهدین خلق و قاچاقچیان مواد مخدر داده‌اند. <ref name=":25">[https://www.irna.ir/news/82463085/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%B7%D9%88%D8%B1-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D9%85%DB%8C-%D9%83%D9%86%D8%AF كنسول عربستان در نیویورك به طور محرمانه از 'عاصمه جهانگیر' گزارشگر ویژه سازمان ملل برای انجام سفر یك سفر غیر رسمی و غیر علنی به ریاض دعوت به عمل آورد. - ایرنا ۲۳ اسفند ۱۳۹۵]</ref> اگرچه خانم جهانگیر مستقیماً به این اتهام خاص پاسخی نداد، <ref name=":26">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D9%85%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF/a-38573797 DW. (2017, April 25). ''عاصمه جهانگیر: گزارش ایرنا درباره خود را افتراآمیز خواند''.]</ref> اما به طور کلی گزارش‌ها و اتهامات علیه خود را رد می‌کرد. رسانه‌های دولتی ایران نیز او را به دریافت رشوه از عربستان برای جعل گزارش متهم کردند، اتهامی که او قویاً رد نمود. <ref name=":23" /> <ref name=":25" /> <ref name=":26" /> | ||
* '''جاوید رحمان:''' او نیز با موجی از اتهامات مشابه مواجه شد، به خصوص پس از انتشار گزارش نهایی‌اش در مورد "جنایات سنگین" و کشتار ۱۳۶۷ که مستقیماً جمهوری اسلامی را به جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی متهم می‌کرد. <ref name=":10" /> <ref name=":11" /> مقامات ایرانی و رسانه‌های همسو، او را به "جانبداری"، "فساد سیاسی"، "دریافت رشوه و پرداخت‌های نامشروع" و همکاری با سازمان مجاهدین خلق متهم کردند. <ref name=":11" /> <ref name=":20" /> این اتهامات پس از شرکت او در کنفرانسی در پاریس که توسط [[شورای ملی مقاومت ایران|شورای ملی مقاومت ایران (NCRI)]] سازماندهی شده بود، شدت گرفت. پروفسور رحمان در بیانیه‌ای تمامی این اتهامات، به ویژه دریافت هرگونه وجهی برای شرکت در کنفرانس مذکور را قاطعانه رد کرد و این اقدامات را تلاش مقامات ایرانی برای فرار از پاسخگویی در قبال جنایاتشان دانست. <ref name=":11" /> | * '''جاوید رحمان:''' او نیز با موجی از اتهامات مشابه مواجه شد، به خصوص پس از انتشار گزارش نهایی‌اش در مورد "جنایات سنگین" و کشتار ۱۳۶۷ که مستقیماً جمهوری اسلامی را به جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی متهم می‌کرد. <ref name=":10" /> <ref name=":11" /> مقامات ایرانی و رسانه‌های همسو، او را به "جانبداری"، "فساد سیاسی"، "دریافت رشوه و پرداخت‌های نامشروع" و همکاری با سازمان مجاهدین خلق متهم کردند. <ref name=":11" /> <ref name=":20" /> این اتهامات پس از شرکت او در کنفرانسی در پاریس که توسط [[شورای ملی مقاومت ایران|شورای ملی مقاومت ایران (NCRI)]] سازماندهی شده بود، شدت گرفت. پروفسور رحمان در بیانیه‌ای تمامی این اتهامات، به ویژه دریافت هرگونه وجهی برای شرکت در کنفرانس مذکور را قاطعانه رد کرد و این اقدامات را تلاش مقامات ایرانی برای فرار از پاسخگویی در قبال جنایاتشان دانست. <ref name=":11" /> | ||
* '''مای ساتو:''' حتی پیش از شروع رسمی کار او، رسانه‌های ایرانی با اشاره به سوابق تحصیلی بریتانیایی او (مشابه جاوید رحمان) و جنسیتش، انتصاب او را حرکتی سیاسی و با هدف تداوم فشار بر ایران و معتبر جلوه دادن گزارش‌های انتقادی تفسیر کردند. <ref name=":13" /> | * '''مای ساتو:''' حتی پیش از شروع رسمی کار او، رسانه‌های ایرانی با اشاره به سوابق تحصیلی بریتانیایی او (مشابه [[جاوید رحمان]]) و جنسیتش، انتصاب او را حرکتی سیاسی و با هدف تداوم فشار بر ایران و معتبر جلوه دادن گزارش‌های انتقادی تفسیر کردند. <ref name=":13" /> | ||
این الگوی اتهام‌زنی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی به جای پرداختن به محتوای گزارش‌ها و نگرانی‌های جدی حقوق بشری مطرح‌شده، تلاش می‌کند با حمله به اعتبار و انگیزه گزارشگران ویژه، و یا حتی حمله به کشورهای پیشنهاد دهنده‌ی تعیین گزارشگر ویژه و قطعنامه محکومیت نقض حقوق بشر در ایران (مانند کانادا) و وارد کردن اتهام‌های حقوق بشری به آن‌ها، <ref name=":24" /> <ref name=":27" /> توجهات را منحرف کرده و فشار بین‌المللی را کاهش دهد. اتهام تکراری ارتباط با سازمان مجاهدین خلق، با توجه به خصومت عمیق نظام با این گروه، یا اتهام دریافت پول از سوی گزارشگر ویژه، از نظر سران رژیم جمهوری اسلامی ابزار مناسبی برای بی‌اعتبار کردن گزارشگران در داخل و نزد برخی مخاطبان خارجی به نظر می‌رسد. | این الگوی اتهام‌زنی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی به جای پرداختن به محتوای گزارش‌ها و نگرانی‌های جدی حقوق بشری مطرح‌شده، تلاش می‌کند با حمله به اعتبار و انگیزه گزارشگران ویژه، و یا حتی حمله به کشورهای پیشنهاد دهنده‌ی تعیین گزارشگر ویژه و قطعنامه محکومیت نقض حقوق بشر در ایران (مانند کانادا) و وارد کردن اتهام‌های حقوق بشری به آن‌ها، <ref name=":24" /> <ref name=":27" /> توجهات را منحرف کرده و فشار بین‌المللی را کاهش دهد. اتهام تکراری ارتباط با سازمان مجاهدین خلق، با توجه به خصومت عمیق نظام با این گروه، یا اتهام دریافت پول از سوی گزارشگر ویژه، از نظر سران رژیم جمهوری اسلامی ابزار مناسبی برای بی‌اعتبار کردن گزارشگران در داخل و نزد برخی مخاطبان خارجی به نظر می‌رسد. | ||
== منابع == | == منابع == | ||