۱٬۰۴۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
'''عباس میرزا''' (زاده ۱۱۶۸ هجری خورشیدی، لاریجان آمل - درگذشته ۱۲۱۲ خورشیدی، مشهد) یکی از شاهزادگان قاجار، فرزند فتحعلیشاه و آسیه خانم بود. وی ولیعهد و والی آذربایجان بود. او قبل از مرگ پدرش از دنیا رفت. جنگهای ایران و روسیه و عهدنامههای گلستان و ترکمانچای در دوران ولیعهدی وی بود.<ref name=":0">بیوگرافی - [http://azadamirkhizi.blogfa.com/tag/عباس-میرزا عباس میرزا]</ref> | '''عباس میرزا''' (زاده ۱۱۶۸ هجری خورشیدی، لاریجان آمل - درگذشته ۱۲۱۲ خورشیدی، مشهد) یکی از شاهزادگان قاجار، فرزند فتحعلیشاه و آسیه خانم بود. وی ولیعهد و والی آذربایجان بود. او قبل از مرگ پدرش از دنیا رفت. جنگهای ایران و روسیه و عهدنامههای گلستان و ترکمانچای در دوران ولیعهدی وی بود.<ref name=":0">بیوگرافی - [http://azadamirkhizi.blogfa.com/tag/عباس-میرزا عباس میرزا]</ref> | ||
وی برخلاف سایر شاهزادگان انسان بافضیلت و متواضعی بود و تلاش داشت اصلاحاتی در ایران انجام دهد.<ref name=":3">پدر و پسر - [http://www.pedaropesar.com/the-ifs-of-irans-history/177-the-ifs-of-irans-history-if-42 اگر پس از فتحعلی شاه، عباس میرزا به سلطنت میرسید]</ref><ref name=":4">پارسینه - [http://www.parsine.com/fa/news/191810/جملات-تأمل-برانگیز-عباس-میرزا-ولیعهد-فتحعلیشاه-به-سفیر-فرانسه-در-ایران جملات تأملبرانگیز عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه به سفیر فرانسه در ایران]</ref> | وی برخلاف سایر شاهزادگان انسان بافضیلت و متواضعی بود و تلاش داشت همراه با مشاور دانشمندش قائممقام فراهانی اصلاحاتی در ایران انجام دهد.<ref name=":3">پدر و پسر - [http://www.pedaropesar.com/the-ifs-of-irans-history/177-the-ifs-of-irans-history-if-42 اگر پس از فتحعلی شاه، عباس میرزا به سلطنت میرسید]</ref><ref name=":4">پارسینه - [http://www.parsine.com/fa/news/191810/جملات-تأمل-برانگیز-عباس-میرزا-ولیعهد-فتحعلیشاه-به-سفیر-فرانسه-در-ایران جملات تأملبرانگیز عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه به سفیر فرانسه در ایران]</ref> در کتاب «عباس میرزا» وی به عنوان رشیدترین و میهنپرستترین فرزند خاندان قاجار معرفی شده است.<ref>کتابناک - [http://ketabnak.com/book/71444/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D9%88-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C عباس میرزا و جنگ های ایران با روسیه تزاری]</ref> | ||
در کتاب «عباس میرزا» وی به عنوان رشیدترین و میهنپرستترین فرزند خاندان قاجار معرفی شده است.<ref>کتابناک - [http://ketabnak.com/book/71444/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D9%88-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C عباس میرزا و جنگ های ایران با روسیه تزاری]</ref> | |||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
خط ۱۳۰: | خط ۱۲۸: | ||
اروپا در قرن ۱۸ با گذر از دالانهای تاریک قرون وسطی وارد عصر جدید شده بود. با پشت سر گذاشتن انقلاب صنعتی از نظر علمی و فنی رشدی مداوم را تجربه میکرد. رشدی که شکاف میان قدرتهای اروپایی و قدرتهای شرقی همچون ایران را بیشتر نمایان میکرد و قدرتهای اروپایی نوپا را بر امپراطوریهای کهن شرقی مسلط میساخت. ایران عصر قاجار هم به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و همچنین منابع عظمیش، ناچار به رویارویی با این قدرتهای نوظهور شد. جنگهای ایران و[https://tarikhema.org/words/روسیه/ روسیه] نقطه عطفی در رویارویی ایران با قدرتهای جدید اروپایی و درک عقب ماندگی کشور بود. حس تجاوزطلبی ناشی از قدرت روسها که با تصرف بخشهایی از خاک ایران همراه شد، آغازگر جنگهای طولانی ایران و روس گردید. شکستهای مداوم در این جنگها و امضای قراردادهای ننگین گلستان و ترکمانچای ضربه سنگینی به ایران وارد ساخت و برخی از دولتمردان قاجار همچون عباس میرزا را از خواب غفلت بیدار کرد تا نخستین گامها را در جهت اصلاحات، آن هم از درون نظام سیاسی بردارند. جنگهای ایران و روس هرچند آسیبهای جبران ناپذیری برای ایران داشت و بخشهای وسیعی از خاک کشور را از ایران جدا ساخت اما این مزیت را داشت تا عباس میرزا را با کاستیها و عقبماندگیهای جامعه ایرانی در برابر [https://tarikhema.org/words/جهان/ جهان] مدرن آشنا سازد و عزم او را برای آغاز اصلاحات و تجددگرایی جزمتر کند. اصلاحاتی که با محوریت ایالت آذربایجان در ابعاد مختلف نظامی، اقتصادی و فرهنگی آغاز شد. | اروپا در قرن ۱۸ با گذر از دالانهای تاریک قرون وسطی وارد عصر جدید شده بود. با پشت سر گذاشتن انقلاب صنعتی از نظر علمی و فنی رشدی مداوم را تجربه میکرد. رشدی که شکاف میان قدرتهای اروپایی و قدرتهای شرقی همچون ایران را بیشتر نمایان میکرد و قدرتهای اروپایی نوپا را بر امپراطوریهای کهن شرقی مسلط میساخت. ایران عصر قاجار هم به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و همچنین منابع عظمیش، ناچار به رویارویی با این قدرتهای نوظهور شد. جنگهای ایران و[https://tarikhema.org/words/روسیه/ روسیه] نقطه عطفی در رویارویی ایران با قدرتهای جدید اروپایی و درک عقب ماندگی کشور بود. حس تجاوزطلبی ناشی از قدرت روسها که با تصرف بخشهایی از خاک ایران همراه شد، آغازگر جنگهای طولانی ایران و روس گردید. شکستهای مداوم در این جنگها و امضای قراردادهای ننگین گلستان و ترکمانچای ضربه سنگینی به ایران وارد ساخت و برخی از دولتمردان قاجار همچون عباس میرزا را از خواب غفلت بیدار کرد تا نخستین گامها را در جهت اصلاحات، آن هم از درون نظام سیاسی بردارند. جنگهای ایران و روس هرچند آسیبهای جبران ناپذیری برای ایران داشت و بخشهای وسیعی از خاک کشور را از ایران جدا ساخت اما این مزیت را داشت تا عباس میرزا را با کاستیها و عقبماندگیهای جامعه ایرانی در برابر [https://tarikhema.org/words/جهان/ جهان] مدرن آشنا سازد و عزم او را برای آغاز اصلاحات و تجددگرایی جزمتر کند. اصلاحاتی که با محوریت ایالت آذربایجان در ابعاد مختلف نظامی، اقتصادی و فرهنگی آغاز شد. | ||
[[پرونده:عباس میرزا و مشاورش قائممقام فراهانی.jpg|بندانگشتی|عباس میرزا و مشاورش قائممقام فراهانی]] | |||
=== ایجاد ارتش نوین === | === ایجاد ارتش نوین === | ||
خط ۱۴۴: | خط ۱۴۳: | ||
=== تلاش در اصلاح امور اداری و حکمرانی === | === تلاش در اصلاح امور اداری و حکمرانی === | ||
تلاشهای اصلاحگرایانه عباس میرزا مواردی همچون تفکیک املاک خالصه از موقوفات و توقف تصرفات حکومتی در موقوفات، تعیین «روز مظالم» برای مردمی که بهواسطه استبداد [https://tarikhema.org/words/تاریخی/ تاریخی] حاکم بر ایران هیچگاه فرصتی برای سخن با حاکمان و رد مظالم نداشتند و تلاش برای اتحاد میان کشورهای اسلامیبه ویژه ایران و عثمانی را که در آن زمان دو قدرت اصلی جهان اسلام بودند نیز دربر گرفت؛ ولیعهد همچنین برای رونق بخشیدن به چراغ اقتصاد کشور تلاش خود را برای راه انداختن واحدهای اقتصادی در آذربایجان به کار بست و با هدف حمایت از تولیدات داخلی و استقلال اقتصادی دستور تعرفهگذاری بر کالاهای خارجی را صادر کرد. این اقدام هرچند کشورهای خارجی به ویژه انگلستان را ناخشوند ساخت اما به بهبود شرایط اقتصادی و صنایع آذربایجان کمک شایانی کرد. از سوی دیگر با واردکردن ماشین چاپ به ایران تلاش کرد تا ایرانیان علاوه بر ابزار و صنایع جدید با اندیشههای نو نیز آشنا شوند. اغلب این سیاستهای اصلاحی به دلیل عمر کوتاه عباس میرزا و مخالفان داخلی و خارجی ناتمام ماند. | تلاشهای اصلاحگرایانه عباس میرزا مواردی همچون تفکیک املاک خالصه از موقوفات و توقف تصرفات حکومتی در موقوفات، تعیین «روز مظالم» برای مردمی که بهواسطه استبداد [https://tarikhema.org/words/تاریخی/ تاریخی] حاکم بر ایران هیچگاه فرصتی برای سخن با حاکمان و رد مظالم نداشتند و تلاش برای اتحاد میان کشورهای اسلامیبه ویژه ایران و عثمانی را که در آن زمان دو قدرت اصلی جهان اسلام بودند نیز دربر گرفت؛ ولیعهد همچنین برای رونق بخشیدن به چراغ اقتصاد کشور تلاش خود را برای راه انداختن واحدهای اقتصادی در آذربایجان به کار بست و با هدف حمایت از تولیدات داخلی و استقلال اقتصادی دستور تعرفهگذاری بر کالاهای خارجی را صادر کرد. این اقدام هرچند کشورهای خارجی به ویژه انگلستان را ناخشوند ساخت اما به بهبود شرایط اقتصادی و صنایع آذربایجان کمک شایانی کرد. از سوی دیگر با واردکردن ماشین چاپ به ایران تلاش کرد تا ایرانیان علاوه بر ابزار و صنایع جدید با اندیشههای نو نیز آشنا شوند. اغلب این سیاستهای اصلاحی به دلیل عمر کوتاه عباس میرزا و مخالفان داخلی و خارجی ناتمام ماند.<ref name=":5" /> | ||
== دلایل ناکامی اصلاحات عباسمیرزا == | == دلایل ناکامی اصلاحات عباسمیرزا == | ||
خط ۱۵۶: | خط ۱۵۵: | ||
=== نتیجهگیری === | === نتیجهگیری === | ||
اصلاحات عباس میرزا در زمان صدارتش هرچند عمدتاً محدود به آذربایجان بود اما گام نخست برای خروج ایران از انزوا و عقب ماندگی محسوب میشد. گامی که پس از او توسط افرادی همچون قائم مقام و امیرکبیر که در دستگاه عباس میرزا پرورش یافته بودند، ادامه پیدا کرد. با این حال اصلاحات عباس میرزا در عرصههای مختلف از بسیاری جهات یا با شکست مواجه شد تا او همانگونه که به عنوان آغازگر اصلاحات و بانی نظام جدید در ایران لقب گرفته عنوان اصلاح گر ناکام را هم از آن خود کند؛ ولیعهدی که سرانجام در ۴۴ سالگی بر اثر بیماری درگذشت.<ref>تاریخ ما - [https://tarikhema.org/contemporary/iranc/qajarian/11758/زندگینامه-عباس-میرزا-ولیعهد-ایران-در-ز/ زندگینامه عباس میرزا ولیعهد ایران در زمان سلطنت فتحعلیشاه]</ref> | اصلاحات عباس میرزا در زمان صدارتش هرچند عمدتاً محدود به آذربایجان بود اما گام نخست برای خروج ایران از انزوا و عقب ماندگی محسوب میشد. گامی که پس از او توسط افرادی همچون قائم مقام و امیرکبیر که در دستگاه عباس میرزا پرورش یافته بودند، ادامه پیدا کرد. با این حال اصلاحات عباس میرزا در عرصههای مختلف از بسیاری جهات یا با شکست مواجه شد تا او همانگونه که به عنوان آغازگر اصلاحات و بانی نظام جدید در ایران لقب گرفته عنوان اصلاح گر ناکام را هم از آن خود کند؛ ولیعهدی که سرانجام در ۴۴ سالگی بر اثر بیماری درگذشت.<ref name=":5">تاریخ ما - [https://tarikhema.org/contemporary/iranc/qajarian/11758/زندگینامه-عباس-میرزا-ولیعهد-ایران-در-ز/ زندگینامه عباس میرزا ولیعهد ایران در زمان سلطنت فتحعلیشاه]</ref> | ||
== فضائل عباس میرزا == | == فضائل عباس میرزا == |
ویرایش