کاربر:Khosro/صفحه تمرین زنان در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زنان در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران'''، (۱۳۲۹-۱۳۳۲) به رهبری '''[[دکتر محمد مصدق]]'''، نقش مهمی در یکی از برجسته‌ترین جنبش‌های ضداستعماری قرن بیستم ایفا کردند. این مقاله مشارکت زنان را در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، و فرهنگی این نهضت بررسی می‌کند. پیش از نهضت، زنان از دوره [[جنبش مشروطه ایران|'''مشروطه''']] (۱۲۸۵-۱۲۹۰) با تشکیل انجمن‌های مخفی و انتشار نشریات، تجربه فعالیت سیاسی کسب کرده بودند. پس از شهریور ۱۳۲۰، فضای باز سیاسی به تشکیل سازمان‌هایی مانند «جمعیت زنان ایرانی» و «انجمن دموکراتیک زنان» منجر شد که زنان را برای حمایت از [[نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران|'''ملی شدن صنعت نفت''']] آماده کرد. دیدگاه مترقی مصدق درباره حقوق زنان، از جمله حمایت از آموزش و مشارکت سیاسی، زنان را به همکاری با [[جبهه ملی ایران|'''جبهه ملی''']] ترغیب نمود. چهره‌هایی مانند فاطمه سیاح، مهرانگیز دولتشاهی، و صدیقه دولت‌آبادی در سازمان‌دهی فعالیت‌های سیاسی نقش داشتند. زنان در تظاهرات خیابانی، به‌ویژه قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱، حضوری گسترده داشتند و با برپایی اجتماعات، به بسیج عمومی کمک کردند. در حوزه رسانه، زنان روزنامه‌نگار، مانند شمس‌الملوک مصاحب و بدرالملوک بامداد، با نگارش مقالات در نشریات جبهه ملی، به آگاهی‌بخشی پرداختند. پس از [[کودتای ۲۸ مرداد|'''کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲''']]، [[محمدرضا پهلوی|'''رژیم پهلوی''']] زنان فعال را سرکوب کرد؛ بسیاری مانند دولتشاهی تبعید یا از فعالیت محروم شدند. با این حال، مشارکتشان پایه‌های جنبش مدرن برابری جنسیتی را تقویت کرد و الهام‌بخش فعالان بعدی، از جمله در [[انقلاب ضد سلطنتی|'''انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷''']]، شد. این مقاله نشان می‌دهد که زنان، هرچند در تاریخ‌نگاری مردسالار کم‌رنگ دیده شدند، چگونه به تقویت هویت ملی و مبارزه با استعمار کمک کردند.<ref name=":0">[https://journal.ut.ac.ir/article_78676_540ec81e9145ed1df604ce3e236e09e8.pdf کتاب «زنان در جريان نهضت ملي شدن صنعت نفت» نوشته‌ی قاسم زائری و فاطمه یوسفی‌نژاد - تهران، نشر علم (۱۳۹۸)]</ref><ref name=":1">[https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_8790.html کنشگران خاموش و میدان سیاست: بررسی نقش زنان در جنبش ملی نفت - تحقیقات تاریخ اجتماعی]</ref><ref name=":2">[https://nedayeazadi.com/blog/id/44101/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82 نقش زن در جامعه از دیدگاه مصدق - سایت ندای آزادی]</ref><ref name=":3">کتاب «زنان در تاریخ معاصر ایران» نوشته‌ی مهناز افخمی (۱۳۸۲) تهران، نشر نامک. </ref>  

=== دیدگاه مصدق درباره زنان ===

دکتر محمد مصدق، رهبر نهضت ملی، دیدگاهی مترقی درباره نقش زنان در جامعه داشت که در بستر ایران دهه ۱۳۲۰ کم‌نظیر بود. منابع گزارش می‌دهند که او بر برابری جنسیتی در آموزش، اشتغال، و مشارکت سیاسی تأکید می‌کرد. مصدق در سخنرانی‌هایش، به‌ویژه در مجلس شورای ملی، زنان را به حضور فعال در امور ملی تشویق نمود و از [[حق رأی زنان|'''حق رأی زنان''']] حمایت کرد. اگرچه این پیشنهاد به دلیل مخالفت برخی متحدان سنتی و روحانیون اجرایی نشد، اما تأثیر عمیقی بر زنان تحصیل‌کرده گذاشت. او معتقد بود که پیشرفت ملی بدون مشارکت زنان ممکن نیست و از سازمان‌های زنان خواست تا در جبهه ملی فعال شوند. این دیدگاه، زمینه‌ساز همکاری زنان برجسته‌ای مانند فاطمه سیاح، استاد دانشگاه تهران، و مهرانگیز دولتشاهی، از اعضای جبهه ملی، شد. مصدق همچنین با انتقاد از محدودیت‌های فرهنگی، مانند حجاب اجباری یا تبعیض قانونی، به زنان انگیزه داد تا در نهضت مشارکت کنند. این رویکرد، زنان را از حاشیه به متن سیاست ایران آورد.<ref name=":2" />