کاربر:Alireza/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:میلیشیا در فاز سیاسی.jpg|جایگزین=تشکیل میلشیا های دانش آموزی|بندانگشتی|تشکیل میلشیا های دانش آموزی]]
[[پرونده:کشف حجاب 4.jpg|جایگزین=کشف حجاب |بندانگشتی|کشف حجاب]]
بعد از انقلاب ضدسلطنتی مردم ایران، واژه ی ملیشیا در ایران برای اولین بار توسط [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] وارد فرهنگ جامعه گردید. روز 2 آذر 1358 [[مسعود رجوی]]  تشکیل میلیشیا را اعلام کرد. بعد از انقلاب ضد سلطنتی در ایران در سال۱۳۵۷ (1979 میلادی) [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] به طور گسترده ای وارد فعالیت های سیاسی در عرصه ی اجتماع گردید. رهبران [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] بعد از آزادی از زندانهای [[محمد رضا شاه پهلوی|شاه]] تعدادی معدود و انگشت شمار بودند که در رأس آنها [[مسعود رجوی]] بود و سالهای زیادی را در زندانهای دیکتاتوری [[محمد رضا شاه پهلوی|شاه]] سپری کرده بودند. برای سازمان روشن بود که بعد از آزادی از زندانهای [[محمد رضا شاه پهلوی|شاه]] گسترش سازمان و تربیت کادرهای همه جانبه که بتوانند بار انقلاب را به دوش بکشند در ارتباط تنگاتنگ با نيروهاي آماده ی مردمی است که در نتیجه انقلاب ضدسلطنتی، در بهار آزادی به دنبال آزادی کامل مردم بودند. به عبارت دیگر یک سازمان  انقلابي همگام با رشد آگاهي های مردمی است که می تواند از  شکل سازمانی و محدود خود به عرصه ی اجتماعی و فراگیر قدم بگذارد. به همین خاطر تشکیل میلیشیا و سازماندهي ميليشياي مردمي از ضروري ترين كارهايي بود كه [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] انجام داد. آنها توانستند با سازماندهی نیروهای جوانی که در انقلاب علیه نظام دیکتاتوری [[محمد رضا شاه پهلوی|شاه]] آزاد شده بودند [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] را با یک فعالیت گسترده و عظیم به یک نیرو و سازمان توده ای تأثیر گذار در روند سیاسی و اجتماعی ایران تبدیل کنند. این نیروها در کسوت میلیشیای مجاهد خلق از روز تأسیس آن با فعالیت سیاسی روشن گرانه  و مسالمت‌آمیز  مشعل آگاهی و آزادی را به میان  مردم بردند و درخشانترین ویژگیهای انقلابی، نظیر مسئولیت‌ پذیری، انضباط‌آگاهانه، جسارت انقلابی، سخت‌کوشی و فداکاری را به نمایش گذاشتند و آرمانها و مواضع سیاسی [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین]] را درسراسر ایران ترویج کردند.
۱۷ دی ۱۳۱۴ سالروز تصویب بخشنامهٔ کشف حجاب توسط رضا خان است. این بخشنامه از طرف رئیس‌الوزراء به دربار فرستاده شد. رضا شاه بعد از بازگشت از سفر خود به ترکیه در ۱۲ خرداد ۱۳۱۳ که تحت تأثیر اقدامات آتاتورک قرار گرفته بود، عزم خود را برای غربی شدن جامعهٔ ایرانی جزم نمود. او بر این باور بود که ارزشهای حاکم بر جامعهٔ ایرانی مانعی بر سر راه مدرناسیون جامعه است. در این راستا، قانون اتحاد شکل و البسه و تبدیل کلاه نیز در ۴ ماده و ۸ تبصره در جلسهٔ ۶ دی ۱۳۰۷ در سومین سال پادشاهی رضاخان به تصویب رسید.
[[پرونده:سازماندهی میلیشیا.jpg|جایگزین=سازماندهی میلیشیا|بندانگشتی|سازماندهی میلیشیا]]
طول عمر مبارزه ی سیاسی و افشاگرانه ی هواداران [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین]] و میلیشیا از ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ تا [[۳۰ خرداد ۱۳۶۰]] طول کشید. این مدت همراه با تحمل و صبر شگفت‌انگیز در برابر حمله و هجوم نیروهای انحصارطلب و چماقداران و پاسداران رژیم [[خمینی]]، به مردم و مراکز احزاب و سخنرانیهای روشنگرانه و کتابفروشی‌ها بود. مهمترین ویژگی میلیشیای مجاهد خلق در این شرایط انضباط پذیری تشکیلاتی آن بود.


شرکت فعال در پراتیک سیاسی روز با  حداکثر استفاده از فضای فعالیت سیاسی و دموکراتیک موجود برای ایجاد ارتباط هرچه بیشتر با توده‌های مردم ؛ عدم درگیری قهرآمیز با اتخاذ اصل بردباری و انضباط انقلابی در برابر فشارها و تهاجمات حاکمیت؛ افشای مداوم ماهیت انحصار طلبی در تمام رویکردهایش اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ایدئولوژیکی بر عهده ی نیروهای میلیشیای مجاهد خلق بود. [[شریه ی مجاهد|نشریه ی مجاهد]] ارگان رسمی [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]  که با 600هزار تیراژ در سراسر کشور منتشر می‌شد، توسط میلیشیای مجاهد خلق به میان مردم برده میشد. همچنین نیروهای میلیشیا با برپایی دکه های و با بحثهای خیابانی؛ کتابها و نشریات [[سازمان مجاهدین]] را به فروش میرساندند.
بدین سان از فردای آن روز بر سر کردن چادر در خیابانهای تهران ممنوع شد و دولت و سایر دستگاه‌های اجرایی در کشور موظف گردیدند برای پیشبرد این طرح در شهرهای مختلف بکوشند.


از دیگر فعالیتهای سیاسی میلیشیا در صحنه ی سیاسی جامعه ی ایران فعالیت های گسترده ی میلیشیا در انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای ملی بود.
مستشارالدوله سفیر کبیر ایران در ترکیه تأثیرپذیری رضا خان از بی‌حجابی زنان درترکیه را چنین شرح می‌دهد: بعد از پایان ضیافت رسمی با شکوه، وقتی رضا خان به عمارت خود بازگشت تا پاسی از شب نخوابید و در تالار بزرگ خانهٔ ملت قدم می‌زد و فکر می‌کرد و گاه گاه بلند می‌گفت: عجب! عجب! من تصور نمی‌کردم ترکها تا این اندازه ترقی کرده و در اخذ تمدن اروپا جلو رفته باشند. حالا می‌بینم که ما خیلی عقب هستیم. مخصوصاً در قسمت تربیت دختران و بانوان… فوراً باید با تمام قوا به پیشرفت سریع مردم مخصوصاً زنان اقدام کنیم.<ref>''حسین مکی تاریخ بیست سالهٔ ایران جلد ششم صفحه ی157''</ref>
[[پرونده:زنان قاجار با چادر و روبنده.jpg|جایگزین=زنان قاجار با چادر و روبنده|بندانگشتی|زنان قاجار با چادر و روبنده]]
نخستین نشانه‌های کشف حجاب را می‌توان در سخنرانی بدون روبنده طاهرهٔ قرةالعین و همچنین در دربارناصرالدین شاه قاجار و در محافل روشنفکری یافت. همچنین فعالان جنبش زنان ایران در دوره مشروطه و ابتدای حکومت رضاشاه بحث‌هایی در نقد حجاب گشودند؛ ولی رسمیت پیدا کردن و اجباری شدن چند سالهی آن به دورهٔ حکومت رضا شاه بازمی‌گرد.


روز 20 فروردین 1359 میلیشیای مجاهد خلق با یک [[رژه ی میلیشیا|رژه]] سراسری در شهرهای مختلف ایران، حضور تشکیلاتی و نظم و انضباط آهنین میلیشیا را به نمایش گذاشت.
== پیشینه ==
زمینه‌های نظری کشف حجاب به پیش از تغییر سلطنت و انتقال قدرت به خاندان پهلوی بازمی‌گردد. این فکر در دوران مشروطیت شکل گرفت. قبل از به قدرت رسیدن رضا خان گروه‌های متعددی از زنان قصد داشتند کشف حجاب نمایند و برای این منظور در یکی از مساجد بست نشستند و خواستار حق کشف حجاب شدند. این درخواست البته در آن روز کشف حجاب تلقی می‌شد؛ ولی نمی‌توان آن را تأسی صرف از رفتار اروپایی دانست. هر چند زمینه سازی این تفکر در همین حد نیز به خارج از مرزها بازمی‌گشت و بیشتر از سوی کسانی پذیرفته شده و بدان دامن زده می‌شد که با زندگی در غرب از نزدیک آشنا شده بودند.


در ۳۰ خرداد1360، [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] برای استیفای حقوق مردم به ویژه آزادیهای مردمی با میلیشیای مجاهد خلق تظاهرات مسالمت آمیز 500هزار نفره را در تهران سازمان داد اما پاسداران رژیم به دستور [[خمینی]] با به رگبار بستن این تظاهرات یک جنگ گسترده را علیه مجاهدین خلق ایران آغاز کرد. بعد از آن دیگر امکان هر گونه فعالیت سیاسی مسالمت‌آمیز از بین رفت و به این ترتیب میلیشیای مجاهد خلق وارد دوران مقاومت مسلحانه در مقابل رژیم [[خمینی]]  گردید.
بر اساس شواهد تاریخی اولین نشانه‌های کشف حجاب از دربار ناصرالدین شاه قاجار آغاز شد. از اواخر دوران قاجار و در جریان نهضت مشروطه و پس از آن سیاسیون نوگرا و روشن فکرها، گام‌هایی در جهت حذف پوشش بانوان برداشتند. آنان مشروطه را به معنای تجدد خواهی خوانده و بی‌حجابی را از مظاهر این تجدد خواهی می‌دانستند. با آغاز سلطنت رضا شاه، تبلیغ در مورد آزادی زنان در مطبوعات ادامه یافت و سرعت بیشتری گرفت. تا جاییکه رضا خان حجاب را در اماکن عمومی ممنوع اعلام کرد و به تدریج از صراحت بیشتری برخوردار شد آن گونه که در سال ۱۳۰۶ روزنامهٔ حبل المتین دلایلی بر وجوب رفع حجاب نوشت. نویسندگان و و شعرا هم در این زمینه قلم فرسایی کردند.<ref>''نشریهٔ الکترونیکی تاریخ معاصر ایران (گذرستان)''</ref>


حماسه ی مقاومت میلیشیای مجاهد خلق در زندانهای خمینی و در برابر شکنجه‌های وحشیانه صفحه ی دیگری از مقاومت درخشان مردم ایران برای آزادی بود. لیست 120 هزار [[لیست شهیدان مقاومت|شهیدان مقاومت]] که اکثر آنان از نسل میلیشیای مجاهد خلق است اثبات این حماسه و مقاومت است.  
== بازتاب تجدد خواهی غربی در افکار سیاستمداران و هنرمندان ==
با بازگشت تحصیل کردگانی که مدت زیادی را در دنیای غرب سپری کرده و با فرهنگ غرب آشنا شده بودند اندیشه و افکار غرب هم به میان جامعهٔ ایران و در میان مردم نشر پیدا کرد. آنها به روشنی از حجاب به عنوان یک عامل بازدارنده در مسیر پیشرفت و ترقی جامعه نگاه می‌کردند:


== '''معنی واژه ی میلیشیا Militia''' ==
=== میرزا ملکم خان ناظم الدوله ===
میلیشیا“ یک نیروی سازمان یافته مردمی ( از شهروندان عادی ) است که بدون اینکه مانع فعالیتهای تولیدی و کار و تحصیل گردد آنها را با آمادگی و قابلیت دفاع و رزمندگی تمام مردم تلفیق میکند. هدف از تشکیل این‌گونه نیروها دفاع یا اجرای قوانین اضطراری یا خدمات شبه نظامی در مواقع اضطراری است و به این‌گونه نیروها مزد دائمی داده نمی‌شود و مدت خدمت رسمی ندارند.
ما خیال می‌کنیم که درجه ترقی آنها (اروپاییان) همان قدر است که در صنایع ایشان می‌بینیم! حال آنکه اصل ترقی ایشان در آئین تمدن بروز کرده‌است. ملل یوروپ هر قدر که در کارخانجات فلزی ترقی کرده‌اند صد مراتب بیشتر در کارخانجات انسانی پیش رفته‌اند.
[[پرونده:تندیس میلیشیا برگرفته شده از ویکی پدیا.JPG|جایگزین=تندیس میلیشیا - ویکی پدیا|بندانگشتی|تندیس میلیشیا - ویکی پدیا]]


=== '''میلیشیا ویکی پدیا''' ===
=== میرزا فتحعلی آخوندزاده ===
میلیشیا می تواند به صورت تشکیلات نظامی یا شبه نظامی باشد. برخی از مواردی که در آن واژه ی "militia" استفاده می شود عبارتند از:
کسانی که بعد از این از میان اخلاف ما در دین اسلام بانی پروتستانتیزم خواهند شد… آیهٔ حجاب را منسوخ خواهند کرد..
* نیروهای درگیر فعالیت یا خدمات دفاعی، برای محافظت از جامعه،    قلمرو آن، مالکیت و قوانین.
* حمعیت یک جامعه که توان استفاده از سلاح را در شرایط اضطراری    دارند
* یک نیروی مسلح نامنظم که رهبر آن را قادر به کنترل نظامی، اقتصادی    و سیاسی بر یک قلمرو فرامنطقه ای در یک حکومت مستقل می کند


=== '''میلیشیا فرهنگ نامه ی کولین''' ===
=== میرزا آقا خان کرمانی ===
میلیشیا نهاد و یا سازمانی است که همانند یک نیروی نظامی عمل میکند که اعضا و کادرهای آن سرباز نظامی حرفه ای نیستند.<ref>[https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/militia فرهنگ نامه کولین]</ref>
هر شاخه از درخت اخلاقی زشت ایران را که دست می‌زنیم ریشهٔ او کاشته عرب و تخم او بذر مزروع آن تازیان است. یکی از آنها حجاب بی مروت زنان است. در ایران باستان زنان با مردان شریک زندگانی بوده‌اند. با هم مراوده داشتند. حال هزار سال است زنان ایران مانند زنده به گوران تازیان در زیر پردهٔ حجاب و کفن جلباب مستور و در خانه‌ها چون کور محجوب و مهجور گشته‌اند.<ref>''ازکتاب کشف حجاب به کوشش امیر قربانی''</ref>


=== '''میلیشیا فرهنگ آکسفورد''' ===
=== تاج السطنه دختر ناصر الدین شاه ===
 یک نیروی نظامی است که از جمعیت شهروندان به منظور ارتقاء ارتش منظم در شرایط اضطراری تشکیل یافته است.
هزارها مفاسد اخلاقیه از همین روی بستن زنها در این مملکت نشرداده شده‌است. اول کاری که کردم تغییر لباس دادم. لباس فرنگی سر برهنه درحالتی که هنوز در ایران زنها لباس فرم قدیم را داشتند. پس از لباس، ترک نماز و طاعت را هم کردم. با آستینهای تنگ لباس‌های چسبیده، وضو ساختن و نماز کردن مشکل بود.<ref>همان منبع</ref>


همچنین یک نیروی نظامی که درگیر فعالیت های شورشی یا تروریستی در مخالفت با یک ارتش منظم است.
== اقدامات عملی رضا شاه برای ترویج فرهنگ بی‌حجابی ==
* در روز اول فروردین ۱۳۰۶ شمسی خانواده رضا شاه بر طبق رسم دیرینه ای که اغلب خانواده‌های ایرانی رد هنگام تحویل سال نو به اماکن مقدس می‌روند، راهی قم شدند و در حرم مطهر حضرت معصومه بدون حجاب حضور یافتند این عمل خشم مردم را برانگیخت. بعد از خانواده سلطنتی سیاسیون و کارمندان دولتی به شکل نیمه رسمی تشویق می‌شدند که خانواده‌های خود را به لباس غربی ملبس کنند و حجاب زنان را بردارند.
* رضا خان در سال ۱۳۱۱ در تهران ''کنگرهٔ زنان در شرق'' را تشکیل داد و از زنان بی‌حجاب کشورها برای شرکت در این کنگره دعوت کرد. این کنگره که به ریاست شمس پهلوی دختر رضا خان تشکیل شد گامی در جهت مبارزه با حجاب بانوان بود. در این کنگره از بی‌حجابی به عنوان مظهری از تمدن یاد شد و در مورد آن تبلیغات فراوان به عمل آمد.
* از دیگر اقدامات عملی رضاشاه در جهت کشف حجاب بانوان، صدور فرمان جلوگیری از حضور زنان با حجاب، در پارک‌ها، سینماها، تأترها، هتل‌ها و سایر مراکز عمومی بود.
* رضا خان بعد از تصویب بخشنامهٔ کشف حجاب در روز ۱۷ دی ماه ۱۳۱۴ در مراسم اعطای گواهینامهٔ فارغ التحصیلان دانشسرای عالی، در حالی که ملکهٔ ایران و دختر بزرگش بدون حجاب بودند و لباس‌های اروپایی به تن کرده بودند، شرکت کرد. او از طرفی می‌خواست که به هر قیمت فرهنگ بی‌حجابی را در جامعه نهادینه کند و از سوی دیگر فرهنگ سنتی و مذهبی حاکم بر جامعه را یک مانع بزرگ برای خود می‌دید. به همین خاطر او بارها گفته بود برای اینکه بتوان فرهنگ کشف حجاب را به درون جامعه برد باید ابتدا از دربار و وزراء شروع کرد. رضا خان می‌گفت: ممکن است اقداماتی علیه این کار صورت بگیرد و مسئلهٔ عفت و نجابت زن را پیش بکشند اما نجابت و عفت زن به چادر مربوط نیست. مگر میلیونها زن بی‌حجاب که در ممالک خارجه هستند نانجیبند؟ از این گذشته همسر من و دختران من در این کار پیشقدم هستند. آنگاه رضاشاه علت شرکت خانوادهٔ خود را در جشن آن روز چنین بیان می‌دارد:
[[پرونده:رضا خان به همراه خانواده اش.jpg|جایگزین=رضا خان به همراه ملکهٔ ایران و دخترانش در مراسم فارغ التحصیلان دانشسرای عالی|بندانگشتی|رضا خان به همراه ملکهٔ ایران و دخترانش در مراسم فارغ التحصیلان دانشسرای عالی]]
شرکت همسر و دختران من در جشن دانشسرای مقدماتی بدون حجاب باید سرمشق همهٔ زنان و دختران ایرانی مخصوصاً خانمهای شما وزرای ممکت باشد.<ref>''از کتاب کشف حجاب به کوشش امیر قربانی''</ref>


از اواخر قرن 16میلادی؛ برگرفته شده از واژه ی لاتین، به معنای واقعی کلمه "خدمات نظامی"، از مایل، milit- "سرباز".<ref>[https://en.oxforddictionaries.com/definition/militia فرهنگ آکسفورد]</ref>
رضا شاه در جای دیگری گفته بود: خوشم نمی‌آید که آن قدر از فرنگ تعریف می‌کنند باید ایران را چون فرنگ ساخت.<ref>همان منبع</ref>
[[پرونده:میلیشیا-برگرفته شده از فرهنگ بریتانیکا.jpg|جایگزین=میلیشیا - فرهنگ بریتانیکا|بندانگشتی|میلیشیا - فرهنگ بریتانیکا]]


=== '''فرهنگ بریتانیکا''' ===
وی همچنین طی نطقی از کشف کجاب و پیشرفت زنان سخن گفت:... شما زنها باید این روز را که روز سعادت و موفقیت شماست روز بزرگی بدانید و از فرصتی که بدست آورده‌اید برای خدمت به کشور خود از آن استفاده کنید… شما خواهران و دختران من حالا که داخل جامعه شده‌اید و برای پیشرفت خود و کشورتان این قدم را برداشته اید باید بفهمید که وظیفهٔ شما این است که برای کشور خودتان کار کنید سعادت آینده دردست شماست…<ref>کتاب کشف حجاب به کوشش امیر قربانی</ref>[[پرونده:کشف حجاب 2.jpg|جایگزین=کشف حجاب|بندانگشتی|کشف حجاب]]
یک سازمان نظامی شامل شهروندان با آموزش نظامی محدود، که برای خدمات در شرایط اضطراری در دسترس است، معمولا برای دفاع محلی است. در بسیاری از کشورها واژه ی میلیشیا به گذشته های بسیار دور برمیگردد. به طور مثال مقدونیه تحت فرماندهی فیلیپ دوم (336 سال قبل از میلاد) دارای یک نیروی نظامی میلیشیا از اقوام مختلف در مناطق مرزی بود که می توانست به ارتش فراخوانده شود. در فرانسه در قرن هجدهم، یک هجدهم از میلیشیا مجبور بودند هر ساله وارد ارتش عادی شوند.<ref>[https://www.britannica.com/topic/militia فرهنگ بریتانیکا]</ref>
زنان برای حضور با چهرهٔ تازه در جامعه چادر و چاقچور را کناری گذاشتند و رو به مانتو آوردند. آنها موهای خود را هم کوتاه کرده و مد آلا گارسونی کردند که مد روز بود که از پاریس آمده بود.


=== '''میلیشیا :آمریکا'''  ===
== کشف حجاب از زبان دیگران ==
در دوران استعمار آمریكا، تمام مردان بیکار كه از سن خاصی بودند، اعضای میلیشیا بودند. شهرهای جداگانه میلیشیای مستقل محلی را برای دفاع از خود تشکیل دادند. سال قبل از تصویب قانون اساسی ایالات متحده، مقالات فدرالیست، دیدگاه بنیانگذاران میلیشیا را روشن کرد. قانون اساسی جدید کنگره را قادر به "سازماندهی، تسلیح و نظم و انضباط" این نیروی نظامی ملی و کنترل قابل توجهی در دست دولت، هر دولتی؛ می داند.
=== صدر الاشراف ===
آموزگاران و دختران دانش آموز از داشتن حجاب ممنوع شدند و افسران ارتش با زنانی که حجاب داشتند راه نمی‌رفتند. در اتوبوس زنان با حجاب را راه نمی‌دادند و در معابر پاسبانها از اهانت و کتک زدن به زنهایی که چادر داشتند با نهایت بی پروایی و بی رحمی فروگذار نمی‌کردند. مأموران در شهرها و دهات زنهایی را که پارچه روی سر انداخته بودند اگرچه چادر معمولی نبود از سر آنها کشیده و پاره‌پاره می‌کردند واگر زن فرار می‌کرد او را تا خانه اش تعقیب می‌کردند و به این هم اکتفا نکرده اتاق زنها و صندوق لباس آنها را تفتیش کرده اگر چادر از هر قبیل می‌دیدند پاره‌پاره می‌کردند…!<ref>خاطرات صدر الاشراف صفحهٔ 305</ref>


امروزه، همانطور که توسط قانون مليت ها 1903 بیان شده است، اصطلاح "میلیشیا" عمدتا به توصيف دو گروه درون ايالات متحده تعلق دارد:
شاه برای اینکه مردم عادت کنند امر کرد وزراء هر کدام در وزارتخانهٔ خود یا در کلوب ایران جشن بگیرند واز فردا آن وزارتخانه و وجوه رجال دعوت کنند که با خانمهای خود در آن جشن حاضر شوند.. زنها افسران طوعا و کرها حاضر شدند و سایر وزراء هم شروع کردند و همین که یکی دو وزارتخانه جشن گرفت شاه گفت وسیله ای فراهم بیاورید که من خودم هم بلکه بادخترهای خود بدون حجاب حاضر شود.<ref>همان منبع</ref>


 میلیشیای سازمان يافته - شامل نيروهاي شبه نظامي دولتي؛ به ویژه، گارد ملی و نیروی دریایی.
=== حکمت وزیر فرهنگ ===
برای جشن توزیع دیپلم در مدارس دخترانه قرار شد شاه تشریف فرما شوند. قرار شد وزراء و مدیران کل با خانمهای خود حاضر شوند. این امر برای من اشکال زیاد داشت. زیرا خانم من به هیچ وجه حاضر نبود حتی به من گفت: مرا طلاق بده و از این امر معاف بدار…<ref>خاطرات صدرالاشراف صفحهٔ 305</ref>


میلیشیای غیر سازمان یافته: شامل نیروهای احتیاط. افراد حداقل 17 و زیر 45 سال با قدرت بدنی بالا که عضو نیروی گارد ملی یا نیروی دریایی نباشند<ref>[[wikipedia:Militia_(United_States)|آمریکا]]</ref>
=== محمود جم ===
محمود جم رئیس‌الوزراء در خاطرات خود از سفر قول رضا خان به ترکیه چنین می‌گوید: نزدیک دو سال است که این موضوع کشف حجاب سخت فکر مرا به خود مشغول داشته‌است. خصوصاً از وقتی که به ترکیه رفته‌ام و زنهای آنها را دیدم که پیچه و حجاب را دور انداخته و دوش به دوش مردهایشان در کارهای مملکت به آنها کمک می‌کنند… دیگر از هرچه زن چادری است بدم آمده‌است! اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است. درست حکم یک دمل را پیدا کرده که باید با احتیاط به آن نیشتر زد و از بینش برد.


== '''پیدایی واژه ی میلیشیا ؛ ایران''' ==
'''مهدی قلی خان هدایت'''
[[پرونده:میلیشیای مردمی.jpg|جایگزین=میلیشیا ی مردمی|بندانگشتی|میلیشیا ی مردمی]]
واژه ی میلیشیا برای اولین بار توسط [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] بکار گرفته شد. کاربرد این واژه پیش از آن مرسوم نبود. مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق ایران ارتش میلیشیا را در ۲ آذر سال 1358 تأسیس کرد. اصلی ترین نقش میلیشیا در سالهای بعد از سقوط دیکتاتوری سلطنتی در ایران فعالیت های تبلیغی و آگاهی بخشی در میان مردم بود. آنها توانستند در مدت زمان بسیار کوتاهی پیام سازمان مجاهدین خلق را به میان مردم ببرند و نقش مهمی در راستای ارتقاء فهم و آگاهی سیاسی مردم داشته باشند. 


=== '''مفهوم کاربردی میلیشیا''' ===
مهدی قلی خان هدایت که خود یک دوره طولانی در زمان رضاشاه نخست وزیر بود، ماجرای کشف حجاب را چنین توصیف کرده‌است: «کلاه اجنبی ملیت را از بین برد و برداشتن چادر عفت را… پلیس دستور یافت روسری را از سر زن‌ها بکشد. روسری‌ها پاره شد و اگر ارزش داشت، تصاحب. مدتی زد و خورد بین پلیس و زن‌ها دوام داشت و بسیاری زن‌ها را شنیدم که از خانه بیرون نیامدند.<ref>خاطرات و خطرات ـ مهدی قلی خان هدایت صفحهٔ 407</ref>
میلیشیا یک نیروی غیر حرفه ای سازمان یافته است که می توانست در کنار تحصیل و کار خود به فعالیت های سازمانی خود هم پاسخ دهد. انجمن های دانش آموزی؛ دانشجویی؛ کارگری؛ بازاریان و ... علاوه بر کار و مشاغل روزانه ی خود به عنوان یک نیروی غیر حرفه ای تحت عنوان میلیشیا می توانست به فعالیتهای سیاسی هم بپردازد. 


=== '''اقتباس واژه ی میلیشیا در ایران''' ===
== پیامدهای کشف حجاب ==
نبرد کرامه نقطه تحول بزرگی برای [[جنبش فتح]] و مقاومت فلسطین به حساب می آید. بعد از جنگ کرامه و عقب نشینی نیروهای نظامی ارتش اسرائیل جنبش الفتح به پیروزی بزرگی دست یافت. این پیروزی موجب سرازیر شدن  درخواست عضویت در مقاومت فلسطین به خصوص از طرف روشنفکران و دارندگان مدارک دانشگاهی گردید. جنبش الفتح برای به خدمت گرفتن این نیروی عظیم ملی مردمی آنها را در نهادهای میلیشیا سازماندهی کرد. این نیروها در کنار آموزشهای رزمی و دفاعی می توانستند به کارهای روزانه ی خود هم بپردازند. به همین خاطر به آنها چریک نیمه وقت هم گفته می شد. میلیشیا یعنی نیروی رزمنده ی نیمه وقت که هنوز  حرفه ای رزم و نبرد نشده است. <ref>[http://zien.maarefefelestin.com/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%87%D8%8C_%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D9%80_1968 دانشنامه اسرائیل]</ref>
=== قیام مسجد گوهر شاد و مبارزه با کشف حجاب ===
یکی از قیامهای خونین مردم مسلمان ایران قیام مردم مسلمان در مسجد گوهر شاد در کنار مرقد حضرت امام رضا علیه السلام علیه مأموران دیکتاتوری رضا خان و کشف حجاب است.


== '''آينده انقلاب ايران و نقش ميليشيا''' ==
هنگامی که رضا خان کشف حجاب اجباری را به اجرا گذاشت علمای وقت از هر سوی کشور اعتراض شدید خود را اعلام داشتند. از جمله مراجع آن زمان اعتراض شدید خود را طی تلگرافی به رضا خان ابلاغ نمودند. این تلگرف با امضای ۳۱ نفر از علمای برجسته مشهد مزین شده بود.
بعد از پیروزی انقلاب ضد سلطنتی در سال 1357[[سازمان مجاهدین خلق ایران]] به مدت 2 سال و نیم به فعالیت گسترده ی تبلیغی و سیاسی دست زد. آنها برای پیشبرد اهداف انقلابی در جامعه توانستند با روشهای سیاسی مبارزه ی خود را به پیش ببرند. در این راستا ميليشياي مردمي نقش تعيين كننده اي درپياده كردن آن اهداف داشت. من باب مثال وقتي امكانات عمومي تبليغات ( راديو- تلويزيون وتربيون هاي همگاني) دراختيار نيروهاي انقلابي گذاشته نمي شد، وامكانات مالي و فني گسترده اي هم وجود نداشت، آنها توانستند از طريق سازماندهي ميليشيايي بهترين واصولي ترين تبليغات را در راستای آگاهی بخشی سیاسی توده ای جامعه داشته باشند.  


== '''ضرورت تشکیل میلیشیا''' ==
جمعیت بسیاری به عنوان اعتراض به رژیم، در مشهد در کنار حرم حضرت رضا در مسجد گوهر شاد متحصن شدند؛ و محمد تقی بهلول روحانی آگاه با سخنرانی‌های خود به اقدامات رضا خان اعتراض نمود. شیخ محمد تقی بهلول با قاطعیت و صراحت مردم را به قیام دعوت می‌نمود. حدود چهار ساعت از شب گذشته، به دستور رضا خان، دژخیمان او با حمله ناجوانمردانه به مسجد گوهر شاد مردم را به گلوله بستند که در این کشتار جمعی، حمام خون به راه افتاد و حدود سه هزار نفر به شهادت رسیدند.
ضرورت سازمان دهی مردمی درشکل میلیشیا از آنجا ناشی می شود که درعین پرداختن به کارها و فعالیتهای سازمانی و روشنگری  و ایجاد آمادگی های لازم و روحیات متناسب با آن فعالیت های روزمره ی تولید ی و اقتصادی و فرهنگی به روال عادی ادامه می یابد و به این ترتیب این آمادگی ها لطمه ای به اقتصاد وتولید و مناسبات اجتماعی وارد نمی آورد .
[[پرونده:مسجد گوهرشاد.jpg|جایگزین=مسجد گوهرشاد|بندانگشتی|مسجد گوهرشاد]]
در این مورد ارتشبد سابق حسین فردوست در خاطرات خود در کتاب ظهور و سقوط پهلوی می‌نویسد: در مشهد یک روحانی به نام بهلول به شدت با اقدامات رضاخان مخالفت می‌کرد و در سخنرانی‌هایش به شدت به او حمله می‌نمود. عده زیادی از مردم در حرم حضرت رضا (ع) متحصن شدند و اعلام کردند تا مسألهٔ کشف حجاب حل نشود ما از اینجا خارج نمی‌شویم. فرمانده لشکر مشهد به نام سرتیپ ایرج مطبوعی در این باره به رضا خان گزارش داد. رضا خان دستور داد سربازان به صحن حرم وارد شوند و مردم را تهدید کنند و اگر مردم خارج نشدند تیراندازی کنند…


از زمان شکل گیری میلیشیا، فعالیتهای میلیشیا را می توان در حضور فعال آنان در صحنة مبارزات سیاسی جامعه از قبیل انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای ملی و حفاظت از میتینگهای سخنرانی [[مسعود رجوی]] و ستادهای [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین]] خلق ایران فروش [[نشریات]] و [[کتابهای]] سازمان مجاهدین خلق جمع آوری کمک مالی فعالیتهای سازندگی و عمرانی در مناطق محروم کشور نام برد. عمده ترین این فعالیتها را در چهار محور میتوان تقسیم بندی کرد:
سرتیپ مطبوعی در دادگاه در این خصوص می‌گوید: به من دستور داده شده بود که فوراً عده ای نظامی را در اختیار استاندار مشهد قرار دهم من در حدود ۲۵۰ سرباز در اختیار او گذاشتم در این جریان حدود ۲۵ نفر از مردم کشته و چهل نفر مجروح شدند.
# '''فعالیتهای سیاسی میلیشیا'''
# '''فعالیتهای تبلیغی میلیشیا'''
# '''فعالیتهای عمرانی و سازندگی میلیشیا'''
# '''فعالیتهای نظامی میلیشیا'''


== '''فعالیتهای سياسي ميليشيا''' ==
صبح جمعه ۲۰ تیر سال ۱۳۱۴ قزاقان رضاخان برای متفرق ساختن مردم وارد عمل شدند و بی محابا به روی مردم تیراندازی کردند و در این ماجرا، حدود یکصد نفر کشته و زخمی شدند. اما مردم متفرق نگشتند و مقاومت کردند. پس از این هجوم مردم از اطراف با ابزاری از قبیل داس، بیل و چوب به طرف مسجد سرازیر شدند.
هر نيروي انقلابي و از جمله ميليشيا درشرايط مختلف نمي تواند صرفا كار نظامي را پيشه كرده و مبارزه اش را فقط درارتباط با سلاح جامه عمل بپوشاند. از آنجا كه اساسا كار نظامي هم با هدف سياسي صورت مي گيرد و رابطه نزديكي بين كار نظامي و كار سياسي وجود دارد: ميليشيا نيز بايستي تحرك سياسي لازم را دررابطه با عملكردهاي انقلابي اش و دررابطه با ساير نيروهاي اجتماعي و شرايط محيطي پيرامونش و . . . داشته باشد.


نيروهاي مردمی میلیشیا بايد درتمام زمينه ها تحرك و آمادگي و سازمان يافتگي داشته باشند. فعاليت انتخاباتي براي پشتيباني از يك كانديداي انقلابي مناسب ترين زمينه مبارزه سياسي ميليشيا درچارچوب  يك  مبارزه گسترده ی مردمی  است. همان طوركه ميليشيا، درس می خواند و یا دركارخانه توليد مي كند، می تواند به موقع هم تحرك سياسي نشان دهد و به طورارگانيك درارتباطي نزديك و تنگاتنگ با سازمان انقلابي درميدان جديد حاضر به مبارزه شود
انتشار خبر قیام گوهر شاد مقدمات اعتراض اجتماعی وسیعی فراهم شد اما فقدان رهبری منسجم و خشونت شدید حکومت از جمله عواملی به‌شمار می‌آید که نه تنها این اعتراضات را ناکام گذاشت بلکه رضاشاه را نیزمصمم به اجرای خشونت بار کشف حجاب نمود..
[[پرونده:فعالیتهای میلیشیا در مدارس.jpg|جایگزین=فعالیتهای میلیشیا در مدارس|بندانگشتی|فعالیتهای میلیشیا در مدارس]]


=== '''فعالیت های میلیشیا در مدارس''' ===
== فعالیتهای تبلیغی در ترویج فرهنگ کشف حجاب ==
اولین هسته ی میلیشیا از طرف [[سازمان مجاهدین]] خلق ایران دربین دانش آموزان شکل گرفته و تشکیل شد و به تدریج دربین اقشار مختلف خلق گسترش پیداکرد. دانش آموزان مدارس در کنار درس و تحصیل میتوانستند به فعالیتهای سازمانی هم بپردازند. آنها در خیابانها و یا سر چهارراه ها دکه های کتاب و یا فروش [[نشریه سازمان مجاهدین خلق ایران|نشربه]] برپا میکردند. همچنین برای سازمان کار بهتر اقدام به تشکیل انجمن های مدارس هم کرده بودند. عمده فعالیتهای این انجمن ها تبلیغ [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان]] مجاهدین خلق ایران و شناساندن اهداف آن در میان دانش آموزان بود.
[[پرونده:کشف حجاب 5.jpg|جایگزین=کشف حجاب|بندانگشتی|کشف حجاب]]
روزنامه‌ها و مجلات آن دوران در مقالات خود این روز با آب و تاب فراوان یک روز تاریخی نامیدند. این جراید این روز را با عباراتی از قبیل: روز سعادت صدها دختر ایران، فصل جدید در تاریخ زندگی و حیات اجتماعی ایران، سر مشق بزرگی برای سعادت و نیکبختی جامعه ای ایرانی، خاتمهٔ دوران سیه بختی و جهالت، رهایی زنان از خمودگی و مذلت یاد کردند که قدم بسیار بزرگی در راه سعادت و تأمین حیات اجتماعی این کشور برداشته شد. عامل تبلیغات در کشف حجاب بیشترین اثر گذاری را داشت. اقداماتی از قبیل برگزاری مراسم جشن به مناسبت کشف حجاب، استفاده از روحانیون درباری و وابسته به حکومت، تشویق کارمندان دولت به حضور و گردش در خیابانها به اتفاق همسرانشان، استفاده از خانواده‌های سرشناس و متشخص و برگزاری کنفرانسها به مناسبت کشف حجاب از فعالیت‌های ترویج این فرهنگ بود.  


=== '''فعالیتهای میلیشیا در دانشگاه ها''' ===
=== محمد مصدق ===
[[پرونده:میلیشیا در دانشگاه.jpg|جایگزین=میلیشیا در دانشگاه|بندانگشتی|میلیشیا در دانشگاه]]
ایرج افشار، در کتاب مصدق و مسائل حقوق و سیاست، مطلبی از او دربارهٔ کشف حجاب نقل می‌کند.  مصدق می‌گوید:
دانشگاه ها و مراکز علمی یکی دیگر از مهمترین مکانهای فعالیتهای سیاسی میلیشیا بود. برگزاری جلسات و کلاسهای مختلف ایدئولوژیک در دانشگاه ها توسط میلیشیا  سازماندهی و اجرا میشد. برگزاری کلاس های [[کتاب شعائر موسی خیابانی|شعائر]] و [[کتاب عاشورا فلسفه ی آزادی موسی خیابانی|عاشورا فلسفه ی آزادی]] توسط  موسی خیابانی در مسجد دانشگاه تهران یکی از این فعالیتها است. این کلاسها گام بسیار مهمی در شناساندن مبانی ایدئولوژیک سازمان مجاهدین خلق ایران به نسل جوان بود. شرکت کنندگان در این جلسات طیفهای گسترده ای از دانشجویان و اساتید دانشگاه ها و روحانیون بودند.


=== '''میلیشیا در اولین دور انتخابات ریاست جمهوری''' ===
«قبل از اینکه بانوان ایران کشف حجاب کنند من در اروپا با خانواده خودم کشف حجاب کردم و هیچ‌کس با کشف حجاب مخالف نبود؛ ولی من مخالف بودم. چون معتقد بودم که کشف حجاب باید به واسطه‌ی اولسیون و بواسطه‌ی تکامل اهل مملکت باشد نه بواسطه‌ی کسی که یک قدرتی پیدا کرده و یک زوری پیدا کرده که من این جور می‌خواهم و باید این جور بشود. من این را معتقد نیستم به هیچ وجه و مخالف هم بودم.<ref>''مصدق و مسائل حقوق و سیاست، ایرج افشار، انتشارات زمینه، 1358، ص124''</ref>
در جریان اولین دور انتخابات ریاست جمهوری در سال 1358 میلیشیا نقش مهمی در شناساندن کاندیداتوری [[مسعود رجوی]] به عنوان کاندیدای نسل جوان داشت. آنها در یک جنگ سیاسی و تبلیغی فشرده توانستند مردم جامعه را با اهداف انقلابی [[مسعود رجوی]] برای ریاست جمعهوری آینده ی ایران آگاه سازند.  
[[پرونده:فعالیتهای سیاسی میلیشیا.jpg|جایگزین=فعالیتهای سیاسی میلیشیا|بندانگشتی|فعالیتهای سیاسی میلیشیا]]
انتخابات ریاست جمهوری در سال 1358 اجرا گردید.  این انتخابات فرصتي حساس به دست آمده برای  آمادگي میلیشیا بود که بتواند با تحرك سياسي لازم وبا معرفي كانديداي مطلوب نسل جوان نقش روشنگرانه و تأثیرگذار خود را در روند سیاسی جامعه  نشان دهد. حضورفعال میلیشیای سازمان يافته مردمی درصحنه مبارزات انتخاباتي زمينه هاي تشكيل يك جبهه و ثقل انقلابي را درجامعه فراهم کرد. تیمهای میلیشیائی مسئولیت انتقال پیام و برنامه ی انقلابی ”کاندیدای مجاهدین خلق “ [[مسعود رجوی]] را بعهده داشتند. این فعالیت پراتیک برای میلیشیا یک جنگ سیاسی دشوار بود. در ۲سال و نیم مبارزه ی افشاگرانه که فاز سیاسی نامیده میشود [[سازمان مجاهدین]] خلق ایران از رسانه های تبلیغی و عمومی محروم بودند. آنها نمی توانستند پیام و حرفهای خودشان را از طریق  تلویزیون یا رادیو  و حتی تریبون آزاد به گوش مردم جامعه برسانند. این رسالت به عهده ی میلیشیا بود. برجسته ترین ویژگی میلیشیا در این فعالیتها نظم و انضباط تشکیلاتی و آهنین آنها بود. آنها با اتکاء بر انتخاب آگاهانه و مشتاقانه ی خود حاضر بودند کشته شوند اما درمقابل حمله و هچوم پاسداران عکس العمل نشوند. آنها ۲ سال و نیم مبارزه ی سیاسی را بدون کوچکترین خدشه در اصول انضباط تشکیلاتی طی کردند.
[[پرونده:رژه ی میلیشیا.jpg|جایگزین=رژه ی میلیشیا|بندانگشتی|رژه ی میلیشیا در دانشگاه]]


=== '''رژه ی میلیشیا'''  ===
== اقدامات بازدارنده و انتظامی ==
میلیشیای هوادار [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] در روز چهارشنبه بیستم فروردین ماه به دعوت انجمن دانشجویان مسلمان دانشگاه تهران با برگزاری یک رژه ی بزرگ از دانشگاه تهران تا مقابل سفارت آمریکا قدرت و توان تشکیلاتی خود را به نمایش گذاشت. زمین چمن دانشکاه تهران وبرخی خیابان های اطراف زمین از هزاران نفر میلیشیای دانش آموز،دانشجو، کارگر،کارمند، بازاری و سایر اقشار خلق که از محلات محتلف تهران آمده بودند موج می زد. رژة واحدهای منظم میلیشیا که صف طویلی را تشکیل می داد، همراه با حرکات نظامی و نیز خواندن [[لیست سرودهای سازمان مجاهدین خلق ایران|سرودهای مجاهدین خلق]] مردم نظاره گر را که در اطراف خیابان ها بودند غرق در شادی کرده بود
ممانعت از رفتن زنان با حجاب به حمامها و نظارت بر کار حمامیها که مبادا آنها زنان با حجاب را به حمام راه دهند، گماردن پاسبانها در مراکز عبور و مرور شهر مخصوصاً بازارها، اخطار به زنان چادری، گرفتن التزام از گاراژدارها که زنان چادری را سوار نکنند، همچنین گماردن مأمور در زیارتگاه‌ها که زنهای با چادر را اجازه ورود ندهند، جلوگیری از سوار کردن بانوان چادری در اتوبوسها و اتومبیلها و راه ندادن به سینماها و رستورانها و ادارات دولتی و نصب اطلاعیه‌های بدین مضمون که به چادری‌ها جنس نمی‌فروشیم بر سردر مغازه‌ها از شیوه‌های سرکوبگرایانهٔ پلیسی رضا خانی بود.<ref>''منبع: کشف حجاب به کوشش امیر قربانی''</ref>


=== '''حفاظت از میتینگها'''  ===
== پیامدهای حجاب اجباری ==
طی ۲ سال و نیم فعالیت سیاسی سازمان مجاهدین خلق ایران جلسات و میتینگهای بسیاری را در شهرهای ایران برگزار کرد. در اکثر این میتینگها که مسعود رجوی سخنرانی میکرد میلیشیا عهده دار حفاظت و امنیت این میتینگها بود. آنها با زنجیر انسانی در اطراف محوطه ی میتینگها مانع حمله و هجوم نیروهای حاکمیت رژیم خمینی به مردمی می شدند که برای شرکت در این میتینگها آمده بودند . در برزگترین میتینگ مجاهدین که مسعود رجوی تحت عنوان چه باید کرد؟ سخنرانی میکرد نیروهای میلیشیا در اطراف استادیوم امجدیه مانع ورود نیروهای رژیم خمینی می شدند. انضباط تشکیلاتی و آهنین میلیشیا مانع  هرگونه عکس العمل در قبال ضربات پاسداران می شد. آنها می خواستند تا جاییکه امکان فعالیت سیاسی و مسالمت آمیز وجود دارد برای افشای ماهیت ارتجاعی حاکمیت بهره ببرند. حتی نه تنها به قیمت کتک خوردن بلکه به قیمت فدا کردن خود. در این روز میلیشیای مجاهد خلق [[مصطفی ذاکری]] جان خود را از دست داد.
[[پرونده:بازدید رضا شاه از مدارس ـ کشف حجاب.jpg|جایگزین=بازدید رضا شاه از مدارس ـ کشف حجاب|بندانگشتی|بازدید رضا شاه از مدارس ـ کشف حجاب]]
در نتیجه‌ی اقدامات رضا شاه اگر چه از لحاظ مشارکت زنان در زندگی اجتماعی، اشتغال و ورودشان به قلمروهای آموزشی، پیشرفتهایی حاصل شد اما این پیشرفتها در محدوده‌های خاص و در مقایسه با مردان و شرایط طبقاتی به شانس و تصادف بستگی داشت. از جنبه‌ی حقوقی هم تغییراتی صورت پذیرفت؛ اما تغییر بنیادین در وضعیت قانونی زنان به ویژه در امر ازدواج ایجاد نشد. قانون هنوز هم در امور مهم، مردان را برتر می‌دانست. مردان هنوز امتیاز داشتن چهار همسر در یک زمان و طلاق آنها را به اراده خود داشتند. افزون بر این سرپرست قانونی خانواده مرد بود و مردان از حقوق ارثی بیشتری برخوردار می‌شدند. اما زنان همچنان از حق رای و نامزدی در انتخابات عمومی محروم بودند.


== '''فعالیتهای تبلیغی میلیشیا''' ==
اصلاحات ظاهری رضا شاه و اعمال خشونت‌آمیز وی در راه پیاده کردن برنامه‌های اصلاحی‌اش، موجب نارضایتی و بی‌زاری مردم را فراهم آورد. این اقدامات جز در برخی موارد زنان طبقه متوسط و بالای جامعه در موارد دیگر نتیجه معکوس به بار آورد و سبب مهجوریت زنان شد. در شهرهای مذهبی مثل قم و در میان خانواده‌های سنتی، اجباری شدن بی‌حجابی به محرومیت دختران از تحصیل انجامید. بسیاری از زنان به علت برخوردهای خشونت‌آمیز مأموران در خانه ماندند و فقط برای مسائل ضروری همچون حمام رفتن از خانه خارج می‌شدند. آنها گاه از طریق پشت بام خانه‌های مجاور، زنان خود را به حمام می‌رساندند. بسیاری از مردم به دلیل این فشارها تصمیم به خروج از کشور گرفتند. برخی از موارد کاسه صبر برخی زنان لبریز شد و دست به خود کشی زدند. بدترین و آزار دهنده‌ترین جنبهٔ دستور کشف حجاب از نظر زنان، این بود که آنها حتی اجازه نداشتند روسری بپوشند و فقط مجاز بودند از کلاه استفاده کنند.<ref>''کشف حجاب به کوشش امیر قربانی صفحهٔ 71''</ref>
[[پرونده:فروش نشریه ی مجاهد توسط میلیشیا.jpg|جایگزین=فروش نشریه مجاهد توسط میلیشیا|بندانگشتی|فروش نشریه ی مجاهد توسط میلیشیا]]


=== '''فروش نشریه ی مجاهد خلق''' ===
== پانویس ==
[[نشریه مجاهد]] ارگان رسمی سازمان مجاهدین خلق ایران بود. این نشریه با تیراژ 600 هزار نسخه در ایران به چاپ میرسید که در تاریخ ایران بی سابقه بود. این نشربه به سرعت جای خود را در صحنه ی سیاسی و اجتماعی ایران باز کرد و به ارگانی کارآمد جهت تبلیغ خطوط و مواضع انقلابی مجاهدین و افشای سیاستهای ارتجاع حاکم تبدیل میشود. نشریه ی مجاهد به مهمترین نشریه ی سیاسی کشور تبدیل شده بود آنهم در شرایطی که انتشار آن از جانب رژیم ممنوع اعلام گردیده بود که  به صورت مخفیانه چاپ و توزیع میشد. توزیع و فروش [[نشریه مجاهد]] در سراسر ایران بر عهده ی میلیشیا بود. نشریه ی مجاهد در شرایطی چاپ و توزیع میشد که هر روز ستادهای تبلیغی و میتینگهای مجاهدین خلق ایران مورد هجوم و حمله قرار میگرفت. در شرایط نظامی و پلیسی و سرکوب  مسئولیت تدوین و چاپ و توزیع  نشریه ی مجاهد بر دوش میلیشیا بود که [[نشریه ی مجاهد]] را بتوانند به اقصی نقاط ایران برسانند.
{{پانویس|۳|اندازه=ریز}}
 
<references group="خاطرات صدرالاشراف صفحه 305" />
=== '''کلاسهای تبین جهان''' ===
<references group="همان منبع" />
کلاسهای [[تببین جهان]] توسط [[مسعود رجوی]] هر هفته در روزهای جمعه در مسجد دانشگاه صنعتی شریف برگزار میشد. برگزاری و حفظ نظم و امنیت این جلسات تماما بر عهده ی میلیشیا بود. [[مسعود رجوی]] در این کلاسها مبانی اسلام انقلابی و توحیدی را در مقابل اسلام ارتجاعی آموزش میداد. این کلاسها 10 هزار نفر شرکت کننده داشت که شامل اساتید دانشگاه ها دانشجویان رشته های مختلف دانش آموزان و دیگر اقشار مختلف جامعه بود. بلافاصله بعد از این کلاسها متون این سخنرانی توسط میلیشیا تایپ شده و در جزوات مختلف به اقصی نقاط ایران ارسال میشد. به طوریکه طی یک هفته ( تا جلسه ی بعدی)‌ این سخنرانی به صورت [[سری کتابهای تبیین جهان|کتاب]] و یا جزوه و حتی فیلم ویدئو در دسترس مردم قرار میگرفت.
 
مسعود رجوی در این کلاسها که به طور منظم در روزهای جمعه تشکیل میشد مبانی توحیدی اسلام و تبیین فلسفی توحید را آموزش میداد. کلاسهای تبیین جهان نقطه ی عطفی در فهم جهان و هستی از دیدگاه توحیدی بود. مسعود رجوی با مقایسه ی مکاتب مختلف جهان؛  اسلام انقلابی را بطور علمی تبیین میکرد. این کلاسها دیدگاه ها و نقطه نظرات عقیدتی و ایدئولوژیک  و سیاسی  سازمان مجاهدین خلق ایران  را روشن میکرد. 
 
== '''فعالیتهای عمرانی میلیشیا''' ==
میلیشیای مجاهد خلق در کنار فعالیتهای تحصیلی خود به کارهایی از قبیل کمک در مناطق محروم؛ تشکیل انجمن های محلات برای کمک مردم بی بضاعت؛ کمک در روستاها و مزارع؛ کمک به جمع آوری اعانه و دیگر کارهای عمرانی در مناطق روستایی و شهری می پرداخت. ناصر محمدی یکی از میلیشیای های جوان است که در  انجمن میثاق در سال 1359 توسط پاسداران جان باخت. 
 
== '''فاز نظامی''' ==
 
=== '''سرفصل ۳۰ خرداد ۱۳۶۰''' ===
بعد از 30 خرداد 1360 هرگونه راه مبارزه ی مسالمت آمیز در مقابل رژیم خمینی بسته شد و سازمان مجاهدین وارد مرحله ی رویارویی نظامی با حاکمیت شد. از این پس میلیشیای مجاهد خلق یک نیروی مدافع نبود که در مقابل ضربات و شلیک پاسداران سکوت کند. در فردای 30 خرداد دادستانی انقلاب تعدادی از میلیشیای مجاهد خلق را که در راهپیمایی مسالمت آمیز مردم تهران دستگیر شده بودند را حتی بدون اظهار هویت به جوخه ی تیرباران سپرد و تصاویر آنها را در روزنامه ی اطلاعات به چاپ رساند. هر روز دههاو صدها میلیشیا اعدام میشدند و در گورهای جمعی دفن میشدند. هر روز خانه های تیمی میلیشیا مورد حمله قرار میگرفت. میلیشیا با تمام توان به مقابله بر میخواست. یا کشته میشد و یا دستگیر میشد. زندان  اوین پذیرای روزانه ی هرازان میلیشیا بود. طی مدت نزدیک به ۳ دهه از شروع فاز نظامی تقریبا 120 هزار تن از میلیشیا ها جان خود را از دست داده بودند. (‌کتاب لیست شهدا) بزرگترین و مهیب ترین قتل عام میلیشیا در سال 1367 صورت گرفت که طی چند ماه بیش از 30 هزار میلیشیا در سراسر ایران به دار آویخته شدند. بسیاری از این میلیشیاها دوره ی محکومیت خود را تمام کرده بودند.
 
=== '''حماسه ی ۵ مهر ۱۳۶۰''' ===
میلیشیای مجاهد خلق در ۵ مهر ۱۳۶۰ یکبار دیگر قدرت تشکیلاتی  و فرمان پذیری خود را به اثبات رساند. در شرایطی که امکان هیچ تجمع و یا فعالیتی وجود نداشت و خانه های  تیم های میلیشیا ها مورد حملات مسلحانه قرار میگرفت میلیشیا بار دیگر به خیابانها ریختند و شعار شاه سلطان ولایت مرگت فرا رسیده را سر دادند. در این روز مشروعیت سیاسی خمینی به کلی از میان رفت و خط سرنگونی نظام خمینی به خط سیاسی روز تبدیل شد.
 
== '''کتاب شهیدان مقاومت''' ==
[[کتاب شهیدان مقاومت]] حاوی اسامی شهدای میلیشیای مجاهد خلق است که تا به الان به دست آمده است.<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۲۱:۳۹

کشف حجاب
کشف حجاب

۱۷ دی ۱۳۱۴ سالروز تصویب بخشنامهٔ کشف حجاب توسط رضا خان است. این بخشنامه از طرف رئیس‌الوزراء به دربار فرستاده شد. رضا شاه بعد از بازگشت از سفر خود به ترکیه در ۱۲ خرداد ۱۳۱۳ که تحت تأثیر اقدامات آتاتورک قرار گرفته بود، عزم خود را برای غربی شدن جامعهٔ ایرانی جزم نمود. او بر این باور بود که ارزشهای حاکم بر جامعهٔ ایرانی مانعی بر سر راه مدرناسیون جامعه است. در این راستا، قانون اتحاد شکل و البسه و تبدیل کلاه نیز در ۴ ماده و ۸ تبصره در جلسهٔ ۶ دی ۱۳۰۷ در سومین سال پادشاهی رضاخان به تصویب رسید.

بدین سان از فردای آن روز بر سر کردن چادر در خیابانهای تهران ممنوع شد و دولت و سایر دستگاه‌های اجرایی در کشور موظف گردیدند برای پیشبرد این طرح در شهرهای مختلف بکوشند.

مستشارالدوله سفیر کبیر ایران در ترکیه تأثیرپذیری رضا خان از بی‌حجابی زنان درترکیه را چنین شرح می‌دهد: بعد از پایان ضیافت رسمی با شکوه، وقتی رضا خان به عمارت خود بازگشت تا پاسی از شب نخوابید و در تالار بزرگ خانهٔ ملت قدم می‌زد و فکر می‌کرد و گاه گاه بلند می‌گفت: عجب! عجب! من تصور نمی‌کردم ترکها تا این اندازه ترقی کرده و در اخذ تمدن اروپا جلو رفته باشند. حالا می‌بینم که ما خیلی عقب هستیم. مخصوصاً در قسمت تربیت دختران و بانوان… فوراً باید با تمام قوا به پیشرفت سریع مردم مخصوصاً زنان اقدام کنیم.[۱]

زنان قاجار با چادر و روبنده
زنان قاجار با چادر و روبنده

نخستین نشانه‌های کشف حجاب را می‌توان در سخنرانی بدون روبنده طاهرهٔ قرةالعین و همچنین در دربارناصرالدین شاه قاجار و در محافل روشنفکری یافت. همچنین فعالان جنبش زنان ایران در دوره مشروطه و ابتدای حکومت رضاشاه بحث‌هایی در نقد حجاب گشودند؛ ولی رسمیت پیدا کردن و اجباری شدن چند سالهی آن به دورهٔ حکومت رضا شاه بازمی‌گرد.

پیشینه

زمینه‌های نظری کشف حجاب به پیش از تغییر سلطنت و انتقال قدرت به خاندان پهلوی بازمی‌گردد. این فکر در دوران مشروطیت شکل گرفت. قبل از به قدرت رسیدن رضا خان گروه‌های متعددی از زنان قصد داشتند کشف حجاب نمایند و برای این منظور در یکی از مساجد بست نشستند و خواستار حق کشف حجاب شدند. این درخواست البته در آن روز کشف حجاب تلقی می‌شد؛ ولی نمی‌توان آن را تأسی صرف از رفتار اروپایی دانست. هر چند زمینه سازی این تفکر در همین حد نیز به خارج از مرزها بازمی‌گشت و بیشتر از سوی کسانی پذیرفته شده و بدان دامن زده می‌شد که با زندگی در غرب از نزدیک آشنا شده بودند.

بر اساس شواهد تاریخی اولین نشانه‌های کشف حجاب از دربار ناصرالدین شاه قاجار آغاز شد. از اواخر دوران قاجار و در جریان نهضت مشروطه و پس از آن سیاسیون نوگرا و روشن فکرها، گام‌هایی در جهت حذف پوشش بانوان برداشتند. آنان مشروطه را به معنای تجدد خواهی خوانده و بی‌حجابی را از مظاهر این تجدد خواهی می‌دانستند. با آغاز سلطنت رضا شاه، تبلیغ در مورد آزادی زنان در مطبوعات ادامه یافت و سرعت بیشتری گرفت. تا جاییکه رضا خان حجاب را در اماکن عمومی ممنوع اعلام کرد و به تدریج از صراحت بیشتری برخوردار شد آن گونه که در سال ۱۳۰۶ روزنامهٔ حبل المتین دلایلی بر وجوب رفع حجاب نوشت. نویسندگان و و شعرا هم در این زمینه قلم فرسایی کردند.[۲]

بازتاب تجدد خواهی غربی در افکار سیاستمداران و هنرمندان

با بازگشت تحصیل کردگانی که مدت زیادی را در دنیای غرب سپری کرده و با فرهنگ غرب آشنا شده بودند اندیشه و افکار غرب هم به میان جامعهٔ ایران و در میان مردم نشر پیدا کرد. آنها به روشنی از حجاب به عنوان یک عامل بازدارنده در مسیر پیشرفت و ترقی جامعه نگاه می‌کردند:

میرزا ملکم خان ناظم الدوله

ما خیال می‌کنیم که درجه ترقی آنها (اروپاییان) همان قدر است که در صنایع ایشان می‌بینیم! حال آنکه اصل ترقی ایشان در آئین تمدن بروز کرده‌است. ملل یوروپ هر قدر که در کارخانجات فلزی ترقی کرده‌اند صد مراتب بیشتر در کارخانجات انسانی پیش رفته‌اند.

میرزا فتحعلی آخوندزاده

کسانی که بعد از این از میان اخلاف ما در دین اسلام بانی پروتستانتیزم خواهند شد… آیهٔ حجاب را منسوخ خواهند کرد..

میرزا آقا خان کرمانی

هر شاخه از درخت اخلاقی زشت ایران را که دست می‌زنیم ریشهٔ او کاشته عرب و تخم او بذر مزروع آن تازیان است. یکی از آنها حجاب بی مروت زنان است. در ایران باستان زنان با مردان شریک زندگانی بوده‌اند. با هم مراوده داشتند. حال هزار سال است زنان ایران مانند زنده به گوران تازیان در زیر پردهٔ حجاب و کفن جلباب مستور و در خانه‌ها چون کور محجوب و مهجور گشته‌اند.[۳]

تاج السطنه دختر ناصر الدین شاه

هزارها مفاسد اخلاقیه از همین روی بستن زنها در این مملکت نشرداده شده‌است. اول کاری که کردم تغییر لباس دادم. لباس فرنگی سر برهنه درحالتی که هنوز در ایران زنها لباس فرم قدیم را داشتند. پس از لباس، ترک نماز و طاعت را هم کردم. با آستینهای تنگ لباس‌های چسبیده، وضو ساختن و نماز کردن مشکل بود.[۴]

اقدامات عملی رضا شاه برای ترویج فرهنگ بی‌حجابی

  • در روز اول فروردین ۱۳۰۶ شمسی خانواده رضا شاه بر طبق رسم دیرینه ای که اغلب خانواده‌های ایرانی رد هنگام تحویل سال نو به اماکن مقدس می‌روند، راهی قم شدند و در حرم مطهر حضرت معصومه بدون حجاب حضور یافتند این عمل خشم مردم را برانگیخت. بعد از خانواده سلطنتی سیاسیون و کارمندان دولتی به شکل نیمه رسمی تشویق می‌شدند که خانواده‌های خود را به لباس غربی ملبس کنند و حجاب زنان را بردارند.
  • رضا خان در سال ۱۳۱۱ در تهران کنگرهٔ زنان در شرق را تشکیل داد و از زنان بی‌حجاب کشورها برای شرکت در این کنگره دعوت کرد. این کنگره که به ریاست شمس پهلوی دختر رضا خان تشکیل شد گامی در جهت مبارزه با حجاب بانوان بود. در این کنگره از بی‌حجابی به عنوان مظهری از تمدن یاد شد و در مورد آن تبلیغات فراوان به عمل آمد.
  • از دیگر اقدامات عملی رضاشاه در جهت کشف حجاب بانوان، صدور فرمان جلوگیری از حضور زنان با حجاب، در پارک‌ها، سینماها، تأترها، هتل‌ها و سایر مراکز عمومی بود.
  • رضا خان بعد از تصویب بخشنامهٔ کشف حجاب در روز ۱۷ دی ماه ۱۳۱۴ در مراسم اعطای گواهینامهٔ فارغ التحصیلان دانشسرای عالی، در حالی که ملکهٔ ایران و دختر بزرگش بدون حجاب بودند و لباس‌های اروپایی به تن کرده بودند، شرکت کرد. او از طرفی می‌خواست که به هر قیمت فرهنگ بی‌حجابی را در جامعه نهادینه کند و از سوی دیگر فرهنگ سنتی و مذهبی حاکم بر جامعه را یک مانع بزرگ برای خود می‌دید. به همین خاطر او بارها گفته بود برای اینکه بتوان فرهنگ کشف حجاب را به درون جامعه برد باید ابتدا از دربار و وزراء شروع کرد. رضا خان می‌گفت: ممکن است اقداماتی علیه این کار صورت بگیرد و مسئلهٔ عفت و نجابت زن را پیش بکشند اما نجابت و عفت زن به چادر مربوط نیست. مگر میلیونها زن بی‌حجاب که در ممالک خارجه هستند نانجیبند؟ از این گذشته همسر من و دختران من در این کار پیشقدم هستند. آنگاه رضاشاه علت شرکت خانوادهٔ خود را در جشن آن روز چنین بیان می‌دارد:
رضا خان به همراه ملکهٔ ایران و دخترانش در مراسم فارغ التحصیلان دانشسرای عالی
رضا خان به همراه ملکهٔ ایران و دخترانش در مراسم فارغ التحصیلان دانشسرای عالی

شرکت همسر و دختران من در جشن دانشسرای مقدماتی بدون حجاب باید سرمشق همهٔ زنان و دختران ایرانی مخصوصاً خانمهای شما وزرای ممکت باشد.[۵]

رضا شاه در جای دیگری گفته بود: خوشم نمی‌آید که آن قدر از فرنگ تعریف می‌کنند باید ایران را چون فرنگ ساخت.[۶]

وی همچنین طی نطقی از کشف کجاب و پیشرفت زنان سخن گفت:... شما زنها باید این روز را که روز سعادت و موفقیت شماست روز بزرگی بدانید و از فرصتی که بدست آورده‌اید برای خدمت به کشور خود از آن استفاده کنید… شما خواهران و دختران من حالا که داخل جامعه شده‌اید و برای پیشرفت خود و کشورتان این قدم را برداشته اید باید بفهمید که وظیفهٔ شما این است که برای کشور خودتان کار کنید سعادت آینده دردست شماست…[۷]

کشف حجاب
کشف حجاب

زنان برای حضور با چهرهٔ تازه در جامعه چادر و چاقچور را کناری گذاشتند و رو به مانتو آوردند. آنها موهای خود را هم کوتاه کرده و مد آلا گارسونی کردند که مد روز بود که از پاریس آمده بود.

کشف حجاب از زبان دیگران

صدر الاشراف

آموزگاران و دختران دانش آموز از داشتن حجاب ممنوع شدند و افسران ارتش با زنانی که حجاب داشتند راه نمی‌رفتند. در اتوبوس زنان با حجاب را راه نمی‌دادند و در معابر پاسبانها از اهانت و کتک زدن به زنهایی که چادر داشتند با نهایت بی پروایی و بی رحمی فروگذار نمی‌کردند. مأموران در شهرها و دهات زنهایی را که پارچه روی سر انداخته بودند اگرچه چادر معمولی نبود از سر آنها کشیده و پاره‌پاره می‌کردند واگر زن فرار می‌کرد او را تا خانه اش تعقیب می‌کردند و به این هم اکتفا نکرده اتاق زنها و صندوق لباس آنها را تفتیش کرده اگر چادر از هر قبیل می‌دیدند پاره‌پاره می‌کردند…![۸]

شاه برای اینکه مردم عادت کنند امر کرد وزراء هر کدام در وزارتخانهٔ خود یا در کلوب ایران جشن بگیرند واز فردا آن وزارتخانه و وجوه رجال دعوت کنند که با خانمهای خود در آن جشن حاضر شوند.. زنها افسران طوعا و کرها حاضر شدند و سایر وزراء هم شروع کردند و همین که یکی دو وزارتخانه جشن گرفت شاه گفت وسیله ای فراهم بیاورید که من خودم هم بلکه بادخترهای خود بدون حجاب حاضر شود.[۹]

حکمت وزیر فرهنگ

برای جشن توزیع دیپلم در مدارس دخترانه قرار شد شاه تشریف فرما شوند. قرار شد وزراء و مدیران کل با خانمهای خود حاضر شوند. این امر برای من اشکال زیاد داشت. زیرا خانم من به هیچ وجه حاضر نبود حتی به من گفت: مرا طلاق بده و از این امر معاف بدار…[۱۰]

محمود جم

محمود جم رئیس‌الوزراء در خاطرات خود از سفر قول رضا خان به ترکیه چنین می‌گوید: نزدیک دو سال است که این موضوع کشف حجاب سخت فکر مرا به خود مشغول داشته‌است. خصوصاً از وقتی که به ترکیه رفته‌ام و زنهای آنها را دیدم که پیچه و حجاب را دور انداخته و دوش به دوش مردهایشان در کارهای مملکت به آنها کمک می‌کنند… دیگر از هرچه زن چادری است بدم آمده‌است! اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است. درست حکم یک دمل را پیدا کرده که باید با احتیاط به آن نیشتر زد و از بینش برد.

مهدی قلی خان هدایت

مهدی قلی خان هدایت که خود یک دوره طولانی در زمان رضاشاه نخست وزیر بود، ماجرای کشف حجاب را چنین توصیف کرده‌است: «کلاه اجنبی ملیت را از بین برد و برداشتن چادر عفت را… پلیس دستور یافت روسری را از سر زن‌ها بکشد. روسری‌ها پاره شد و اگر ارزش داشت، تصاحب. مدتی زد و خورد بین پلیس و زن‌ها دوام داشت و بسیاری زن‌ها را شنیدم که از خانه بیرون نیامدند.[۱۱]

پیامدهای کشف حجاب

قیام مسجد گوهر شاد و مبارزه با کشف حجاب

یکی از قیامهای خونین مردم مسلمان ایران قیام مردم مسلمان در مسجد گوهر شاد در کنار مرقد حضرت امام رضا علیه السلام علیه مأموران دیکتاتوری رضا خان و کشف حجاب است.

هنگامی که رضا خان کشف حجاب اجباری را به اجرا گذاشت علمای وقت از هر سوی کشور اعتراض شدید خود را اعلام داشتند. از جمله مراجع آن زمان اعتراض شدید خود را طی تلگرافی به رضا خان ابلاغ نمودند. این تلگرف با امضای ۳۱ نفر از علمای برجسته مشهد مزین شده بود.

جمعیت بسیاری به عنوان اعتراض به رژیم، در مشهد در کنار حرم حضرت رضا در مسجد گوهر شاد متحصن شدند؛ و محمد تقی بهلول روحانی آگاه با سخنرانی‌های خود به اقدامات رضا خان اعتراض نمود. شیخ محمد تقی بهلول با قاطعیت و صراحت مردم را به قیام دعوت می‌نمود. حدود چهار ساعت از شب گذشته، به دستور رضا خان، دژخیمان او با حمله ناجوانمردانه به مسجد گوهر شاد مردم را به گلوله بستند که در این کشتار جمعی، حمام خون به راه افتاد و حدود سه هزار نفر به شهادت رسیدند.

مسجد گوهرشاد
مسجد گوهرشاد

در این مورد ارتشبد سابق حسین فردوست در خاطرات خود در کتاب ظهور و سقوط پهلوی می‌نویسد: در مشهد یک روحانی به نام بهلول به شدت با اقدامات رضاخان مخالفت می‌کرد و در سخنرانی‌هایش به شدت به او حمله می‌نمود. عده زیادی از مردم در حرم حضرت رضا (ع) متحصن شدند و اعلام کردند تا مسألهٔ کشف حجاب حل نشود ما از اینجا خارج نمی‌شویم. فرمانده لشکر مشهد به نام سرتیپ ایرج مطبوعی در این باره به رضا خان گزارش داد. رضا خان دستور داد سربازان به صحن حرم وارد شوند و مردم را تهدید کنند و اگر مردم خارج نشدند تیراندازی کنند…

سرتیپ مطبوعی در دادگاه در این خصوص می‌گوید: به من دستور داده شده بود که فوراً عده ای نظامی را در اختیار استاندار مشهد قرار دهم من در حدود ۲۵۰ سرباز در اختیار او گذاشتم در این جریان حدود ۲۵ نفر از مردم کشته و چهل نفر مجروح شدند.

صبح جمعه ۲۰ تیر سال ۱۳۱۴ قزاقان رضاخان برای متفرق ساختن مردم وارد عمل شدند و بی محابا به روی مردم تیراندازی کردند و در این ماجرا، حدود یکصد نفر کشته و زخمی شدند. اما مردم متفرق نگشتند و مقاومت کردند. پس از این هجوم مردم از اطراف با ابزاری از قبیل داس، بیل و چوب به طرف مسجد سرازیر شدند.

انتشار خبر قیام گوهر شاد مقدمات اعتراض اجتماعی وسیعی فراهم شد اما فقدان رهبری منسجم و خشونت شدید حکومت از جمله عواملی به‌شمار می‌آید که نه تنها این اعتراضات را ناکام گذاشت بلکه رضاشاه را نیزمصمم به اجرای خشونت بار کشف حجاب نمود..

فعالیتهای تبلیغی در ترویج فرهنگ کشف حجاب

کشف حجاب
کشف حجاب

روزنامه‌ها و مجلات آن دوران در مقالات خود این روز با آب و تاب فراوان یک روز تاریخی نامیدند. این جراید این روز را با عباراتی از قبیل: روز سعادت صدها دختر ایران، فصل جدید در تاریخ زندگی و حیات اجتماعی ایران، سر مشق بزرگی برای سعادت و نیکبختی جامعه ای ایرانی، خاتمهٔ دوران سیه بختی و جهالت، رهایی زنان از خمودگی و مذلت یاد کردند که قدم بسیار بزرگی در راه سعادت و تأمین حیات اجتماعی این کشور برداشته شد. عامل تبلیغات در کشف حجاب بیشترین اثر گذاری را داشت. اقداماتی از قبیل برگزاری مراسم جشن به مناسبت کشف حجاب، استفاده از روحانیون درباری و وابسته به حکومت، تشویق کارمندان دولت به حضور و گردش در خیابانها به اتفاق همسرانشان، استفاده از خانواده‌های سرشناس و متشخص و برگزاری کنفرانسها به مناسبت کشف حجاب از فعالیت‌های ترویج این فرهنگ بود.

محمد مصدق

ایرج افشار، در کتاب مصدق و مسائل حقوق و سیاست، مطلبی از او دربارهٔ کشف حجاب نقل می‌کند. مصدق می‌گوید:

«قبل از اینکه بانوان ایران کشف حجاب کنند من در اروپا با خانواده خودم کشف حجاب کردم و هیچ‌کس با کشف حجاب مخالف نبود؛ ولی من مخالف بودم. چون معتقد بودم که کشف حجاب باید به واسطه‌ی اولسیون و بواسطه‌ی تکامل اهل مملکت باشد نه بواسطه‌ی کسی که یک قدرتی پیدا کرده و یک زوری پیدا کرده که من این جور می‌خواهم و باید این جور بشود. من این را معتقد نیستم به هیچ وجه و مخالف هم بودم.[۱۲]

اقدامات بازدارنده و انتظامی

ممانعت از رفتن زنان با حجاب به حمامها و نظارت بر کار حمامیها که مبادا آنها زنان با حجاب را به حمام راه دهند، گماردن پاسبانها در مراکز عبور و مرور شهر مخصوصاً بازارها، اخطار به زنان چادری، گرفتن التزام از گاراژدارها که زنان چادری را سوار نکنند، همچنین گماردن مأمور در زیارتگاه‌ها که زنهای با چادر را اجازه ورود ندهند، جلوگیری از سوار کردن بانوان چادری در اتوبوسها و اتومبیلها و راه ندادن به سینماها و رستورانها و ادارات دولتی و نصب اطلاعیه‌های بدین مضمون که به چادری‌ها جنس نمی‌فروشیم بر سردر مغازه‌ها از شیوه‌های سرکوبگرایانهٔ پلیسی رضا خانی بود.[۱۳]

پیامدهای حجاب اجباری

بازدید رضا شاه از مدارس ـ کشف حجاب
بازدید رضا شاه از مدارس ـ کشف حجاب

در نتیجه‌ی اقدامات رضا شاه اگر چه از لحاظ مشارکت زنان در زندگی اجتماعی، اشتغال و ورودشان به قلمروهای آموزشی، پیشرفتهایی حاصل شد اما این پیشرفتها در محدوده‌های خاص و در مقایسه با مردان و شرایط طبقاتی به شانس و تصادف بستگی داشت. از جنبه‌ی حقوقی هم تغییراتی صورت پذیرفت؛ اما تغییر بنیادین در وضعیت قانونی زنان به ویژه در امر ازدواج ایجاد نشد. قانون هنوز هم در امور مهم، مردان را برتر می‌دانست. مردان هنوز امتیاز داشتن چهار همسر در یک زمان و طلاق آنها را به اراده خود داشتند. افزون بر این سرپرست قانونی خانواده مرد بود و مردان از حقوق ارثی بیشتری برخوردار می‌شدند. اما زنان همچنان از حق رای و نامزدی در انتخابات عمومی محروم بودند.

اصلاحات ظاهری رضا شاه و اعمال خشونت‌آمیز وی در راه پیاده کردن برنامه‌های اصلاحی‌اش، موجب نارضایتی و بی‌زاری مردم را فراهم آورد. این اقدامات جز در برخی موارد زنان طبقه متوسط و بالای جامعه در موارد دیگر نتیجه معکوس به بار آورد و سبب مهجوریت زنان شد. در شهرهای مذهبی مثل قم و در میان خانواده‌های سنتی، اجباری شدن بی‌حجابی به محرومیت دختران از تحصیل انجامید. بسیاری از زنان به علت برخوردهای خشونت‌آمیز مأموران در خانه ماندند و فقط برای مسائل ضروری همچون حمام رفتن از خانه خارج می‌شدند. آنها گاه از طریق پشت بام خانه‌های مجاور، زنان خود را به حمام می‌رساندند. بسیاری از مردم به دلیل این فشارها تصمیم به خروج از کشور گرفتند. برخی از موارد کاسه صبر برخی زنان لبریز شد و دست به خود کشی زدند. بدترین و آزار دهنده‌ترین جنبهٔ دستور کشف حجاب از نظر زنان، این بود که آنها حتی اجازه نداشتند روسری بپوشند و فقط مجاز بودند از کلاه استفاده کنند.[۱۴]

پانویس

  1. ↑ حسین مکی تاریخ بیست سالهٔ ایران جلد ششم صفحه ی157
  2. ↑ نشریهٔ الکترونیکی تاریخ معاصر ایران (گذرستان)
  3. ↑ ازکتاب کشف حجاب به کوشش امیر قربانی
  4. ↑ همان منبع
  5. ↑ از کتاب کشف حجاب به کوشش امیر قربانی
  6. ↑ همان منبع
  7. ↑ کتاب کشف حجاب به کوشش امیر قربانی
  8. ↑ خاطرات صدر الاشراف صفحهٔ 305
  9. ↑ همان منبع
  10. ↑ خاطرات صدرالاشراف صفحهٔ 305
  11. ↑ خاطرات و خطرات ـ مهدی قلی خان هدایت صفحهٔ 407
  12. ↑ مصدق و مسائل حقوق و سیاست، ایرج افشار، انتشارات زمینه، 1358، ص124
  13. ↑ منبع: کشف حجاب به کوشش امیر قربانی
  14. ↑ کشف حجاب به کوشش امیر قربانی صفحهٔ 71


برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/w/index.php?title=کاربر:Alireza/صفحه_تمرین&oldid=34911»